ایرانپدیا دانشنامهی اپوزیسیون ایران است؛ دانشنامهای مستند برای ایرانیانی که میخواهند روایت بدون سانسور و دقیق تاریخ صدسالهی ایران -بهویژه در چهل سال اخیر- را بدانند.
ایرانپدیا در ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز کرد و هماکنون (۲۱ آذر ۱۴۰۴ خورشیدی) ۲٬۲۶۵ نوشتار دارد.
مقالههای این دانشنامه باید بیطرفانه و با استناد به منابع معتبر و بدون لحن تبلیغی و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران باشند. مطالب ایرانپدیا همواره در حال تکمیل و بازتکمیل، ویرایش و بازویرایش است.
آلودگی هوا در ایران، یکی از مرگبارترین بحرانهای زیستمحیطی و بهداشتی جهان است که سالانه جان بیش از ۵۰ هزار نفر را میگیرد و میلیونها نفر را با بیماریهای تنفسی، قلبی، سرطان و کاهش بهرهوری نیروی کار مواجه میکند. این پدیده ناشی از ذرات معلق (PM2.5 و PM10)، گازهای سمی، سوختهای فسیلی غیراستاندارد، ناوگان حملونقل فرسوده، مازوتسوزی در نیروگاهها، صنایع سنگین، رشد بیرویه شهرنشینی، خشک شدن تالابها و تغییرات اقلیمی است.
در پاییز ۱۴۰۴ این بحران به سطح فاجعه رسید: تهران برای ۱۸ روز متوالی در وضعیت قرمز (AQI میانگین ۱۶۴) قرار گرفت و تنها ۶ روز هوای پاک در کل سال داشت؛ ۱۴ شهر خوزستان (از جمله کارون با AQI ۲۱۶)، اصفهان (۱۸۶)، اراک (۱۵۴)، کرج (۱۵۳)، سمنان (۱۵۲) و چندین کلانشهر دیگر در وضعیت ناسالم تا خطرناک بودند. مازوت پرگوگرد (۳۰٬۰۰۰ ppm گوگرد، ۷ برابر استاندارد جهانی)، بنزین پتروشیمیایی سرطانزا، موتورسیکلتهای کاربراتوری (۲۰ درصد آلودگی تهران) و وارونگی دما عوامل اصلی بودند.
قانون هوای پاک ۱۳۹۶ با ۲۲ بند ضعیف عملاً اجرا نشده است. پیامدها: مرگومیر روزانه تهران ۲۰ درصد افزایش یافت (از ۱۸۰ به ۲۲۰ نفر)، بیش از ۵۸٬۰۰۰ مرگ زودرس کشوری در ۱۴۰۳ (بیشتر در ۱۴۰۴)، ذخایر خون بحرانی، تعطیلی گسترده مدارس و ادارات، خسارت اقتصادی سالانه به ۲۳ میلیارد دلار (۵.۳٪ تولید ناخالص داخلی) میرسد؛ شامل هزینههای درمان، کاهش بهرهوری نیروی کار، تعطیلی مدارس و ادارات در چندین استان و خسارتهای روانی و اجتماعی. این بحران، بیش از هر چیز، نماد شکست حکمرانی جمهوری اسلامی است که حتی در برابر مرگ هر ۱۷ دقیقه یک شهروند، به جای اقدام واقعی به «توسل به دعا» بسنده میکند.
احمد شاملو، (زادهی ۲۱ آذر ۱۳۰۴ مصادف با ۱۲ دسامبر ۱۹۲۵در تهران، درگذشته در ۲ مرداد ۱۳۷۹)، با نام شعری الف.بامداد، برجستهترین شاعر معاصر ایران، از فرهنگسازان وفرهنگنویسان بزرگ ایران، نویسنده، پژوهشگر و مترجم ایرانی است. پدرش حیدر و مادرش کوکب نام داشت و از قفقاز به ایران آمده بود. پدر احمد شاملو افسر ارتش و مدام در سفر بود و خانوادهی آنها از شهری به شهر دیگر میکوچید.
احمد شاملو دبیرستان را به پایان برد اما شرایط زندگی به وی امکان ادامهی تحصیل نداد. شوق آموختن و علاقهی او به شعر او را به کار در روزنامهها و سپس سرودن شعر هدایت کرد. احمد شاملو اولین دفتر شعر خود را با نام آهنگهای فراموششده به چاپ رساند اما بعدها آنرا ناچیز خواند و از انتشار آن اظهار پشیمانی کرد. از نخستین اشعار وی که بسیار مورد توجه واقع شد، شعر «از شکوفهی سرخ یک پیراهن» بود که در سال ۱۳۲۹ برای عبور از سد سانسور با نام دیگری منتشر شد. این اولین شعر غیرموزون احمدشاملو بود. به این ترتیب احمد شاملو آغازگر شعر سپید فارسی گشت. احمد شاملو سه بار ازدواج کرد اما تنها ازدواج سوم او با آیدا سرکیسیان دوام داشت. او نام «آیدا» را بر دو دفتر شعری خود به نامهای «آیدا، درخت و خنجر و خاطره» و «آیدا در آینه» نیز گذاشته است. آیدا سرکیسیان علاوه بر همسر، همکار و تنها یار و پشتیبان او در جمعآوری اشعار و پژوهشهایش بود.
احمد شاملو در طول زندگی خود سه بار دستگیر شد. در یکی از حملات توسط نیروهای امنیتی محمدرضا پهلوی به خانهی او برخی کتابها و نوشتههای او برای همیشه از بین رفت. همواره شعرها و کتابهای او مورد سانسور و ممیزی قرار میگرفت. پس از انقلاب ضدسلطنتی وی در همان ابتدا نسبت به سرکوب رو به رشد در حاکمیت جدید هشدار داد. او در دوران جمهوری اسلامی به طور کامل با رسانهها و افراد و تمامیت سیستم خط قرمز داشت و انزوا را ترجیح داد. از اشعار معروف او پس از انقلاب شعر «در این بن بست» است که با مطلع مشهور «دهانت را میبویند، مبادا گفته باشی دوستت دارم! » آغاز میشود.
احمدشاملو همچنین تلاشی بسیار دشوار را در ساختن اولین فرهنگنامه واژههای عامیانه انجام داد. این فرهنگنامه که به کتاب کوچه شهرت دارد دارای دهها جلد است و نوشتن آن سال ها زمان برده است. احمد شاملو این کار را به تنهایی و بدون هیچ پشتیبانی انجام داد، به طوری که بسیاری از مجلدهای آن تا پس از مرگ وی نیز هنوز تدوین و منتشر نشده بود. احمد شاملو در سالهای پایانی از بیماری قند رنج میبرد. یک سال پیش از درگذشت پزشکان مجبور به قطع یکی از پاهای وی شدند. احمدشاملو سرانجام در ۲ مرداد ۱۳۷۹ درگذشت.
مجیدرضا رهنورد، (متولد ۲۶ خرداد سال ۱۳۷۸ جانباختهی ۲۱ آذر ۱۴۰۱)، با نام کامل «مجیدرضا رهنورد پایین ده» فرزند محمد جواد جوان کشتیگیر مشهدی بود که تا پیش از دستگیری در یک میوهفروشی در خیابان پیروزی مشهد کار میکرد. مجیدرضا رهنورد، در جریان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، زمانی که دستهای از بسیجیان اقدام به ایجاد رعب و وحشت و شلیک گاز اشکآور به منازل مردم کردند مجیدرضا به دفاع از مردم پرداخت.
اتهام او به هلاکت رساندن دو بسیجی و مجروح کردن ۴ بسیجی دیگر در شهر مشهد بود. مجیدرضا رهنورد روز ۲۸ آبان دستگیر شد و در روز ۲۱ آذر ۱۴۰۱ به اتهام قتل اعدام شد.
اعلامیه جهانی حقوق بشر، در روز ۱۰ دسامبر سال ۱۹۴۸ برابر با ۱۹ آذر ۱۳۲۷، بدون رأی مخالف، با ۴۸ رأی موافق و ۸ رأی ممتنع توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید. اعلامیه جهانی حقوق بشر، یک پیمان بینالمللی برای تضمین حقوق و با هدف برقراری آزادیهای برابر برای تمام مردم است. این پیمان بینالمللی نتیجه مستقیم فجایع جنگ جهانی دوم بود و برای نخستین بار حقوق اساسی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را که تمام انسانها در هر کشوری باید از آن برخوردار باشند به صورت جهانی مشخص کرد. اعلامیه جهانی حقوق بشر دارای ۳۰ ماده است که نظرگاه سازمان ملل متحد را در مورد حقوق بشر تشریح میکند. هرساله این روز در جهان به عنوان روز بینالمللی حقوق بشر گرامی داشته میشود.
ایران پدیا دانشنامهی اپوزیسیون ایران است. ایران پدیا در ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز کرد و هم اکنون (۲۱ آذر ۱۴۰۴ خورشیدی) ۲٬۲۶۵ نوشتار دارد.
مقالات این دانشنامه باید بیطرفانه و با استناد به منابع معتبر و بدون لحن تبلیغی و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران باشند. مطالب ایران پدیا مستمرا در حال تکمیل و بازتکمیل، ویرایش و بازویرایش است.
مطلب برگزیده
نوشتارهای جدید هفته
موضوعات اصلی