ایران‌پدیا:سرشناسی
 | این صفحه جزئی از رهنمودهای ایران‌پدیا است. استانداردهای رفتاری مطرح‌شده در این صفحه تایید بسیاری از ویرایشگران ایران‌پدیا را همراه خود دارد. با وجود اینکه پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود ولی این مفاد جزو سیاست‌ها نیست. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن تغییرات و نظرخواهی استفاده کنید. |
 | این صفحه در یک نگاه: مقالات ایران‌پدیا باید موضوع‌های مهمی را پوشش دهند که در دوره‌ای از زمان در جهان مورد توجه علمی و رسانه‌ای بوده‌اند و جای آنها در ایران‌پدیا باشد. اندازه‌گیری توجهات توسط سیاست‌های ایران‌پدیا:منابع معتبر و ایران‌پدیا:منابع مستقل سنجیده می‌شود. رهنمود سرشناسی دربارهٔ محتوی مقالات نیست بلکه فقط دربارهٔ بودن یا نبودن آنهاست. همچنین می‌توانید این انشای خلاصه را بخوانید: ایران‌پدیا:رهنمود یک خطی سرشناسی |
| سرشناسی |
|---|
| رهنمودهای موضوعی |
| سایر رهنمودهای سرشناسی |
| جستارهای وابسته |
در ایران‌پدیا، سرشناسی محکی است که توسط ویرایشگران برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا یک موضوع می‌تواند مقالهٔ خودش را داشته باشد یا نه به کار می‌رود. اطلاعات روی ایران‌پدیا باید اثبات‌پذیر باشند؛ اگر هیچ منبع طرف سومی دربارهٔ موضوع یافت نمی‌شود، آنگاه آن موضوع نباید مقاله‌ای جداگانه داشته باشد. مفهوم سرشناسی در ایران‌پدیا بدین جهت استفاده می‌شود تا از ورود بی‌تأمل موضوعات جلوگیری کند. موضوع مقاله‌ها و فهرستها باید سرشناس یا «درخور توجه» باشند. تشخیص سرشناسی الزاماً به موضوعاتی نظیر شهرت، اهمیت یا آوازه بستگی ندارد—هرچند این موارد ممکن است به پذیرش موضوعی که با رهنمود شرح‌داده شده در زیر هم‌خوانی دارد کمک کنند.
هر موضوعی که با معیار عمومی سرشناسی هم‌خوانی داشته باشد و از استثناهای ایران‌پدیا چه چیزی نیست نیز نباشد، شایستهٔ داشتن مقاله فرض می‌شود.
- همچنین یک موضوع سرشناس فرض می‌شود اگر با معیارهای مشخص‌شدهٔ رهنمود ویژهٔ همان موضوع که در جعبهٔ سمت چپ فهرست شده‌اند هم‌خوانی داشته باشد.
داشتن معیارهای سرشناسی تضمین نخواهد کرد که موضوع مورد نظر حتماً مقاله و صفحه‌ای جداگانه خواهد داشت. کاربران ممکن است بر پایهٔ صلاحدید خود اقدام به ادغام یا گروه‌بندی دو یا چند موضوع مرتبط در یک مقالهٔ واحد کنند.
رهنمودهای سرشناسی تنها مشخص می‌کنند که یک موضوع تا چه حد برای داشتن یک مقاله یا فهرست مناسب است. این رهنمودها محدودیتی برای محتوای مقاله یا فهرست ایجاد نمی‌کنند. اگر به دنبال سیاست‌های محتوایی ایران‌پدیا هستید، به ایران‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف، ایران‌پدیا:اثبات‌پذیری، ایران‌پدیا:تحقیق دست اول ممنوع، ایران‌پدیا:ایران‌پدیا چه چیزی نیست و ایران‌پدیا:زندگی‌نامه زندگان مراجعه کنید.
معیار عمومی سرشناسی
اگر موضوعی دارای پوشش قابل توجه در منابع معتبری که از یکدیگر مستقل هستند باشد، فرض می‌شود که معیارهای لازم برای آمدن در ایران‌پدیا در قالب یک مقاله یا فهرست جداگانه را دارد.
- «پوشش قابل توجه» یعنی منبع باید مستقیماً و مشروحاً به موضوع بپردازد، به طوری که برای بدست آوردن محتوا، نیازی به تحقیق دست اول نباشد. پوشش قابل توجه چیزی بیشتر از یک نام بردن جزئی است اما لازم نیست موضوع اصلی مطلب منبع باشد.
- «معتبر» یعنی منابع باید دارای یکپارچگی تحریریه[۱] باشند تا بتوان بر پایهٔ رهنمود منابع معتبر، اثبات سرشناسی موضوع را ارزیابی کرد. منابع می‌توانند شامل آثار منتشرشده در هر شکلی از رسانه‌ها و به هر زبانی باشند. در دسترس بودن منابع ثانویه که موضوع را پوشش داده‌اند یک نشانهٔ خوب برای سنجش سرشناسی است.
- «منابعی» که برای سرشناسی استفاده می‌شوند، باید ثانویه باشند، زیرا منابع ثانویه عینی‌ترین مدرک برای سرشناسی هستند. شمار و ماهیت منابع معتبر لازم، بسته به ژرفای پوشش و کیفیت منبع متفاوت است. معمولاً چندین منبع انتظار می‌رود.[۲] لازم نیست منابع حتماً برخط باشند یا حتماً به فارسی باشند. در تعیین سرشناسی، چندین اثر از یک نویسندهٔ یکسان یا سازمان معمولاً یک منبع در نظر گرفته می‌شوند.
- «مستقل از موضوع» یعنی نمی‌توان از محتوایی که توسط افراد وابسته به موضوع تولید شده‌است استفاده کرد. برای نمونه تعریف از خود، تبلیغات، مطالب خود-منتشرکردهٔ شخص یا وب‌گاه او، خودزندگی‌نامه‌ها و اعلامیه‌های مطبوعاتی مستقل شمرده نمی‌شوند.[۳]
- «فرض می‌شود» بدین معناست که پوشش قابل توجه در منابع معتبر یک فرض ایجاد می‌کند، اما تضمین نمی‌کند که موضوع برای گنجاندن در ایران‌پدیا مناسب باشد. ممکن است کاربران به این اجماع برسند که با وجود اینکه موضوع مقاله دارای این معیار است، اما برای داشتن یک مقالهٔ جداگانه مناسب نیست. برای نمونه، چنان مقاله‌ای ممکن است نقض اپ:نیست باشد، که یکی از بندهای رایج آن «ایران‌پدیا مجموعه‌ای از اطلاعات درهم و برهم نیست» است.[۴]
- عبارت «یک یا چند اثر» در جملهٔ فوق یادآوری می‌کند که تعداد خاصی برای منابع مطرح نیست، و تعداد منابع لازم برای تشخیص سرشناسی، به کیفیت هر منبع و مستقل بودن آن از بقیه منابع بستگی دارد.
- «معتبر» در جملهٔ فوق بر اساس سیاست منابع قابل اعتماد مطرح شده، و به معنی آن است که منبع مورد نظر باید از درجات بالایی از یکپارچگی در ویراستاری و قابلیت استناد برخوردار باشد.
- موجود بودن مقاله در ایران‌پدیای زبان‌های دیگر احراز کننده سرشناسی نیست و باید حتماً مقاله شرایط بالا را داشته باشد.[۵]
موضوعی که بر پایهٔ اجماع این معیار را داشته باشد، معمولاً درخور توجه است و معیارهای لازم برای داشتن مقالهٔ جداگانه در یک دانشنامه را دارد. واقعیت‌های اثبات‌پذیر و مطالبی که توسط چندین منبع معتبر مستقل پشتیبانی نشده‌اند، ممکن است برای گنجانیدن در یک مقالهٔ دیگر مناسب باشند.
هر یک از رهنمودهای موضوعی سرشناسی، به گسترش دادن موارد فوق، و افزودن معیارهای موضوعی برای تشخیص سرشناسی می‌پردازند. در برخی موارد این رهنمودها جایگزینی برای برخی شرایط فوق ارائه می‌کنند، که در نبود این شرایط استفاده شوند.
رهنمود سرشناسی به محتوای درون مقاله اعمال نمی‌شود
معیارهای اعمال شده به ایجاد/حفظ مقاله همان‌هایی نیستند که به محتوای مقاله اعمال می‌شوند. رهنمودهای سرشناسی به محتوای مقاله یا فهرست اعمال نمی‌شوند (با استثنای این که برخی فهرستها گنجانیده شدن را به آیتمها یا افراد سرشناس محدود می‌کنند). پوشش محتوا درون یک مقاله یا فهرست مشخص (یعنی این که چیزی به حد کافی قابل توجه هست که در مقاله یا فهرست ذکر بشود) بر اساس اصل ایران‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف و دیگر رده:سیاست‌های محتوایی ایران‌پدیا تعیین می‌گردد.
سرشناسی موقتی نیست
سرشناسی موقتی نیست؛ هرگاه موضوعی طبق رهنمود عمومی سرشناسی سوژهٔ «پوشش گسترده» قرار بگیرد، نیازی به پوشش مداوم ندارد.
با این که خود سرشناسی موقتی نیست، گاه به گاه، هر کاربری می‌تواند با یک ایران‌پدیا:نظرخواهی برای حذف ارزیابی مجدد شواهد سرشناسی یا مناسب بودن مقالات موجود را تقاضا کند، یا ممکن است شواهدی در خصوص مقالاتی به دست آید که پیشتر نامناسب پنداشته می‌شدند؛ بنابراین، می‌توان ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از بررسی اولیه مقالات را نامزد حذف یا احیا کرد.
محتوای مقاله سرشناسی را تعیین نمی‌کند
اگر موضوعی بیرون ایران‌پدیا مورد پوشش قرار نگرفته (سرشناسی ذاتی ندارد)، ارتقای محتوای ایران‌پدیا یکدفعه آن موضوع را سرشناس نمی‌کند.
برعکس، اگر موضوع مورد نظر مورد پوشش قرار گرفته‌است (بذاته سرشناس است)، هرچقدر متن و منبع‌گذاری درون مقالهٔ ایران‌پدیا ضعیف باشد، مقالهٔ ایران‌پدیا چیزی از سرشناسی موضوع نمی‌کاهد. سرشناسی ویژگی یک موضوع است و نه ویژگی یک مقالهٔ ایران‌پدیا.
در نتیجه کاربرانی که یک مقاله را به دلیل عدم سرشناسی نامزد حذف می‌کنند باید توجه داشته باشند که منابع معتبر برای آن قابل تهیه نباشد و پیش از نامزد کردن برای حذف اکیداً پیشنهاد می‌شود که در اینترنت جستجو کنند.
به این نکته باید توجه داشت که ایران‌پدیا یک متن کامل نیست و همیشه امکان ارتقاء و بهبود مطالبش ممکن است و کار مناسبی نیست که مقاله‌ای که موضوعش بذاته، سرشناس است را به دلیل نبود منبع در ایران‌پدیا حذف کنیم.[۶]
سرشناسی نیازمند شواهد تأییدپذیر است
درون‌مایهٔ رایج رهنمودهای سرشناسی این است که باید شواهد تأییدپذیر، عینی موجود باشد که موضوع از منابع مستقل برای پشتیبانی ادعای سرشناسی توجه شایان توجه دریافت کرده‌است.
هیچ موضوعی به طور خودکار یا ذاتی صرفاً به این دلیل که وجود دارد سرشناس نیست: شواهد باید نشان دهند که موضوع پوشش یا به‌رسمیت‌شناسی شایان توجه کسب کرده، و این که این صرفاً علاقه‌ای کوتاه‌مدت، یا نتیجهٔ فعالیت ترویجی یا تبلیغات صرف نبوده، یا موضوع به هر دلیل دیگری نامناسب است. منابع شواهد عبارتند از انتشارات به رسمیت شناخته‌شدهٔ دارای بازبینی همتا، کتاب‌های معتبر، منابع رسانه‌ای قابل اطمینان، و به طور کلی دیگر منابع معتبر.
سرشناسی بر اساس وجود منابعِ مناسب است، نه وضعیت منبع‌گذاری در مقاله
نبود یادکردها در یک مقاله (و نه نبود منابع) نشان نمی‌دهد که موضوعی سرشناس نیست. سرشناسی تنها نیازمندِ وجود منابع معتبر، مستقل مناسب و نه ارجاع مستقیم آنهاست. کاربران ارزیابی‌کنندهٔ سرشناسی نباید فقط منابعی را که فعلاً در مقاله از آنان نام برده شده، بلکه احتمال یا وجود منابع نشان‌دهندهٔ سرشناسی را که در حال حاضر در مقاله نامی از آنها برده نشده، در نظر بگیرند؛ بنابراین، پیش از پیشنهاد حذف زمان‌دار یا نظرخواهی برای حذفِ یک مقاله، یا دادن رأی در خصوص سرشناسی در یک ایران‌پدیا:نظرخواهی برای حذف، قویاً توصیه می‌شود کاربران تلاش کنند برای موضوعِ مورد پرسش منبع بیابند، و اگر منابعی در جستجو یافت نشد احتمال وجود منابع را در نظر بگیرند.
مقالات ایران‌پدیا نسخهٔ نهایی نیست، و موضوع مقاله می‌تواند اگر منابعی یافت شد سرشناس شود، حتی اگر هنوز از آنها نامی برده نشده باشد. اگر محتمل است که پوشش شایان توجه در منابع مستقل در خصوص موضوعی بتواند یافت شود، حذف بر اساس نبود سرشناسی نابجاست. به هر روی، زمانی که سرشناسی مقاله‌ای به چالش گرفته شود، صِرف ذکر این که منابعی ذکر نشده موجودند به‌ندرت قانع‌کننده است، خصوصاً اگر زمان بگذرد و اثبات واقعی رو نشود.
برخورد با مقالاتی که قابل توجه نیستند
عناوینی که با معیار سرشناسی سازگار نباشند، یا باید حذف شوند یا این که با مقاله‌ای دیگر ادغام شوند. اولین قدم در برخورد با مقاله‌ای که وضعیت سرشناسی‌اش مشخص نیست، آن است که در بالای مقاله برچسب {{سرشناسی}} اضافه شود، تا بقیهٔ ویرایشگران ایران‌پدیا نسبت به این ایراد مقاله آگاه باشند.
ادغام
گاهی پیش می‌آید که منابع متعدد و مستقل در مورد یک موضوع وجود دارد، اما این منابع فقط به طور جزئی به آن موضوع اشاره کرده‌اند، به طوری که اطلاعاتی که ارائه شده، ارزش این که یک مقالهٔ جداگانه در ایران‌پدیا به خود اختصاص بدهند را ندارند. (مثلاً اطلاعاتی که در مورد درمان دارویی یک بیماری هستند، نیازمند یک مقالهٔ جداگانه نیستند) در این موارد به جای آن که این اطلاعات از ایران‌پدیا حذف شوند، بهتر است که در مقالهٔ اصلی (در مثال فوق، مقاله‌ای که راجع به آن بیماری است) انتقال پیدا کنند. اگر مقالهٔ اصلی وجود ندارد، بهتر است که به صورت یک مقالهٔ خرد ایجاد شود، تا این که اطلاعات از ایران‌پدیا حذف شود.
حذف
وقتی که منابع متعدد و کافی و مستقل در مورد یک مطلب وجود ندارد، بنا بر این امکان نوشتن یک مقالهٔ مناسب و دانشنامه‌ای در ایران‌پدیا برای آن موضوع وجود ندارد. این مقالات معمولاً برای حذف شدن در ایران‌پدیا نامزد می‌شوند.
اساس نیاز به سرشناسی
سه دلیل مهم برای لزوم این که آنچه در ایران‌پدیا نوشته می‌شود از حد متعارفی از سرشناسی برخوردار باشد، چنین‌اند:
- برای این که ایران‌پدیا یک دانشنامهٔ قابل استناد باشد، مقالات آن باید راجع به موضوعاتی نوشته شوند که آن قدر قابل توجه بوده باشند، که قبلاً در مورد آنها پژوهش و مطالعات مستند توسط منابع مختلف غیر وابسته انجام شده باشد.
- برای این که مقالات ایران‌پدیا دیدگاه بی‌طرفانه‌ای داشته باشند، باید محتوای مقالات از منابع مستقل و قابل اعتماد و بی‌طرف استنباط شده باشد.
- ایران‌پدیا یک فهرست از مشاغل و افراد نیست. ایران‌پدیا یک دانشنامه‌است.
آشنایی با انواع معیارهای سرشناسی
معمولاً برای تفسیر بیشتر و کمک به درک بهتر سرشناسی در ایران‌پدیا، موارد پرکاربرد و مناقشه برانگیز جداسازی شده و توضیحات بیشتری پیرامون آنها موجود است که در ادامه فهرست می‌شوند:
افراد
در ایران‌پدیا معمولاً مقالات مربوط به افراد و بررسی سرشناسی آنها بسیار مناقشه برانگیز است. اگر چه نمی‌توان همیشه دربارهٔ سرشناسی افراد با قطعیت سخن راند، با این حال نظر بسیاری، ولی نه همهٔ ویکی‌نویسان، است که این ضوابط و معیارها سنجشی است منصفانه، که آیا شخص به اندازهٔ کافی در دنیای بیرونی شناخته‌است که بتوان با استفاده از اطلاعات منابع قابل‌اطمینان و از دیدگاهی بی‌طرفانه، بدون انجام تحقیقی دست‌اول مقاله‌ای پیرامونش داشت یا خیر. از همین رو در نظر بسیاری از ویکی‌نویسان معیار اصلی سنجش سرشناسی افراد، معیارهای زیر است:
- شخص موضوع چندین اثر چاپ‌شدهٔ قابل باشد که منبعشان مستقل از آن شخص باشد.
- این معیار شامل آثار چاپ‌شده در هر شکل شامل مقالهٔ روزنامه، مجله، کتاب، مقاله‌های دانشگاهی و برنامه‌های مستند تلویزیونی می‌شود جز آثاری که به طرزی ناقابل به فرد می‌پردازند. مثلاً مقاله‌های روزنامه که تنها اشاره‌ای به نام فرد می‌کنند و می‌گذرند یا فهرست‌های مرجع تلفنی که نام فرد را می‌دارند یا مدارک سادهٔ پیرامون تاریخ تولد و مرگ.
این موارد توضیح کلی و معیارهای اصلی پیرامون سرشناسی افراد است. برای توضیحات بیشتر و معیارهای کمتر معتبر به نوشتار اصلی رجوع کنید.
یادداشت‌ها
- ↑ editorial integrity
- ↑ نبود چندین منبع نشان می‌دهد که موضوع ممکن است برای آمدن در یک مقاله با موضوع مرزی مناسب‌تر باشد. رایج است که چندین روزنامه و ژورنال داستان مشابهی را منتشر می‌کنند، که گاهی تنها تفاوت‌های جزئی یا تنها عنوانی متفاوت دارند، اما یک داستان یکسان را نمی‌توان چندین اثر متفاوت دانست. چندین ژورنال که به طور همزمان مقاله‌های متفاوتی منتشر می‌کنند، ممکن است آثار متفاوتی تلقی نشوند، به‌ویژه زمانی که نویسندگان از منابع یکسانی بهره برده‌اند و تنها اطلاعات یکسانی را به روش‌های متفاوت ارائه کرده‌اند. به طور مشابه، یک سری از نشریات که دارای نویسندهٔ یکسان یا گاه‌نامهٔ یکسان هستند، معمولاً تنها یک منبع شمرده می‌شوند.
- ↑ بعید است که آثار تولیدشده بدست موضوع مورد بحث، یا آثاری که ارتباط محکمی با آن دارند، به عنوان مدرکی معتبر برای سرشناسی مقبول واقع شوند. همچنین برای برخورد در چنین مواردی، ایران‌پدیا:تعارض منافع ببینید.
- ↑ از این گذشته، هر پوششی در منابع معتبر هم دلیل سرشناسی برای داشتن یک مقاله نیست؛ برای نمونه فهرست‌های راهنما، دادگان، تبلیغات، ستون‌های اعلان و آگهی، و داستان‌های خبری جزئی، همگی نمونه‌هایی از پوشش هستند که در یک بررسی دقیق عملاً نمی‌توانند برای سرشناسی استفاده شوند، هرچند که منابع معتبری به‌شمار آیند.
- ↑ بر پایه اجماع Special:PermaLink/14862925
- ↑ خلاصهٔ مطلب: مقالاتی که میان‌ویکی دارند و موضوع هم به‌وضوح قابل‌گسترش و افزودن منبع است. نمی‌بایست مستقیم برچسب حذف بالای آن مقالات زد. در عوض مطلبی که به‌وضوح سرشناس است، و می‌توان برای آن هزاران مقاله و کتاب تهیه کرد را به‌جای الگوی حذف می‌بایست ابتدا الگوی منبع یا درخواست مدرک زد.
جستارهای وابسته
| این یک مقالهٔ خرد مرتبط با ایران پدیا است. با گسترش آن به ایران‌پدیا کمک کنید. |
| کلیات | |
|---|---|
| سراسری | |
| سیاست‌های محتوایی | |
| دیگر سیاست‌های محتوایی | |
| رهنمودهای محتوایی | |
| سیاست‌های رفتاری | |
| رهنمودهای رفتاری | |
| رهنمودهای ویرایشی | |
| قراردادهای شیوه | |
| رهنمودهای طبقه‌بندی | |
