صفحهٔ اصلی
آشنایی با دانشنامه - آشنایی با اصول ویرایش - کارهای قابل انجام - سیاستها و رهنمودها - فهرست الفبایی مقالهها - نسخهی تلفن همراه
ایرانپدیا در ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز کرد و هماکنون (۱ دی ۱۴۰۴ خورشیدی) ۲٬۲۸۴ نوشتار دارد. مقالههای این دانشنامه باید بیطرفانه و با استناد به منابع معتبر و بدون لحن تبلیغی و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران باشند. مطالب ایرانپدیا همواره در حال تکمیل و بازتکمیل، ویرایش و بازویرایش است.
از میان خبرهابرگزاری چهلونهمین جلسه دادگاه قضاییه رژیم علیه ۱۰۴ تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران (۲۵ آذر ۱۴۰۴)
ادامه موج گسترده اعدامها در ایران با ثبت صدها مورد در آذر ۱۴۰۴ توسط سازمان مجاهدین خلق ایران
برگزاری میز کتاب و آکسیونهای هواداران شورای ملی مقاومت ایران در شهرهای اروپا علیه اعدامهای رژیم
کنفرانس در پارلمان اروپا و مجلس ملی فرانسه در حمایت از مقاومت ایران و محکومیت نقض حقوق بشر (۱۹ و ۲۴ آذر ۱۴۰۴)
برگزاری کنفرانس دوحزبی در سنای آمریکا در حمایت از آلترناتیو دموکراتیک شورای ملی مقاومت ایران
آغاز عملیات نظامی آمریکا علیه مواضع داعش در سوریه (۲۰ دسامبر ۲۰۲۵)
برگزاری کنفرانس مطبوعاتی سالانه ولادیمیر پوتین با تمرکز بر جنگ اوکراین و روابط با غرب
انتشار هزاران سند مربوط به پرونده جفری اپستین توسط وزارت دادگستری آمریکا
از سرگیری جستجو برای لاشه هواپیمای پرواز ۳۷۰ مالزی ایرلاینز در اقیانوس هند
درگیریهای مرزی ادامهدار میان تایلند و کامبوج با تلفات نظامی و غیرنظامی
پیام ۲۷ آذر ۱۴۰۴ مسعود رجوی در صفحهی پیامهای مسعود رجوی
موضوعات اصلی- ۱ انقلاب دموکراتیک ایران
۱.۱ وقایع
· اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران · جمعه خونین زاهدان · خیزش ایذه · ادامه...
۱.۲ جستارهای وابسته
· کوکتل مولوتف · ادامه...
۱.۳ اسامی و عکس جانباختگان
· جانباختگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ·
۱.۴ جانباختگان
· مهسا امینی · نیکا شاکرمی · سیاوش محمودی · مونا نقیب · غزاله چلاوی · کومار درافتاده · عرفان زمانی · کیان پیرفلک · آرنیکا قائممقامی · علی عراقی · حنانه کیاکجوری · سارینا اسماعیلزاده · ادامه...
۱.۵ اعدامشدگان
قاسم آبسته · ایوب کریمی · محمد قبادلو · محمدمهدی کرمی · محسن شکاری · مجیدرضا رهنورد · مجاهد کورکور · ادامه...
- ۲ افراد
۲.۱ زنان
· زنان پیشگام در قیامهای ایران · زنان در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران · ادامه...
۲.۲ قربانیان آپارتایدٰ
· فاطمه سلطانی ·
۲.۳ هنرمندان
· مرضیه · مرتضی حنانه · حبیبالله بدیعی · آندرانیک آساطوریان · مرجان · محمد شمس · حمیدرضا طاهرزاده · ناهید همتآبادی · منصور قدرخواه · عماد رام · فریدون ژورک · پرویز یاحقی · امیر آرام · منوچهر طاهرزاده · فرهاد مهراد · محمدرضا شجریان · غلامحسین بنان · بیژن مفید · ادامه...
۲.۴ ورزشکاران
· پوریای ولی · غلامرضا تختی · حبیب خبیری · هوشنگ منتظرالظهور · محمدقربانی · مسلم اسکندر فیلابی · حسن نایبآقا · فروزان عبدی · سید محمد خادم حقیقت · ناصر حجازی · ادامه...
۲.۵ نویسندگان و شاعران
۲.۵.۱ نویسندگان و شاعران ایرانی
· منوچهر هزارخانی · سیمین بهبهانی · محمد فرخی یزدی · میرزاده عشقی · رحمان کریمی · غزاله علیزاده · فریدون مشیری · نیما یوشیج · صادق چوبک · صادق هدایت · حافظ · مولوی · غلامحسین ساعدی · جلال آلاحمد · شیرکو بیکس · احمد شاملو · فروغ فرخزاد · سهراب سپهری · حمید اسدیان · ادامه...
۲.۵.۲ نویسندگان و شاعران غیرایرانی
· برتولت برشت · پابلو نرودا · فدریکو گارسیا لورکا · رابیندرانات تاگور · ادامه...
۲.۶ فعالان سیاسی و اجتماعی
· فروغ تقیپور · گلرخ ایرایی · آرش صادقی · هاشم خواستار · ادامه...
۲.۷ سیاستمداران
۲.۸ مسئولان رژیم ایران
· روحالله خمینی · محسن رضایی · علی صیاد شیرازی · علی رازینی · مجتبی خامنهای · محمدتقی مصباح یزدی · سید محمد خاتمی · محمود احمدینژاد · حسینعلی نیری · ابراهیم رئیسی · حسن روحانی · اسدالله لاجوردی · مصطفی پورمحمدی · مرتضی اشراقی · علی لاریجانی · اکبر هاشمی رفسنجانی · صادق خلخالی · حسین موسوی تبریزی · سعید امامی · حسین طائب · سعید جلیلی · ادامه...
۲.۹ انقلابیون
· محمدعلی جابرزاده · رضا رضایی · فاطمه امینی · امیرپرویز پویان · مسعود رجوی · مریم رجوی · آذر رضایی · اشرف ربیعی · موسی خیابانی · مجید شریف واقفی · امیرپرویز پویان · خسرو گلسرخی · میرزا کوچک خان جنگلی · علیاکبر صفایی فراهانی · شکرالله پاکنژاد · محمد حنیفنژاد · سعید محسن · علی اصغر بدیع زادگان · زهرا مریخی · حمید اشرف · کرامتالله دانشیان · ادامه...
۲.۱۰ فیلسوفان و دانشمندان
· علی شریعتی · احمد تفضلی · هانا آرنت · آنتونیو گرامشی · ادامه...
۲.۱۱ روحانیون
· سید محمود طالقانی · حبیبالله آشوری · عبدالغفار نقشبندی · حسن لاهوتی اشکوری · ادامه...
۲.۱۲ شخصیتهای خارجی
· اریک داوید · آبه پیر · آلخو ویدال کوادراس · هانری لکلرک · ناپلئون بناپارت · سون یات سن · مارتین لوتر کینگ جونیور · جاوید رحمان · سید احمد غزالی · یاسر عرفات · ژاندارک · پاتریس لومومبا · نلسون ماندلا · آبراهام لینکلن · ادامه...
۲.۱۳ شناخته شدگان
· دلارا دارابی · حمیدالله اربابی · حمیدرضا درخشنده · مسیح علینژاد · روحالله زم · عبدالمالک ریگی · یاسر شهبخش · محمدجواد وفایی ثانی · ادامه...
۲.۱۴ تاریخی
· یپرم خان · کیخسرو · امیرکبیر · محمدتقی پسیان · یعقوب لیث · رئیسعلی دلواری · هوارد باسکرویل · قاضی محمد · ادامه...
۲.۱۵ جان باختگان تظاهرات
· نیکتا اسفندانی · سارو قهرمانی · فرشته علیزاده · فرزاد انصاریفر · پویا بختیاری · پژمان قلیپور · رضا معظمی گودرزی · مینا شیخی · علیرضا انجوی · صانع ژاله · سجاد رضایی · ادامه...
- ۳ تاریخ
۳.۱ انقلابهای جهان
· انقلاب ضد سلطنتی ایران · انقلاب ویتنام · انقلاب کوبا · انقلاب شوروی · انقلاب کبیر فرانسه · ادامه...
۳.۲ دوران پهلوی و اواخر قاجاریه
· اشغال ایران در جنگ جهانی اول · قرارداد ۱۹۱۹ · کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ · نهضت جنگل · جمهوری گیلان · تظاهرات ۱۷ شهریور · ادامه...
۳.۳ دوران جمهوری اسلامی
· رژیم ولایت فقیه · سرکوب کردستان · گروگان گیری در سفارت آمریکا · انقلاب فرهنگی · جنگ ایران و عراق · مرکز اسلامی هامبورگ · ادامه...
۳.۴ پرسنل ارتش هوادار مجاهدین
· پرسنل ارتش هوادار مجاهدین · سرهنگ خلبان بهزاد معزی · ادامه...
۳.۵ اپوزیسیون ایران
· شورای ملی مقاومت ایران · پیامهای مسعود رجوی · طرح شورای ملی مقاومت درباره آزادیها و حقوق زنان · طرح صلح شورای ملی مقاومت · میلیشیا · سازمان مجاهدین خلق ایران · طرح ده مادهای مریم رجوی · عملیات جاری · کانونهای شورشی · هژمونی زنان در سازمان مجاهدین خلق ایران · ادامه...
۳.۶ احزاب
· سازمان چریکهای فدایی خلق ایران · جبهه ملی ایران · حزب دموکرات کردستان (لادهران) · پژاک · سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر · حزب کومله · ادامه...
- ۴ هنر و فرهنگ
۴.۱ فرهنگ ایران
· نوروز · چهارشنبهسوری · حاجی فیروز · شب یلدا · شیر و خورشید · سرود ملی ایران · ادامه...
- ۵ جغرافیا و محیط زیست
· آلودگی هوا در ایران · جنگلهای ایران · سیل در ایران · ادامه...
۵.۱ سدها
۵.۲ آبها
· بحران آب در ایران · زایندهرود · خلیج فارس · ادامه...
۵.۳ کوهستانها، درّهها و بیابانها
۵.۴ انرژی در ایران
۵.۵ خاک
· آلودگی هوا در ایران · ادامه...
- ۶ ادبیات
۶.۱ اساطیر
۶.۲ سرگرمی و تفریحات
· ورزش در ایران · فوتبال در ایران · ادامه...
- ۷ معرفی کتاب
۷.۱ کتابهای مقاومت
· بنیانگذاران · زنان نیروی تغییر · قهرمانان در زنجیر · استراتژی قیام و سرنگونی · قتلعام و بازشناسی الیگارشی قدرت · ایران، بازی اتمی رژیم · ادامه...
- ۸ فلسفه
۸.۱ فلسفه و جامعهشناسی
· اپورتونیسم · پراگماتیسم · توتالیتاریسم دینی · سکولاریسم · بنیادگرایی اسلامی · جمهوری دموکراتیک · ادامه...
- ۹ جامعه و علوم اجتماعی
۹.۱ موضوعات اجتماعی
· بحران انرژی در ایران · فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی · انفجار مهیب بندرعباس · سرکوب در ایران · نقض حقوق بشر در ایران · بحران مشروعیت جمهوری اسلامی ایران · بحران برق در ایران · بحران مسکن در ایران · بحران سلامت و روان در ایران · ادامه...
۹.۲ سیاست و حکومت
· سپاه پاسداران انقلاب اسلامی · قانون اساسی جمهوری اسلامی · ارتش سایبری جمهوری اسلامی · عمق استراتژیک · داراییهای خامنهای · برجام · قصاص در ایران · وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی · گشت ارشاد · دفاع مشروع · نوشیدن جام زهر · نیروی قدس سپاه پاسداران · ادامه...
۹.۳ حقوق
· حق تعیین سرنوشت · حقوق بینالمللی بشردوستانه · اعلامیه جهانی حقوق بشر · آزادی بیان · سازمان ملل متحد · فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد · تمامیت ارضی · ادامه...
۹.۴ زندانها
· زندان اوین · زندان قصر · زندان قزلحصار · زندان گوهردشت · زندان کهریزک · زندان دیزلآباد · زندان یونسکو · زندان قزلقلعه · زندان فشافویه · ادامه...
یادکردها| << | دی | >> | ||||
| ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
| ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ||
| ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | ۱۱ | ۱۲ |
| ۱۳ | ۱۴ | ۱۵ | ۱۶ | ۱۷ | ۱۸ | ۱۹ |
| ۲۰ | ۲۱ | ۲۲ | ۲۳ | ۲۴ | ۲۵ | ۲۶ |
| ۲۷ | ۲۸ | ۲۹ | ۳۰ | |||
| ۱۴۰۴ خورشیدی | ||||||
- ۱ دی۱۳۰۹ - زادروز عبدالرحمن قاسملو، دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران
- ۱ دی۱۳۸۱ - یلدا آقافضلی، از شهدای خیزش سراسری ۱۴۰۱
- ۲ دی ۱۳۵۷ - تحصّن استادان دانشگاهها در ساختمان وزارت علوم در تهران در اعتراض به دیکتاوری سلطنتی
- ۳ دی ۱۲۲۲ - زادروز شیخ فضلالله نوری، از مخالفان جنبش مشروطه
- ۲۳ دسامبر ۱۹۸۲ - درگذشت لویی آراگون، نویسنده و شاعر فرانسوی
- ۳ دی ۱۳۰۴ - زادروز محمدابراهیم باستانی پاریزی، تاریخدان، پژوهشگر، نویسنده، شاعر و استاد دانشگاه
- ۳ دی ۱۳۱۳ - زادروز فروزنده اربابی، نقاش، شاعر، گوینده و مجری رادیو
- ۴ دی۱۳۹۷ واژگونی اتوبوس حامل دانشجویان در دانشگاه آزاد - واحد علوم و تحقیقات تهران که منجر به مرگ ۹ دانشجو و مصدومیت ۲۷ نفر دیگر شد
- ۴ دی ۱۳۶۵ -سالروز شروع عملیات کربلای ۴ و کشتهشدن ۱۷۵ غواص ایرانی در این عملیات
- ۴ دی۱۳۹۰ - امضای توافق نامه بین سازمان ملل و دولت عراق برای جابجایی مجاهدین خلق از قرارگاه اشرف به کمپ لیبرتی
- ۵ دی۱۳۹۲ - چهارمین حمله موشکی به کمپ لیبرتی (مقر مجاهدین خلق در عراق) با ۲۰ موشك که منجر به جان باختن محمد جواد صالح تهرانی، محمود برنافر و عباس نامور گشت
- ۵ دی ۱۳۸۸ - تظاهرات سراسری مردم ایران در تاسوعا و عاشورای حسینی
- ۵ دی۱۳۶۰ - اعدام مجاهد خلق معصومه شادمانی (مادر کبیری) در زندان اوین
- ۵ دی ۱۳۹۸ - چهلم کشتهشدگان اعتراضات آبان ۹۸
- ۷ دی۱۳۹۶ - ۱۳۹۶ - نخستین روز اعتراضات دیماه ۱۳۹۶
- ۷ دی۱۳۵۷ - کشتار مردم قزوین توسط نیروهای محمدرضا شاه پهلوی
- ۷ دی۱۳۸۹ - اعدام علی صارمی از زندانیان سیاسی با سابقه توسط جمهوری اسلامی
- ۸ دی ۱۳۱۳ - زادروز فروغ فرخزاد شاعر معاصر و برجستهی ایرانی که در ۲۴ بهمن ۱۳۵۴ در اثر یک تصادف رانندگی درگذشت
- ۹ دی ۱۳۶۰ - تیرباران سکینه محمدی اردهالی (مادر ذاکری)
- ۱۰ دی ۱۳۵۸ - جواد بدیعزاده، خواننده و آهنگساز ایرانی
- ۱۲ دی ۱۳۸۸ - درگذشت آیتالله دکتر علی گلزاده غفوری
- ۱۳ دی - کشته شدن قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس در عملیات آذرخش کبود توسط ارتش ایالات متحده آمریکا
- ۱۳ دی ۱۳۵۷ - آغاز كنفرانس گوادلوپ
نوشتارهای جدید هفته
سیمون بولیوار، زاده ۲۴ ژوئیه ۱۷۸۳ (۲ مرداد ۱۱۶۲)، رهبر سیاسی و نظامی ونزوئلایی بود که تأثیر بسیار زیادی در آزادسازی و استقلال کشورهای آمریکای لاتین از امپراتوری اسپانیا داشت.
سیمون بولیوار در شهر کاراکاس ونزوئلا، در خانوادهای مرفه به دنیا آمد. وی در سنین جوانی پدر و مادر خود را از دست داد؛ و توسط پرستار و برخی از دوستان خانوادگی از جمله معلمانش، تربیت و بزرگ شد. یکی از معلمان تأثیرگذار او، دان سیمون رودریگز بود که به بولیوار درسهایی از آرمانهای آزادی و روشنگری و استقلال داد.
سیمون بولیوار در سن ۱۴ سالگی به آکادمی نظامی پیوست. در سال ۱۸۱۳، اولین فرماندهی نظامی تونخا واقع در کلمبیا به عهده او گذاشته شد. در سن ۳۰ سالگی ونزوئلا را به استقلال رساند و لقب رهاییبخش گرفت. در سال ۱۸۲۱، رئیسجمهور کلمبیا شد، در سال ۱۸۲۴، اسپانیا را شکست داد و کشور پرو را آزاد کرد.
یک سال بعد کنگرهی شمال، به افتخار سیمون بولیوار، پرو را جمهوری بولیوی نام نهاد. در سال ۱۸۳۰ از ریاست جمهوری کلمبیا استعفا داد و در ۱۷ دسامبر (۲۶ آذر ۱۲۰۹) همان سال در سن ۴۷ سالگی در سانتابارتا در کنار دریای کارائیب کلمبیا به علت بیماری سل درگذشت.
شکرالله پاکنژاد، (زادهی ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ تیرباران ۲۸ آذر ۱۳۶۰) از مبارزان قدیمی ایران است که فعالیتهای سیاسی خود را از مبارزات ملی و دانشجویی اواخر سالهای ۱۳۳۰ و اوایل ۱۳۴۰ خورشیدی آغاز کرد. او در زمان محمدرضا شاه پهلوی از زندانیان سیاسی مشهور بود و دفاعیات او در دادگاه شهرت جهانی یافت. شکرالله پاکنژاد، که دوستانش او را شکری صدا میکردند با اعتقاد به مبارزه مسلحانه دست به ایجاد تشکل و هستهای برای آغاز مبارزه قهرآمیز با رژیم شاه زد. این هسته که به گروه فلسطین معروف شد. یکی از نخستین تلاشها برای سازماندهی مقاومت مسلحانه علیه رژیم شاه بود. شکرالله پاکنژاد در سال ۱۳۴۸ به هنگام خروج از ایران به منظور پیوستن به جنبش فلسطین توسط ساواک شاه دستگیر و زندانی شد. او در زندان شکنجههای بسیاری را متحمل شد. وی پس از انقلاب نیز از مخالفان سرکوب آزادیها توسط حکومت جمهوری اسلامی بود و جبهه دموکراتیک ملی ایران را بنیانگذاری کرد. شکرالله پاکنژاد در مردادماه سال ۶۰ توسط رژیم ایران دستگیر و در روز ۲۸ آذر ۱۳۶۰ تیرباران شد.
ابوالحسن صبا، (۱۲۸۱ – ۲۹ آذر ۱۳۳۶) استاد موسیقی ایرانی، آهنگساز و نوازنده سرشناس ایرانی بود. او ضرب، نی، سهتار، سنتور، فلوت، تار، کمانچه و ویولن رابخوبی مینواخت. برخی از چهرههای شاخص موسیقی معاصر در ایران از جمله شاگردان صبا بودهاند. او ویولن را بهطور جدی به خدمت موسیقی ایرانی در آورد و موفق شد همه زیر و بمها و ریزهکاریهای موسیقی ایران را با ویولن اجرا کند و ردیف دستگاههای ایرانی را برای این ساز بنویسد. تألیفات او در زمینه موسیقی همچنان مورد توجه و استفاده هنرجویان موسیقی است.
نگاره برگزیده روز
کتاب برکزیده
کتاب «قتلعام و بازشناسی الیگارشی قدرت»، نوشته احسان امینالرعایا، اثری است که در تاریخ ۶ مرداد ۱۳۹۷ (۲۸ جولای ۲۰۱۸) توسط بنیاد رضاییها منتشر شده است. این کتاب به بررسی قتلعام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ میپردازد و آن را از منظر ارتباطش با تحولات و دینامیکهای حوزه سیاست در جمهوری اسلامی ایران تحلیل میکند. رویکرد اصلی کتاب بر این فرض استوار است که نقش این واقعه در تثبیت و بازشناسی «ولایت فقیه» و الیگارشی حاکم، موضوع محوری بخش مهمی از این نوشته است. کتاب، با نگاهی تحلیلی، پیامدهای این واقعه تاریخی را بر ساختار قدرت و سلسلهمراتب سیاسی در ایران مورد کندوکاو قرار میدهد.
نویسنده کتاب تأکید میکند که قتلعام ۱۳۶۷ «نه واقعهای سپری شده و فرو نهاده در بایگانی تاریخ است؛ نه امری تقلیلیافته در دایره بسته حقوق بشر». بلکه او این واقعه را «فراتر از آن، امری در قلمرو مقاومت و آزادی» میداند. از دیدگاه کتاب، هر گامی در این مسیر، از «جمعآوری اطلاعات و جزئیات درباره سربداران سال ۶۷» تا «افشای موقعیت و هویت جلادان»، همگی «اجزای مبارزهای است برای به زیر کشیدن ولایت فقیه». این بخش، رویکرد فعالانه کتاب را نسبت به موضوع نشان میدهد که فراتر از یک تحلیل تاریخی صرف، به دنبال تأثیرگذاری بر روند مبارزه سیاسی کنونی است. بیشتر بخوانید...