صفحهٔ اصلی
ایرانپدیا در ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز کرد و هم‌اکنون (۶ آبان ۱۴۰۴ خورشیدی) ۲٬۲۲۲ نوشتار دارد. مقاله‌های این دانشنامه باید بی‌طرفانه و با استناد به منابع معتبر و بدون لحن تبلیغی و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران باشند. مطالب ایرانپدیا همواره در حال تکمیل و بازتکمیل، ویرایش و بازویرایش است.
ایرانپدیا را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
موضوعات اصلی ویرایش
موضوعات اصلی- ۱ انقلاب دموکراتیک ایران
۱.۱ وقایع
· اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران · جمعه خونین زاهدان · خیزش ایذه · ادامه...
۱.۲ جستارهای وابسته
· کوکتل مولوتف · ادامه...
۱.۳ اسامی و عکس جانباختگان
· جانباختگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ·
۱.۴ جانباختگان
· مهسا امینی · مهسا امینی · نیکا شاکرمی · سیاوش محمودی · مونا نقیب · غزاله چلاوی · کومار درافتاده · عرفان زمانی · کیان پیرفلک · آرنیکا قائم‌مقامی · علی عراقی · حنانه کیاکجوری · سارینا اسماعیل‌زاده · ادامه...
۱.۵ اعدام‌شدگان
قاسم آبسته · ایوب کریمی · محمد قبادلو · محمدمهدی کرمی · محسن شکاری · مجیدرضا رهنورد · مجاهد کورکور · ادامه...
- ۲ افراد
۲.۱ زنان
· زنان پیشگام در قیام‌های ایران · زنان در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران · ادامه...
۲.۲ قربانیان آپارتایدٰ
· فاطمه سلطانی ·
۲.۳ هنرمندان
· مرضیه · مرتضی حنانه · حبیب‌الله بدیعی · حبیب خبیری · آندرانیک آساطوریان · مرجان · محمد شمس · حمیدرضا طاهرزاده · ناهید همت‌آبادی · منصور قدرخواه · عماد رام · فریدون ژورک · پرویز یاحقی · امیر آرام · منوچهر طاهرزاده · فرهاد مهراد · محمدرضا شجریان · غلامحسین بنان · بیژن مفید · ادامه...
۲.۴ ورزشکاران
· پوریای ولی · غلامرضا تختی · حبیب خبیری · هوشنگ منتظرالظهور · محمدقربانی · مسلم اسکندر فیلابی · حسن نایب‌آقا · فروزان عبدی · سید محمد خادم حقیقت · ناصر حجازی · ادامه...
۲.۵ نویسندگان و شاعران
۲.۵.۱ نویسندگان و شاعران ایرانی
· منوچهر هزارخانی · سیمین بهبهانی · محمد فرخی یزدی · میرزاده عشقی · رحمان کریمی · غزاله علیزاده · فریدون مشیری · نیما یوشیج · صادق چوبک · صادق هدایت · حافظ · مولوی · غلامحسین ساعدی · جلال آل‌احمد · شیرکو بیکس · احمد شاملو · فروغ فرخزاد · سهراب سپهری · حمید اسدیان · ادامه...
۲.۵.۲ نویسندگان و شاعران غیرایرانی
· برتولت برشت · پابلو نرودا · فدریکو گارسیا لورکا · رابیندرانات تاگور · ادامه...
۲.۶ فعالان سیاسی و اجتماعی
· فروغ تقی‌پور · گلرخ ایرایی · آرش صادقی · هاشم خواستار · ادامه...
۲.۷ سیاست‌مداران
۲.۸ مسئولان رژیم ایران
· روح‌الله خمینی · محسن رضایی · علی صیاد شیرازی · علی رازینی · مجتبی خامنه‌ای · محمدتقی مصباح یزدی · سید محمد خاتمی · محمود احمدی‌نژاد · حسینعلی نیری · ابراهیم رئیسی · حسن روحانی · اسدالله لاجوردی · مصطفی پورمحمدی · مرتضی اشراقی · علی لاریجانی · اکبر هاشمی رفسنجانی · صادق خلخالی · حسین موسوی تبریزی · سعید امامی · حسین طائب · سعید جلیلی · ادامه...
۲.۹ انقلابیون
· محمدعلی جابرزاده · رضا رضایی · فاطمه امینی · امیرپرویز پویان · مسعود رجوی · مریم رجوی · آذر رضایی · اشرف ربیعی · موسی خیابانی · مجید شریف واقفی · امیرپرویز پویان · خسرو گلسرخی · میرزا کوچک خان جنگلی · علی‌اکبر صفایی فراهانی · شکرالله پاکنژاد · محمد حنیف‌نژاد · سعید محسن · علی اصغر بدیع زادگان · زهرا مریخی · حمید اشرف · کرامت‌الله دانشیان · ادامه...
۲.۱۰ فیلسوفان و دانشمندان
· علی شریعتی · احمد تفضلی · هانا آرنت · آنتونیو گرامشی · ادامه...
۲.۱۱ روحانیون
· سید محمود طالقانی · حبیب‌الله آشوری · عبدالغفار نقشبندی · حسن لاهوتی اشکوری · ادامه...
۲.۱۲ شخصیت‌های خارجی
· اریک داوید · آبه پیر · آلخو ویدال کوادراس · هانری لکلرک · ناپلئون بناپارت · سون یات سن · مارتین لوتر کینگ جونیور · جاوید رحمان · سید احمد غزالی · یاسر عرفات · ژاندارک · پاتریس لومومبا · نلسون ماندلا · آبراهام لینکلن · ادامه...
۲.۱۳ شناخته شدگان
· دلارا دارابی · حمیدالله اربابی · حمیدرضا درخشنده · مسیح علی‌نژاد · روح‌الله زم · عبدالمالک ریگی · یاسر شه‌بخش · محمدجواد وفایی ثانی · ادامه...
۲.۱۴ تاریخی
· یپرم خان · کیخسرو · امیرکبیر · محمدتقی پسیان · یعقوب لیث · رئیس‌علی دلواری · هوارد باسکرویل · قاضی محمد · ادامه...
۲.۱۵ جان باختگان تظاهرات
· نیکتا اسفندانی · سارو قهرمانی · فرشته علیزاده · فرزاد انصاری‌فر · پویا بختیاری · پژمان قلی‌پور · رضا معظمی گودرزی · مینا شیخی · علیرضا انجوی · صانع ژاله · سجاد رضایی · ادامه...
- ۳ تاریخ
۳.۱ انقلاب‌های جهان
· انقلاب ضد سلطنتی ایران · انقلاب ویتنام · انقلاب کوبا · انقلاب شوروی · انقلاب کبیر فرانسه · ادامه...
۳.۲ دوران پهلوی و اواخر قاجاریه
· اشغال ایران در جنگ جهانی اول · قرارداد ۱۹۱۹ · کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ · نهضت جنگل · جمهوری گیلان · تظاهرات ۱۷ شهریور · ادامه...
۳.۳ دوران جمهوری اسلامی
· رژیم ولایت فقیه · سرکوب کردستان · گروگان گیری در سفارت آمریکا · انقلاب فرهنگی · جنگ ایران و عراق · مرکز اسلامی هامبورگ · ادامه...
۳.۴ پرسنل ارتش هوادار مجاهدین
· پرسنل ارتش هوادار مجاهدین · سرهنگ خلبان بهزاد معزی · ادامه...
۳.۵ اپوزیسیون ایران
· شورای ملی مقاومت ایران · پیام‌های مسعود رجوی · طرح شورای ملی مقاومت درباره آزادی‌ها و حقوق زنان · طرح صلح شورای ملی مقاومت · میلیشیا · سازمان مجاهدین خلق ایران · طرح ده ماده‌ای مریم رجوی · عملیات جاری · کانون‌های شورشی · هژمونی زنان در سازمان مجاهدین خلق ایران · ادامه...
۳.۶ احزاب
· سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران · جبهه ملی ایران · حزب دموکرات کردستان (لاده‌ران) · پژاک · سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر · حزب کومله · ادامه...
- ۴ هنر و فرهنگ
۴.۱ فرهنگ ایران
· نوروز · چهارشنبه‌سوری · حاجی فیروز · شب یلدا · شیر و خورشید · سرود ملی ایران · ادامه...
- ۵ جغرافیا و محیط زیست
· آلودگی هوا در ایران · جنگل‌های ایران · سیل در ایران · ادامه...
۵.۱ سدها
۵.۲ آب‌ها
· بحران آب در ایران · زاینده‌رود · خلیج فارس · ادامه...
۵.۳ کوهستان‌ها، درّه‌ها و بیابان‌ها
۵.۴ انرژی در ایران
۵.۵ خاک
· آلودگی هوا در ایران · ادامه...
- ۶ ادبیات
۶.۱ اساطیر
۶.۲ سرگرمی و تفریحات
· ورزش در ایران · فوتبال در ایران · ادامه...
- ۷ معرفی کتاب
۷.۱ کتاب‌های مقاومت
· بنیانگذاران · زنان نیروی تغییر · قهرمانان در زنجیر · استراتژی قیام و سرنگونی · قتل‌عام و بازشناسی الیگارشی قدرت · ایران، بازی اتمی رژیم · ادامه...
- ۸ فلسفه
۸.۱ فلسفه و جامعه‌شناسی
· اپورتونیسم · پراگماتیسم · توتالیتاریسم دینی · سکولاریسم · بنیادگرایی اسلامی · جمهوری دموکراتیک · ادامه...
- ۹ جامعه و علوم اجتماعی
۹.۱ موضوعات اجتماعی
· بحران انرژی در ایران · فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی · انفجار مهیب بندرعباس · سرکوب در ایران · نقض حقوق بشر در ایران · بحران مشروعیت جمهوری اسلامی ایران · بحران برق در ایران · بحران مسکن در ایران · بحران سلامت و روان در ایران · ادامه...
۹.۲ سیاست و حکومت
· سپاه پاسداران انقلاب اسلامی · قانون اساسی جمهوری اسلامی · ارتش سایبری جمهوری اسلامی · عمق استراتژیک · دارایی‌های خامنه‌ای · برجام · قصاص در ایران · وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی · گشت ارشاد · دفاع مشروع · نوشیدن جام زهر · نیروی قدس سپاه پاسداران · ادامه...
۹.۳ حقوق
· حق تعیین سرنوشت · حقوق بین‌المللی بشردوستانه · اعلامیه جهانی حقوق بشر · آزادی بیان · سازمان ملل متحد · فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد · تمامیت ارضی · ادامه...
۹.۴ زندان‌ها
· زندان اوین · زندان قصر · زندان قزلحصار · زندان گوهردشت · زندان کهریزک · زندان دیزل‌آباد · زندان یونسکو · زندان قزل‌قلعه · زندان فشافویه · ادامه...
نوشتار برگزیده ویرایش
مطلب برگزیده
نسل Z، متولدین اواخر دهه ۱۳۷۰ تا اوایل دهه ۱۳۹۰، به‌عنوان نیروی محرکه اعتراضات علیه دیکتاتوری جمهوری اسلامی ایران، نقشی تعیین‌کننده در تحولات سیاسی و اجتماعی این کشور ایفا کرده است. این نسل، که با ویژگی‌هایی چون شجاعت، استفاده گسترده از فناوری، و رد ارزش‌های تحمیلی رژیم شناخته می‌شود، به کابوسی برای نظام تبدیل شده است. نسل Z با حضور فعال در اعتراضات سراسری، به‌ویژه در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱، و بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی برای سازمان‌دهی و افشای سرکوب‌ها، ساختار قدرت رژیم را به چالش کشیده است.
این نسل، که در محیطی مملو از محدودیت‌های سیاسی، اقتصادی، و فرهنگی رشد کرده، با ارزش‌های سنتی و ایدئولوژیک رژیم بیگانه است. آن‌ها خواستار آزادی‌های مدنی، برابری جنسیتی، و پایان حاکمیت استبدادی‌اند. اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، که با مرگ مهسا امینی آغاز شد، شاهد نقش پیشرو نسل Z، به‌ویژه زنان جوان بود. این نسل با استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال، مانند توییتر و اینستاگرام، روایت‌های رسمی رژیم را تضعیف کرده و صدای خود را به جهان رسانده است.
رژیم جمهوری اسلامی، که از قدرت‌گیری نسل Z هراس دارد، با سرکوب خشن، فیلترینگ اینترنت، و تبلیغات علیه این نسل تلاش کرده آن‌ها را مهار کند. با این حال، مقاومت نسل Z، که ریشه در خشم از دهه‌ها سرکوب و امید به آینده‌ای آزاد دارد، نشان‌دهنده پتانسیل آن‌ها برای تغییر است.
نوشتارهای جدید ویرایش
نوشتارهای جدید هفته
زهرا شهباز طبری، (متولد سال ۱۳۳۷، بابل، ساکن رشت) زندانی سیاسی ۶۷ ساله، مهندس برق و فارغ‌التحصیل دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه بوروس سوئد در رشته انرژی پایدار است. در روز ۲۸ فروردین‌ماه ۱۴۰۴، نیروهای امنیتی با یورش به منزل شهباز طبری، او را بازداشت و به زندان لاکان رشت منتقل کردند. او پس از ۷ ماه بلاتکلیفی، در روز شنبه ۳ آبان ۱۴۰۴ (۲۵ اکتبر ۲۰۲۵)، توسط شعبه اول دادگاه انقلاب رشت به اتهام «محاربه از طریق همکاری با سازمان مجاهدین خلق ایران» به اعدام محکوم شد. او پیش از این نیز در تاریخ ۲ اسفند ۱۴۰۱، در زندان لاکان رشت بازداشت و تحت بلاتکلیفی طولانی قرار گرفته بود. زهرا شهباز طبری، فعال حقوق زنان و زندانی سیاسی پیشین، همچنین در دهه ۱۳۶۰ به ۱۵ سال زندان محکوم شده بود. اتهامات شامل «ارتباط با گروه‌های مخالف نظام»، «فعالیت تبلیغاتی علیه نظام» و «اجتماع و تبانی» است. گزارش‌ها از بازجویی‌های شدید، محرومیت از مرخصی و وکیل مستقل، و شرایط نامناسب سلامتی خبر می‌دهند. خانواده‌اش از حکم اعدام ابراز نگرانی کرده و خواستار مداخله نهادهای حقوق بشری شده‌اند. این حکم بخشی از سرکوب مخالفان سیاسی در ایران است و امکان تجدیدنظرخواهی وجود دارد. شورای ملی مقاومت ایران بر پرونده‌سازی و شکنجه خانم شهباز طبری تأکید کرده‌است.
بیشتر بخوانید...
میرزا محمدحسین نائینی، مشهور به میرزای نائینی (متولد سال ۱۲۳۹، نائین – درگذشته ۲۴ مرداد ۱۳۱۵، نجف) از علمای برجسته شیعه و یکی از حامیان کلیدی انقلاب مشروطه ایران، با کتاب «تنبیه الامه و تنزیه المله» نقش مهمی در توجیه مشروطه از منظر فقه شیعه ایفا کرد. او در نائین متولد شد و تحصیلاتش را در اصفهان نزد شیخ محمدباقر نجفی اصفهانی و در نجف نزد آخوند خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی گذراند. نائینی در سال ۱۲۸۵، به ایران بازگشت و در جریان مشروطیت، با صدور فتواهای حمایتی و نگارش تنبیه الامه، مشروطه را به‌عنوان ابزاری برای جلوگیری از استبداد و تحقق عدالت اسلامی توجیه کرد. او مشروطه را با اصول شیعه سازگار دانست و آن را به‌عنوان «مشروطه مشروع» (سازگار با شرع) در برابر «مشروطه مشروع» (استبداد) قرار داد. در دوره استبداد صغیر، میرزای نائینی در نجف در میان علمای عتبات، با فتوای جهاد علیه محمدعلی شاه، به بسیج مشروطه‌خواهان کمک کرد. پس از فتح تهران (۱۲۸۸ ش)، او به ایران بازگشت و در مجلس شورای ملی (دوره دوم) نماینده نائین شد و به تدوین قوانین فقهی پرداخت. نائینی در آثارش، مانند «تبیین الحقاوق»، به حقوق ملت و عدالت اجتماعی تأکید داشت و دیدگاهش به ولایت فقیه، بر خلاف تحریف‌های بعدی، مشروط به مشروطه و محدود به نظارت بر اجرای قوانین بود، نه قدرت مطلقه. او مخالف ولایت مطلقه فقیه بود و آن را با اصول مشروطه ناسازگار می‌دانست.
بیشتر بخوانید...
میرزاحسن خان وثوق‌الدوله، (متولد سال ۱۲۵۰، تهران – درگذشته ۱۲ بهمن ۱۳۲۹ ه. ش، تهران) سیاستمدار، نخست‌وزیر قاجار، و شاعر ایرانی، یکی از چهره‌های برجسته و منفور تاریخ ایران بود. او در تهران در خانواده‌ای اشرافی متولد شد و تحصیلاتش را در دارالفنون و فرانسه گذراند. وثوق‌الدوله در دوره مظفرالدین شاه وارد سیاست شد و در جریان انقلاب مشروطه (۱۲۸۵–۱۲۸۸ ش) از حامیان اولیه مشروطه بود، اما بعدها به دلیل قرارداد ۱۹۱۹ با انگلیس، که امور نظامی و مالی ایران را به مستشاران انگلیسی واگذار کرد، به خیانت متهم شد. او در دوره احمد شاه سه بار نخست‌وزیر شد و در کابینه‌هایش اصلاحاتی مانند تأسیس ژاندارمری و اصلاح مالی انجام داد. قرارداد ۱۹۱۹، که با هدف تقویت اقتصاد و ارتش ایران امضا شد، به دلیل واگذاری کنترل به انگلیس، اعتراضات گسترده علما، روشنفکران، و مردم را برانگیخت و او را به نمادی از خیانت تبدیل کرد. وثوق‌الدوله همچنین دیوان شعری با تخلص «حسن» داشت و اشعارش به سبک کلاسیک سروده شده بود. پس از برکناری از نخست‌وزیری در سال ۱۲۹۹، به اروپا رفت و در دوره پهلوی فعالیت سیاسی محدودی داشت. قرارداد ۱۹۱۹ و اتهامات رشوه از انگلیس، او را در تاریخ ایران منفور کرد.
بیشتر بخوانید...