سقوط هواپیمای اوکراینی

سقوط هواپیمای اوکراینی حادثه‌ای است که در روز ۸ ژانویه مصادف با ۱۸ دی ماه ۱۳۹۸ رخ داد. در این حادثه همه‌ی ۱۷۶ مسافر و سرنشین هواپیمای اوکراینی جان باختند. رژیم ایران پس از کشته شدن قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران و ابومهدی المهندس از فرماندهان حشد الشعبی تهدید کرده بود که به منافع و نیروهای آمریکایی در منطقه حمله خواهد کرد. این هواپیما پس از آن سقوط کرد که رژیم ایران پایگاه نظامی عین الأسد متعلق به نیروهای آمریکایی در عراق را هدف یک حمله موشکی قرار داد. مقامات ایرانی گفتند این هواپیما در اثر نقص فنی سقوط کرده است. با این همه شواهد نشان می‌داد که این هواپیما توسط موشک‌های زمین به هوای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مورد هدف قرار گرفته است. برخی از قربانیان این حادثه اتباع سوئد و کانادا بودند. نخست وزیر سوئد استفان لوون در مورد این حادثه با جاستین ترودو نخست وزیر کانادا تلفنی گفتگو کرد و اعلام نمود، اطلاعاتی که دولت آمریکا منتشر ساخته است را می‌پذیرند و بر این باور هستند که هواپیما در اثر اصابت موشک سقوط کرده است. پیش از آن مقامات آمریکایی اعلام کرده بودند بر اساس اطلاعات به دست آمده از ماهواره‌ها هواپیمای اوکراینی هدف حمله‌ی دو موشک قرار گرفته است. دولت آمریکا از ایران خواست جعبه سیاه هواپیما را به شرکت بوئینگ بدهد، اما حسن رضایی‌فر٬ رئیس سازمان هواپیمایی ایران اعلام کرد آن را تنها در ایران بررسی خواهند کرد.

سقوط هواپیمای اوکراینی

تمامی سرنشینان کشته شده هواپیمای اوکراینی در محل حادثه

سپاه پاسداران در حال پاکسازی محل سقوط هواپیمای اوکراینی

تصاویر برخی کشته شدگان سقوط هواپیمای اوکراینی

سرانجام در روز۲۱ دی ماه ستاد نیروهای مسلح ایران در بیانیه‌‌ای مسئولیت سقوط هواپیمای اوکراینی را پذیرفت و اعلام نمود این هواپیما در اثر یک خطای انسانی توسط پدافند سپاه پاسداران مورد هدف قرار گرفته است.

شرح واقعه‌ی سقوط هواپیمای اوکراینی

روز چهارشنبه ۱۸ دی‌ماه ۱۳۹۸ یک هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین با ۱۷۶سرنشین که از تهران به مقصد کیف پایتخت اکراین در حال پرواز بود؛ دقایقی پس از بلند شدن از باند فرودگاه خمینی، در منطقه شهریار در نزدیکی تهران مورد اصابت موشک قرار گرفت و سقوط کرد.

ساعاتی پیش از این واقعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در واکنش به کشته شدن قاسم سلیمانی توسط پهباد آمریکایی در عراق، ۱۵ موشک به دو پایگاه نظامی آمریکا در عراق شلیک کرده بود. موشک‌های شلیک شده از طرف سپاه پاسداران به پایگاه عین الاسد و یک پایگاه دیگر در اربیل هیچ خسارت جانی در بر نداشت و خسارت‌های جزئی به تاسیسات آمریکایی وارد شده بود. در پی شلیک این موشک‌ها، آسمان ایران در وضعیت آماده‌ باش پدافندی قرار داشت. سامانه‌های موشکی سپاه برای پاسخگویی به هر حمله احتمالی آمریکا آماده بودند اما پروازهای مسافری لغو نشده بود.

تکذیب شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی

پس از واقعه‌ی سقوط هواپیمای اوکراینی مقامات جمهوری اسلامی اصابت موشک به این هواپیما را تکذیب کردند، در حالی که شواهد محکمی بر هدف قرار گرفتن توسط موشک دلالت می‌کرد. مقامات جمهوری اسلامی علت سقوط هواپیما را نقص فنی اعلام کردند.

علی ربیعی سخن‌گوی دولت حسن روحانی در بیانیه‌ای که روز پنج شنبه ۱۹ دی ۱۳۹۸ صادر کرد خبر اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی را دروغ خواند و آنرا عملیات روانی آمریکا بر ضد جمهوری اسلامی توصیف کرد.

حسام‌الدین آشنا مشاور روحانی در واکنش به گزارش‌های مریوط به علت سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی منتشر کنندگان این اخبار را تهدید کرد و در حساب توییتر خود نوشت:

«به کارگزاران ایرانی‌تبار رسانه‌های فارسی‌زبان هشدار داده می‌شود از مشارکت در جنگ روانی مربوط به هواپیمای اوکراینی و همکاری با ایران‌ستیزان خودداری کنند.»

علی عابدزاده رئیس سازمان هواپیمایی کشوری ایران، اصابت موشک به هواپیمای خطوط هوایی اوکراین را تکذیب کرد و آنرا غیر فنی خواند. علی عابدزاده روز پنج شنبه در یک برنامه تلویزیونی گفت، آتش بیش از یک دقیقه در هواپیمای اوکراینی بوده و قبل از سقوط همه شاهدان آتش را دیده‌اند و اگر اصابت موشک بود هواپیما منهدم می‌شد. او گفت، در زمان سقوط بوئینگ، ۹ فروند هواپیما در آن اطراف در حال پرواز داشتیم و مگر می‌شود پدافند هوایی به هواپیمایی شلیک کند که ۸ هزار پا ارتفاع دارد؟

وی در پاسخ به مقامات آمریکایی که علت سقوط هواپیما را برخورد موشک عنوان کرده‌ بودند، آمریکایی‌ها را متهم به دروغ گویی کرد و گفت، آمریکایی‌ها و بوئینگ در چند ماه اخیر زیان هنگفتی دیده‌اند و هم‌اکنون اگر ببینند این سقوط به علت نقص فنی بوده است قطعا به شدت سهام بوئینگ نزول می‌کند و به همین دلیل این شایعات را مطرح می‌کنند.

رییس سازمان هواپیمایی کشوری در ادامه در پاسخ به یکی از اخبار مطرح شده در فضای مجازی مبنی براینکه بقایای یک موشک روسی در کنار این هواپیما پیدا شده است، گفت، اصلا چنین چیزی نبوده است، چرا که ممکن است در فضای مجازی برخی موارد را بسازند و اصلا چنین موضوعی صحت ندارد.

واکنشها و موضع‌گیرهای بین‌المللی در مورد سقوط هواپیمایی اوکراینی

سقوط هواپیمای اوکراینی در ایران واکنش‌های بین‌المللی بسیاری را در پی داشت. پیش از بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی که به هدف قرار گرفتن هواپیما توسط پدافند سپاه پاسداران اعتراف کرد، مقامات تعدادی از کشورها به ویژه مقامات کشورهایی که اتباعشان در سانحه هواپیما جان باختند نسبت به تکذیب و انکار اصابت موشک توسط جمهوری اسلامی واکنش نشان دادند. هم چنین پس از اعتراف جمهوری اسلامی به هدف قرار دادن هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران نیز واکنش‌های بسیاری در رابطه به این موضوغ در سطح بین‌المللی مطرح شد.

موضع‌گیری‌ها و واکنش‌ها قبل از اعتراف به اصابت موشک

شبکه سی بی اس آمریکا گزارش داد که یک ماهواره آمریکا ابتدا جهش هایی ناگهانی در طیف فروسرخ که نشانه پرتاب دو موشک بود و بعد از آن جهش دیگری در اثر یک انفجار را ردیابی کرده است.

نشریه نیوزویک به نقل از مقام های پنتاگون و مقام های ارشد اطلاعاتی آمریکا و همچنین مقام های اطلاعاتی عراق نوشت که به اعتقاد آنها پرواز شماره پی اس ۷۵۲ خطوط بین المللی اوکراین هدف اصابت موشک روسی تور قرار گرفته است.

روزنامه نیویورک تایمز نوشت، صحت ویدئویی در شبکه های اجتماعی را تصدیق کرده که لحظه اصابت موشک به شیئی پرنده در آسمان را نشان می دهد.

بوریس جانسون نخست وزیر بریتانیا روز پنج‌شنبه ۱۹ دی‌ماه گفت:

«اکنون مجموعه ای از اطلاعات وجود دارد که این پرواز با اصابت یک موشک زمین به هوا سقوط کرده که ممکن است غیرعامدانه بوده باشد. ما در حال همکاری نزدیک با کانادا و شرکای بین المللی خود هستیم و اکنون باید تحقیقات کامل و شفافی انجام شود.»

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا روز پنج‌شنبه ۱۹ دی‌ماه در پاسخ به سوالات خبرنگاران گفت:

«من سوءظن هایی دارم. چیز فاجعه باری است. به نظرم حادثه فاجعه باری است. اما ممکن است کسی در آن طرف مرتکب اشتباهی شده باشد.»

جاستین ترودو نخست وزیر کانادا گفت که او اطلاعاتی امنیتی از منابع متعدد دریافت کرده که حاکی از اصابت موشک زمین به هوای ایران به هواپیماست و افزود ممکن است این حادثه سهوی بوده باشد. او گفت:

«این موید نیاز به انجام تحقیقات کامل است. کانادایی ها سوالاتی دارند و مستحق پاسخ هایی هستند.»

ترودو هم‌چنین گفت الان وقت مقصر شناختن کسی و نتیجه گیری قطعی نیست و از ارائه جزییات شواهد خودداری کرد.

پیش از اظهارات آقای ترودو، شبکه سی بی اس آمریکا گزارش کوتاهی در توییتر منتشر کرد. این گزارش می‌گوید که اطلاعاتی که به دست این سازمان رسیده متکی بر اطلاعاتی است که دستگاه‌های دولتی آمریکا جمع‌آوری کرده‌اند. به گفته منابع این شبکه، این اطلاعات نشان‌دهنده روشن شدن سیگنال های راداری است.

در روز پنجشنبه ۱۹ دی‌ماه ۱۳۹۸ اولکسی دانیلوف دبیر شورای امنیت و امور دفاعی اوکراین گفت که سه علت احتمالی سقوط مد نظر است:

• برخوردی در آسمان با یک پهپاد یا سایر اشیای پرنده
• نابودی یا انفجار موتور به دلایل فنی
• انفجاری در داخل هواپیما در نتیجه حمله ای تروریستی

دانیلوف گفت که محققان اوکراینی که به ایران رفته‌اند خواهان جستجوی بقایای احتمالی موشک در محل سقوط هستند. ایران مجهز به سیستم های دفاع هوایی روسی است.

آقای دانیلوف گفت که تحقیقات با شرکت کارشناسانی انجام خواهد شد که در مورد سقوط سال ۲۰۱۴ پرواز ام اچ ۱۷ خطوط هوایی مالزی در شرق اوکراین تحقیق کردند.

اعتراضات پس از سقوط هواپیمای اوکراینی

چند ساعت پس از آن‌که سپاه پاسداران طی بیانیه ای حمله به هواپیمای اوکراینی را به عهده گرفت اعتراضات مردمی در نقاط مختلف ایران آغاز شد. این اعتراضات ابتدا در مقابل کوی دانشگاه با شعار «فرمانده کل قوا - استعفا استعفا» که اشاره به علی خامنه ای بود آغاز شد. اعتراضات به سقوط هواپیمای اوکراینی به سرعت در نقاط دیگر تهران از جمله دانشگاه امیرکبیر (پلی تکنیک) گسترش یافت.

بعد از ظهر روز یکشنبه در شهرهای مختلفی چون تهران، اصفهان، ، ساری، رشت، همدان، کرمان، ارومیه، بابل، شیراز و ... تظاهرات مردمی در جریان بود. این تظاهرات با شعارهایی که بالاترین مقامات حکومتی را هدف قرار می داد آغاز شد.

در نزدیکی دانشگاه امیرکبیر، زیر پل حافظ جمعیتی چند هزار نفره علیه علی خامنه‌ای سپاه پاسداران و مقامات حکومتی شعار می‌دادند. نیروی انتظامی به سمت جمعت گاز اشک‌آور شلیک کرد. معترضین در این تظاهرات با شعار « سلیمانی قاتله، رهبرشم قاتله» بسیاری از رسانه‌های خارجی را به واکنش واداشتند.

از جمله برایان هوک در این رابطه گفت: بله مردم ایران از سلیمانی نفرت دارند و او را قاتل می‌دانند.

در اصفهان در خیابان انقلاب و نزدیکی سی و سه پل مردم شعارهایی علیه رهبر و دیگر سران حکومتی می‌دادند.

برخی شعارها درتظاهرات پس از سقوط هواپیما

• مرگ بر اصل ولایت فقیه
• این همه سال جنایت مرگ بر این ولایت
• میکشم میکشم آنکه برادرم کشت
• سلیمانی قاتله رهبرشم قاتله
• دروغگو حیا کن رسانه را رها کن
• خامنه‌ای حیا کن مملکت رو رها کن
• بترسید، بلرزید، ما همه با هم هستیم
• ۱۵۰۰نفر کشته آبان ماست
• کشته ندادیم که سازش کنیم، رهبر قاتل رو ستایش کنیم
• به من نگو فتنه‌گر، فتنه‌یی تویی ستمگر
• ما بچه‌های جنگیم، بجنگ تا بجنگیم
• مرگ بر دیکتاتور
• سپاهی حیا کن مملکت رو رها کن
• توپ، تانک، فشفشه آخوند باید گم بشه
• این همه سال جنایت مرگ بر این ولایت
• نظام جنایت میکند، رهبر حمایت میکند
• اين انتقام سختو از من و تو میگیرن
• جمهوری اسلامی، نمیخواهیم نمیخواهیم
• غلط کردی، خطا کردی

ادامه اعتراضات به سقوط هواپیمای اوکراینی در ۲۲ دی‌ماه

تظاهرات در اعتراض به سقوط هواپیمای اوکراینی توسط موشک‌های سپاه پاسداران در دومین روز اعتراضات در روز یکشنبه ۲۲ دی‌ماه ۱۳۹۸ نیز در شهرهای مختلف ایران ادامه داشت. تظاهرات به ده‌ها شهر گسترش یافت.

انبوه مردم معترض در شهرهای تهران، شیراز، اصفهان، مشهد، یزد، قزوین، کرمانشاه، زنجان، اهواز، سنندج، بابل به خیابان‌ها آمدند و تظاهرات کردند. شعارهای مردم متوجه مقامات بالای رژیم ایران بود؛ به ویژه شعارهای بسیاری بر ضد علی خامنه‌ای ولی فقیه رژیم ایران، داده شد. در تهران سیل جمعیت از خیابان‌های اطراف میدان آزادی، از جمله استاد معین، صادقیه و انقلاب به سمت میدان آزادی روانه شد.

بعد از ظهر روز یکشنبه دانشجویان دانشگاه پردیس کرج و دانشگاه اراک و دانشگاه دولتی دامغان در محوطه این دانشگاه‌ها تجمع کردند و به سقوط هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران اعتراض کردند. دانشجویان دانشگاه دامغان شعار می‌دادند «کشته ندادیم که سازش کنیم، رهبر قاتل رو ستایش کنیم».