یاسر عرفات
| یاسر عرفات | |
|---|---|
 یاسر عرفات | |
| زادروز | ۲۴ اوت ۱۹۲۹ قاهره، مصر |
| درگذشت | ۱۱ نوامبر سال ۲۰۰۴ حومه پاریس |
| ملیت | فلسطینی |
| تابعیت | فلسطین |
| تحصیلات | کارشناسی در رشته مهندسی |
| از دانشگاه | دانشگاه قاهره |
| سال‌های فعالیت | از نوجوانی تا درگذشت |
| نقش‌های برجسته | بیان‌گذار سازمان الفتح، رئیس جمهور دولت خودگردان فلسطین، دبیر کل سازمان آزادیبخش فلسطین |
| حزب سیاسی | سازمان الفتح |
| دین | اسلام |
| جایزه مشترک صلح نوبل در سال ۱۹۹۴ | |
یاسرعرفات، با نام کامل (محمدعبدالرحمان عبدالرئوف عرفات القدوه الحسينی) ، در۲۴ اوت ۱۹۲۹، در قاهره پایتخت مصر به دنیا آمد، پدرش در مصر کار می‌کرد و مادرش از طبقه محروم مردم فلسطین بود، یاسرعرفات درسن ۵ سالگی مادرش را از دست داد و ۹ ساله بود که به بیت‌المقدس نزد دایی‌اش رفت و آموزش ابتدایی را در آنجا گذراند، بعد از ۴ سال که در اورشلیم به سر بُرد، پدرش او را نزد خود به قاهره برد، عرفات حین تحصیل در دانشگاهی در مصر به احترام یک قربانی عرب حکومت استعماری بریتانیا در فلسطین، نام یاسر را برگزید.
او از همان دوران جوانی بک فعال سیاسی بود. ابتدا گرایشاتی به جریان اخوان المسلمین مصر پیدا کرد، اما خیلی زود به اندیشه مبارزه مسلحانه پیوست تا در جبران آن چه که اعراب آن را «نکبت سال ۱۹۴۸» می نامند، بکوشد.
یاسر عرفات در سال ۱۹۵۶، با مدرک کارشناسی در رشته مهندسی از دانشگاه قاهره فارغ التحصیل شد.
و در ۱۰ اکتبر ۱۹۵۹ به همراه صلاح خلف و فاروق قدومی و خلیل الوزیر و خالد الحسن جنبش فتح (این نام معکوس حروف ابتدای حرکهّ التحریر الفلسطین است)، را تأسیس کرد.
از آن زمان به بعد وی در میان فلسطینیان و جهان عرب با کنیه ابو عمار شناخته می‌شد. در فوریه سال ۱۹۶۹، دبیر کل سازمان آزادیبخش فلسطین شد، و در سال ۱۹۷۴ سخنرانی معروفی در مجمع عمومی سازمان ملل ایراد کرد. یاسر عرفات در سال ۱۹۹۶، رئیس جمهور دولت خودگردان فلسطین گردید، و سر انجام در ۱۱ نوامبر سال ۲۰۰۴ (۲۰ آبان ۱۳۹۳)، در سن ۷۵ سالگی در بیمارستانی در حومه پاریس درگذشت.
مبارزات یاسر عرفات
یاسر عرفات در سن ۱۹ سالگی با شروع جنگ اعراب و اسرائیل، تحصیلات خود را در دانشگاه رها کرد و راهی جبهه جنگ در مناطق اشغالی و غزه شد. و با درجه ستوانی در ارتش مصر به خدمت پرداخت. در این دوره عرفات در زمینه مواد منفجره و تخریب تخصص پیدا کرد که بعدها در تشکیل شاخه نظامی جنبش فتح بنام «العاصفه» این تجربیات را بکار گرفت. بعد از اینکه در مناطق اشغالی اوضاع نسبتاً آرام شد، عرفات برای تشکیل کشور مستقل فلسطین، دوباره به دانشگاه بازگشت و به تحصیلات خود ادامه داد و در سال ۱۹۵۶، با مدرک کارشناسی در رشته مهندسی از دانشگاه قاهره فارغ‌التحصیل شد. بعد از اتمام تحصیلات جهت کار عازم کویت شد و یک شرکت مهندسی تاسیس نمود. ولی بیشتر اوقات او صرف مسائل سیاسی می‌شد در ۱۰ اکتبر ۱۹۵۹ به همراه صلاح خلف و فاروق قدومی و خلیل الوزیر و خالد الحسن جنبش فتح را که فعالیت زیر زمینی داشت تأسیس کرد و همزمان به چاپ یک مجله سیاسی مبادرت ورزید، در سال ۱۹۶۴، با هدف گسترش جنبش انقلابی فلسطین به اردن رفت و به توسعه و تقویت الفتح در اردن پرداخت. یاسر عرفات در سال ۱۹۶۵، به عنوان دبیر کل سازمان آزادی بخش فلسطین انتخاب شد و از همان زمان آموزش اعضاء سازمان الفتح را آغاز کرد، در سال ۱۹۶۸ با پیروزی در نبرد شهر کرامه در اردن بر علیه نیروهای اسرائیلی نامش زبانزد عام و خاص در جهان عرب و دنیای سیاست شد. با گسترش الفتح این نیرو به لبنان هم راه پیدا کرد،
با وجود قرارداد آتش بس ميان لبنان و اسرائيل، اين كشور به بهانه كشته شدن سفير كشورش در لندن، در سال ۱۹۸۲ ميلادى به لبنان هجوم برد و غرب اين كشور، يعنى جايى كه ياسر عرفات و ديگر رهبران «سازمان آزادیبخش فلسطین»، مستقر بودند را اشغال كرد.
عرفات به همراه بسيارى از يارانش از طريق كشتى خود را به تونس رساندند و بعد از مدتی مرکز این سازمان به تونس منتقل شد،
یاسر عرفات در سال ۱۹۹۰، با سهی الطویل ازدواج کرد.
یاسر عرفات طی مذاکراتی در ابتدای دهه ۱۹۹۰ میلادی با اسحاق رابین که به قرارداد اسلو منجر شد، در سال ۱۹۹۴ همراه با اسحاق رابین (رئیس جمهور وقت اسرائیل) و شیمون پرز (وزیر خارجه اسرائیل)، جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.
در سال ۱۹۹۶، عرفات در انتخاباتی که در فلسطین صورت گرفت به عنوان رئیس جمهور دولت خودگردان فلسطین انتخاب شد.
یاسر عرفات حدود ۲۰ بار مورد سوء قصد قرار گرفت. که در آخرین آنها همسر عرفات ماموران اسرائیلی را متهم به آلوده کردن عرفات با مواد پولوتونیم کرد که منجر به جان باختن یاسر عرفات شد.
یاسر عرفات در نگاه دیگران
آمانون کاپلیوک (نویسنده اسرائیلی - فرانسوی) می‌گوید:
«من آنچه را که باور دارم می‌گویم، و وظیفه‌ی مطبوعاتی خود را انجام می‌دهم. تنها خطای من شاید، گفتن حقیقت پیش از دیگران است و اضافه کنم که من عرفات را ستایش نمی‌کنم، من این مرد را بسیار خوب می‌شناسم و به او توجه دارم؛ زیرا او در سختی‌ها و خوشی‌ها، مظهر خلق فلسطین است. نه می‌شود قابلیت‌هایش را منکر شد و نه پراگماتیسم استثنایی‌اش را» یاسر عرفات، دارای نوعی حس ششم در برابر خطر است؛ وی مردی مبارز، پراگماتیک، تعادل گرا، و عموماً دور‌اندیش بوده و ایمان به آرمانش و نیز قابلیت‌هایش بارها به یاری اش شتافته است.
شخصیت عرفات به جنبش ملی فلسطین دوام بخشیده و تلاش‌هایش موجب شناسایی این جنبش و حقوق خلق فلسطین در سطح جهانی شده است؛ شم سیاسی وی همیشه به سودش تمام نشد و به خصوص از زمانی که در فلسطین و در رأس تشکیلات خودگردان قرار گرفت ؛ بیش از دو سال که دولت اسرائیل او را در رام‌الله عملاً زندانی کرد اجحاف‌ها و رفتارهای تحقیرآمیز اسرائیل، چون پتک بر سر او و مردمش فرود آمد نا امیدی‌ها، ممنوعیت‌ها و رنج‌های پس از شکست نویدهای صلح، بعد از ۱۹۹۳، بر نارضایتی و سرخوردگی‌هایش افزود. اسرائیل، آمریکا و چند محفل اروپایی علیه عرفات یک جنگ روانی در پیش گرفته‌اند، باقی جهان برعکس، روش برخورد آمریکا و اسرائیل را با او محکوم کردند. عرفات نسبت به تیره بختی‌های مردم یهودی بسیار حساس بوده و همیشه علاقه‌مند به کسب اطلاع بود. زشت نشان دادن چهره یاسر عرفات به اراده‌ی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در سال ۱۹۹۷ آغاز شد؛ او که نمی‌خواست قرارداد اسلو با به اجرا بگذارد، راه توطئه علیه عرفات را پیش گرفت. در قرارداد کمپ دیوید در سال ۲۰۰۰، باراک کوچک‌ترین امتیازی در مورد بیت‌المقدس و پناهندگان نداد و بیل کلینتون به عرفات خیانت کرد. بازدید آریل شارون از صحن مسجدالاقصی موجب آغاز انتفاضه دوم گردید و باراک علی‌رغم اخطار عرفات، کوچک‌ترین اقدامی برای مخالفت با این کار انجام نداد. زندگی عرفات در مصر، با مبارزه‌ی افسران آزاد و نیز اخوان المسلمین جهت کسب قدرت همزمان بود و شاید به خاطر وقایع آن زمان است که عرفات همواره کوشش کرده، این دوقطب متضاد یعنی اسلام گرایی و ناسیونالیسم عرب را با هم آشتی دهد. نلسون ماندلا در پیش‌گفتار کتاب آمنون کاپلیوک می‌نویسد: «شرایط سختی را که در دو سال گذشته در رام‌الله بر عرفات تحمیل کرده‌اند، بیش از اینکه او را تحقیر نماید، آنانی را که مسبب این وضع هستند، بی آبرو می‌کند... پرزیدنت یاسر عرفات تا ابد، نماد قهرمانی برای تمام خلق‌های جهان که در راه عدالت و آزادی مبارزه می‌کنند، خواهد بود».
عرفات این رهبر سازش ناپذیر بر سر آرمان‌های اساسی خلق خود کوتاه نخواهد آمد؛ آرمان‌هایی که در تشکیل دولتی مستقل در سرزمین‌های کرانه‌ی باختری رود اردن و غزه که پایتختش بیت‌المقدس باشد و شناسایی اصولیِ حق بازگشتِ پناهندگان خود را نشان می‌دهد.[۱]
گزیده سخنرانی عرفات در ملل متحد
به نام خلق فلسطین، رهبران مقاومت و سازمان آزادیبخش فلسطین،
فلسطین گهواره یکی از باستانی‌ترین فرهنگ‌ها و تمدن‌ها است. انقلاب ما تحت تاثیر عوامل نژادی یا مذهبی قرار ندارد.
اشغالگران. دین یهود را علیه مردم فلسطین به کار گرفتند. فلسطین با هم‌کاری آمریکا و انگلیس، تکه و پاره و بخشیده شد.
جامعه‌ی جهانی مردم فلسطین را تنها گذاشتند. فلسطین، موضوع کشمکش بین دو مذهب و دو ملت نیست. تمام شیوه‌ها و فعالیت‌های سیاسی مسالمت آمیز به ناکامی کشیده شد. خلق ما چاره‌ای جز مبارزه و مقاومت ندارد.
فرق بین یک انقلابی و یک تروریست در منطق مبارزه آنها نهفته است. مبارزه و مقاومت عادلانه و مشروع یک ملت، ترور به حساب نمی‌آید، رهبر سیاسی در پراتیک مبارزه انقلابی به بلوغ خود می‌رسد. سازمان آزادیبخش فلسطین، تنها نماینده واقعی ومشروع مردم فلسطین است. من یک شورشگرم و آزادی آرمان من است. انقلاب یعنی محقق کردن رؤیا‌ها و امید‌ها. ما خواهان آن نیستیم که حتی قطره‌ای از خون اعراب و یهودیان بر زمین ریخته شود. از بابت جنایاتی که علیه یهودیان صورت گرفته است، متأسفیم.
امروز من با یک شاخه زیتون در یک دست و تفنگ رزمنده راه آزادی در دست دیگر آمده‌ام ، کاری نکنید که شاخه زیتون از دست من بیفتد. نگذارید شاخه زیتون از دست من بر زمین بیفتد. شعله‌های جنگ در فلسطین زبانه می‌کشد و صلح هم در فلسطین متولد می‌گردد.[۲]
عرفات و نلسون ماندلا
بعد از درگذشت عرفات، نلسون ماندلا وی را نماد آزادی مبارزه در راه آزادی خواند و گفت: یاسر عرفات یکی از بزرگترین مبارزان راه آزادی نسل خود بود که متأسفانه آرزوی او و خلق فلسطین برای برخورداری از یک کشور مستقل محقق نشد. نبیل شعت (وزیر خارجه سابق دولت خودگردان فلسطین)، می‌گفت که بین یاسر عرفات و نلسون ماندلا رابطه نزدیک و گرمی وجود داشت و همفکری سیاسی بین آنها بود. نلسون ماندلا در سال ۱۹۹۹، از اسرائیل دیدار کرد، آن زمان اهود باراک (نخست وزیر وقت اسرائیل) روند صلح با فلسطین را دنبال می‌کرد و به امضای پیمان صلح نزدیک شده بود و ماندلا می‌خواست با حضورش به نهایی شدن پیمان صلح بین فلسطین و اسرائیل کمک کند.
نلسون ماندلا می‌گفت: تا وقتی اشغال سرزمین‌های فلسطینی ادامه پیدا کند سخن از صلح نتیجه‌ای ندارد، درک می‌کنم در زمانی که جنگ بود اسرائیل سرزمین‌های فلسطین را اشغال کرد؛ ولی برای رسیدن به صلح، اسرائیل باید از مناطق اشغالی بیرون بکشد. هر چند که ماندلا، قلباً به فلسطنیان نزدیک بود ولی یهودیان جامعه افریقای جنوبی را که در زمان مبارزه به ماندلا کمک کرده بودند، از یاد نبرده بود و از آنها به نیکی یاد می‌کرد.[۳]
عرفات و مجاهدین خلق ایران
یاسر عرفات بعد از انقلاب ضد سلطنتی، به ایران سفر کرد، او از پیروزی انقلاب مردم ایران چنان شاد بود که انگار آزادی فلسطین را می بیند. مسعود رجوی (رهبر سازمان مجاهدین خلق ایران)، در دیداری که با یاسر عرفات داشت، ضمن بیان تاریخچه مناسبات سازمان مجاهدین خلق ایرن و جنبش فلسطین آرم سازمان مجاهدین خلق ایران را به وی تقدیم کرد.
پیشینه امر
سال ۱۳۴۹ نخستین ملاقات میان رهبران سازمان مجاهدین خلق و رهبران سازمان آزادیبخش فلسطین در عمان پایتخت اردن صورت گرفت. در این دیدار گروه فلسطینی متعهد شد در حیطه امکانات و توانایی هایش، به سازمان مجاهدین خلق ایران کمک نظامی کند.
علی اصغر بدیع زادگان، مسعود رجوی و...، هیات سازمان مجاهدین خلق را در مذاکرات اردن نمایندگی می کردند. ریاست هیات سازمان آزادیبخش فلسطین را نیز فردی به نام ابوحسن بر عهده داشت.
در این مذاکرات توافق شد سازمان مجاهدین خلق تعدادی از اعضای خود را برای گذراندن دوره آموزش نظامی و جنگ چریکی، به اردوگاه های سازمان آزادیبخش فلسطین اعزام کند. در جریان انتقال شش تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق به پایگاه آموزشی-نظامی سازمان آزادیبخش فلسطین در اردن، شماری از آن ها در دبی دستگیر شدند. مشخص شدن هویت آن ها باعث شد تصمیم بر بازگرداندن آن ها به ایران گرفته شود. سازمان مجاهدین خلق که سه تن از اعضای خود را برای پی گیری وضعیت این زندانیان به دبی فرستاده بود، با کمک سازمان آزادیبخش فلسطین و رهبر آن شخص یاسر عرفات، توانست توسط یک قاضی فلسطینی، در جریان جزئیات پرونده افراد دستگیر شده قرار بگیرد. بنابر این اطلاعات تصمیم گرفته شد هواپیمایی که این افراد را به ایران منتقل می کند ربوده شود.
با کمک سازمان آزادیبخش فلسطین، سه تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق، اقدام به ربودن هواپیما کردند. ربایندگان هواپیما به همراه شش زندانی آزاد شده سازمان مجاهدین خلق، توسط نیروهای امنیتی عراق در فرودگاه بغداد دستگیر شدند. بار دیگر سازمان آزادیبخش فلسطین به کمک سازمان مجاهدین خلق آمد و این افراد را از دست نیروهای امنیتی عراق رهایی داد.
در تاریخ ۲۵ دی ماه ۱۳۴۹ زندانیان سازمان مجاهدین خلق از عراق آزاد شده و به همراه نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین راهی پایگاه نظامی ساف در اردن شدند.
این پایگاه در نزدیکی عمان پایتخت اردن قرار داشت. فرمانده این پایگاه را مردی چهل ساله به نام احمد الجزایری برعهده داشت که از انقلابیون الجزایر بود.
پس از جنگ سپتامبر ۱۹۷۰ و خارج کردن فلسطینی ها از اردن، این پایگاه نظامی هم بسته شد. پیش از آن پایگاه «شیخ زناد» در شهر طرطوس سوریه برای آموزش اعضای سازمان مجاهدین خلق توسط سازمان آزادیبخش فلسطین تعیین شده بود.
دوره های آموزشی که برای اعضای سازمان مجاهدین خلق برگزار می شد، یه طور میانگین سه ماه بود که در آن آموزش های نظری و عملی داده می شد.
این مناسبات تا بعد از انقلاب ضد سلطنتی ایران نیز ادامه داشت و در دیدار یاسر عرفات از تهران وی با مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق ایران ملاقات کرد.
پس از انسداد فضای سیاسی در ایران در سال ۱۳۶۰ و هجرت بخش بزرگی از اعضای مجاهدین به خارج از کشور نیز این روابط ادامه داشت و به ملاقاتهایی بین یاسر عرفات با خانم مریم رجوی و مسعود رجوی منجر شد.
در روز ۱۵ خرداد ۱۹۹۶، خانم رجوی ( رئیس‌جمهور برگزیده‌ی شورای ملی مقاومت ایران)، در لندن با یاسر عرفات دیدار کرد.[۴]
بعد از درگذشت یاسر عرفات، پیکر وی از پاریس به رام الله انتقال یافت و در آنجا دفن شد.
به همین مناسبت، در سرزمین‌ها و اردوگاه‌های فلسطینی، اردن و لبنان، ۴۰ روز عزای عمومی اعلام شد.
خانم مریم رجوی، نیز ۳ روز عزای عمومی اعلام کرد و طی پیامی عرفات را «سمبل ۵۰ سال مبارزه، آرمان و آلام فلسطینیان و یار بزرگ مجاهدان و مقاومت ایران» توصیف کرد، از زمان برقراری نظام جمهوری اسلامی در ایران، یاسر عرفات همیشه هدف کینه‌ی حاکمان ایران بود و یاسر عرفات یک بار افشا کرد که رژیم ایران قصد ترور او را داشته است.[۵]