عزت‌الله مقبلی

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
عزت‌الله مقبلی
مقبلی6.JPG
اطلاعات
تولد۴ فروردین ۱۳۱۲، تهران
ملیتایرانی
مرگ۱۳دی‌ماه ۱۳۶۷
علت مرگایست قلبی
حرفه(ها)دوبلر و بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون

عزت‌الله مقبلی، (زاده ۴ فروردین ۱۳۱۲، تهران - درگذشته ۱۳ دی ۱۳۶۷، پاریس) دوبلور و بازیگر سینما و تئاتر ایران بود. عزت‌الله مقبلی فعالیت هنری خود را با بازیگری در تئاتر شروع کرد. او در کار دوبله به جای شخصیت‌های معروفی صحبت کرد که ماندگارترین و مشهورترین آن صدای الیور هاردی بود. عزت‌الله مقبلی هم‌زمان با کار دوبله، بازیگری در سینما را با فیلم طلسم شیطان آغاز کرد که تا پایان عمرش یعنی تا سال ۱۳۶۷، به بازیگری ادامه داد. وی سالیان متمادی نیز در برنامه‌ی رادیویی صبح جمعه با شما فعالیت و هنرنمایی کرد. مسعود مقبلی فرزند عزت‌الله مقبلی، هوادار سازمان مجاهدین خلق ایران بود که در قتل‌عام ۱۳۶۷، اعدام شد. عزت‌الله مقبلی گفته بود: ۴۰سال تلاش کردم دل مردم را شاد کنم اما خمینی قلبم را آتش زد. عزت‌الله مقبلی سرانجام پس از گذشت چند ماه از اعدام فرزندش مسعود، در ۱۳ دی‌ماه ۱۳۶۷، به علت ایست قلبی در سن ۵۵ سالگی درگذشت. پیکر عزت‌الله مقبلی در روز چهارشنبه ۲۰ دی‌ماه ۱۳۶۷، پس از انتقال از پاریس به ایران، در قطعه ۱۲ بهشت زهرا خاکسپاری شد.

آغاز فعالیت

جوانی عزت‌الله مقبلی
جوانی عزت‌الله مقبلی

عزت‌الله مقبلی فعالیت‌های هنری خود را از سال ۱۳۲۴، در باشگاه کودکان در مقام بازیگر تئاتر آغاز کرد. پرنده آبی از نخستین نمایش‌های او است. چند نمایش دیگر وی عبارتند از: انگل اجتماع، تاجر ونیزی، اُلیورتویست، داروی جوانی، یک گل و بهار و…

انطباق صدای عزت‌الله مقبلی با شخصیت الیور هاردی به اندازه‌ای بود که پس از فوت استاد مقبلی، صداگزاران دیگر هیچ‌وقت نتوانستند مانند صدای مقبلی در ذهن تماشاگران تلویزیون جا پیدا کنند.

عزت‌الله مقبلی با صدای دوبله به جای لویی دوفونس توانست تیپ ویژه‌ای بر اساس تند و با سرعت حرف زدن در قالب مردان مسن با خلق و خوی عصبی به وجود آورد. او تا زمانی که زنده‌بود، به جای لویی دوفونس در همه‌ی فیلم‌هایش حرف زد.

عزت‌الله مقبلی از سال ۱۳۳۵، همزمان با کار دوبله، بازیگری در سینما را با فیلم طلسم شیطان آغاز کرد؛ و تا ۱۳۶۷، یعنی تا پایان عمرش ادامه داد. او در سال ۱۳۴۶، با مشارکت نصرت‌الله وحدت، استودیوی دوبلاژ نقش‌جهان را پایه‌گذاری کرد.[۱]

عزت‌الله مقبلی از سال ۱۳۳۵، به دوبله پرداخت. او در عرصه صداگذاری به‌جای الیور هاردی، لویی دوفونس و والتر برنان حرف می‌زد. از نقش‌های مهم وی در کار دوبله، دوبله‌ی صدایش به‌جای والتر هوستون در فیلم گنج‌های سییرا‌مادره بود.[۲]

صدای الیور هاردی

یکی از دوبله‌های معروف و ماندگار عزت‌الله مقبلی، صدای وی به جای افراد چاق بود که معروف‌ترین آن‌ها الیور هاردی است. صدا و کاراکتر استاد مقبلی به جای الویر هاردی یکی از به یاد ماندنی‌ترین تیپ‌های تاریخ دوبله به‌شمار می‌رود.

عزت‌الله مقبلی سالیان متمادی نیز در برنامه‌ی رادیویی صبح جمعه با شما فعالیت و هنرنمایی کرد.[۲]

همسر و فرزندان

محبوبه مقبلی همسر عزت‌الله مقبلی و فرزندش مریم مقبلی و نوه‌شان دریا مقبلی، به بازیگری اشتغال دارند.

عزت‌الله مقبلی سه پسر به نام‌های مسعود، امیرعلی و امیدرضا دارد.[۲]

اعدام مسعود مقبلی

مسعود مقبلی فرزند عزت‌الله مقبلی
مسعود مقبلی فرزند عزت‌الله مقبلی

مسعود مقبلی فرزند عزت‌الله مقبلی، هوادار سازمان مجاهدین خلق ایران بود که در قتل‌عام ۱۳۶۷، اعدام شد. مسعود مقبلی از سال ۱۳۵۸، با سازمان مجاهدین خلق ایران آشنا شد و از همان موقع در انجمن دانش آموزان مسلمان در دبیرستان جاویدان تهران، فعالیت‌های خود را آغاز کرد. مسعود مقبلی چند ماه پس از تظاهرات مردم تهران در ۳۰ خرداد ۱۳۶۰، دستگیر شد؛ و تحت شکنجه قرار گرفت. وی به ۱۵ سال حبس محکوم گردید؛ و به‌خاطر شهرت پدرش در زندان زیر فشار مضاعف قرار داشت. مسعود مقبلی سرانجام در تابستان سال ۱۳۶۷، با وجود این‌که دوران محکومیتش را سپری می‌کرد، اعدام شد.[۳]

عزت‌الله مقبلی پس از دستگیری پسرش مسعود، دست از کارکشید و دیگر تمایل و انگیزه‌ای برای ادامه کار در رادیو را نداشت. او مداوم به دلیل این‌که پسرش مسعود هوادار سازمان مجاهدین خلق بود، زیر فشار بود.

عزت‌الله مقبلی گفته بود: «۴۰سال تلاش کردم دل مردم را شاد کنم اما خمینی قلبم را آتش زد.»

عزت‌الله مقبلی خواسته بود که روی سنگ مزار فرزندش مسعود این شعر جاودانه حک‌شود:

آن فرو ریخته گل‌های پریشان در خاک

کز میْ جام شهادت همه مدهوشانند

نامشان زمزمه نیمه‌شب مستان باد

تا نگویید که از یاد فراموشانند[۴]

خاطرات یک زندانی

یک زندانی در خاطره‌ای درباره‌ی شرایط عزت‌الله مقبلی نوشته است:

عزت‌الله مقبلی
عزت‌الله مقبلی

«در سال ۱۳۶۷، بعد از این‌که ملاقات‌های زندانیان قطع شد، پدر مسعود بارها برای اطلاع از وضع مسعود به زندان اوین مراجع کرد. اما هر بار با برخورد خشونت‌آمیز پاسداران خمینی مواجه‌شد و ناراحت‌تر از قبل، به خانه بازگشت. سکوتی بود وحشت‌زا که از زندان‌ها برمی‌خاست. پدر مسعود هم تاب آن را نداشت و نیازمند دیدن فرزندش بود. زیرا می‌دانست حکم او در حال اتمام است. اوایل پاییز بود که با شنیدن خبر شهادت مسعود، دچار ناراحتی و سکته قلبی شد؛ و در فاصله کوتاهی جان سپرد. در همان ایام، مادر مسعود در بهشت‌زهرا دربه‌در به‌دنبال قبر فرزندش می‌گشت، چون از طرف زندان، هیچ رد و نشانی از محل دفن او را به خانواده نداده‌بودند. مادر تقریباً هر روز به بهشت‌زهرا می‌رفت تا بتواند اثری از فرزندش پیدا کند. او قطعه‌های ۱۰۶-۱۰۷-۱۰۸-۱۰۹ که قبر بچه‌ها در آن‌جا بود را یکی‌یکی چک کرد تا این‌که سنگ‌قبر مسعود را لابلای قبرهای عمومی قبرستان پیدا کرد. خانواده‌هایی که آن‌روز در بهشت‌ زهرا بودند می‌گفتند شیون و فغان این مادر به‌حدی بود که همه‌ی اطرافیان متوجه او شده‌بودند؛ و حتی پس از ساعت‌ها نمی‌توانستند او را از سنگ‌قبر جدا کنند. مادر هم که خود هنرمند بود از این زمان به بعد خانه‌نشین شد.»[۴]

درگذشت عزت‌الله مقبلی

سنگ مزار عزت‌الله مقبلی و فرزندش امیرعلی
سنگ مزار عزت‌الله مقبلی و فرزندش امیرعلی

عزت‌الله مقبلی پس از گذشت چند ماه از اعدام فرزندش مسعود، در ۱۳ دی‌ماه ۱۳۶۷، به علت ایست قلبی در سن ۵۵ سالگی درگذشت.[۴]

پیکر عزت‌الله مقبلی در روز چهارشنبه ۲۰ دی‌ماه ۱۳۶۷، پس از انتقال از پاریس به ایران، در قطعه ۱۲ بهشت زهرا خاکسپاری شد.[۵]

محبوبه مقبلی خواست تا روی سنگ قبر همسرش این شعر ماندگار بماند:

مهربان بودی پدر رفتی به دنبال پسر

ماند خالی جای تو تنها صدایی ماند و بس

در سال ۱۳۷۲، پسر دیگر عزت‌الله مقبلی به نام امیرعلی در سن ۲۱ سالگی درگذشت که مزار او با پدرش در قطعه ۱۲ کنار هم قرار دارد. جای تعجب است که مزار عزت‌الله مقبلی که از پُرسابقه‌ترین هنرمندان محسوب می‌شود، در قطعه‌ی هنرمندان نیست!.[۴]

آثار عزت‌الله مقبلی

آثار عزت‌الله مقبلی شامل سینما، تلویزیون، تئاتر و دوبله می‌شود.

سینما

عزت‌الله مقبلی و رضا بیک ایمان‌وردی در فیلم تنها حامی
عزت‌الله مقبلی و رضا بیک ایمان‌وردی در فیلم تنها حامی
  • ۱۳۶۷ - آخرین لحظه
  • ۱۳۶۷ - شاخه‌های بید
  • ۱۳۶۷ - هی جو - که بعلت فوت نابه‌هنگامش، زنده‌یاد ایرج ناظریان به‌جای مقبلی صحبت کرد
  • ۱۳۶۶ - خبرچین
  • ۱۳۶۶ - سایه‌های غم
  • ۱۳۶۵ - ترنج
  • ۱۳۶۵ - چمدان
  • ۱۳۶۱ - سفیر
  • ۱۳۵۶ - تازه عروس
  • ۱۳۵۶ - فری دست‌قشنگ
  • ۱۳۵۵ - تنها حامی
عزت‌الله مقبلی در فیلم شاخه‌های بید
عزت‌الله مقبلی در فیلم شاخه‌های بید
  • ۱۳۵۵ - مادر جونم عاشق شده
  • ۱۳۵۵ - نقص فنی
  • ۱۳۵۱ - خر دجال
  • ۱۳۵۱ - مطرب
  • ۱۳۵۰ - ایوب
  • ۱۳۵۰ - مردان سحر
  • ۱۳۵۰ - معرکه
  • ۱۳۴۹ - آفتاب مهتاب
  • ۱۳۴۹ - سوگلی
  • ۱۳۴۶ - دروازه تقدیر
  • ۱۳۴۶ - میلیونرهای گرسنه
  • ۱۳۴۶ - هفت شهر عشق
  • ۱۳۴۵ - آقا موچول
  • ۱۳۴۵ - پروفسور نخاله «کارگردان، سناریست و تهیه‌کننده‌ی این فیلم نیز بود.»
عزت‌الله مقبلی در فیلم چمدان
عزت‌الله مقبلی در فیلم چمدان
  • ۱۳۴۵ - هاشم‌خان
  • ۱۳۴۴ - در دنیا بیگانه بودم
  • ۱۳۴۴ - شانس بزرگ
  • ۱۳۴۴ - شیطون بلا
  • ۱۳۴۴ - مرخصی اجباری
  • ۱۳۴۳ - دختران با معرفت
  • ۱۳۴۳ - کمینگاه شیطان
  • ۱۳۴۱ - زن دشمن خطرناکیست
  • ۱۳۴۱ - گربه وحشی
  • ۱۳۴۰ - آس و پاس
  • ۱۳۴۰ - بیوه‌های خندان
  • ۱۳۴۰ - خانم عوضی گرفتین
عزت‌الله مقبلی با پرویز فنی‌زاده درفیلم اعدامی
عزت‌الله مقبلی با پرویز فنی‌زاده درفیلم اعدامی
  • ۱۳۴۰ - صد کیلو داماد
  • ۱۳۳۹ - کی به کیه؟
  • ۱۳۳۵ - طلسم شیطان
  • پات‌رو از گلیمت درازتر نکن

تلویزیون

  • (۱۳۴۰–۱۳۴۵)تک‌مضراب
  • چنگک (مجموعه تلویزیونی)
  • آدم و حوا (مجموعه تلویزیونی)
  • گذر عمر (مجموعه تلویزیونی)
  • بوعلی سینا (مجموعه تلویزیونی)
  • کوچک جنگلی (مجموعه تلویزیونی)
  • هزاردستان (مجموعه تلویزیونی)
  • دایی‌جان ناپلئون (مجموعه تلویزیونی)
  • صبح جمعه با شما[۵]
عزت‌الله مقبلی
عزت‌الله مقبلی

تئاتر

  • پرنده آبی
  • انگل اجتماع
  • تاجر ونیزی
  • اُلیور توئیست
  • داروی جوانی
  • یک گل و بهار[۱]

دوبله

دوبله فیلم‌های خارجی

  • به جای الیور هاردی (صدای اولی) در فیلم‌های: به‌سوی غرب، هالوها در آکسفورد، شعبده‌باز، جاده تنباکو، گاوبازها و…
  • اکثر فیلم‌های لویی دوفونس
  • به جای الک گینس در فیلم الیور تویست
  • به جای والتر هیوستن در فیلم گنج‌های سییرا مادره
  • به جای جان هیوستن در فیلم بزرگترین جنگ
  • به جای ادوارد جی رابینسون در فیلم سزار کوچک
  • به جای بری جونز در فیلم جنگ و صلح
  • به جای آندرو کایر در فیلم کلئوپاترا
  • به جای جفری کین در فیلم دکتر ژیواگو
عزت‌الله مقبلی
عزت‌الله مقبلی

کارتون

  • کارتون ووک، به جای پدر بزرگ
  • کارتون بامبی، به جای جغد[۲]

دوبله فیلم‌های ایرانی

  • جعفر والی و جهانگیر فروهر (سریال هزاردستان، ساخته علی حاتمی)
  • تمامی فیلم‌های همایون، کمدین دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰،
  • خسرو دستگیر (گل مریم، ۱۳۶۶)
  • حسین ملکی (ترن، ۱۳۶۷)
  • سعید امیرسلیمانی (کفش های میرزا نوروز، ۱۳۶۴)
  • فیلم کمال‌الملک، به جای جهانگیر فروهر
  • اسماعیل داورفر (دوست علی‌خان) در فیلم دایی‌جان ناپلئون
  • روایت عشق[۶]

منابع