صفحهٔ اصلی

ایران‌‌پدیا دانشنامه‌ی اپوزیسیون ایران است؛ دانشنامه‌ای مستند برای ایرانیانی که می‌خواهند روایت بدون سانسور و دقیق تاریخ صدساله‌ی ایران -به‌ویژه در چهل سال اخیر- را بدانند. ایران‌پدیا در ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز کرد و هم‌اکنون (۷ دی ۱۴۰۴ خورشیدی) ۲٬۲۹۳ نوشتار دارد. مقاله‌های این دانشنامه باید بی‌طرفانه و با استناد به منابع معتبر و بدون لحن تبلیغی و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران باشند. مطالب ایران‌پدیا همواره در حال تکمیل و بازتکمیل، ویرایش و بازویرایش است. ناوبری سریع * صفحهٔ اصلی * مقاله‌های برگزیده * نوشتارهای جدید * نگاره روز * پروژه‌های همکاری * تماس با ما نوشتار برگزیده ویرایش مطلب برگزیده کریسمس کریسمس (به انگلیسی: Christmas) یا نوئل، جشنی سالانه است که اغلب به گرامیداشت تولد عیسی مسیح اختصاص دارد، اما در عصر مدرن به یک رویداد فرهنگی و سکولار جهانی تبدیل شده که توسط میلیاردها نفر، فارغ از باورهای مذهبی، جشن گرفته می‌شود. این جشن معمولاً در ۲۵ دسامبر برگزار می‌شود و با آیین‌هایی مانند تزیین درخت کریسمس، هدیه‌دادن، گردهمایی خانوادگی، سرودخوانی و غذاهای ویژه همراه است. کریسمس نه تنها مهم‌ترین عید مذهبی برای مسیحیان است، بلکه به عنوان نمادی از صلح، بخشش و شادی، در بسیاری از کشورهای غیرمسیحی نیز محبوبیت یافته و تأثیر اقتصادی قابل توجهی دارد. کریسمس ریشه در سنت‌های مذهبی مسیحیت دارد، اما عناصری از جشن‌های باستانی زمستانی مانند یول (Yule) ژرمنی و ساتورنالیا رومی را جذب کرده است. در قرن‌های اخیر، با گسترش تجاری‌سازی، شخصیت‌هایی مانند بابانوئل و تزیینات مدرن، آن را به یک پدیده جهانی تبدیل کرده‌اند. در سال ۲۰۲۵، کریسمس همزمان با چالش‌های جهانی مانند درگیری‌ها و مسائل اقتصادی جشن گرفته می‌شود، اما پیام امید و اتحاد آن همچنان برجسته است. این جشن در کشورهای مسیحی‌نشین مانند ایالات متحده، اروپا و آمریکای لاتین با مراسم گسترده همراه است، در حالی که در آسیا و خاورمیانه، اغلب به صورت سکولار و تجاری برگزار می‌شود. بیشتر بخوانید... نوشتارهای جدید ویرایش نوشتارهای جدید هفته علی صارمی علی صارمی، (متولد بروجرد ۱۳۲۷ - اعدام زندان اوین ۷ دیماه ۱۳۸۸) هوادار سازمان مجاهدین خلق ایران و از قدیمی‌ترین زندانیان سیاسی قبل و بعد از انقلاب ضدسلطنتی ۵۷ بود، او ۲۴ سال از عمر خود را در زندان‌های نظام سلطنتی و رژیم ایران گذراند. علی صارمی در دوران حکومت جمهوری اسلامی یا در زندان بود و یا در خارج زندان به فعالیت سیاسی علیه این رژیم می‌پرداخت. یکی از فرزندان او به نام اکبر صارمی از اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران است. علی صارمی نهایتاً پس از آخرین دستگیری توسط قاضی صلواتی محکوم به مرگ شد. حکم اعدام او در دادگاه استیناف نیز تأیید و در ۷ دی ۱۳۸۸ در زندان اوین بدار آویخته شد. بیشتر بخوانید... فروغ فرخزاد فروغ فرخزاد، (زاده‌ی ٨ دی ۱۳۱۳ – تهران- درگذشته در ۲۴ بهمن ۱۳۴۵)، ۱۷ ساله بود که اولین کتاب شعرش به نام اسیر، و پس از آن دفترهای دیوار و عصیان را منتشر کرد.[۱] انتشار کتاب تولدی دیگر در سال ۱۳۴۲، سرفصل شکوفایی هنری فروغ فرخزاد بود. فروغ فرخزاد در ترکیب کلام و شناسایی زبان شعر از قدرتی بی‌مانند برخوردار بود. فروغ فرخزاد در شمار بزرگترین شاعران ایران معاصر ایران است که با وجود عمر هنری کوتاه توانست آثاری ماندنی در شعر فارسی خلق کند. وی پس از تولدی دیگر مجموعه‌ی «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» را منتشر کرد که در نوع خود بی‌نظیر بود و با استقبال بسیاری مواجه شد. فروغ فرخزاد در زمینه‌ی تئاتر، فیلم‌سازی و نقاشی نیز فعالیت داشت و در مدت کوتاه عمرش، آثاری نیز از خود برجای گذاشت. خانه سیاه است، عنوان فیلم مستندی است از ساخته‌های فروغ که در زمستان سال ۱۳۴۲، از فستیوال جهانی اوبرهاووزن جایزه‌ی بهترین فیلم مستند را به‌دست آورد. بسیاری از اشعار فروغ فرخزاد به زبان‌های مختلفی چون انگلیسی، فرانسوی، عربی، ترکی و... ترجمه شده است. سرانجام فروغ فرخزاد در ۲۴ بهمن ۱۳۴۵، در سن ۳۲ سالگی بر اثر تصادف رانندگی درگذشت. بیشتر بخوانید... دکتر علی گلزاده غفوری علی گلزاده غفوری، (زاده ۲۵ اردیبهشت ۱۳۰۲ – قزوین)، تحصیلات ابتدایی را در دبستان ادب شهر قزوین که مدیریت آن با فرزند میرزا کوچک‌خان جنگلی، بود گذراند. در پایان دوره‌ی ابتدایی رتبه‌ی نخست را در مدرسه کسب کرد. وی همه‌ی مراحل علوم دینی را به‌سرعت طی کرد و در سنین جوانی به درجه اجتهاد رسید. علی گلزاده غفوری در دهه ۱۳۵۰، به مبارزه با رژیم شاه روی آورد و به همین خاطر به منطقه‌ی گیلان در دماوند تبعید گردید. دکتر علی گلزاده غفوری دارای مدرک فوق لیسانس در رشته‌ی حقوق قضایی و هم‌چنین مدرک دکترای تخصصی در رشته‌ حقوق اسلامی از دانشگاه سوربن پاریس بود. پس از بازگشت از فرانسه به تدریس در دانش‌سرای تربیت معلم پرداخت و در آن‌زمان از مؤسسان مراکز علمی مانند، مدارس علوی و رفاه بود. دکتر علی گلزاده غفوری در سال ۱۳۵۸، نماینده مجلس شد و در تدوین‌ نهایی قانون اساسی مشارکت داشت. او از جمله کسانی بود که مخالف اصل ولایت فقیه بود و به آن رأی نداد. وی در ۲۰ خرداد ۱۳۶۰، از مجلس و حکومت کناره گرفت و در اعتراض به خمینی و سیاست‌هایش، با کنار گذاشتن لباس روحانیت در انزوا به بازنگری و بازتنظیم برخی از آثار گذشته‌اش در قبل از انقلاب و تألیفات جدیدش پرداخت. سه فرزند و یک داماد او به جرم هواداری از مجاهدین خلق اعدام شدند. دکتر علی گلزاده غفوری در ۱۱ دی‌ماه ۱۳۸۸، در تهران درگذشت و پیکر او در بهشت زهرا به خاک سپرده شد. بیشتر بخوانید... درباره‌ی ایران‌پدیا ویرایش ایران پدیا دانشنامه‌ی اپوزیسیون ایران است. ایران پدیا در ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز کرد و هم اکنون (۷ دی ۱۴۰۴ خورشیدی) ۲٬۲۹۳ نوشتار دارد. مقالات این دانشنامه باید بی‌طرفانه و با استناد به منابع معتبر و بدون لحن تبلیغی و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران باشند. مطالب ایران پدیا مستمرا در حال تکمیل و بازتکمیل، ویرایش و بازویرایش است. موضوعات اصلی ویرایش موضوعات اصلی ۱ انقلاب دموکراتیک ایران ۱.۱ وقایع  · اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران · جمعه خونین زاهدان · خیزش ایذه · ادامه... ۱.۲ جستارهای وابسته  · کوکتل مولوتف · ادامه... ۱.۳ اسامی و عکس جانباختگان  · جانباختگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ · ۱.۴ جانباختگان  · مهسا امینی · نیکا شاکرمی · سیاوش محمودی · مونا نقیب · غزاله چلاوی · کومار درافتاده · عرفان زمانی · کیان پیرفلک · آرنیکا قائم‌مقامی · علی عراقی · حنانه کیاکجوری · سارینا اسماعیل‌زاده · ادامه... ۱.۵ اعدام‌شدگان قاسم آبسته · ایوب کریمی · محمد قبادلو · محمدمهدی کرمی · محسن شکاری · مجیدرضا رهنورد · مجاهد کورکور · ادامه... ۲ افراد ۲.۱ زنان  · زنان پیشگام در قیام‌های ایران · زنان در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران · ادامه... ۲.۲ قربانیان آپارتایدٰ  · فاطمه سلطانی · ۲.۳ هنرمندان  · مرضیه · مرتضی حنانه · حبیب‌الله بدیعی · آندرانیک آساطوریان · مرجان · محمد شمس · حمیدرضا طاهرزاده · ناهید همت‌آبادی · منصور قدرخواه · عماد رام · فریدون ژورک · پرویز یاحقی · امیر آرام · منوچهر طاهرزاده · فرهاد مهراد · محمدرضا شجریان · غلامحسین بنان · بیژن مفید · ادامه... ۲.۴ ورزشکاران  · پوریای ولی · غلامرضا تختی · حبیب خبیری · هوشنگ منتظرالظهور · محمدقربانی · مسلم اسکندر فیلابی · حسن نایب‌آقا · فروزان عبدی · سید محمد خادم حقیقت · ناصر حجازی · ادامه... ۲.۵ نویسندگان و شاعران ۲.۵.۱ نویسندگان و شاعران ایرانی  · منوچهر هزارخانی · سیمین بهبهانی · محمد فرخی یزدی · میرزاده عشقی · رحمان کریمی · غزاله علیزاده · فریدون مشیری · نیما یوشیج · صادق چوبک · صادق هدایت · حافظ · مولوی · غلامحسین ساعدی · جلال آل‌احمد · شیرکو بیکس · احمد شاملو · فروغ فرخزاد · سهراب سپهری · حمید اسدیان · ادامه... ۲.۵.۲ نویسندگان و شاعران غیرایرانی  · برتولت برشت · پابلو نرودا · فدریکو گارسیا لورکا · رابیندرانات تاگور · ادامه... ۲.۶ فعالان سیاسی و اجتماعی  · فروغ تقی‌پور · گلرخ ایرایی · آرش صادقی · هاشم خواستار · ادامه... ۲.۷ سیاست‌مداران ۲.۸ مسئولان رژیم ایران  · روح‌الله خمینی · محسن رضایی · علی صیاد شیرازی · علی رازینی · مجتبی خامنه‌ای · محمدتقی مصباح یزدی · سید محمد خاتمی · محمود احمدی‌نژاد · حسینعلی نیری · ابراهیم رئیسی · حسن روحانی · اسدالله لاجوردی · مصطفی پورمحمدی · مرتضی اشراقی · علی لاریجانی · اکبر هاشمی رفسنجانی · صادق خلخالی · حسین موسوی تبریزی · سعید امامی · حسین طائب · سعید جلیلی · ادامه... ۲.۹ انقلابیون  · محمدعلی جابرزاده · رضا رضایی · فاطمه امینی · امیرپرویز پویان · مسعود رجوی · مریم رجوی · آذر رضایی · اشرف ربیعی · موسی خیابانی · مجید شریف واقفی · امیرپرویز پویان · خسرو گلسرخی · میرزا کوچک‌ خان جنگلی · علی‌اکبر صفایی فراهانی · شکرالله پاکنژاد · محمد حنیف‌نژاد · سعید محسن · علی اصغر بدیع زادگان · زهرا مریخی · حمید اشرف · کرامت‌الله دانشیان · ادامه... ۲.۱۰ فیلسوفان و دانشمندان  · علی شریعتی · احمد تفضلی · هانا آرنت · آنتونیو گرامشی · ادامه... ۲.۱۱ روحانیون  · سید محمود طالقانی · حبیب‌الله آشوری · عبدالغفار نقشبندی · حسن لاهوتی اشکوری · ادامه... ۲.۱۲ شخصیت‌های خارجی  · اریک داوید · آبه پیر · آلخو ویدال کوادراس · هانری لکلرک · ناپلئون بناپارت · سون یات سن · مارتین لوتر کینگ جونیور · جاوید رحمان · سید احمد غزالی · یاسر عرفات · ژاندارک · پاتریس لومومبا · نلسون ماندلا · آبراهام لینکلن · ادامه... ۲.۱۳ شناخته شدگان  · دلارا دارابی · حمیدالله اربابی · حمیدرضا درخشنده · مسیح علی‌نژاد · روح‌الله زم · عبدالمالک ریگی · یاسر شه‌بخش · محمدجواد وفایی ثانی · ادامه... ۲.۱۴ تاریخی  · یپرم خان · کیخسرو · امیرکبیر · محمدتقی‌ پسیان · یعقوب لیث · رئیس‌علی دلواری · هوارد باسکرویل · قاضی محمد · ادامه... ۲.۱۵ جان باختگان تظاهرات  · نیکتا اسفندانی · سارو قهرمانی · فرشته علیزاده · فرزاد انصاری‌فر · پویا بختیاری · پژمان قلی‌پور · رضا معظمی گودرزی · مینا شیخی · علیرضا انجوی · صانع ژاله · سجاد رضایی · ادامه... ۳ تاریخ ۳.۱ انقلاب‌های جهان  · انقلاب ضد سلطنتی ایران · انقلاب ویتنام · انقلاب کوبا · انقلاب شوروی · انقلاب کبیر فرانسه · ادامه... ۳.۲ دوران پهلوی و اواخر قاجاریه  · اشغال ایران در جنگ جهانی اول · قرارداد ۱۹۱۹ · کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ · نهضت جنگل · جمهوری گیلان · تظاهرات ۱۷ شهریور · ادامه... ۳.۳ دوران جمهوری اسلامی  · رژیم ولایت فقیه · سرکوب کردستان · گروگان گیری در سفارت آمریکا · انقلاب فرهنگی · جنگ ایران و عراق · مرکز اسلامی هامبورگ · ادامه... ۳.۴ پرسنل ارتش هوادار مجاهدین  · پرسنل ارتش هوادار مجاهدین · سرهنگ خلبان بهزاد معزی · ادامه... ۳.۵ اپوزیسیون ایران  · شورای ملی مقاومت ایران · پیام‌های مسعود رجوی · طرح شورای ملی مقاومت درباره آزادی‌ها و حقوق زنان · طرح صلح شورای ملی مقاومت · میلیشیا · سازمان مجاهدین خلق ایران · طرح ده ماده‌ای مریم رجوی · عملیات جاری · کانون‌های شورشی · هژمونی زنان در سازمان مجاهدین خلق ایران · ادامه... ۳.۶ احزاب  · سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران · جبهه ملی ایران · حزب دموکرات کردستان (لاده‌ران) · پژاک · سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر · حزب کومله · ادامه... ۴ هنر و فرهنگ ۴.۱ فرهنگ ایران  · نوروز · چهارشنبه‌سوری · حاجی فیروز · شب یلدا · شیر و خورشید · سرود ملی ایران · ادامه... ۵ جغرافیا و محیط زیست  · آلودگی هوا در ایران · جنگل‌های ایران · سیل در ایران · ادامه... ۵.۱ سدها ۵.۲ آب‌ها  · بحران آب در ایران · زاینده‌رود · خلیج فارس · ادامه... ۵.۳ کوهستان‌ها، درّه‌ها و بیابان‌ها ۵.۴ انرژی در ایران برنامه هسته‌ای ایران ۵.۵ خاک  · آلودگی هوا در ایران · ادامه... ۶ ادبیات شاهنامه ۶.۱ اساطیر  · رستم · سیاوش · ادامه... ۶.۲ سرگرمی و تفریحات  · ورزش در ایران · فوتبال در ایران · ادامه... ۷ معرفی کتاب ۷.۱ کتاب‌های مقاومت  · بنیانگذاران · زنان نیروی تغییر · قهرمانان در زنجیر · استراتژی قیام و سرنگونی · قتل‌عام و بازشناسی الیگارشی قدرت · ایران، بازی اتمی رژیم · ادامه... ۸ فلسفه ۸.۱ فلسفه و جامعه‌شناسی  · اپورتونیسم · پراگماتیسم · توتالیتاریسم دینی · سکولاریسم · بنیادگرایی اسلامی · جمهوری دموکراتیک · ادامه... ۹ جامعه و علوم اجتماعی ۹.۱ موضوعات اجتماعی  · بحران انرژی در ایران · فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی · انفجار مهیب بندرعباس · سرکوب در ایران · نقض حقوق بشر در ایران · بحران مشروعیت جمهوری اسلامی ایران · بحران برق در ایران · بحران مسکن در ایران · بحران سلامت و روان در ایران · ادامه... ۹.۲ سیاست و حکومت  · سپاه پاسداران انقلاب اسلامی · قانون اساسی جمهوری اسلامی · ارتش سایبری جمهوری اسلامی · عمق استراتژیک · دارایی‌های خامنه‌ای · برجام · قصاص در ایران · وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی · گشت ارشاد · دفاع مشروع · نوشیدن جام زهر · نیروی قدس سپاه پاسداران · ادامه... ۹.۳ حقوق  · حق تعیین سرنوشت · حقوق بین‌المللی بشردوستانه · اعلامیه جهانی حقوق بشر · آزادی بیان · سازمان ملل متحد · فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد · تمامیت ارضی · ادامه... ۹.۴ زندان‌ها  · زندان اوین · زندان قصر · زندان قزلحصار · زندان گوهردشت · زندان کهریزک · زندان دیزل‌آباد · زندان یونسکو · زندان قزل‌قلعه · زندان فشافویه · ادامه...