کاربر:Safa/3صفحه تمرین: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۱۰: | خط ۱۱۰: | ||
آنتونی پارسونز اعتقاد دارد که بحث رفراندوم موسوم به انقلاب شاه و ملت، توسط چستر باولز مطرح شد او نخستين فردی بود كه از «اصلاحات از بالا» براي جلوگيری از انقلاب ياد كرده بود كه در سفر خود به ايران اين تعبير را در برابر انقلاب سرخ و يا انقلاب كمونيستی طرح كرد. همانگونه که در کتاب «ایران مدرن بعد از ۱۹۲۱؛ پهلوی ها و بعد از آن» مطرح شده است؛ برای غربیان، که نگران بیرون نگه داشتن ایران از چنگ شوروی بودند، تصویر یک پادشاه اصلاحطلب که انقلاب را از بالا هدایت میکند، دقیقاً همان چیزی بود که در دانشگاهها آن را توصیه میکردند. شاه مرد قدرتمندی بود که باید اصلاحات را به قدرتهای سنتی، تحمیل میکرد. چرا که این نیروها اگر به حال خود گذاشته میشدند ایران را تحویل کمونیستها میدادند، بنابراین تمجید از شاه لزوماً و بیچون و چرا پرشور بود. پیامهای تبریک از سوی دولتهای خارجی، از جمله آمریکا، تنها میتوانست شاه را از محبوبیت خود مطمئن سازد.<ref>آنتونی پارسونز، کتاب غرور وسقوط ص ۲۵۹</ref> | آنتونی پارسونز اعتقاد دارد که بحث رفراندوم موسوم به انقلاب شاه و ملت، توسط چستر باولز مطرح شد او نخستين فردی بود كه از «اصلاحات از بالا» براي جلوگيری از انقلاب ياد كرده بود كه در سفر خود به ايران اين تعبير را در برابر انقلاب سرخ و يا انقلاب كمونيستی طرح كرد. همانگونه که در کتاب «ایران مدرن بعد از ۱۹۲۱؛ پهلوی ها و بعد از آن» مطرح شده است؛ برای غربیان، که نگران بیرون نگه داشتن ایران از چنگ شوروی بودند، تصویر یک پادشاه اصلاحطلب که انقلاب را از بالا هدایت میکند، دقیقاً همان چیزی بود که در دانشگاهها آن را توصیه میکردند. شاه مرد قدرتمندی بود که باید اصلاحات را به قدرتهای سنتی، تحمیل میکرد. چرا که این نیروها اگر به حال خود گذاشته میشدند ایران را تحویل کمونیستها میدادند، بنابراین تمجید از شاه لزوماً و بیچون و چرا پرشور بود. پیامهای تبریک از سوی دولتهای خارجی، از جمله آمریکا، تنها میتوانست شاه را از محبوبیت خود مطمئن سازد.<ref>آنتونی پارسونز، کتاب غرور وسقوط ص ۲۵۹</ref> | ||
در کتاب ایران در قرن بیستم در بارهی ماهیت استبدادی و فرمایشی رفراندم شاه تاکید شده است: <blockquote>«تعطیل مجلس در فاصله سالهای 1961 و 1963 خصلت استبدادی این اصلاحات-انقلاب سفید-را تشدید کرد که سرانجام به رفراندومی گذاشته شد که نتیجه اش از قبل معلوم بود. نهضت آزادی ایران به رهبری مهندس بازرگان و جبهه ملی دوم به رهبری اللهیار صالح با آن مخالفت کردند ولی انتقادهایشان منجر به بازداشت ۴۰۰ شخصیت سیاسی شد. روحانیون با شدت بیشتری با آن مخالفت ورزیدند و سرکوب آنان نیز شدیدتر بود. آنان بخصوص تخطی به حقوق مقدس مالکیت و اعطای حق رای به زنان را محکوم می کردند.»<ref>ژان پیر دیگار، برنار هورکاد و یان ریشار، کتاب ایران در قرن بیستم ص ۱۶۵</ref></blockquote> | |||
=== اصلاحات ارضی === | === اصلاحات ارضی === | ||
خط ۱۲۶: | خط ۱۲۸: | ||
=== اصلاح قانون انتخابات === | === اصلاح قانون انتخابات === | ||
=== ایجاد سپاه دانش === | === ایجاد سپاه دانش ژان پیردیگار، برنار هورکاد و یان ریشار، ''ایران در قرن بیستم،'' پیشین، ص165 === | ||
== مواضع جریانات سیاسی == | == مواضع جریانات سیاسی == |
نسخهٔ ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۱۱
انقلاب سفید، به طرح شش مادهای گفته میشود که محمدرضا پهلوی پس از سفر به آمریکا و ملاقات با کندی رئیس جمهور آمریکا برای انجام رفرمهایی در ۶ بهمن سال ۱۳۴۱ به رفراندوم گذاشت.
محمدرضا پهلوی به مرور ۱۳ اصل دیگر به شش اصل انقلاب سفید اضافه کرد که عبارت بودند از:
سپاه بهداشت
سپاه ترویج و آبادانی
خانههای انصاف در روستاها
ملی کردن تمام منابع آبهای زیرزمینی کشور
نوسازی شهرها و روستاها
انقلاب اداری و آموزشی
تأمین امکان فروش سهام واحدهای بزرگ صنعتی به کارگران
مبارزه با تورم و گرانفروشی
آموزش رایگان و اجباری در ۸ سال اول تحصیل
تغذیه رایگان برای کودکان خردسال در مدارس
تعمیم بیمههای اجتماعی به همه ایرانیان
مبارزه با معاملات سوداگرانه اراضی و اموال غیرمنقول
مبارزه با فساد
تاریخچهی انقلاب سفید
پس از پیروزی انقلاب کوبا و سلسله قیامهایی که در کشورهای آمریکای لاتین سر گرفت و همچنین جنبشهای آزادیبخش در کشورهای جهان سوم دستگاه سیاسی غرب و آمریکا به این نتیجه رسیدند که برای جلوگیری از چنین قیامهایی باید در کشورهای جهان سوم رفرمهایی صورت بگیرد.
در سال ۱۹۶۰ دموکراتها در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا به پیروزی رسیدند و در ژانویه ۱۹۶۱ جان. اف. کندی به کاخ سفید راه یافت. کندی و اعضای دولتش معتقد بودند که تنها راه حفظ دولتهای طرفدار غرب در جهانسوم، اجرای یک برنامه اصلاحات است که در آن اصلاحات ارضی اهمیت ویژهای دارد. هدف از طرح رفرمها جلوگیری از انقلابها بود. این سیاست، در قالب یک طرح بنام اتحاد برای پیشرفت از جانب امریکا به این کشورها پیشنهاد میشد. محمدرضا پهلوی هم که زمینه اجرای این طرح را توسط علی امینی نخستوزیر خود میدید در یک سفر ۴۰ روزه به آمریکا خود تعهد اجرای آن را بعهده گرفت.
شاه در ۱۹ دی ۱۳۴۱ در اولین کنگره شرکتهای تعاونی روستایی، طی نطقی از مردم خواست برای تصویب ملی این اصلاحات حرکت کنند و آراء مثبت خود را بدهند.
در تاریخ ۶ بهمن ۱۳۴۱ همهپرسی در ایران انجام شد و برای نخستین بار در تاریخ کشور، زنان نیز به پای صندوقهای رأی رفتند؛ به گفته دولت وقت ۵ میلیون و ۵۹۸ هزار و ۷۱۱ نفر برای انقلاب سفید و ۵۲۱ هزار و ۱۰۸ نفر علیه انقلاب سفید، آرای خود را به صندوقها ریختند.[۱]
آنتونی پارسونز اعتقاد دارد که بحث رفراندوم موسوم به انقلاب شاه و ملت، توسط چستر باولز مطرح شد او نخستين فردی بود كه از «اصلاحات از بالا» براي جلوگيری از انقلاب ياد كرده بود كه در سفر خود به ايران اين تعبير را در برابر انقلاب سرخ و يا انقلاب كمونيستی طرح كرد. همانگونه که در کتاب «ایران مدرن بعد از ۱۹۲۱؛ پهلوی ها و بعد از آن» مطرح شده است؛ برای غربیان، که نگران بیرون نگه داشتن ایران از چنگ شوروی بودند، تصویر یک پادشاه اصلاحطلب که انقلاب را از بالا هدایت میکند، دقیقاً همان چیزی بود که در دانشگاهها آن را توصیه میکردند. شاه مرد قدرتمندی بود که باید اصلاحات را به قدرتهای سنتی، تحمیل میکرد. چرا که این نیروها اگر به حال خود گذاشته میشدند ایران را تحویل کمونیستها میدادند، بنابراین تمجید از شاه لزوماً و بیچون و چرا پرشور بود. پیامهای تبریک از سوی دولتهای خارجی، از جمله آمریکا، تنها میتوانست شاه را از محبوبیت خود مطمئن سازد.[۲]
در کتاب ایران در قرن بیستم در بارهی ماهیت استبدادی و فرمایشی رفراندم شاه تاکید شده است:
«تعطیل مجلس در فاصله سالهای 1961 و 1963 خصلت استبدادی این اصلاحات-انقلاب سفید-را تشدید کرد که سرانجام به رفراندومی گذاشته شد که نتیجه اش از قبل معلوم بود. نهضت آزادی ایران به رهبری مهندس بازرگان و جبهه ملی دوم به رهبری اللهیار صالح با آن مخالفت کردند ولی انتقادهایشان منجر به بازداشت ۴۰۰ شخصیت سیاسی شد. روحانیون با شدت بیشتری با آن مخالفت ورزیدند و سرکوب آنان نیز شدیدتر بود. آنان بخصوص تخطی به حقوق مقدس مالکیت و اعطای حق رای به زنان را محکوم می کردند.»[۳]
اصلاحات ارضی
در مرحله نخست تعیین شد که هیچ مالکی بیش از یک روستا نداشته باشد. مازاد زمینها و دِه ها باید به کشاورزانی که در آن زمینها به بهرهبرداری مشغول بودند فروخته می شد و با فروش سهام کارخانه جات دولتی، ترتیب بازپرداخت بهای زمینها به مالکان فراهم می گردید.
در مرحله دوم صاحبان زمینهای استیجاری باید یا به تقسیم درآمد حاصل از اجاره می پرداختند و یا بر اساس قراردادهای اجاره، زمینها را به کشاورزان می فروختند؛ به عبارت دیگر مالکان موظف شدند یا ملک کشاورزی خود را برای ۳۰ سال به کشاورزان اجاره نقدی دهند یا آن را با توافق به آنها بفروشند؛ به این ترتیب حداکثر مالکیت زمینها در دست یک مالک بسیار محدود شد. املاک موقوفه عام نیز بر اساس درآمد آن زمین به اجاره دراز مدت ۹۹ ساله به کشاورزان واگذار گردید. در مورد موقوفات خاص متولیان مجبور به فروش آنها به دولت و تقسیم آن بین کشاورزان شدند.
در مرحلهٔ سوم مالکانی که ملک خود را اجاره داده بودند بر اساس قانون اصلاحات مجبور به فروش آن به کشاورزان شدند و با رضایت مالک و کشاورز یا تقسیم به نسبت بهره مالکانه مرسوم در محل شدند.
ملی کردن جنگلها
فروش سهام کارخانجات دولتی
سهیم کردن کارگران در سود کارخانجات
اصلاح قانون انتخابات
ایجاد سپاه دانش ژان پیردیگار، برنار هورکاد و یان ریشار، ایران در قرن بیستم، پیشین، ص165
مواضع جریانات سیاسی
با انتشار خبر رفراندوم در روزنامهها، هر کدام از آخوندهای قم تشکیل جلسه دادند. و قرار شد بیانیهای را علیه رفراندوم صادر کنند.
گلپایگانی
آیتالله گلپایگانی در اطلاعیهای اعلام کرد:
«مراجعه به آرای عمومی در قبال احکام شرعیه بیمورد و موجب نگرانی علمای اعلام و عموم مسلمین و مضر به استقلال و مصالح مملکت است و این گونه عملیات غیرقانونی به دلایل متعدده صحیحنیست.»
شریعتمداری
آیتالله شریعتمداری نیز طی اطلاعیهای اعلام کرد:
«رفراندوم مزبور که از طرف دولت، اعلام شده ایجاد خطر عظیمی نسبت به آینده اسلام و قرآن و مذهب و حتی به آینده مملکت خواهد کرد.»
بهبهانی و خوانساری
در تهران نیز آخوند بهبهانی و خوانساری در اطلاعیه مشترکی «نگرانی شدید روحانیون» را به اطلاع مردم رساندند و در یک اعلامیه شدیداللحنی فتوا دادند که:
«کلیه تصویبنامههایی که برخلاف شرع مقدس باشد حرام و شرکت در آنها شرکت در امر حرام و در حکم مبارزه با امام زمان، ارواحنا له الفدا، میباشد و محرمات الاهیه به تصویب نامه و آرای عمومی حلال نمیشود.»
خویی
آخوند خویی نیز طی تلگرافی به بهبهانی رفراندوم را حرکتی «علیه قانون مقدس اسلام و مواد صریح قانون اساسی و مصالح ملت» دانستند.
خمینی
روحالله خمینی نیز با صدور بیانیهای بدون اینکه به تحلیل ماهیت مواد ششگانه بپردازد، رفراندوم را «مخالف رأی جامعه روحانیت اسلام» اعلام کرد و افزود:
«اساساً رفراندوم با تصویب ملی در قبال اسلام ارزشی ندارد». و افزود «در قوانین ایران رفراندوم پیشبینی نشده است» و به علاوه «معلوم نیست چه مقامی صلاحیت دارد رفراندوم کند و این امری است که باید قانون معین کند».
نهضت آزادی ایران
اعلامیه نهضت آزادی ایران به مناسبت رفراندوم شاه چنین بود.
ملت شرافتمند ـ کارگران ـ کشاورزان عزیز ایرانی
دولت و شاه بنام شما و ظاهراً بخاطر شما میخواهند رفراندوم بنمایند. رفراندوم یعنی مراجعه به آراء عمومی ملت یعنی اخذ نظر ملت درباره امر معینی.
برای چه رفراندوم میکنند؟
برای تأیید اصول شش گانه که هر یک خود قانونی است و مواد مختلف دارد.
آیا برای شش لایحه و آن همه مواد با یک کلمه آری یا نه میتوان نظر ملت را فهمید؟
وانگهی اخذ رای ملت درباره قوانینی که مدتهاست به مرحله اجرا درآمده و بقول خودشان بعضی از آنها به اتمام رسیده مفهومی دارد؟
از این گونه سئوالات بسیار زیاد است و بحث کاملتر در مواد شش گانه و منظور مخترعین این رفراندوم بیسابقه در جهان را در نشریه تحلیلی نهضت آزادی ایران که انتشارش با سانسور شدید مطبوعات و بگیر و ببندها و محدودیتهای شدیدتر روزهای اخیر متاسفانه دچار تاخیر شده است خواهید دید اجمالا برای مزید اطلاع ملت ستم کشیده ایران و تمام طبقات و اصناف و دستجات اعلام میداریم.
شرط اول رفراندوم وجود آزادی بیان و افکار و عقاید است رئیس دولت هم برای حفظ ظاهر در اعلامیه سوم بهمن اعلام داشته است (هیچ کس حق ندارد مزاحم بیان و افکار و احساسات مخالفان گردد.)
معذالک در دو روز گذشته سران جبهه ملی ایران را که بنا بود روز جمعه میتینگی در جلالیه برای بیان نتایج نامطلوب و عواقب وخیم این رفراندوم قلابی تشکیل دهند زندانی نموده و حتی بعضی ازآنها را درحال تب توقیف و به زندان افکندهاند.
۲ـ تعداد زیادی از علما اعلام و روحانیون مبارز و حتی مراجع تقلید را که برحسب وظیفه دینی خود نسبت به عواقب ناشیه رفراندوم اظهار نظر و مخالفت کرده بودند مضروب و مجروح و حتی زندانی نموده و عده دیگر را در خانههای خود متوقف ساختند و راه رفت و آمد را بر آنان بستند.
۳ـ عدهای از بازرگانان محترم را که برای اعتراض به عملیات خلاف قانون و تجاوز کارانه اخیر دولت بازار تهران را تعطیل کردهاند مضروب و مجروح و عده بسیاری را توقیف و زندانی نمودهاند.
۴- روز قبل عدهای چماق به دست و چاقو به جیب را در لباس دهقان و کارگر به دانشگاه هجوم برده و به جان دانشجویان بیپناه افتاده و آنها را شدیدا مضروب ساختند حتی بعضی از آنها در شرف موت میباشند.
۵ـ در تمام ادارات و موسسات دولتی دستور شدید به کارمندان دادهاند که روز شنبه با شناسنامههای خود سرکار حاضر شوند و آنان را مجبور ساختهاند به پای صندوقها رفته و رای موافق خود را بدهند.
اینهاست نمونهای از عملیات دولت جابر و آزادی کش که سنگ حمایت دهقان و کارگر به سینه میزند برای پیش بردن مقاصد شوم و نابود کننده موجودیت و ملیت ایران تا چه حد به اغفال و ریاکاری دست زده است و مسلما در روزهای پنجم و ششم و پس از آن نیز صحنههای دیدنی و شدیدتر از آن را مشاهده خواهید نمود.
باش تا صبح دولتش بدمد کین هنوز از نتایج سحر است
آزادی و سعادتی که در سایه این مواد ششگانه به ملت وعده دادهاند طلیعهاش از همین جا پیداست.
نهضت آزادی ایران بار دیگر به کشاورزان و کارگران و روحانیون و اصناف و روشنفکران و همه طالبان سعادت و سربلندی ملت ایران نسبت به خواب بزرگی که برای اسارت آنها و پایدار کردن بساط خودسری و دیکتاتوری و فرعون منشی دیدهاند هشدار میدهد.
وقتی قرار است انقلاب!! و تحول!! بدست مظاهر اختلاف طبقات و منبع و منشاء فساد وبدبختی و سرشکستگی یک ملت انجام گیرد بهتر از این اجرا نمیشود.[۴]
نهضت آزادی ایران
۴ بهمن ماه ۱۳۴۱
منابع
- ↑ سایت خبربان
- ↑ آنتونی پارسونز، کتاب غرور وسقوط ص ۲۵۹
- ↑ ژان پیر دیگار، برنار هورکاد و یان ریشار، کتاب ایران در قرن بیستم ص ۱۶۵
- ↑ سایت نهضت آزادی ایران
==