ایران‌پدیا:سیاست‌ها و رهنمودها
 | این صفحه یکی از سیاست‌های ایران‌پدیا است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه می‌بایست بر روی آن اجماع شده باشد. |
سیاست‌ها و رهنمودهای ایران‌پدیاویکی برگرفته از تجارب سایر دانشنامه‌های مشابه‌اند که برای توصیف بهترین روش‌ها، روشن‌نمودن اصول، حل اختلافات و در موارد دیگر با هدف پیش‌بردن ایران‌پدیا به سمت دانشنامه‌ای آزاد و معتبر گسترش یافته‌اند. لازم نیست برای آغاز ویرایش هیچ رهنمود یا سیاستی را بخوانید. پنج بنیاد یک چکیدهٔ پرطرفدار در مورد مرتبط‌ترین اصول است.
با وجود اینکه ایران‌پدیا قوانین سفت و سختی اعمال نمی‌کند، سیاست‌ها و رهنمودهای ایران‌پدیا توصیف‌گر اصول و بهترین روش‌های آن هستند. سیاست‌ها استانداردهایی هستند که همهٔ کاربران باید به طور معمول آن‌ها را دنبال کنند، در حالی که رهنمودها با این هدف نوشته شده‌اند که دورنمایی از بهترین شیوه‌ها برای عمل‌کردن به آن استانداردها را در زمینه‌های بخصوص ارائه دهند. سیاست‌ها و رهنمودها را همواره باید با دلیل و ضمن به‌کارگیری عقل سلیم اعمال کرد.
این سیاست به ذکر استانداردهای اجتماع ایران‌پدیا در ارتباط با سازمان‌دهی، چرخهٔ عمر، نگهداری و پیروی از سیاست‌ها، رهنمودها و صفحه‌های مرتبط می‌پردازد.
سیاست‌های اصلی
الزامی برای این که شما تمام سیاست‌های ایران‌پدیاویکی را قبل از این که شروع به ویرایش کنید خوانده باشید وجود ندارد. اما سیاست‌هایی که در زیر از آن‌ها یاد می‌شود به قدری برای پروژهٔ ایران‌پدیاویکی مهم هستند که هر چه زودتر آن‌ها را بخوانید و درک کنید، بهتر است:
- ایران‌پدیاویکی بر اساس اجماع کار می‌کند. در واقع اجماع یکی از روندهای ذاتی در ویکی است. (به ایران‌پدیا:اجماع نیز نگاه کنید)
- ایران‌پدیاویکی دانشنامه مقاومت ایران است. هدف ایران‌پدیاویکی چیزی جز این یا فراتر از این نیست. به این ترتیب، هر مطلبی که با این هدف سازگاری ندارد، باید از ایران‌پدیا حذف شود.
- به سایر مشارکت‌کنندگان احترام بگذارید. مشارکت‌کنندگان ایران‌پدیاویکی دیدگاه‌های مختلفی دارند. رمز موفقیت در یک کار مشارکتی برای این افراد، برخورد آمیخته با احترام با همدیگر است. (به ایران‌پدیا:فرهنگ شهروندی نیز نگاه کنید)
- از قوانین حق نشر عدول نکنید. ایران‌پدیا یک دانشنامهٔ آزاد است که محتویات آن تحت مجوز کرییتیو کامانز منتشر می‌گردند. وارد کردن مطالبی در صفحات ایران‌پدیا که به نحوی قوانین حق نشر را زیر پا بگذارد، امکان ایجاد یک دانشنامهٔ کاملاً آزاد را از ایران‌پدیا سلب می‌کند، و حتی ممکن است باعث مشکلات قانونی برای ایران‌پدیا بشود.
- از سوگیری پرهیز کنید. مقالات باید با دیدگاه غیر جانبدارانه نوشته شوند، و دیدگاه‌های مختلف را بی‌طرفانه و به طور متناسب مطرح کنند.
- فقط اطلاعاتی که از منابع قابل اعتماد به دست آورده‌اید اضافه کنید. مقالات ایران‌پدیا باید از منابع استوار و قابل قبولی برخوردار باشند، و به این منابع باید به شیوهٔ درست ارجاع داده شود.
مطالعهٔ بیشتر
برای این که با قوانین ایران‌پدیا بهتر آشنا شوید، ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که به ترتیب زیر صفحات پیشنهادی را بخوانید.
- پنج رکن اصلی ایران‌پدیا که برای شروع ویرایش به دانستن آن‌ها نیاز دارید.
- ایران‌پدیا:مجموعه قوانین ساده‌شده برای این که قانون اصلی را بیاموزید تا بعداً دچار مشکل نشوید.
- ایران‌پدیا:فهرست سیاست‌ها برای این که با تمام سیاست‌های ویکی به طور کامل آشنا شوید.
توجه کنید که هر یک از قوانین ایران‌پدیا در یکی از دو ردهٔ زیر قرار می‌گیرند:
سیاست‌های ایران‌پدیا قوانینی هستند که از تمام افرادی که در ایران‌پدیا ویرایش می‌کنند انتظار می‌رود از آن‌ها تبعیت کنند.
رهنمودهای ایران‌پدیا قوانینی با سخت‌گیری کمتر هستند ولی همچنان از کاربران انتظار می‌رود که از آن‌ها در موارد مختلف تبعیت گردد.
روند ایجاد سیاست‌ها و رهنمودها
سیاست‌ها و رهنمودهای ایران‌پدیا از تجارب سایر دانشنامه‌های مشابه اقتباس شده است.
تغییراتی که در سیاست‌ها و رهنمودهای ایران‌پدیا اجرایی می‌شوند به طور کلی از یکی از سه منبع زیر منشأ می‌گیرند:
- سیاست‌ها و رهنمودهایی که بر اساس عملی که در حال حاضر بیشتر کاربرهای ویکی (بدون وجود قانون) انجام می‌دهند، تعریف می‌شوند. توجه داشته باشید که این که یک کاربر روشی را استفاده می‌کند دلیل کافی برای این که این روش به یک سیاست یا رهنمود ایران‌پدیا تبدیل شود نیست. در مقابل، ثبت روشی که تعداد زیادی از کاربرها استفاده می‌کنند، می‌تواند نقطهٔ آغازی برای یک سیاست یا رهنمود جدید در ایران‌پدیا باشد.
- سیاست‌ها و رهنمودهایی که ابتدا به صورت یک پیش‌نویس در ایران‌پدیا پیشنهاد می‌شوند و بعد از این که دربارهٔ آن‌ها اجماع حاصل شد، به عنوان یک سیاست یا رهنمود رسمی شناخته می‌شوند. معمولاً این پیشنهادها برای تغییر یک قانون قبلی مطرح می‌شوند.
- سیاست‌هایی که توسط توسعه‌دهندگان ایران‌پدیا تعریف می‌شوند. این سیاست‌ها معمولاً محدود به موضوعاتی نظیر حق نشر، موارد حقوقی، یا فشار کاری سرورهای ایران‌پدیا هستند.
تفاوت بین سیاست‌ها، رهنمودها، انشاها و غیره
عنوان همهٔ صفحات فضای نام ایران‌پدیا با ایران‌پدیا: شروع می‌شود. بسیاری از صفحاتی که در فضای نام ایران‌پدیا قرار دارند، در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرند، اگرچه الزامی ندارد که تمام صفحات این فضای نام، در این دسته‌بندی جای داشته باشند.
- رهنمودها: صفحاتی هستند که محتوای آن‌ها: (۱) اجرا شدنی (عملکردی) است (یعنی پیشنهاد می‌کند که عملی توسط ویرایشگران ایران‌پدیا انجام شود، یا از انجامش پرهیز شود) (۲) از طریق اجماع تصویب شده است. رهنمودها قوانین سخت‌گیرانه‌ای نیستند، و در اجرای آن‌ها باید به عقل سلیم رجوع کرد، و مواردی از استثناء نیز برای هر کدام از رهنمودها متصور است. تغییرات رهنمودها باید ابتدا در صفحهٔ بحث همان رهنمود پیشنهاد شوند و بعد از توافق عمومی، در خود رهنمود اعمال شوند، اگرچه تغییرات جزئی که مفهوم را تغییر نمی‌دهند، می‌توانند مستقیماً در خود رهنمود اعمال شوند. وقتی در مورد لحن یا محتوای یک رهنمود چون و چرا پیش آمد، باید با بحث و مشارکت عمومی به نتیجه رسید، نه این که کل رهنمود را زیر سؤال برد. اینکه برای حذف یک رهنمود رأی‌گیری بشود رویکرد درستی نیست، چرا که رای‌گیری هیچ وقت جای اجماع و توافق عمومی را نمی‌گیرد.
- شیوه‌نامه‌ها انواع خاصی از رهنمودها هستند که فقط به نحوهٔ نگارش و نام‌گذاری در مقالات ایران‌پدیا می‌پردازند.
- سیاست‌ها: مانند رهنمودها هستند، فقط رسمی‌تر هستند و موارد استثنای کمتری برای آن‌ها متصور است. مانند رهنمودها، تغییر سیاست‌ها هم منوط به بحث قبلی در صفحهٔ بحث است. این که فردی بدون مشورت در صفحهٔ بحث یک سیاست، اقدام به تغییرات اساسی در محتوای آن بکند، به طور کلی پسندیده نیست.
- روندها: نحوهٔ انجام شدن کارهای مختلف در ایران‌پدیا هستند. به عنوان مثال، سیاست حذف مقالات روند حذف مقالات در ایران‌پدیا را توضیح می‌دهد.
- پیشنهادها: شامل رهنمودها، سیاست‌ها و روندهایی می‌شوند که هنوز در مورد این که توافق عمومی برای اجرای آن‌ها وجود دارد، قطعیت حاصل نشده است. ویرایش پیشنهادها در راستای بهبود آن‌ها کاری مفید است، اگرچه در موارد کلی بهتر است این ویرایش‌ها قبلاً در صفحهٔ بحث آن پیشنهاد بررسی شده باشند.
- راهنماها: صفحات آموزنده‌ای هستند که به کاربران ایران‌پدیا می‌آموزند که چه طور کارهای مختلف را انجام بدهند. تفاوت راهنماها با رهنمودها در این است که راهنماها به نحوهٔ انجام دادن یک کار اشاره دارند، اما رهنمودها به این نکته می‌پردازند که چه زمانی و چرا باید یک کار انجام بشود.
- انشاها: عقاید یا توصیه‌های یک یا چند ویرایشگرند که در موردشان اجماع گسترده‌ای وجود ندارد. این که در مورد آن‌ها اتفاق نظر وجود دارد یا ندارد از اهمیت کمی برخوردار است. انشاهای ایران‌پدیا معمولاً به طور گسترده تبلیغ نمی‌شوند (در صورتی که رهنمودها و سیاست‌ها می‌شوند) و لازم نیست که قبلاً پیشنهاد شوند تا در موردشان نظر داده شود. نویسندگان آن‌ها باید همواره این نکته را در نظر داشته باشند که نظرات و راهکارهایی که در انشا پیش می‌کشند خطاب به همهٔ کاربران ایران‌پدیا نیست. اگر نمی‌خواهید که انشایی که نوشتید، توسط دیگران ویرایش شود، آن را به زیرصفحه‌ای برای صفحهٔ کاربری خود منتقل کنید.
سیاست‌ها چگونه اجرا می‌شوند؟
شما یک ویرایش‌کنندهٔ ایران‌پدیا هستید! ایران‌پدیا سردبیر ندارد و بین ویرایشگرهای آن هم رابطهٔ بالا به پایین وجود ندارد. بنابراین، ویرایشگران ایران‌پدیا با ویرایش و اصلاح ظاهر و محتوای مقالات ایران‌پدیا سیاست‌های آن را اجرا می‌کنند. مشارکت‌کنندگان ایران‌پدیا، هم نویسنده و هم ویراستار مقالات هستند.
بنابراین، ویرایشگران ایران‌پدیا، چه از طریق اصلاح مقالات، و چه از طریق مشارکت در بحث‌ها و غیره، باعث اجرایی شدن سیاست‌های ایران‌پدیا می‌شوند. برخی سیاست‌ها مانند سیاست‌هایی که با خرابکاری در ارتباط هستند، توسط مدیران ایران‌پدیا اجرا می‌شوند.
جستارهای وابسته
| کلیات | |
|---|---|
| سراسری | |
| سیاست‌های محتوایی | |
| دیگر سیاست‌های محتوایی | |
| رهنمودهای محتوایی | |
| سیاست‌های رفتاری | |
| رهنمودهای رفتاری | |
| رهنمودهای ویرایشی | |
| قراردادهای شیوه | |
| رهنمودهای طبقه‌بندی | |
