حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸-۲۳ تیر ۱۳۷۸)
| حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸-۲۳ تیر ۱۳۷۸) | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| تاریخ | ۱۸ تا ۲۳ تیر ۱۳۷۸ | ||
| مکان | کوی دانشگاه تهران | ||
| علت‌ها | سرکوب اعتراضات چند روزه‌ی دانشجویان | ||
| هدف‌ها | پایان اعتراضات | ||
| روش‌ها | شلیک گلوله، حمله با گاز اشک‌آور، پرتاب از ساختمان، دستگیرهای گسترده، راه‌اندازی ضد تظاهرات | ||
| طرف‌های درگیری مدنی | |||
| |||
| آمار | |||
| |||
| تلفات | |||
| کشته(ها) | دست کم ۶نفر | ||
حمله به کوی دانشگاه تهران در ۱۸ تیر۱۳۷۸ بوقوع پیوست. حمله به کوی دانشگاه تهران یکی از خونین‌ترین سرکوب‌های دانشجویی در تاریخ جنبش دانشجویی ایران به شمار می‌رود. دانشجویان دانشگاه تهران در اعتراض به بسته شدن روزنامه‌ی سلام تجمع کردند.
اعتراضات ۱۸ تیر ۱۳۷۸ از ساعت ٩ شب شروع شد، در پی آن مأموران انتظامی و لباس شخصی به کوی دانشگاه تهران حمله کردند که به پنج روز ناآرامی منجر شد.[۱].
ساعت ٩ شب ابتدا تجمعی در کوی در برابر خوابگاه دانشجویان شکل گرفت. به فاصله یک ساعت، تجمعی دیگر مقابل سینمای کوی برگزار شد و به‌هم‌پیوستن این دو تجمع باعث شد جمعیت دانشجویان به بیرون از کوی کشیده شود.
این اعتراضات به خیابان‌‌‌های اطراف دانشگاه تهران و خیابان انقلاب گسترش یافت و تا بیست‌و‌سوم تیر فضای ملتهب همچنان ادامه داشت. بارها درگیریهای خیابانی بین دانشجویان و مأموران امنیتی بوقوع پیوست. در جریان حمله به کوی، تعدادی از دانشجویان از جمله عزت ابراهیم نژاد، فرشته علیزاده، رضا حیدری، روزیتا حیدری، علی کریمی و محمد محمدی و تعدادی دیگر، به دست نیروی انتظامی و لباس شخصیها کشته و تعداد زیادی نیز مجروح شدند.
شدت سرکوب و کشتار دانشجویان، افکار عمومی را علیه دولت خاتمی که آن زمان داعیه‌ی اصلاحات داشت بشدت برانگیخت، مصطفی معین وزیر وقت علوم برای خنثی کردن بخشی از این فشارها استعفا کرد، که خاتمی استعفای او را نپذیرفت.[۲]
حکومت در وحشت از تداوم تظاهرات مردم، عملاً در سطح تهران حکومت نظامی برقرار کرد و در اکثر نقاط شهر تهران، نیروهای نظامی مستقر کرد.
سازمان عفو بین‌الملل طی بیانیه‌یی درمورد ابعاد وسیع دستگیریهای خودسرانه احساس خطر نموده و از مقامات ایران خواست تمامی زندانیان سیاسی را آزاد کرده و اسامی سایر متهمان را نیز اعلام نماید.
دولت ایران با بکارگیری خشونتی خونین و انجام ضدتظاهرات و با بکارگیری تمام نیروهای امنیتی از جمله لباس شخصیها این تظاهرات را بشدت سرکوب کرد.
۱۸ تیر تبدیل به نقطه عطفی در مبارزات جنبش دانشجویی ایران تبدیل شد. سالها پس از گذشت این واقعه، هر سال در دانشگاههای مختلف ایران روز ۱۸تیر تجمعات و تظاهرات دانشجویان برای بزرگداشت آن روزهای خونین برگزار میشود.
شروع قیام صبح جمعه ۱۸ تیر ۷۸
ساعت ۴ صبح نیروهای یکان ویژه، منطقه خوابگاه دانشجویان را به محاصره در آوردند. این نیروها با گاز اشک‌آور، اسلحه، باتوم و چماق به دانشجویان حمله کردند، درحالی که دانشجویان فقط شعار می‌دادند. نیروهای حمله‌کننده به کوی دانشگاه، بیش از ۱۳۰۰ تن بودند.
این نیروهای سرکوبگر وارد کوی دانشگاه شده و به خوابگاه‌ها یورش بوردند، آنها اتاق‌ها و وسایل دانشجویان را تخریب کردند و دانشجویانی که در خوابگاه بودند بشدت مورد ضرب و شتم قرار دادند؛ تعدادی از دانشجویان را از پنجره به پایین پرتاب کردند و به قتل رساندند[۳]
تلویزیون سی.ان.ان در خصوص تظاهرات دانشجویان در روز ۱۸ تیر ۱۳۷۸ گفت:
«به گزارش شاهدان عینی، تعداد کشته‌ها در این تهاجمها حداقل ده نفر بوده است».
ظهر ۱۸ تیر:
ـ پس‌از نمازجمعه بار دیگر عده‌یی از لباس شخصیها به همراه نیروهای انتظامی به کوی دانشگاه حمله کرده و تعدادی از دانشجویان را با چاقو، قمه و پنجه‌بکس مجروح و مصدوم می‌کنند.
لباس شخصی ها به داخل کوی دانشگاه و خوابگاه‌های دانشجویی حمله بردند و ضمن تخریب اموال دانشجویان آنان را مورد ضرب و شتم قرار دادند و صدها نفر را بازداشت کردند. حمله و ضرب و شتم دانشجویان تا صبح ادامه داشت. در این حمله حتی خوابگاه دانشجویان خارجی نیز در امان نماند. این حمله به اعتراضات گسترده و چند روزه دانشجویان و مردم در تهران و شهرستانها انجامید[۴].
عصر ۱۸ تیر:
موسوی لاری وزیر کشور وقت، در کابینه‌ی محمد خاتمی و نماینده‌ی علی خامنه‌ای برای کنترل اوضاع به دانشگاه تهران رفتند؛ اما دانشجویان به ماشین وزیر کشور و نماینده خامنه‌ای حمله کرده و شیشه‌های آن را می‌شکنند، دانشجویان شعار می‌دادند: می‌کشم می‌کشم آن‌که برادرم کشت، خامنه‌ای حیا کن رهبری را رها کن ! مرگ بر استبداد، زنده‌باد آزادی!
درجریان هجوم نیروهای حکومتی، دست‌کم ۶تن از دانشجویان از‌جمله نعیمی، یاوری و سهرابی جان خود را از دست می‌دهند. یکی از آنها به‌دلیل این‌که توسط ماموران پاسدار از طبقه‌های فوقانی ساختمان به پایین پرتاب شده و دیگری به‌دلیل ضربه‌های شدید باتوم به سرش، کشته شدند.
درگیریها به حدی بود که امکان رسیدگی به مجروحان نبود؛ از طرفی در کوی دانشگاه و محوطه‌ی دانشگاه امکانات پزشکی بسیار محدود بود، در این درگیری بیش از ۱۰۰۰تن از دانشجویان با بدنهای مجروح بدون کمترین امکان رسیدگی در بحبوحه درگیری رها شدند.
نیروهای حکومتی برای دستگیری دانشجویان زخمی به بیمارستان‌ها هم حمله می‌کنند، این نیروها با حمله به بیمارستان‌هایی که تعدادی از دانشجویان مجروح در آن بستری بودند، کلیه زخمی‌ها را به مکان نامعلومی منتقل کردند و در ادامه هم وقتی با اعتراض دانشجویان دیگر مواجه شدند آنها را نیز دستگیر و با خود به نقطه نامعلومی منقل کردند[۵]
شنبه ۱۹ تیر:
دانشجویان مستقر در کوی دانشگاه در تمام طول جمعه شب با روشن‌کردن آتش دربرابر نیروهای حکومتی، که آنان را در محاصره خود گرفته‌اند، به مقاومت می‌پردازند.
براثر شلیک ماموران دولتی، یکی از دانشجویان از ناحیه چشم مورد اصابت گلوله قرار گرفته و مجروح شد. وی بعداز چند ساعت جان باخت.
به دلیل گسترش اعتراضات، محمد خاتمی (رئیس جمهور وقت) یک نشست اضطراری با سران امنیتی نظام برگزار میکند، به دنبال آن یک حکومت نظامی اعلام نشده در تهران برقرار میشود.
دانشجویان در محل دانشگاه دست به تظاهرات زدند، واحدهای ضدشورش به دانشجویان حمله برده و تعدادی را مجروح و مصدوم می‌کنند. دانشجویان شعار می‌دادند: ۱۸تیر امسال، ۱۶ آذر ماست. آنها پیراهن خون‌آلود دانشجوی کشته شده را بر سر دست بلند کرده بودند.
بحران به صورت گسترش یابنده رشد می‌کرد، به طوری که وزیر فرهنگ و آموزش عالی خاتمی زیر فشار این بحران طی اطلاعیه‌یی استعفا کرد، سرکوب و کشتار خونین و عریان دانشجوبان، به گفته‌ی مصطفی معین تبدیل به یک «بحران ملی » میشود.
تعداد دانشجویان در تظاهرات با پیوستن سایر دانشجویان دانشگاهها به هزاران تن بالغ گردید.
حوالی غروب هزاران تن از دانشجویان با لباس سیاه به نشانه عزاداری برای ۷ دانشجو و جهت آزادی دانشجویان بازداشت شده دست به تحصن زدند.
خبرگزاری فرانسه طی خبری در این باره نوشت: «تظاهرکنندگان که یک پیراهن خون‌آلود برسر دست گرفته بودند، شعار می‌دادند "دانشجو بپاخیز! برادرت کشته شد! " برخی دانشجویان که صورت خود را با پارچه پوشانده بودند، فریاد می‌زدند "مرگ بر استبداد، زنده‌باد آزادی" .
در پی۴۰ساعت درگیری در دانشگاه تهران، رئیس دانشگاه تهران و رؤسای کلیه دانشکده‌های آن از شغل خود استعفا می‌دهند. پیش‌از آن وزیران بهداشت و درمان و فرهنگ و آموزش عالی و موسوی لاری، وزیر کشور، از معاونت فرماندهی نیروی انتظامی استعفا داده بودند.
تلویزیون سی.ان.ان طی گزارشی می‌گوید بازار تهران در حمایت از دانشجویان تعطیل میشود.
دانشجویان در سوگ ۷ دانشجوی کشته شده، لباس سیاه پوشیده و از ساعت ۶ بعدازظهر برای آزادی هم کلاسیهای خود دست به تحصن زدند.
یکشنبه ۲۰تیر:
یکشنبه ۲۰ تیرماه هزاران دانشجو شعار «مرگ بر استبداد، زنده‌باد آزادی می‌دادند. دانشجویان به دلیل این که تعدادی از همکلاسی‌هایشان بدست نیروهای نظامی حکومتی کشته شده بودند، بسیار عصابی و خشمگین بودند، آنها با شعار مرگ بر خامنه‌ای، لباس شخصی‌هایی را که قصد تهاجم به تظاهرات داشتند، کتک زدند و فراری دادند و موتورهایشان را به آتش کشیدند.
رویتر گزارش داد:
«دانشجویان شعار می‌دهند: ”ما دولت زور نمی‌خواهیم، پلیس مزدور نمی‌خواهیم" ».
رویتر افزود:
«پیامدهای این درگیریها جمهوری اسلامی را تکان داده است»
دانشجویان دانشگاههای تبریز، اصفهان، رشت، شیراز و مشهد نیز در حمایت از خیزش دانشجویان در تهران دست به تظاهرات زدند.
در تهاجم ماموران به تظاهرات دانشجویان تبریز بیش از هشت‌صد نفر زخمی‌شده و تعداد زیادی از دانشجویان دستگیر یا مفقود می‌شوند.
در شهر تبریز با حضور تانک‌ها در خیابان حکومت نظامی برقرار شد، مردم به حمایت از دانشجویان، دفتر هواپیمایی، بانک صادرات، و یک پمپ‌بنزین را به آتش کشیدند. بازار تبریز هم در حمایت از دانشجویان بسته شد.
دانشجویان مشهد هم در حمایت از دانشجویان دانشگاه تهران دست به تظاهرات زدند، در این اعتراضات یک دانشجوی دختر جان خود زا از دست داد.
در شهر اهواز ۳۰۰۰ و در رشت ۱۰۰۰نفر از دانشجویان در حمایت از تظاهرات تهران و تبریز دست به راهپیمایی زدند. همچنین دانشجویان دانشگاههای شیراز، ارومیه، اردبیل، سمنان، شاهرود، یاسوج، همدان، یزد، خرم‌آباد، بندرعباس، زنجان، گرگان، مراغه و اراک نیز دست به راهپیمایی و تظاهرات زدند.
انتظار این می‌رفت که این تظاهرات به سراسر کشور گسترش پیدا کند، روزنامه کیهان در این خصوص نوشت:
«دانشجویان آشکارا می‌گویند مسأله ما کل ایران است!»[۶]
دوشنبه ۲۱تیر ۷۸:
دوشنبه ۲۱ تیرماه تظاهرات صدهزار تن در تهران با شعار ”توپ، تانک، بسیجی، دیگر اثر ندارد“ همچنان ادامه دارد.
رادیو و تلویزیون (به‌نقل از گزارشگر صحنه در ساعت ۴.۳۰بامداد) اعلام کرد که علاوه بر آتش‌زدن خودروها و ساختمانها «تظاهرکنندگان با توسل به زور وارد دانشگاه تهران شده‌اند و اقدام به تخریب و آتش‌زدن جایگاه نمازجمعه کردند» .
تظاهرات و درگیریها به قدری اوج می‌گیرد که علی خامنه‌ای پس‌از چندروز سکوت، طی سخنانی درباره تظاهرات دانشجویان و قیام مردم تهران گفت:
«دشمن، امنیت ملی ما را هدف گرفته است، امنیت ملی از همه چیز واجب‌تر است». خامنه‌ای گفت: «مراقب دشمن باشید. مبادا غفلت کنید از دشمن. دشمنان اصلی ما طراحان این قضایا هستند».
ظهر دوشنبه ده‌هاهزار دانشجو در ادامه جنبش اعتراضی‌خود در دانشگاه تهران تجمع می‌کنند. دانشجویان آزاده هنگام پخش سخنرانی خامنه‌ای که از بلندگوهای مسجد دانشگاه تهران پخش میشود، خامنه‌ای را هو کردند.
محمدعلی ابطحی رئیس دفتر محمد خاتمی تلاش کرد با حضور بین دانشجویان اوضاع را آرام کند اما دانشجویان، ابطحی و اتومبیلش را سنگباران کردند که موجب شکسته‌شدن شیشه اتومبیل وی و فراری‌شدن خود او گردید.
استادان دانشگاه تهران در حمایت از دانشجویان اعلام اعتصاب می‌کنند.
فشار و سرکوب هر روز بیشتر می‌شد، تا جایی که نیروهای امنیتی هلیکوپتر ها را هم بکار گرفتند؛ دو هلیکوپتر را بالای سردر دانشگاه به پرواز درآمد.
یک دانشجو به نام محمد فرجی در میان جان باختگان شناسایی شد.
روزنامه نشاط نوشت:
محمد فرجی، دانشجوی دانشکده حقوق در ناآرامیهای روزهای گذشته به شهادت رسیده است.
مردم تهران از حوالی ظهر در نقاط مختلف شهر از بهارستان و میدان توحید و ولی‌عصر تا خیابان انقلاب و دانشگاه وارد می‌شوند. مردم از سراسر شهر دسته‌دسته به‌سمت چهارراه ولی‌عصر دست به راهپیمایی زدند و در اعتراض به سرکوب خونین دانشجویان به تظاهرکنندگان پیوستند.
از چهارراه امیرآباد تا اتوبان آل‌احمد، دانشجویان و مردم شعار می‌دادند: «ای مردم باغیرت حمایت حمایت»، «مرگ بر بسیجی»، «لحظه‌به‌لحظه گویم، زیر شکنجه گویم، یا مرگ یا آزادی»، «۲۰ سال سکوت تمام شده، مردم قیام شروع شده»
در اکثر نقاط تهران از‌جمله میدان توپخانه، لاله‌زار، ناصرخسرو و چهارراه استانبول مردم دست به اعتراض زده و ساختمانهای دولتی را مورد حمله قرار می‌دهند. جمعیت حاضر در میدان ولی‌عصر ۴۰ هزار نفر نخمین زده شد. تظاهرکنندگان یک ماشین راهنمایی رانندگی، بانک سپه و ایستگاه شرکت واحد را به آتش کشیده و ساختمانهای دولتی را مورد حمله قرار دادند.
مردم خطاب انصار حزب‌الله یک گروه لباس شخصی افراطی که در سرکوب دانشجویان نقش فعال داشت شعار سردادند،
«انصار جنایت میکند، رهبر حمایت میکند»، «توپ تانک بسیجی، دیگر اثر ندارد»
درگیریهای گسترده بین ماموران حکومت و مردم از ساعت 2بعدازظهر در میدان ولی‌عصر آغاز شد.حوالی ساعت 4بعدازظهر جمعیت تظاهرکننده دربرابر دانشگاه تهران به هزار تن می‌رسید. نیروی انتظامی اطراف دانشگاه تهران مستقر شده و آن جا را به محاصره‌ی خودش در آورده بود. با دستور شورای عالی امنیت ملی که محمد خاتمی آن زمان ریاست آن را به عهده داشت، نیروی انتظامی به مردم یورش برد، دهها تن کشته و زخمی و تعداد زیادی هم دستگیر شدند.
درمسیر حرکت جمعیت به‌سوی دانشگاه صنعتی شریف، حوالی کارخانه پپسی‌کولا نیز، عوامل نیروی انتظامی با گلوله و گاز اشک‌آور به طرف مردم شلیک کردند. در تقاطع خوش نیز یک‌بار دیگر تظاهرکنندگان مورد حمله نیروهای سپاه و نیروی انتظامی قرار گرفتند.
کلانتری هشت در چهارراه رودکی مورد حمله مردم قرار گرفت.
۴تن از تظاهرکنندگان به نامهای رضا حیدری، روزیتا حیدری، علی کریمی و محمد محمدی در خیابان انقلاب با شلیک گلوله توسط نیروی انتظامی جان خود را از دست دادند.
خیابان آزادی تهران به هنگام شب نیز صحنه درگیریهای خونین میان عوامل سپاه، نیروی انتظامی و سایر نیروها در مقابل دانشجویان معترض بود.
ساعت 6بعدازظهر ماموران، مردمی را که از در شرقی دانشگاه خارج می‌شدند، به رگبار بستند. 50 تا 60نفر از مردم و دانشجویان در این شلیک‌ها جان خود را از دست دادند، و اجساد کشته شدگان را در مسجد دانشگاه جمع کردند.
با وجود شدت سرکوب اما دانشجویان به اعتراضات خودشان ادامه می‌دهند، دانشجویان شعار می‌دهند«بچه‌ها قیام شروع شد، 20سال سکوت تمام شد»، «وای به روزی که مسلح شویم»
نیروی انتظامی در تبریز اجتماع دانشجویان را به رگبار گلوله بستند و دانشجویی به نام کاوه محمدی، دانشجوی رشته عمران به ضرب گلوله کشته میشود و دهها نفر دیگر را زخمی می‌کنند. اوضاع دانشگاه تبریز بسیار متشنج است.
حکومت در نقاط مختلف شهر زره‌پوش و بعضاً در نقاطی مانند سه‌راه خانی‌آباد در نزدیکی خزانه واحدهای تانک مستقر کرد.[۷]
سه‌شنبه ۲۲تیر ۷۸:
تظاهرات ضد حکومتی در تهران از ساعت ۱۱صبح سه‌شنبه در چهارراه ولی‌عصر آغاز شد. گشت‌‌های نیروی انتظامی ابتدا شلیک هوایی و سپس شلیک زمینی می‌کردند؛ مردم بدون واهمه به این گشت‌ها حمله می‌کردند.
هزاران بسیجی و پاسدار که از قرارگاه ثارالله آمده بودند در اطراف خیابان ولی‌عصر مستقر شدند.
در مرکز شهر جمعیت زیادی به جانب وزارت کشور به حرکت درآمد. مردم در برخی نقاط شهر لاستیک و مواد قابل اشتعال روشت کرده بودند، در میدان توپخانه و چهارراه استانبول آتش سوزی‌ها از فاصله‌ی دور دیده می‌شد.
در مناطق جنوبی شهر تهران هم دامنه‌ی تظاهرات گسترش یافته بود. همچنین در نارمک و میدان ۷تیر نیز میان تظاهرکنندگان و نیروهای حکومتی، درگیری روی داد. مردم در نازی‌‌آباد تهران هم دست به تظاهرات زدند.
خبرگزاری رویتر از مجروح و مصدوم‌شدن تعداد زیادی از زنان خبر میدهد که درجریان قیام مردم تهران توسط نیروی انتظامی و انصار حزب‌الله به‌شدت زخمی‌شده‌اند.
سپاه‌پاسداران نیز برای مقابله با قیام مردم به‌خیابانها آمده اند.
شب مردم تهران کلانتری بهارستان را تصرف کردند.
بنابر یک بخشنامه محرمانه که ازسوی موسوی لاری وزیر کشور محمد خاتمی خطاب به نیروهای انتظامی در تهران صادر شد، کلیه تظاهرات در تهران باید سرکوب شود و نیروهای انتظامی نباید در این رابطه «به کسی رحم کنند». به نیروهای انتظامی اجازه داده شده که به روی تظاهرکنندگان شلیک کنند.[۸]
محمد خاتمی رئیس جمهور وقت در مصاحبه با تلویزیون به صراحت تظاهرکنندگان را تهدید به دستگیری و سرکوب کرد.
کروبی، گفت: «همه ما در کشتی نشسته‌ایم و این حرکتها برای همه ما نگران‌کننده است».
تا ساعت سه و نیم بعدازظهر سه‌شنبه، درگیریها در چهارراه ولی‌عصر، میدان ولی‌عصر، خیابان فردوسی و خیابان جمهوری تهران ادامه داشت.
مردم مغازه لاجوردی رئیس سابق زندان اوین که دو سال پیش کشته شده بود و همچنین یک مرکز اطلاعاتی در لاله‌زار را به‌آتش‌کشیدند.
بخش فارسي بي.بي.سي اعلام کرد: «مقامات گمان مي‌کنند سازمان‌مجاهدين خلق ايران در ايجاد ناآراميها نقش دارد».
روزنامه ابرار در خصوص نقش سازمان مجاهدین خلق در این تظاهرات خبر از «شناسايي و دستگيري مجاهدين و افراد شرور در تجمع ميدان ولي‌عصر و فاش‌شدن ”طرح براندازی“ آنها خبر داد.
حکومت برای مقابله با قیام مردم ایران، تمام سربازانی را که به مرخصی رفته‌اند، به‌خدمت فرا‌خواند.[۹]
چهارشنبه ۲۳تیر:
حکومت ایران، برای سرکوب تظاهرات دانشجویان و مردم تهران، یک تظاهرات در حمایت از نظام به راه انداخت. ارگان‌‌های حکومتی تعداد زیادی از عوامل خودش را با اتوبوس کارخانجات به خیابان انقلاب آورد و در آنجا مستقر کرد.
روزنامه نیویورک تایمز دراین خصوص نوشت:
«دیکتاتوری مذهبی خفقان‌آور در ایران هرگز یک بافت مناسب برای یک جامعه پیچیده و جوان ۷۰میلیونی نبوده است». آنهایی که نیروهای امنیتی را کنترل می‌کنند، اگر فکر می‌کنند که با گاز اشک‌آور، گلوله و اوباش می‌توانند جلوی تغییر را بگیرند، به همان درجه‌یی که شاه در دو دهه قبل عمل کرد، با تهدید یک اشتباه محاسبه روبه‌رو هستند».[۱۰]
پنجشنبه ۲۴تیر:
پنج شنبه ۲۴ تیرماه، هنوز فضای شهر تهران ملتهب بود، حکومت در وحشت از تداوم تظاهرات مردم، عملاً در سطح تهران حکومت نظامی برقرار کرد. و در اکثر نقاط شهر تهران، نیروهای نظامی مستقر کرد.
سازمان عفو بین‌الملل طی بیانیه‌یی درمورد ابعاد وسیع دستگیریهای خودسرانه احساس خطر نموده و از مقامات رژیم ایران می‌خواهد تا تمامی زندانیان سیاسی را آزاد کرده و اسامی سایر متهمان را نیز اعلام نماید.
دانشجویان دانشگاه کرمانشاه در دانشگاه رازی یک تجمع اعتراضی در حمایت از اعتراضات دانشجویان دانشگاه تهران برگزار کردند.
رفسنجانی درباره تظاهرات دانشجویان بخصوص شعارهای آنها علیه خامنه ای گفت:
«تلخ‌ترین موضوع این حوادث، اهانت به عمود خیمه انقلاب و ولایت فقیه بود»[۱۱]
به گزارش رادیو فردا رهبران قیام ۱۸ تیرماه ۷۸، هزاران دانشجو و مردم معترضی بودند که در خیابان های تهران و تبریز اساس حکومت ولایت فقیه را به چالش کشیدند. شعار «مرگ بر خامنه‌ای» و «قاتلین فروهر، زیرعبای رهبر» سر دادند و سقف مطالباتشان نه برکناری رییس پلیس و حضور خاتمی در کوی دانشگاه، بلکه تغییر نظام سیاسی دیکتاتوری دینی در ایران بود[۱۲].
مواضع جمهوری اسلامی
فیروز آبادی رئیس پیشین ستاد کل نیروهای مسلح ایران گفت: مقابله نیروهای مسلح با شورش‌های خیابانی در جریان ۱۸ تیر سال ۷۸ با مجوز شورای عالی امنیت ملی و شخص رئیس شورای عالی امنیت ملی که خود آقای خاتمی بود، صورت گرفت. فیروزآبادی ادامه داد: آن زمان جلوی خود بنده آقای روحانی با آقای خاتمی تماس گرفتند و گفتند وضع اینگونه و جمع‌بندی این است و ایشان گفتند که دیگر هر تصمیمی که گرفتید انجام دهید، از این به بعد هم همینطور خواهد بود. وی افزود: خودشان تصویب کردند، خود شورای عالی امنیت ملی اجازه برخورد را داد و بعد دبیر شورای عالی امنیت ملی بیانیه داد و آن را محکوم کرد و تصور می‌شد که سپاه یا نیروهای مسلح مسئول آن بوده در صورتی که اینطور نبود، این تصمیم شورای عالی امنیت ملی و تائید رئیس جمهور بود.[۱۳]
سرلشکر حسن فیروزآبادی در خصوص سرکوب تظاهرات ۱۸ تیر گفت: جریان ١٨ تیر سال ٧٨ با مجوز شورای عالی امنیت ملی و شخص رئیس شورای عالی امنیت ملی که خود آقای خاتمی بود، صورت گرفت.
سید محمد خاتمی رئیس جمهور وقت رژیم ایران در مصاحبه با تلویزیون به صراحت تظاهرکنندگان را تهدید به دستگیری و سرکوب کرد.
حسن روحانی،دبیر وقت شورای امنیت ملی، ٢٣ تیر ماه ٧٨ از دستور قاطع برای سرکوب دانشجویان می گوید:«ادامه این وضع برای نظام ما کشور ما و ملت ما قابل تحمل نخواهد بود. دیروز نسبت به این عناصر دستور قاطع داده شد، دیروز غروب دستور قاطع صادر شد تا هر گونه حرکت این عناصر فرصت طلب، هر کجا که باشد با شدت و با قاطعیت برخورد شود و سرکوب شوند مردم ما شاهد خواهند بود که از امروز نیروی انتظامی، نیروی قهرمان بسیج حاضر در صحنه، با این عناصر فرصت طلب و آشوبگر- اگر جرأت ادامه حرکت مذبوحانه داشته باشند- چه خواهند کرد… روحانی مطرح می کرد در آن زمان شورای عالی امنیت ملی اجازه ورود بسیج به مقابله با آشوب های خیابانی را نمی داد که ایشان با اجازه خود بسیج را وارد عرصه مقابله با فتنه گران کرد.[۱۴]
موسوی لاری وزیر‌كشور خاتمی:
«خوشبختانه با قوت و قدرت نیروهای امنیتی و انتظامی، جریان آشوبگر حادثه كوی مهار شدند.»[۱۵]
تبرئه عوامل سرکوب یکی پس از دیگری
نکته قابل توجه درباره عواملی که مستقیم در سرکوب دانشجویان در تظاهرات ۱۸ تیر ۱۳۷۸ دست داشتند در گزارش رسمی شورای عالی امنیت ملی چنین آمده:
«زمستان سال ۷۸ دادگاه رسیدگی به حوادث کوی دنشگاه تهران برای خاطیان انتظامی تشکیل شد و در کمال تعجب و بهت افکار عمومی سردار نظری جانشین فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ که در گزارش شورای امنیت ملی، عدم تدبیر و قصور او بارها مورد تاکید قرار گرفته بود از اتهامات وارده تبرئه شد. اما در برابر عزت ابراهیم‌نژاد، مقتول حوادث کوی به روایت رسمی، تحت اتهام اقدام علیه امنیت ملی به دادگاه فراخوانده شد که به دلیل فوت وی، پرونده کیفری او مختومه اعلام شد».[۱۶]
تأملی بر واقعه ۱۸ تیر
با نگاهی گذرا به وقایع ۱۸ تیر ۷۸ ، چیزی که توجهات را به خود جلب میکند، واکنش عجولانه حکومت و دولت از عوامل سپاه تا لباس شخصیها و نگرانی و پریشانی آنان از تبدیل شدن قیام دانشجویان به قیامی عمومی بود. درحالیکه نمونه هایی اینچنین، در بسیاری از کشورهای جهان رخ میدهد و به همان اندازه ای که درخواست دانشجویان بوده، پاسخ گرفته یا نگرفته، در نهایت تمام میشود. اما در ایران و بعد از مدتها، اتفاقی بهانه میشود تا دانشجویان قیام کنند، و این حرکت مانند آبی بود درلانه مورچه‌ها! چرا که واکنشهایی نظیر آنچه که در بالا در مورد آن وقایع به آن پرداخته ایم، تعجب همگان را برانگیخت. از این واکنشها میتوانیم دریابیم که یک حکومت تا چه حد میتواند شکننده باشد، که تاب یک مخالفت را در این سطح ندارد و ناچار دست به خشونتی افسارگسیخته میزند، چرا که میداند اگر مهار اوضاع از دستش خارج شود، دیگر راه برگشتی نخواهد داشت.
منابع
- ↑ سایت بی بی سی ۱۸ تیر از کوی تا کهریزک
- ↑ سایت فرارو ماجرای نیمه‌شب 18 تیر 78
- ↑ سایت مجاهد گاه شمار قیام ۱۸ تیر
- ↑ حمله به کوی دانشگاه
- ↑ وبلاگ برای آگاهی نسل جوان
- ↑ سایت مجاهد حمله به کوی دانشگاه
- ↑ سایت مجاهد گاه شمار قیام ۱۸ تیر
- ↑ وبلاگ پرواز پرستوها روز تاريخي هيجده تير قيام در برابر سراب اصلاح طلبي را فراموش نكنيم!
- ↑ وبلاگ گنجینه میهنی برای ایران 18تیر: حمله به کوی دانشگاه تهران
- ↑ وبلاگ پرواز پرستوها روز تاريخي هيجده تير قيام در برابر سراب اصلاح طلبي را فراموش نكنيم!
- ↑ خبرنامه گویا هاشمی رفسنجانی و علی خامنه‌ای، متن کامل مقاله اکبر گنجی در بی‌بی‌سی
- ↑ سایت رادیو فردا بازخوانی یک قیام
- ↑ خبرگزاری فارس برخورد سپاه با شورش‌های 18 تیر با مجوز شورای عالی امنیت و شخص خاتمی بود
- ↑ وبلاگ بازآفرینی واقعیتها مرور تصاویری از قیام ۱۸ تیر سال ۷۸
- ↑ وبلاگ باز آفرینی واقعیتها مرور تصاویر ۱۸ تیر
- ↑ سایت سرپوش واقعه کوی دانشگاه از دل گزارش رسمی شورای عالی امنیت‌ملی