مهر (ماه)

مِهر، هفتمین ماه سال هجری خورشیدی است. مهرماه ۳۰ روز دارد و از روز ۱۸۷م سال آغاز شده و در روز ۲۱۶ سال پایان می‌یابد. این ماه اولین ماه فصل پاییز است. برج فلکی مهرماه برج میزان است.

در گاه‌شماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه هفتم گاه‌شماری اوستایی نو که در اوستایی میثرَ و در پهلوی میتْرْ نام دارد، گرفته شده است. مهر همچنین به معنای مهربانی و نیکی است. معنای دیگر واژه مهر «خورشید» است. ایرانیان پیش از گرایش به زردشت، مهرپرست یعنی خورشیدپرست بودند.

ریشه

واژهٔ مهر به واژهٔ هندوایرانی miθra برمی‌گردد که نام ایزدی ودایی، ایرانی و زرتشتی است. این نام در ودا هم به صورت mitra (اسم خنثی) و Mitra (اسم مذکر) به کار رفته‌است. در اوستا صورت miθra (اسم مذکر) کاربرد دارد. آنتوان میه این واژه را «پیمان» معنا کرد. ولفگانگ لنتس معنی «احترام، دین داری» را در ارتباط با اجرای مراسم آیینی و دینی و رعایت حقوق همسایه مطرح کرد. دلیل او بیشتر واژهٔ فارسی «مهر» در معنی امروزی آن «محبت و دوستی» است که با معنای سنتی آن در هندی کهن به معنی «دوست» مطابق است. هرمان لومل به جنبهٔ دینی و انسان انگارانهٔ میترا تأکید دارد که به عنوان «داور»، «ایزد نور» و «جنگجو» ستایش می‌شود و از همین رو، «پیمان» جنبهٔ اخلاقی این شخصیت شده‌است.

مهر در زبان و گاه‌شماری دیگر

در گاه‌شماری میلادی این ماه با شروع ماه سپتامبر آغاز می‌شود و در تقویم شمسی افغانستان میزان نامیده می‌شود.