کوکتل مولوتف

کوکتل مولوتف

کوکتل مولوتف، (Molotov cocktail)، بمب آتشین دست‌سازی است که با پر کردن یک بطری بوسیله‌ی مخلوط روغن و بنزین و بستن درب آن با یک پارچه‌ی آغشته به بنزین (بعنوان فتیله) درست می‌شود و برای از کار انداختن وسایل نقلیه‌ی و زرهی دشمن و همچنین در جنگ‌های شهری بر علیه تجمع انبوه نیروهای دشمن استفاده می‌شود. در ساخت این بمب می‌شود از ترکیبات مختلف مواد آتش‌زا استفاده کرد. ساخت و استفاده سریع و راحت این بمب آن را به وسیله‌ای کاربردی در جنگ‌های شهری علیه نیروهای سراپا مسلح دشمن تبدیل کرده است که علاوه بر خسارت مادی تاثیر روانی کاهنده و موثری روی آنها دارد.

تاریخچه کوکتل مولوتف

پیش از این در جنگ‌های باستانی و قرون وسطی از بمب‌های آتشین که متشکل از کوزه‌های سفالی مملو از مواد آتش‌زا و نفت سیاه مشتعل بود و توسط منجنیق پرتاب می‌شد استفاده فراوانی برای فتح شهرها و قلعه‌ها می‌شد. اما بمب آتش‌زا در ابعاد کوچک از اوایل قرن بیستم در جنگ‌ها استفاده شد.

کوکتل مولوتوف ابتدا بین سالهای ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۶ در جنگ‌های داخلی اسپانیا توسط نیروهای فاشیست ژنرال فرانکو علیه تانکهای روسی جمهوریخواهان اسپانیایی استفاده شد که در ادامه‌ی همین نبردها جمهوریخواهان نیز با دیدن کارآمدی آن از این سلاح علیه فاشیستها استفاده کردند.

تام وینترینگهام از بریگادهای بین‌المللی که در جنگ‌ داخلی اسپانیا بنفع جمهوریخواهان و علیه فاشیستها می‌جنگید این بمب را چنین توصیف می‌کند.

«یک شیشه‌ی مربای ۲ پوندی بردارید. آن را با بنزین پر کنید. یک پارچه‌ی ضخیم، یا تکه‌ای از یک پتو را برداشته دور دهانهی شیشه بپیچید، با یک نخ آن را تثبیت کنید و بگذارید انتهای آن آزاد بماند. هنگامی که می‌خواهید از آن استفاده کنید، نفری را کنار خود داشته باشید تا آن را شعله‌ور کند. پیش از آن باید فتیله را آغشته به سوخت کرده باشید. بطری را در دست راست خود نگه دارید، به‌گونه‌ای که بیشتر پتو در زیر بطری جمع شده باشد، با دست چپ خود پتو را از گوشه‌ای که به بنزین آغشته شده نگه دارید. منتظر تانک بمانید. هرگاه به اندازه‌ی کافی به شما نزدیک شد، رفیق شما گوشه‌ی پتو که به بنزین آغشته‌ است را آتش می‌زند. بطری و پتو را همزمان که آن کوشه‌ی پتو در حال سوختن است، پرتاب کنید. (نمی‌توان آن را به فاصله‌ی دور پرتاب کرد) ببینید که پتو در جلو تانک بیافتد. پتو باید در چرخ‌دنده‌ها یا به دور محورهای تانک بپیچد. بطری خواهد شکست، اما بنزین باید پتو را به اندازه‌ای آغشته کند که بتواند آتشی مناسب و کافی را برای سوزاندن چرخ‌های لاستیکی زیر زنجیرهای محرک تانک، به آتش کشیدن کاربوراتور یا جزغاله کردن خدمه تولید کند. با این سلاح‌ها بازی نکنید. آن‌ها بسیار خطرناک هستند.»

پس از جنگ‌های داخلی اسپانیا از این سلاح بصورت گسترده در جنگ بین فنلاند و شوروی استفاده شد. تا جاییکه دولت فنلاند دست به تولید کارخانه‌ای آن زد و در طول جنگ ۴۵۰۰۰۰ بطری کوکتل مولوتف تولید کرد. پس از این مرحله از کوکتل مولوتف در جنگ‌ جهانی دوم استفاده شد که بطور عمده بر علیه تانکهای دشمن از آن استفاده می‌کردند. همچنین در مقاومت‌های شهری از جمله در مقاومت ورشو علیه نیروهای نازی از این سلاح استفاده شد.

نمونه کوکتل مولوتف

در سالهای اخیر از کوکتل مولوتف بعنوان سلاح مکمل و موثر نیروی رزمنده در جنگ‌های شهری استفاده شد. بطور مثال: در جنگ ایرلندی‌های علیه استعمار انگلیس، در جنگ فلسطینیان علیه اشغال‌گری اسرائیل، در شورش‌های ۱۹۶۸ اروپا و در تمام کشورهای درگیر در خاورمیانه و آسیا و آفریقا کوکتل مولوتف یک وسیله متعارف نیروی مقاومت در برابر نیروی تهاجمی و سراپا مسلح دشمن است.

نبرد اوکراین و روسیه با کوکتل مولوتف

نبرد مردم اوکراین با کوکتل مولوتف علیه تانک‌های روسی

در روزهای اول تهاجم نظامی روسیه به اوکراین بدلیل غافلگیری اولیه و طراحی خام روسیه در حمله به اوکراین و عدم محاسبه مقاومت مردمی در مقابل تانک‌های روسی این زرهی‌ها آماج حمله‌ی مردم اوکراین بوسیله‌ی کوکتل مولوتف شدند.

ریشه‌ی نام کوکتل مولوتف

این بمب به نام‌های مختلفی نامیده می‌شود از جمله: بمب آتشین، نارنجک فقرا، بمب بطری، و... اما نام کوکتل مولوتف پس از جنگ بین دولت شوروی و کشور فنلاند در اواخر نوامبر ۱۹۳۹ به بعد مرسوم شد. پس از آنکه ویاچسلاو مولوتوف در یک سخنرانی اعلام کرد ما برای مردم فنلاند با هواپیما غذا و دارو می‌ریزیم. نیروهای فنلاندی که از این بمب‌ها بر علیه تانکهای شوروی استفاده می‌کردند به کنایه نام آن را کوکتل مولوتف نامیدند. که طعنه به ارسال غذا از طرف شوروی بود یعنی اینکه اینهم کوکتل یا مکمل همان غذاهاست.

نحوه‌ی ساخت کوکتل مولوتف

روش ساخت یک کوکتل مولوتف ساده

1. 

   پرتاب کوکتل مولوتوف به خودروی زره‌دار
   ابتدا یک بطری شیشه‌ای ساده مانند شیشه نوشابه و یا آبلیمو تهیه کنید.
2. دو سوم شیشه را از مخلوط بنزین و روغن سوخته و یا گازوئیل به نسبت ۶۰ به ۴۰ پر کنید.
3. یک تکه پارچه را طوری ببرید که وقتی آنرا گره زدید گلوی شیشه را بند بیاورد و محکم سر جای خود بماند و مقداری از سر پارچه از شیشه بیرون باشد.
4. پارچه که الان بعنوان فتیله عمل می‌کند را به سوخت آغشته کنید.
5. برای بیشتر شعله‌ور شدن کوکتل در ترکیب سوختی آن مقداری یونولیت یا پودر صابون اضافه کنید.
6. کوکتل شما آماده است با آتش زدن فتیله آن را می‌توانید به سمت هدف پرتاب کنید.
7. هنگام پرتاب باید طوری پرتاب کنید که سوخت آن روی خود شما نریزد و پس از برخود به هدف هم شیشه آن روی هدف بشکند و آنرا به آتش بکشد.
8. کوکتل مولوتف سلاح کم تهدیدی است و می‌توان آن را مدتی طولانی در مکان‌های مشخص نگهداری کرد.

ناپالم

ناپالم (Napalm) نوع پیشرفته‌ی کوکتل مولوتف است که بدلیل پایداری بیشتر شعله‌ی آن ناپالم نامیده می‌شود.

طرز تهیه‌ی ناپالم

مخلوط ناپالم باید ترکیبی به نسبت ۶۰ به ۴۰ باشد.

ترکیب بنزین و قیر

ترکیب بنزین و استایروفوم (یونولیت)

ترکیب بنزین و چسب آهن

ترکیب تینر ۲۰درصد یونولیت ۲۰ درصد بنزین ۶۰ درصد، برای این ترکیب باید حساسیت بیشتری داشت بدلیل فرار بودن تینر، این ترکیب باید بدور از شعله‌ی آتش آماده شود و در محصول نهایی غلظت آن مانند شامپو باید باشد.

نحوه‌ی روشن کردن کوکتل مولوتف

هشدار: پیش از استفاده از کوکتل مولوتف در صحنه‌ی درگیری بهتر است چند بار در خارج از شهر و اماکن خلوت پرتاب آن را تمرین کنید.

کوکتل مولوتف در ایران

در تاریخ معاصر ایران از کوکتل مولوتف بصورت وسیع در روزهای پایانی سلطنت پهلوی استفاده شد و بطور مشخص در حمله به تانک چیفتن ارتشی در میدان شهناز سابق بود که پس از انقلاب به میدان امام حسین تعییر نام داد.

شورشگران و کوکتل مولوتف

خودروی نیروی انتظامی ظهر عاشورای ۱۳۸۸

کوکتل مولوتف (Molotov cocktail) بطری حاوی مواد آتش زا است که در صورت پرتاب و شکسته شدن باعث ايجاد حجم وسيع آتش غير قابل مهار می‌شود. از این سلاح برای برگرداندن رعب و وحشت و سردرگمی بين نيروهای دشمن (مثل گارد ضد شورش و یگان‌های ویژه‌ی موتوری و پیاده) و متفرق کردن آنها و همچنین برای به آتش کشیدن مراکز حساس دولتی بخصوص در شب استفاده می‌شود. کوکتل مولوتف سلاح بسيار ساده، ارزان و کارآمد است و اگر بصورت همزمان توسط تعداد زیادی نیروی شورشی علیه تجمعات دشمن و یا اماکن آن استفاده شود بسرعت منجر به هزیمت دشمن و پیروزی نیروی شورشگر می‌شود.

تعریف شورشگری و کانون شورشی

با گسترش شهرنشینی و از میان رفتن امکان مبارزه‌ی انقلابی در روستا، آغاز مبارزه مسلحانه از طریق شهر، در اشکالی چون چریک شهری، استراتژی مرسوم برای مبارزه مسلحانه گشت، اما پیش از آن و در حد فاصل این دو، ارنستو چه‌گوارا با تشخیص دقیق خود، استراتژی کانون شورشی را که از برخی تاکتیک‌های نبرد از روستا بهره می‌گرفت و در عین حال ویژگی‌های جدیدی داشت طراحی کرد. او بجای روستا به جنگل‌ها پناه برد و از سویی در یک منطقه مستقر نشد و به جای آزاد کردن منطقه در روستا، به تشکیل واحدهای کوچک متحرک پرداخت که نیروی حاکم را فرسوده و زمینه را برای تسخیر یک شهر فراهم می‌کنند.

تجربه‌ی انقلاب کوبا را چه گوارا، در نظریه کانونهای شورشی تئوریزه کرد. خلاصه این نظریه این بود که اگر زمینه‌ی انقلاب درکشوری آماده باشد و مردم حاکمیت را نخواهند، تعدادی عنصر از جان گذشته که او نام کانون‌های شورشی را برآن می‌نهاد، برای سرنگون کردن دیکتاتوری کافی است.

چه‌گوارا برای نیروی کوچک با عنوان یک «کانون شورشی» مزایایی برمی‌شمرد، از جمله این که توان تحرک بالا دارد، نیروهای منظم ارتش مانند نیروی هوایی بر آن چیرگی ندارد و نهایتاً این که با ضرباتی که به دشمن وارد می‌کند، دشمن را به ستوه می‌آورد و دشمن را یا مجبور به عقب‌نشینی و یا تغییر تاکتیک می‌کند.

در نبرد آزادسازی کوبا ابتدا نیروهای انقلابی در منطقه سیئرا مایسترا توانستند با ایجاد کانون‌های شورشی و چریکی این منطقه را بدست بگیرند، این کانون‌های شورشی به دلیل برخورداری از توان تحرک بالا؛ با ضرباتی که به ارتش دولتی وارد آوردند؛ باعث شدند ارتش باتیستا از پاسگاه‌هایی که در سیئرامایسترا داشت عقب‌نشینی و منطقه‌ی وسیعی را تحت اختیار شورشیان رها کند.

چه گوارا همچنین اعتقاد داشت این کانونها می‌توانند به نقطه امید مردم در برابر حاکمیت ضدمردمی تبدیل شوند و با به حرکت در آوردن جامعه زمینه انقلاب و دگرگونی را به‌وجود آوردند.

ارنستو چه‌گوارا در یکی از کتاب‌هایش به نام «تجارب جنگ چریکی در کوبا» اصول استراتژی خود را مدون کرد.

او این اصول را در سه نکته خلاصه کرد.

محور اول و دوم آن در تعریف «کانون شورشی» به شرح زیر بود:

یک نیروی نامنظم با همه کوچکی‌اش می‌تواند در یک نبرد نابرابر، بر ارتشی منظم پیروز شود.

ما نباید به انتظار پیش آمدن موقعیت انقلابی بنشینیم، چنین موقعیتی را خود می‌توانیم به‌وسیله یک «کانون انقلابی» پدید آوریم. یک «کانون شورشی کوچک» (متشکل از تعداد کمی رزمنده که بر نظم موجود شورش کرده‌اند) می‌تواند به‌عنوان یک «موتور کوچک» «موتور بزرگ» یعنی «جامعه» را به حرکت در بیاورد.

چه‌گوارا می‌گفت:

«وظیفه‌ی هر انقلابی‌ست که در تدارک انقلاب بکوشد. با هر تعداد رزمنده‌ئی که به‌ضرورت تغییر ایمان آورده‌اند می‌توان شروع کرد. همین‌گروه معدود، باید یک کانون شورشی تشکیل داده و به نحو مقتضی شروع به خلق کانون یا کانون‌های بعدی کنند. این کانون‌ها می‌توانند به نقطه‌ی امید مردم در برابر استبداد تبدیل شده و با به حرکت درآوردن جامعه زمینه‌ی انقلاب و دگرگونی را، خود به وجود آورند.»

کانون‌های شورشی در ایران

کانون‌های شورشی نام استراتژی کنونی سازمان مجاهدین خلق برای سرنگونی رژیم ایران است. راهبردپرداز و استراتژیست کانون شورشی با شکل کنونی آن مسعود رجوی است. کانون شورشی یکی از راهبردهای مبارزه با دیکتاتوری است. استراتژی کانون شورشی پبش از این توسط چه‌گوارا در آزادسازی کوبا بکار رفت اما آن‌چه مجاهدین از آن سخن می‌گویند متفاوت است هر چند در برخی پایه‌های عمومی استراتژی مبارزه انقلابی با آن مشترک است. کانون شورشی چه‌گوارا بر تشکیل گروه‌های کوچک شورشی در جنگل و مناطق روستایی تکیه داشت اما استراتژی کانون شورشی مجاهدین ناظر بر تشکیل تیم‌های شورشی در داخل شهرهاست.

استراتژی کانون شورشی در عین حال با مبارزه چریک شهری متفاوت است. چریک شهری در دانش استراتژی مبارزه انقلابی زمانی بکار گرفته می‌شود که نیروی انقلابی قصد دارد با استفاده از آن به تور اختناق ضربه زده و یک حاکمیت قدرتمند را تضعیف نماید.

در ایران پس از رخ دادن ده‌ها تظاهرات و خشم و نارضایتی عمومی و تزلزل در رأس قدرت، هدف کانون‌های شورشی شعله ورکردن و رادیکالیزه کردن قیام و آماده سازی مراحل بعدی است. آن‌ها سرانجام با ترکیب و تکثیر راه را برای تشکیل یکان‌های ارتش آزادی‌بخش هموار کرده و به آزادسازی شهرهای شورشی مبادرت می‌کنند. مسعود رجوی در این باره می‌گوید:

«کانون‌های شورشی به‌عنوان جرقه و آتش‌زنه قیام‌ها وارد کار می‌شوند. این نوک هرم قیام‌ها و معین عمل سمت‌دهنده و راهنماست. عامل استمرار و تضمین پیشرفت و پیروزی است. از تثبیت و تکثیر و ترکیب آن‌ها با یکدیگر در شهرهای شورشی یکان‌های ارتش آزادی پدید می‌آید».

به این ترتیب کانون‌های شورشی یکان‌های بالقوه و بالفعل ارتش آزادی‌بخش هستند و می‌توان آن‌ها را شکل دیگری از ارتش آزادی‌بخش دانست که با شرایط خود را منطبق کرده اند. کانون‌های شورشی از پشتیبانی قوی سیاسی و تشکیلاتی سازمان مجاهدین برخوردارند. بنا به اذعان رژیم ایران، تیم‌های مجاهدین خلق (کانون‌های شورشی) عامل اصلی اوج‌گیری قیام آبان ماه ۱۳۹۸ بودند.

تحلیل جمهوری اسلامی از تاثیر کانون‌های شورشی

• سایت بهارستانه وابسته به حکومت در ۶ شهریور ۹۷در یک تحلیل شش ماده‌ای در مورد کانون‌های شورشی می‌نویسد:

  ۱) در گذشته ضدانقلاب به سرکردگی (مجاهدین) در کشور موج سواری می کردند اما امروز در همه صنوف اعم از کامیون‌داران، بازاریان، مال باختگان، معلمان، کارگران و… نیز نفوذ کرده و خط دهی می‌کنند.

۲) خصلت اغتشاشات نیز تغییر ماهیت داده است؛ به عنوان مثال، اگر در گذشته ۱ یا ۲ روز لازم بود که شعارها از صنفی و اجتماعی به شعارهای ساختار شکنانه بچرخد، اکنون هیچ زمانی لازم نیست و هر تظاهرات به سرعت تبدیل به تظاهرات سیاسی و شعارها نیز رنگ و بویی ساختار شکنانه بخود می‌گیرد.

۳) در دی ماه ۹۶ اغتشاشگران در یک سردرگمی تشکیلاتی و سازماندهانه به سر می‌بردند، نقصان رهبری در صحنه وجود داشت و پیچیدگی لازم را هم نداشتند آنان علاوه‌بر داشتن روحیه گانگستری و تهاجمی، از پتانسیلی برخوردارند که می‌توانند در صورت رویارویی با نیروهای امنیتی، دست به سنگربندی خیابانی بزنند؛ یعنی حاضر به یراق‌تر از گذشته شده‌اند.

۴) اغتشاشگران و در صدر آنان (مجاهدین) فاقد ملاحظات سیاسی می‌باشند؛ هیچ جناح‌بندی درون نظام را به رسمیت نمی‌شناسند و همانقدر که در شعارهایشان برای اصلاح‌طلبان مایه گذاری می‌کنند! به همان میزان از اصولگرایان نیز دریغ نمی‌کنند! یعنی اعتماد و دلبستگی به هر جناحی از بین رفته است.

۵) نقش و جایگاه (مجاهدین) در اغتشاشات دی ماه ۹۶ به قدری واضح بود که مقام معظم رهبری در سخنرانی ۱۹ دی ماه سال گذشته خود فرمودند: «یک مثلث فعال بوده است…نقشه، مربوط به آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها است؛ چند ماه هم می‌باشد که دارند نقشه می‌کشند… پول هم از یکی از این دولت‌های خرپول اطراف خلیج فارس است… ضلع سوم هم پادویی سازمان منافقین بود.»

درحال حاضر، عنصر تعیین کننده به نسبت اغتشاشات دی ماه ۹۶ متشکل شدن اغتشاشگران است، تشکل‌هایی بنام کانون‌های شورشی درست کرده‌اند که هم قدرت تکثیر نیرویی دارند و هم از پتانسیل جایگزینی لیدرهای صحنه برخوردار می‌باشند.

۶) اما کیفی‌ترین تحول صورت گرفته، وصل عقبه این کانون‌ها به رهبری آن است، درحال حاضر، خط دهی اصلی این کانون‌های شورشی توسط مسعود رجوی سرکرده منافقین در قالب «پیام به کانون‌های شورشی» صورت می‌گیرد. وی در ۱۱ مرداد ماه سال جاری در پیامی تحت عنوان «مشت در برابر مشت، حمله در برابر حمله، آتش جواب آتش» برای تقویت روحیه اغتشاشگران، به آنان وعده داده که این اغتشاشات ادامه خواهد داشت و روز به روز گسترش می‌یابد، وی اغتشاشات را سازمان یافته‌تر از گذشته قلمداد کرد و مدعی شد که نظام توان مقابله با آنان را ندارد!

اهداف کانون شورشی

کانون‌های شورشی با حمله به مراکز سرکوب و به آتش کشیدن آنها و همچنین به آتش کشیدن پادگان‌ها و حوزه‌های علمیه و نمادهای حکومت جمهوری اسلامی ضربه‌پذیر بودن این مراکز را به همه‌ی مردم نشان می‌دهند و فضای رعب و وحشت ادعایی جمهوری اسلامی را به چالش می‌کشند و به این وسیله امید به آزادی و مبارزه را به میان مردم می‌برند. در این میان سلاح کوکتل مولوتف در اجرایی کردن تمام این استراتژی نقش محوری دارد. همچنین در جریان قیام‌ها بخصوص انقلاب دموکراتیک ۱۴۰۱ این نقش بسیار پررنگ می‌شود و به عامل اصلی فرسودگی و فروپاشی نیروی سراپا مسلح و بی‌‌رحم جمهوری اسلامی تبدیل گشته است.