خروج نام سازمان مجاهدین از لیست تروریستی آمریکا
خروج نام سازمان مجاهدین خلق ایران از لیست تروریستی آمریکا واقعه‌ای است که در تاریخ ۷ مهر ۱۳۹۱(۲۸ سپتامبر۲۰۱۲) اتفاق افتاد. نام سازمان مجاهدین خلق ایران در سال ۱۳۷۶ پس از روی کار آمدن محمد خاتمی در ایران توسط دولت بیل کلینتون رئیس جمهور وقت ایالات متحده و برای نشان دادن حسن نیت به جمهوری اسلامی انجام شد. به دنبال آن در سال‌های بعد انگلستان و اتحادیه اروپا پس از بستن قراردادهای کلان اقتصادی با جمهوری اسلامی نام سازمان مجاهدین خلق ایران را در لیست‌های تروریستی خود وارد کردند.
مجاهدین خلق از همان ابتدای نامگذاری تروریستی سازمان‌شان یک کارزار سیاسی و حقوقی گسترده را برای لغو آن به راه انداختند. هدایت این کارزار برعهده‌ی رئیس جمهور برگزیده شورای ملی مقاومت ایران خانم مریم رجوی بود. در اثر تلاش‌های مجاهدین و تیم وکلای بین‌المللی آنها و شکایت حقوقی علیه لیست‌های تروریستی ابتدا در ۴تیر ۱۳۸۷(۲۴ژوئن ۲۰۰۸)نام سازمان مجاهدین از لیست تروریستی بریتانیا خارج شد. در ۷بهمن ۱۳۸۷، (۲۶ژانویه ۲۰۰۹) و در پی حکم دادگاه عدالت اروپا اعضای اتحادیه‌ی اروپا نام سازمان مجاهدین را ار لیست تروریستی حذف کردند. نهایتا در ۷ مهر ۱۳۹۱ (۲۸ سپنامبر ۲۰۱۲) و به دنبال حکم دادگاه استیناف فدرال آمریکا وزیر خارجهی آمریکا هیلاری کلینتون، طی بیانیه‌ای اعلام کرد که نام مجاهدین خلق، شورای ملی مقاومت و ارتش آزادی‌بخش ملی ایران را از لیست سازمانهای تروریستی وزارت خارجه آمریکا (FTO) حذف کرده‌است. به این ترتیب بزرگ‌ترین مانع بر سر راه مبارزه مجاهدین خلق علیه جمهوری اسلامی ایران برداشته شد.
لیست سازمانهای تروریستی وزارت خارجه آمریکا(FTO)
"لیست سازمانهای تروریستی وزارت خارجه آمریکا (FTO)" یک نامگذاری برای سازمانهای غیر آمریکایی است که توسط وزیر خارجه آمریکا بر طبق بند ۲۱۹ قانون ”مهاجرت و ملیت سال ۱۹۶۵ ” در آنچه که مقامات ایالات متحده به آن ”فعالیت‌های تروریستی” می‌گویند، دسته بندی می‌شود. اغلب سازمانهای موجود در این لیست ازگروه‌های،ملی گرا ، جدایی طلب، یا گروه‌های شبه نظامی مارکسیست می‌باشند.
وزارت خارجه به همراه وزارت خزانه داری، صلاحیت این را دارد که افراد و یا موجودیت‌هایی را مورد تحریم‌های ضد تروریستی بر طبق فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ قرار دهد. اداره ” کنترل دارایی های خارجی” لیست جداگانه‌ای را از این افراد یا مجموعه ها دارد[۱]
اداره مبارزه با تروریسم در وزارت خارجهی آمریکا به‌طور مستمر فعالیت‌های گروه‌های تروریستی در جهان را مانیتور می‌کند تا اهداف قابل لیست گذاری را شناسایی کند. در بررسی اهداف، این اداره نه تنها فعالیت‌های تروریستی گروه مزبور، بلکه، طراحی و آماده سازی برای اقدامات تروریستی در آینده را در نظر می‌گیرد.
سازمان یا گروهی که در لیست (FTO) نامگذاری می‌شود باید شرایط زیر را دارا باشد.
- باید یک سازمان خارجی باشد.
- باید درگیر فعالیت‌های تروریستی یا تروریسم باشد، و یا توان و نیت فعالیت تروریستی و تروریسم داشته باشد.
- فعالیت‌های تروریستی این سازمان باید امنیت شهروندان آمریکایی یا امنیت ملی آمریکا را مورد تهدید قرار دهد.[۲]
پیشینه نامگذاری تروریستی مجاهدین
از ابتدای روی کار آمدن جمهوری اسلامی قدرت‌های بزرگ به ویژه ایالات متحده به دنبال استحاله و کنار آمدن و گفتگو با آن بودند. یکی از بحث‌های ثابت در گفتگو‌های دو طرفه درخواست مستمر جمهوری اسلامی برای نامگذاری مجاهدین خلق به عنوان سازمان تروریستی بود. در سال ۱۳۶۲ و ۱۳۶۴ سیاست صلح شورای ملی مقاومت ایران در قبال جنگ ایران و عراق از حمایت گسترده‌ی جهانی برخوردار شد. پس از این اقبال جهانی، جمهوری اسلامی لیست گذاری تروریستی مجاهدین را شرط هرگونه معامله و مذاکره با آمریکا قرار داد.[۳]
۲ مرداد ۱۳۶۴ ( ۲۴ ژوئیه ۱۹۸۵) در پایان یک جلسه استماع کمیته خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، ریچارد مورفی، دستیار وزیر خارجه در امور خاور نزدیک، بدون هیچ زمینه‌‌‌ی قبلی و یا سؤال نمایندگان، بیانیه‌یی راجع به سازمان مجاهدین خلق ایران قرائت کرد که طی آن با سلسله‌ای از اتهامات، مجاهدین را یک سازمان تروریستی توصیف کرد. این اولین بار در تاریخ آمریکا بود که یک جنبش آزادی‌بخش از نظر وزارت‌خارجه آمریکا تروریست نامیده شد.[۴]
در ۱۳۶۵ به‌دنبال افشای معامله‌ی آمریکا و ایران موسوم به ایران‌گیت، «کمیسیون تاور» برای تحقیق در این مورد تشکیل شد. بند ۴ این گزارش که در اسفند ۱۳۶۵منتشر شد، نشان می‌داد که جمهوری اسلامی از وزارت‌خارجه آمریکا خواسته است که در اعلامیه‌یی رسمی، سازمان مجاهدین خلق ایران را تروریست و مارکسیست بنامد.[۳] در حقیقت این نامگذاری قسمتی از یک معامله‌ی سیاسی بود. در این معامله جمهوری اسلامی قبول کرده بود برای آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در لبنان تلاش کند. دلال این معامله یک تاجر ایرانی به نام منوچهر قربانی‌فر بود. در گزارش کمیسیون تاور به وضوح قید شده است که یکی از ۹ تقاضای رژیم ایران از آمریکا صدور بیانیه‌یی مبنی بر تروریست و مارکسیست خواندن مجاهدین است. این گزارش علت بیانیه‌ی ریچارد مورفی درباره تروریست نامیدن مجاهدین را مشحص کرد.[۵]
در پرونده‌ی ایران‌گیت، یکی از محورهای گفتگوی اولیورنورث و نمایندگان جمهوری اسلامی، علاوه بر تحویل موشک، مسأله‌‌ی حضور سازمان مجاهدین خلق ایران در آمریکا و حمایت آنان در کنگره آمریکا بود.[۳]
در ماجرای ایران گیت معامله آمریکا با جمهوری اسلامی، شکست خورد. وزارت امور خارجه در سیاست خود تغییراتی ایجاد کرد و ۲بار با نمایندگان سازمان مجاهدین ملاقات کرد و این هم‌زمان با دورانی بود که سازمان مجاهدین هم‌چنان به مبارزه مسلحانه خود علیه جمهوری اسلامی در داخل ایران ادامه می‌داد. زمانی که نمایندگان آمریکا در اردیبهشت ۱۳۶۶در زیرکمیته‌ی امور اروپایی و خاورمیانه‌ی کنگره‌ی آمریکا از ریچارد مورفی در رابطه با این چرخش سیاسی سئوال کردند او گفت:[۵]
«من نمی‌خواهم در مورد دانش ما از این سازمان اغراق کنم.... من کاملاً قبول می‌کنم که شکاف‌هایی در دانش ما از این سازمان وجود داشته است... ما با سازمان مجاهدین در همین واشنگتن دیدار کرده‌ایم... آنها یک بازیگر در صحنه هستند و در ایران هدف ضربه بوده‌اند... ما آنها را بایکوت نمی‌کنیم»[۶]
۶ آبان سال ۱۳۷۳(۲۸اکتبر ۱۹۹۴)، وزارت‌خارجه آمریکا مجدداً درصدد بهبود روابط با جمهوری اسلامی برآمد. در این راستا رابرت پولیترو از وزارت‌خارجه آمریکا گزارشی را علیه سازمان مجاهدین خلق ایران، با تأکید بر اتهام تروریسم در ۴۱ صفحه به کمیته‌ی خارجی کنگره این کشور ارائه داد.[۳]
نامگذاری مجاهدین توسط وزارت خارجه آمریکا
انتخاب محمد خاتمی به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران فرصتی مناسب برای بیل کلینتون رئیس جمهور وقت آمریکا که به دنبال رابطه و معامله و نشان دادن علامت حسن نیت به حاکمان ایران بود فراهم کرد. کلینتون به بهانه‌‌ی دفاع از اصلاح‌طلبی، از محمد خاتمی حمایت و پشتیبانی کرد. برای گشوده شدن راه معاملات اقتصادی آمریکا با ایران، بنا به‌درخواست خاتمی، وزارت‌خارجه آمریکا، باید سازمان مجاهدین را در لیست سازمانهای تروریستی قرار می‌داد. در روز ۱۶مهر ۱۳۷۶(۸ اکتبر ۱۹۹۷) وزارت‌خارجه‌ی آمریکا تحت مسئولیت مادلین آلبرایت رسما سازمان مجاهدین را به‌عنوان یک سازمان تروریستی خارجی (FTO) نامگذاری نمود.[۵]
۱۷مهر ۱۳۷۶(نهم اکتبر ۱۹۹۷)، یک مقام ارشد دولت کلینتون به روزنامه لس‌آنجلس تایمز گفت، انگیزه‌ی نامگذاری مجاهدین خلق ارسال یک علامت حسن نیت به تهران و رئیس‌جمهور جدید آن، محمد خاتمی بود.[۷] در ۱۳۷۸ (۱۹۹۹میلادی)، وزارت‌خارجه‌ی آمریکا برچسب تروریستی را علاوه بر سازمان مجاهدین خلق ایران، به شورای ملی مقاومت ایران نیز نسبت داد.[۳] مهرماه ۱۳۷۸ (اکتبر ۱۹۹۹)، مارتین ایندیک، مدیرکل وقت وزارت‌خارجه آمریکا گفت، نامگذاری شورای ملی مقاومت ایران به‌درخواست رژیم ایران صورت گرفته است.[۸]
در شهریور ۱۳۸۱(سپتامبر ۲۰۰۲) مارتین ایندیک، مدیرکل وقت وزارت‌خارجه آمریکا گفت:
«... علاقه‌یی در کاخ سفید وجود داشت که باب گفتگو با دولت ایران باز شود. یکی از راه‌هایی که مقامات ارشد دولتی پیش روی خود یافتند، سرکوب مجاهدین بود. سازمانی که ایران به‌وضوح آن را به‌عنوان یک تهدید برای خود می‌پنداشت... نامگذاری تروریستی مجاهدین بخشی از سیاست نزدیکی کلینتون با تهران بود».[۹]
در آذر ۱۳۸۵ برابر با نوامبر ۲۰۰۶ روزنامه‌ی وال استریت ژورنال در گزارشی به نقل از مارتین ایندیک گفت که در سال ۱۹۹۷ وزارت امور خارجهی آمریکا سازمان مجاهدین خلق ایران را به لیست سازمانهای تروریستی جهانی اضافه کرد تا یک علامت در رابطه با علاقه‌ی آمریکا برای معامله با رفرمیست‌های رژیم تهران بفرستد و این‌که به گفته‌ی مارتین ایندیک دولت محمد خاتمی این را به عنوان یک دستاورد بزرگ تلقی می‌کرد.[۱۰]
در اردیبهشت ۱۳۸۱(می ۲۰۰۲) جمهوری اسلامی یک معامله هشت میلیارد دلاری با اتحادیه اروپا امضا کرد. در مقابل، اتحادیه اروپا، نام سازمان مجاهدین خلق ایران را در فهرست سازمانهای تروریستی خود جای داد. این نامگذاری با درخواست رسمی انگلیس (جک استراو، وزیر خارجه وقت) و همکاری و مشارکت فرانسه (دوویلپن، وزیر خارجه وقت) انجام گرفت. این نامگذاری در بمباران سازمان مجاهدین خلق ایران در مارس و آوریل ۲۰۰۳ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. جک استراو همآهنگ‌کننده‌ی خواسته‌های جمهوری اسلامی با نیروهای ائتلاف در جنگ عراق برای بمباران مجاهدین بود.[۳] ۱۳فروردین ۱۳۸۲ (۲ آوریل ۲۰۰۳) روزنامه‌ی دیلی استار گزارش کرد؛ جک استراو به کمال خرازی وزیر خارجهی وقت جمهوری اسلامی قول داد که قرارگاه‌های مجاهدین اهداف مشروع نظامی محسوب خواهند شد و توسط نیروهای ائتلاف بمباران می‌گردد.[۱۱]
وال استریت ژورنال در گزارش دیگری در ۱۶ آوریل ۲۰۰۳ نوشت که اقدام برای از میان بردن گروه اپوزیسیون ایران در عراق، یک تضمین خصوصی آمریکا را که به مقامات ایرانی قبل از شروع جنگ داده شده بود، محقق ساخت. این که اگر ایران خود را از جنگ بیرون نگاه دارد، نیروهای انگلیسی و آمریکایی به قرارگاه‌های این گروه حمله خواهند کرد.[۱۲] در یکی از ملاقات‌ها (با مقامات رژیم ایران) در اوایل ژانویه، ایالات متحده علامت داد که پایگاه‌های مجاهدین خلق، یک گروه عمده‌ی مخالف دولت ایران، در عراق را هدف قرار خواهد داد.[۱۳]
در سال ۱۳۸۳ ( ۲۰۰۴ میلادی) ژنـرال میلر طی نامه‌یی از سوی فرماندهی ائتلاف و ایالات متحده، برخورداری همه اعضای مجاهدین در عراق از استاتوی کنوانسیون ۴ژنو را به همه ساکنان اشرف، اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران تبریک گفت.[۱۴] کاندولیزا رایس، وزیر خارجه وقت آمریکا، پس از اعطای استاتوی افراد حفاظت‌شده به مجاهدین تصمیم گرفت که نامگذاری تروریستی مجاهدین را در جهت رضایت و عدم تنش با جمهوری اسلامی در عراق، باز هم ادامه دهد. سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر برای این منظور و مشروع جلوه دادن ادامه‌ی نامگذاری تروریستی مجاهدین زمینه‌سازی برای این کار را برعهده گرفت و گزارشی جانب‌دارانه را با استناد به اظهارات افرادی که خود را اعضای سابق مجاهدین معرفی می‌کردند و ارتباطات آنها با سرویس‌های اطلاعاتی جمهوری اسلامی اثبات شده بود را علیه مجاهدین صادر نمود.[۳]
این معامله سود بسیاری را به همراه داشت. به طوری که برای بازیافتن بازار ایران جرج دبلیو بوش رئیس جمهور وقت آمریکا برای گسترش رابطه با ایران ترغیب به باز کردن کنسول‌گری در تهران شد.[۵] در واپسین ایام زمام‌داری بوش، بالاترین مقام ضدتروریسم وزارت امور خارجه آمریکا، دل دیلی فشار آورد تا نام مجاهدین خلق از لیست حذف شود. کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه وقت تصمیم گرفت نام این گروه هم‌چنان در لیست ابقا شود.[۱۵]
خروج نام مجاهدین از لیست تروریستی آمریکا
از همان ابتدای لیست گذاری سازمان مجاهدین توسط اروپا و آمریکا، مجاهدین یک کمپین گسترده‌ی سیاسی و حقوقی را علیه این نام‌گذاری‌ها آغاز کردند. از ابتدای دهه ۱۳۸۰مقابله حقوقی و سیاسی با لیست‌گذاری تروریستی مجاهدین در اروپا آغاز شد.
در سال ۱۳۸۵در اثر فعالیت‌های مقاومت ایران تحت هدایت خانم مریم رجوی، سرانجام دادگاه عدالت اروپا به حذف نام سازمان مجاهدین خلق ایران از فهرست گروه‌های تروریستی حکم داد، اما شورای اروپا باز هم به درخواست دولت انگلستان، این حکم را اجرا نکرد و مجاهدین را در لیست تروریستی خود باقی گذاشت.[۵] ۴تیر ۱۳۸۷(۲۴ژوئن ۲۰۰۸)، پارلمان بریتانیا ناگزیر پس از صدور رأی یک دادگاه در این کشور، سازمان مجاهدین خلق ایران را از فهرست گروه‌های تروریستی حذف کرد. ۷بهمن ۱۳۸۷، (۲۶ژانویه ۲۰۰۹)، اعضای اتحادیه اروپا در نشست خود در بروکسل به حذف نام سازمان مجاهدین خلق ایران از فهرست گروه‌های تروریستی رأی مثبت دادند.[۳]
مجاهدین خلق یک کارزار حقوقی گسترده و سنگین را بر علیه لیست گذاری در آمریکا پیش بردند. در سال ۱۳۸۹با حکم دادگاه، دولت آمریکا قرار بود طی ۱۸۰روز در لیست‌گذاری مجاهدین بازنگری کند. اما این‌کار را به تأخیر انداخت. در سال ۱۳۹۱مجاهدین و وکلای آنها بر پایه قانون «مندیمس» بار دیگر به دادگاه شکایت کردند. این قانون تنها ۲۱۰سال پیش و فقط یک‌بار علیه دولت آمریکا استفاده شده بود. ۱۲خرداد ۱۳۹۱ دادگاه استیناف فدرال آمریکا در واشنگتن به نفع مجاهدین رأی داد و به وزارت‌خارجه آمریکا ۴ ماه فرصت داد تا در مورد بازنگری در لیست‌گذاری تصمیم بگیرد. دادگاه تهدید کرد که اگر باز بینی مورد نظر دادگاه در فاصله ۴ماه یعنی تا اول اکتبر ۲۰۱۲ انجام نشود، دادگاه، خود مجاهدین را از لیست حذف می‌کند.
در ۷مهر ۱۳۹۱ درست در آخرین ساعات باقی مانده از مهلت دادگاه، هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت آمریکا به‌طور رسمی نام سازمان مجاهدین خلق ایران، شورای ملی مقاومت و ارتش آزادی‌بخش ملی ایران را از لیست تروریستی وزارت خارجه آمریکا حذف کرد.[۵]
بیانیه وزارت خارجه آمریکا
وزارت خارجه آمریکا در تاریخ ۷ مهر ۱۳۹۱ (۲۸ سپتامبر ۲۰۱۲) در مورد خروح نام سازمان مجاهدین خلق ایران از لیست سازمانهای تروریستی بیانیه‌ای صادر کرد:
«خروج مجاهدین خلق از لیست تروریستی
واشنگتن
۲۸سپتامبر ۲۰۱۲
وزیر خارجه تصمیم گرفته است که تحت قانون مهاجرت و ملیت بر اساس قانون، نامگذاری مجاهدین خلق (ام ای کی) و هم‌نام‌های آن به‌عنوان سازمان تروریستی خارجی را لغو کند...»[۳]
منابع
- ↑ Foreign Terrorist Organization (FTO)
- ↑ US Department of the Treasury, Office of Foreign Assets Control, 'What you need to know about U.S. Sanctions'
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ ۳٫۷ ۳٫۸ حذف نام سازمان مجاهدین خلق ایران، از لیست تروریستی وزارت‌خارجه آمریکا - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران
- ↑ نشریه مجاهد- شماره ۳۵۸-۱۱مهر ۱۳۷۳
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ ۵٫۵ یک سیاست کثیف و یک پیروزی تاریخی - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران
- ↑ (جلسه‌‌ی استماع کنگره‌ی آمریکا ۱اردیبهشت ۱۳۶۶
- ↑ روزنامه لس‌آنجلس تایمز- ۹اکتبر ۱۹۹۷
- ↑ خبرگزاری رویتر- ۱۴اکتبر ۱۹۹۹
- ↑ مجلهٔ نیوزویک- ۲۶سپتامبر ۲۰۰۲
- ↑ روزنامه وال استریت ژورنال- ۲۹نوامبر ۲۰۰۶
- ↑ روزنامه دیلی استار- ۲آوریل ۲۰۰۳
- ↑ وال استریت ژورنال- ۱۶آوریل ۲۰۰۳
- ↑ واشنگتن پست- ۲۵می ۲۰۰۳
- ↑ روزنامه نیویورک تایمز- ۲۷ژوئیه ۲۰۰۴
- ↑ نیویورک تایمز ـ ۱۱مرداد ۱۳۸۸