۱٬۱۹۱
ویرایش
کاربر:Hossein/1403619صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
←فرار از زندان قصر
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
با شروع حکومت رضاشاه زندان‌های موجود در زندان قصر دیرگ کافی نبود و به همین خاطر رئیس شهربانی آن زمان که سرتیپ درگاهی بود دستور مکانی برای ساخت زندان جدید در این مکان را داد. قصر قاجار برای تاسیس زندان برگزیده شد.<ref name=":2" /> | با شروع حکومت رضاشاه زندان‌های موجود در زندان قصر دیرگ کافی نبود و به همین خاطر رئیس شهربانی آن زمان که سرتیپ درگاهی بود دستور مکانی برای ساخت زندان جدید در این مکان را داد. قصر قاجار برای تاسیس زندان برگزیده شد.<ref name=":2" /> | ||
زندان قصر یکی از مهم‌ترین و بزرگترین زندان‌های رژیم پهلوی بود که به وسیله رضاخان در ۱۳۰۸خورشیدی دوباره بازسازی شد و در طول سال‌های مختلف گسترش یافت. بخش سیاسی این زندان در سال‌های بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ساخته شد و بسیاری از مبارزان و انقلابیون مدتی را در این مکان به اسارت بسر برده‌اند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83577320/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B5%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%AE%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%AF درباره زندان قصر | روایت‌هایی از دخمه مرگ]</ref> | زندان قصر یکی از مهم‌ترین و بزرگترین زندان‌های رژیم پهلوی بود که به وسیله رضاخان در ۱۳۰۸خورشیدی دوباره بازسازی شد و در طول سال‌های مختلف گسترش یافت. بخش سیاسی این زندان در سال‌های بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ساخته شد و بسیاری از مبارزان و انقلابیون مدتی را در این مکان به اسارت بسر برده‌اند.<ref name=":3">[https://www.irna.ir/news/83577320/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B5%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%AE%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%AF درباره زندان قصر | روایت‌هایی از دخمه مرگ]</ref> | ||
==== طراح وساختار زندان قصر ==== | ==== طراح وساختار زندان قصر ==== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
=== زندانیان مشهور زندان قصر === | === زندانیان مشهور زندان قصر === | ||
افراد مشهوری زیادی در زندان قصر روزگار گذرانده اند. در این میان میتوان به قوام السلطنه صولت الدوله صارم الدوله عبدالحسین تیمورتاش بزرگ ،علوی محمد فرخی دکتر تقی ارانی و علیمردان خان بختیاری اشاره نمود بزرگ علوی نیز در کتابی به نام 53 نفر سرگذشت اسارت خود و زندانیان دیگر را به رشته تحریر درآورده است. | افراد مشهوری زیادی در زندان قصر روزگار گذرانده اند. در این میان میتوان به قوام السلطنه صولت الدوله صارم الدوله عبدالحسین تیمورتاش بزرگ ،علوی محمد فرخی دکتر تقی ارانی و علیمردان خان بختیاری اشاره نمود بزرگ علوی نیز در کتابی به نام 53 نفر سرگذشت اسارت خود و زندانیان دیگر را به رشته تحریر درآورده است. | ||
=== پزشک احمدی قاتل معروف === | |||
پزشک احمدی طبیب مخصوص زندان قصر در دوران رضا شاه بوده است و قتل‌های بسیاری به دست او و با تزریق آمپول هوا صورت گرفته است. وی متهم به قتل جعفر قلی‌خان بختیاری (سردار اسعد)، خان بابا‌خان اسعد (برادر سردار اسعد)، محمد فرخی یزدی (شاعر و مدیر روزنامه طوفان)، دکتر تقی ارانی (رهبر گروه کمونیستی ۵۳ نفر) و تیمورتاش (وزیر دربار رضا شاه) بود.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C?hilight=%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%B5%D8%B1 ویکی فقه - پزشک احمدی]</ref> | |||
== زندان قصر در عهد محمدرضا شاه == | == زندان قصر در عهد محمدرضا شاه == | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۰: | ||
معماری هشتی در کل ساختمان دیده میشود شکل کلی ساختمان به شکل مربع است که دو گوشه این مربع دارای ضلع خارجی است و هر گوشه مربع یک هشتی قرار دارد و بندها از طریق اضلاع و مرکزیت هشتیها به هم متصل میشوند همین شباهت در بندها باعث سردرگمی افراد میشود و فرار از زندان را بسیار دشوار میکند مرکز مربع هم محوطه هواخوری مرکزی به حساب می آید.<ref name=":2" /> | معماری هشتی در کل ساختمان دیده میشود شکل کلی ساختمان به شکل مربع است که دو گوشه این مربع دارای ضلع خارجی است و هر گوشه مربع یک هشتی قرار دارد و بندها از طریق اضلاع و مرکزیت هشتیها به هم متصل میشوند همین شباهت در بندها باعث سردرگمی افراد میشود و فرار از زندان را بسیار دشوار میکند مرکز مربع هم محوطه هواخوری مرکزی به حساب می آید.<ref name=":2" /> | ||
=== زندانیان | === فرار از زندان قصر === | ||
در دوره پهلوی چهره های سیاسی برجسته‌ای مثل مسعود رجوی موسی خیابانی از سازمان مجاهدین خلق ایران و بیژن جزنی و امبرپرویز پویان و ...و چهره‌های مذهبی مثل آیت الله طالقانی، اکبر هاشمی رفسنجانی محمد تقی شریعتی مرتضی مطهری و بسیاری دیگر در این زندان زندانی بودند. امیر عباس هویدا که در اواخر دوره شاه و به دستور شاه دستگیر شده بود یکی از زندانیان آن بود. اغلب زندانیان اعدامی رژیم پهلوی نیز در این زندان نگهداری میشدند.<ref name=":2" /> | بزرگترین و معروفترین فرار از این زندان که در سال های پیش از انقلاب رخ داد فرار سید فرهاد نامی بوده است. این فرار در زمان محمدرضا شاه رخ داد. اشرف دهقان از چریک‌های فدایی خلق نیز توانست از زندان قصر فرار کند مدتی قبل از انقلاب نیز درهای زندان توسط زندانیان باز شد و آنها بخشهایی از دیوار را تخریب نمودند. دو آمریکایی که متهم به اختلاس بودند در این زندان قصر زندانی بودند که داستان فرارشان توسط نویسنده آمریکایی به نام فالت به رشته تحریر در آمده است و فیلمی نیز از روی این داستان با نام فرار عقابها ساخته شده است. | ||
== زندانیان زندان قصر == | |||
در دوره پهلوی چهره های سیاسی برجسته‌ای مثل مسعود رجوی موسی خیابانی از سازمان مجاهدین خلق ایران و بیژن جزنی و امبرپرویز پویان و علی اردلان از جبهه ملی... و چهره‌های مذهبی مثل آیت الله طالقانی، اکبر هاشمی رفسنجانی محمد تقی شریعتی مرتضی مطهری و افراد نظامی مثل سرلشکر محمدولی قرنی چهره‌های ادبی و سیاسی مثل فرخی یزدی و بعضی دستگیرشدگان از حکومت شاه در اواخر دوره شاه از جمله غلامرضا نیک‌پی شهردار معروف تهران که بعدا اعدام شد بسیاری دیگر در این زندان زندانی بودند. امیر عباس هویدا که در اواخر دوره شاه و به دستور شاه دستگیر شده بود یکی از زندانیان آن بود. اغلب زندانیان اعدامی رژیم پهلوی نیز در این زندان نگهداری میشدند.<ref name=":2" /> | |||
=== گروه ۵۳ نفر === | |||
گروه موسوم به ۵۳ نفر که گرایش‌هایی به مکتب‌هایی چون سوسیال دموکراسی یا کمونیسم داشتند. بخشی از مدت زندانی بودن خود را در زندان قصر گذرانده‌اند یکی از مهم‌ترین اعضا این گروه انور خامه ای بود. وی درباره شرایط این زندان می‌گوید: این زندان چهار کریدور بود و همه ما در سلول‌های انفرادی بودیم. آن جا در کریدور یک و دو که وضعیت بهتری داشت و تخت خواب هم داشت، سرویس‌های بهداشتی بیرون سلول‌ها بود و برای استفاده از آن باید در می‌زدیم و با مأمور می‌رفتیم. | |||
خامه ای درباره '''شکنجه''' شدن در این زندان می‌گوید: در زندان قصر ما را شکنجه نمی‌کردند. فقط زمانی که ما در زندان اداره سیاسی، یعنی همان جایی که الان موزه شده، به عنوان متهم تحت بازجویی بودیم شکنجه می‌شدیم. خود من هم آن جا مفصل کتک خوردم. وضع ما با بقیه زندانیان فرق می‌کرد. ملاقات هفته‌ای یک بار داشتیم. غذا از منزل می‌آوردند. کتاب همه نوع داشتیم...<ref name=":3" /> | |||
=== فرخی یزدی در زندان قصر === | |||
محمد حجتی کرمانی می‌گوید فرخی را در بند ۲ زندان قصر که بند شومی بود در مجاورت قتلگاه تیمورتاش و سردار اسعد زندانی کردند اما او به هشدارها توجه نمی‌کرد و مرتبا از حکومت انتقاد می‌کرد و شعر بر ضد نظام می‌سرود و سرانجام هم یک غزل که به مناسبت عروسی ولیعهد (محمدرضا) و فوزیه و آغاز جنگ جهانی دوم سروده بود کار را تمام و حکم قتل او را صادر کرد. من به سلولش رفتم که دیوارهایش از شعر سیاه شده بود. مرا این رباعی تکان داد: | |||
هرگز دل ما ز خصم در بیم نشد | |||
در بیم ز صاحبان دیهیم نشد | |||
ای جان به فدای آنکه پیش دشمن | |||
تسلیم نمود جان و تسلیم نشد<ref name=":3" /> | |||
فرخی یزدی در دیوان عزلیاتش شعر معروفی در مورد زندان قصر دارد: | |||
سوگواران را مجال بازدید و دید نیست | |||
بازگرد ای عید از زندان که ما را عید نیست | |||
گفتنِ لفظِ مبارکبادِ طوطی در قفس | |||
شاهدِ آیینه‌دل داند که جز تقلید نیست | |||
عید نوروزی که از بیداد ضحّاکی عزاست | |||
هرکه شادی میکند از دودهٔ جمشید نیست | |||
سر به زیرِ پَر از آن دارم که دیگر این زمان | |||
با من آن مرغ غزل‌خوانی که می‌نالید نیست | |||
بی‌گناهی گر به زندان مُرد با حال تباه | |||
ظالمِ مظلوم‌کش هم تا ابد جاوید نیست | |||
هرچه عریان‌تر شدم گردید با من گرم‌تر | |||
هیچ یار مهربانی بهتر از خورشید نیست | |||
وای بر شهری که در آن مزد مردان درست | |||
از حکومت غیر حبس و کشتن و تبعید نیست | |||
صحبت عفو عمومی راست باشد یا دروغ | |||
هرچه باشد از حوادث فرخی نومید نیست<ref>[https://ganjoor.net/yazdi/divan/ghazal/sh46 گنجور - فرخی یزدی » دیوان اشعار » غزلیات » شمارهٔ ۴۶ - در زندان قصر]</ref> | |||