صفحهٔ اصلی

ایران‌‌پدیا دانشنامه‌ی اپوزیسیون ایران است؛ دانشنامه‌ای مستند برای ایرانیانی که می‌خواهند روایت بدون سانسور و دقیق تاریخ صدساله‌ی ایران -به‌ویژه در چهل سال اخیر- را بدانند. ایران‌پدیا در ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز کرد و هم‌اکنون (۳ دی ۱۴۰۴ خورشیدی) ۲٬۲۸۶ نوشتار دارد. مقاله‌های این دانشنامه باید بی‌طرفانه و با استناد به منابع معتبر و بدون لحن تبلیغی و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران باشند. مطالب ایران‌پدیا همواره در حال تکمیل و بازتکمیل، ویرایش و بازویرایش است. ناوبری سریع * صفحهٔ اصلی * مقاله‌های برگزیده * نوشتارهای جدید * نگاره روز * پروژه‌های همکاری * تماس با ما نوشتار برگزیده ویرایش مطلب برگزیده بحران مشروعیت جمهوری اسلامی بحران مشروعیت جمهوری اسلامی ایران، یکی از جدی‌ترین بحران‌هایی است که رژیم ایران با آن مواجه بوده و هست. جمهوری اسلامی ایران از زمان تأسیس در سال ۱۳۵۷ با چالش‌های عمیقی در کسب مشروعیت مردمی مواجه بوده است. این بحران، که ریشه در سرکوب‌های اولیه دهه ۱۳۶۰، ایدئولوژی ارتجاعی، و ناکارآمدی‌های ساختاری دارد، در دهه‌های اخیر با اعتراضات سراسری و تحریم انتخابات به اوج خود رسیده است. سرکوب خونین تظاهرات مسالمت‌آمیز در دهه ۱۳۶۰، از جمله اعدام‌های گسترده مخالفان سیاسی، پایه‌های مشروعیت رژیم را تضعیف کرد. این روند با اعتراضات سراسری در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸، که به دلیل مشکلات اقتصادی و سیاسی شکل گرفتند، شدت یافت. اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، که با مرگ مهسا امینی در بازداشت آغاز شد، نقطه عطفی در نمایش نارضایتی عمومی بود، با صدها کشته، هزاران بازداشت، و موجی از مقاومت مدنی. کاهش شدید مشارکت در انتخابات مجلس و ریاست‌جمهوری، به‌ویژه در سال‌های اخیر، نشان‌دهنده رد گسترده مشروعیت رژیم ایران توسط مردم است، تا جایی که برخی مقامات رژیم نیز به این بحران اذعان کرده‌اند. رژیم برای حفظ قدرت به سرکوب متکی شده، از جمله استفاده از نیروهای امنیتی، احکام قضایی سنگین، و نظارت گسترده، که هزینه‌های اجتماعی و سیاسی سنگینی به دنبال داشته است. بیشتر بخوانید... رده‌‌‌ها ویرایش ایران تاریخ ایران مردمان ایرانی‌تبار نوشتارهای برگزیده ویرایش نوشتارهای جدید هفته یلدا آقافضلی یلدا آقافضلی، (زاده‌ی اول دی ۱۳۸۱ جان‌باخته آبان ۲۰ آبان ۱۴۰۱)، دختر شورشی ۱۹ ساله ساکن سعادت‌آباد تهران، در اعتراضات سراسری مردم ایران روز ۴ آبان‌ماه توسط ماموران حکومتی در میدان انقلاب تهران دستگیر و به زندان قرچک ورامین منتقل شد. مطابق گزارشات یلدا آقافضلی در اعتراض به شرایط بد زندان اقدام به اعتصاب غذا کرد. او در ویدیویی که پس از آزادی از خود منتشر کرد ضمن شرح شکنجه‌های دوران بازداشتش گفت که نزد بازجویانش از عملکرد خود دفاع کرده و اظهار پشیمانی هم نکرده است. بازجویانش همین مطلب را در پرونده‌اش ثبت می‌کنند. یلدا آقافضلی روز ۱۵ آبان از زندان آزاد شد. بعد از آزادی شنید که دوستانش در واکنش به خبر بازداشت وی توییت و استوری گذاشته‌اند، خوشحال شد و از مردم و دوستانش بابت این محبت‌ها تشکر کرد. یلدا آقافضلی چند روز پس از آزادی از زندان به‌طرز مشکوکی جان‌باخت. قوه قضاییه حاکمیت ولایت فقیه مدعی شد که علت مرگ یلدا آقافضلی «مصرف شیشه» بوده است. بیشتر بخوانید... شکرالله پاک‌نژاد شکرالله پاک‌نژاد، (زاده‌ی ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ تیرباران ۲۸ آذر ۱۳۶۰) از مبارزان قدیمی ایران است که فعالیت‌های سیاسی خود را از مبارزات ملی و دانشجویی اواخر سالهای ۱۳۳۰ و اوایل ۱۳۴۰ خورشیدی آغاز کرد. او در زمان محمدرضا شاه پهلوی از زندانیان سیاسی مشهور بود و دفاعیات او در دادگاه شهرت جهانی یافت. شکرالله پاک‌نژاد، که دوستانش او را شکری صدا می‌کردند با اعتقاد به مبارزه مسلحانه دست به ایجاد تشکل و هسته‌ای برای آغاز مبارزه قهرآمیز با رژیم شاه زد. این هسته که به گروه فلسطین معروف شد. یکی از نخستین تلاش‌ها برای سازماندهی مقاومت مسلحانه علیه رژیم شاه بود. شکرالله پاک‌نژاد در سال ۱۳۴۸ به هنگام خروج از ایران به منظور پیوستن به جنبش فلسطین توسط ساواک شاه دستگیر و زندانی شد. او در زندان شکنجه‌های بسیاری را متحمل شد. وی پس از انقلاب نیز از مخالفان سرکوب آزادی‌ها توسط حکومت جمهوری اسلامی بود و جبهه دموکراتیک ملی ایران را بنیانگذاری کرد. شکرالله پاکنژاد در مردادماه سال ۶۰ توسط رژیم ایران دستگیر و در روز ۲۸ آذر ۱۳۶۰ تیرباران شد. بیشتر بخوانید... ابوالحسن صبا ابوالحسن صبا، (۱۲۸۱ – ۲۹ آذر ۱۳۳۶) استاد موسیقی ایرانی، آهنگ‌ساز و نوازنده سرشناس ایرانی بود. او ضرب، نی، سه‌تار، سنتور، فلوت، تار، کمانچه و ویولن رابخوبی می‌نواخت. برخی از چهره‌های شاخص موسیقی معاصر در ایران از جمله شاگردان صبا بوده‌اند. او ویولن را به‌طور جدی به خدمت موسیقی ایرانی در آورد و موفق شد همه زیر و بم‌ها و ریزه‌کاری‌های موسیقی ایران را با ویولن اجرا کند و ردیف دستگاه‌های ایرانی را برای این ساز بنویسد. تألیفات او در زمینه موسیقی همچنان مورد توجه و استفاده هنرجویان موسیقی است. بیشتر بخوانید... موضوعات اصلی ویرایش موضوعات اصلی ۱ انقلاب دموکراتیک ایران ۱.۱ وقایع  · اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران · جمعه خونین زاهدان · خیزش ایذه · ادامه... ۱.۲ جستارهای وابسته  · کوکتل مولوتف · ادامه... ۱.۳ اسامی و عکس جانباختگان  · جانباختگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ · ۱.۴ جانباختگان  · مهسا امینی · نیکا شاکرمی · سیاوش محمودی · مونا نقیب · غزاله چلاوی · کومار درافتاده · عرفان زمانی · کیان پیرفلک · آرنیکا قائم‌مقامی · علی عراقی · حنانه کیاکجوری · سارینا اسماعیل‌زاده · ادامه... ۱.۵ اعدام‌شدگان قاسم آبسته · ایوب کریمی · محمد قبادلو · محمدمهدی کرمی · محسن شکاری · مجیدرضا رهنورد · مجاهد کورکور · ادامه... ۲ افراد ۲.۱ زنان  · زنان پیشگام در قیام‌های ایران · زنان در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران · ادامه... ۲.۲ قربانیان آپارتایدٰ  · فاطمه سلطانی · ۲.۳ هنرمندان  · مرضیه · مرتضی حنانه · حبیب‌الله بدیعی · آندرانیک آساطوریان · مرجان · محمد شمس · حمیدرضا طاهرزاده · ناهید همت‌آبادی · منصور قدرخواه · عماد رام · فریدون ژورک · پرویز یاحقی · امیر آرام · منوچهر طاهرزاده · فرهاد مهراد · محمدرضا شجریان · غلامحسین بنان · بیژن مفید · ادامه... ۲.۴ ورزشکاران  · پوریای ولی · غلامرضا تختی · حبیب خبیری · هوشنگ منتظرالظهور · محمدقربانی · مسلم اسکندر فیلابی · حسن نایب‌آقا · فروزان عبدی · سید محمد خادم حقیقت · ناصر حجازی · ادامه... ۲.۵ نویسندگان و شاعران ۲.۵.۱ نویسندگان و شاعران ایرانی  · منوچهر هزارخانی · سیمین بهبهانی · محمد فرخی یزدی · میرزاده عشقی · رحمان کریمی · غزاله علیزاده · فریدون مشیری · نیما یوشیج · صادق چوبک · صادق هدایت · حافظ · مولوی · غلامحسین ساعدی · جلال آل‌احمد · شیرکو بیکس · احمد شاملو · فروغ فرخزاد · سهراب سپهری · حمید اسدیان · ادامه... ۲.۵.۲ نویسندگان و شاعران غیرایرانی  · برتولت برشت · پابلو نرودا · فدریکو گارسیا لورکا · رابیندرانات تاگور · ادامه... ۲.۶ فعالان سیاسی و اجتماعی  · فروغ تقی‌پور · گلرخ ایرایی · آرش صادقی · هاشم خواستار · ادامه... ۲.۷ سیاست‌مداران ۲.۸ مسئولان رژیم ایران  · روح‌الله خمینی · محسن رضایی · علی صیاد شیرازی · علی رازینی · مجتبی خامنه‌ای · محمدتقی مصباح یزدی · سید محمد خاتمی · محمود احمدی‌نژاد · حسینعلی نیری · ابراهیم رئیسی · حسن روحانی · اسدالله لاجوردی · مصطفی پورمحمدی · مرتضی اشراقی · علی لاریجانی · اکبر هاشمی رفسنجانی · صادق خلخالی · حسین موسوی تبریزی · سعید امامی · حسین طائب · سعید جلیلی · ادامه... ۲.۹ انقلابیون  · محمدعلی جابرزاده · رضا رضایی · فاطمه امینی · امیرپرویز پویان · مسعود رجوی · مریم رجوی · آذر رضایی · اشرف ربیعی · موسی خیابانی · مجید شریف واقفی · امیرپرویز پویان · خسرو گلسرخی · میرزا کوچک‌ خان جنگلی · علی‌اکبر صفایی فراهانی · شکرالله پاکنژاد · محمد حنیف‌نژاد · سعید محسن · علی اصغر بدیع زادگان · زهرا مریخی · حمید اشرف · کرامت‌الله دانشیان · ادامه... ۲.۱۰ فیلسوفان و دانشمندان  · علی شریعتی · احمد تفضلی · هانا آرنت · آنتونیو گرامشی · ادامه... ۲.۱۱ روحانیون  · سید محمود طالقانی · حبیب‌الله آشوری · عبدالغفار نقشبندی · حسن لاهوتی اشکوری · ادامه... ۲.۱۲ شخصیت‌های خارجی  · اریک داوید · آبه پیر · آلخو ویدال کوادراس · هانری لکلرک · ناپلئون بناپارت · سون یات سن · مارتین لوتر کینگ جونیور · جاوید رحمان · سید احمد غزالی · یاسر عرفات · ژاندارک · پاتریس لومومبا · نلسون ماندلا · آبراهام لینکلن · ادامه... ۲.۱۳ شناخته شدگان  · دلارا دارابی · حمیدالله اربابی · حمیدرضا درخشنده · مسیح علی‌نژاد · روح‌الله زم · عبدالمالک ریگی · یاسر شه‌بخش · محمدجواد وفایی ثانی · ادامه... ۲.۱۴ تاریخی  · یپرم خان · کیخسرو · امیرکبیر · محمدتقی‌ پسیان · یعقوب لیث · رئیس‌علی دلواری · هوارد باسکرویل · قاضی محمد · ادامه... ۲.۱۵ جان باختگان تظاهرات  · نیکتا اسفندانی · سارو قهرمانی · فرشته علیزاده · فرزاد انصاری‌فر · پویا بختیاری · پژمان قلی‌پور · رضا معظمی گودرزی · مینا شیخی · علیرضا انجوی · صانع ژاله · سجاد رضایی · ادامه... ۳ تاریخ ۳.۱ انقلاب‌های جهان  · انقلاب ضد سلطنتی ایران · انقلاب ویتنام · انقلاب کوبا · انقلاب شوروی · انقلاب کبیر فرانسه · ادامه... ۳.۲ دوران پهلوی و اواخر قاجاریه  · اشغال ایران در جنگ جهانی اول · قرارداد ۱۹۱۹ · کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ · نهضت جنگل · جمهوری گیلان · تظاهرات ۱۷ شهریور · ادامه... ۳.۳ دوران جمهوری اسلامی  · رژیم ولایت فقیه · سرکوب کردستان · گروگان گیری در سفارت آمریکا · انقلاب فرهنگی · جنگ ایران و عراق · مرکز اسلامی هامبورگ · ادامه... ۳.۴ پرسنل ارتش هوادار مجاهدین  · پرسنل ارتش هوادار مجاهدین · سرهنگ خلبان بهزاد معزی · ادامه... ۳.۵ اپوزیسیون ایران  · شورای ملی مقاومت ایران · پیام‌های مسعود رجوی · طرح شورای ملی مقاومت درباره آزادی‌ها و حقوق زنان · طرح صلح شورای ملی مقاومت · میلیشیا · سازمان مجاهدین خلق ایران · طرح ده ماده‌ای مریم رجوی · عملیات جاری · کانون‌های شورشی · هژمونی زنان در سازمان مجاهدین خلق ایران · ادامه... ۳.۶ احزاب  · سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران · جبهه ملی ایران · حزب دموکرات کردستان (لاده‌ران) · پژاک · سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر · حزب کومله · ادامه... ۴ هنر و فرهنگ ۴.۱ فرهنگ ایران  · نوروز · چهارشنبه‌سوری · حاجی فیروز · شب یلدا · شیر و خورشید · سرود ملی ایران · ادامه... ۵ جغرافیا و محیط زیست  · آلودگی هوا در ایران · جنگل‌های ایران · سیل در ایران · ادامه... ۵.۱ سدها ۵.۲ آب‌ها  · بحران آب در ایران · زاینده‌رود · خلیج فارس · ادامه... ۵.۳ کوهستان‌ها، درّه‌ها و بیابان‌ها ۵.۴ انرژی در ایران برنامه هسته‌ای ایران ۵.۵ خاک  · آلودگی هوا در ایران · ادامه... ۶ ادبیات شاهنامه ۶.۱ اساطیر  · رستم · سیاوش · ادامه... ۶.۲ سرگرمی و تفریحات  · ورزش در ایران · فوتبال در ایران · ادامه... ۷ معرفی کتاب ۷.۱ کتاب‌های مقاومت  · بنیانگذاران · زنان نیروی تغییر · قهرمانان در زنجیر · استراتژی قیام و سرنگونی · قتل‌عام و بازشناسی الیگارشی قدرت · ایران، بازی اتمی رژیم · ادامه... ۸ فلسفه ۸.۱ فلسفه و جامعه‌شناسی  · اپورتونیسم · پراگماتیسم · توتالیتاریسم دینی · سکولاریسم · بنیادگرایی اسلامی · جمهوری دموکراتیک · ادامه... ۹ جامعه و علوم اجتماعی ۹.۱ موضوعات اجتماعی  · بحران انرژی در ایران · فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی · انفجار مهیب بندرعباس · سرکوب در ایران · نقض حقوق بشر در ایران · بحران مشروعیت جمهوری اسلامی ایران · بحران برق در ایران · بحران مسکن در ایران · بحران سلامت و روان در ایران · ادامه... ۹.۲ سیاست و حکومت  · سپاه پاسداران انقلاب اسلامی · قانون اساسی جمهوری اسلامی · ارتش سایبری جمهوری اسلامی · عمق استراتژیک · دارایی‌های خامنه‌ای · برجام · قصاص در ایران · وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی · گشت ارشاد · دفاع مشروع · نوشیدن جام زهر · نیروی قدس سپاه پاسداران · ادامه... ۹.۳ حقوق  · حق تعیین سرنوشت · حقوق بین‌المللی بشردوستانه · اعلامیه جهانی حقوق بشر · آزادی بیان · سازمان ملل متحد · فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد · تمامیت ارضی · ادامه... ۹.۴ زندان‌ها  · زندان اوین · زندان قصر · زندان قزلحصار · زندان گوهردشت · زندان کهریزک · زندان دیزل‌آباد · زندان یونسکو · زندان قزل‌قلعه · زندان فشافویه · ادامه...