۱٬۳۰۴
ویرایش
خسرو روزبه: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
←دوران جوانی وتحصیلات خسرو روزبه
(خسرو روزبه) |
|||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
خسرو روزبه به علت عدم استطاعت مالی خانواده‌اش نتوانست در ریاضیات دانشکده‌ی علوم تحصیل کند، از این رو او وارد دانشکده‌ی افسری شد. طی دوران تحصیل در دانشکده‌ی افسری، روزبه پیوسته در زمره‌ی شاگردان برجسته‌ی رسته‌ی توپخانه بود و مورد علاقه‌ی فرماندهانش قرار داشت. وی پس از مدتی برای آموزش دانشجویان، به خدمت در دانشکده‌ی افسری فراخوانده شد و کنفرانس‌های علمی و نظامی در دانشکده‌ی افسری، دانشکده‌ی فنی، دبیرستان و دانشکده‌ی کشاورزی و دانشکده‌ی دامپزشکی برگزار نمود و در این دوران ۱۶ جلد کتاب نظامی، فنی و ریاضی برای شاگردان خود تألیف کرد. | خسرو روزبه به علت عدم استطاعت مالی خانواده‌اش نتوانست در ریاضیات دانشکده‌ی علوم تحصیل کند، از این رو او وارد دانشکده‌ی افسری شد. طی دوران تحصیل در دانشکده‌ی افسری، روزبه پیوسته در زمره‌ی شاگردان برجسته‌ی رسته‌ی توپخانه بود و مورد علاقه‌ی فرماندهانش قرار داشت. وی پس از مدتی برای آموزش دانشجویان، به خدمت در دانشکده‌ی افسری فراخوانده شد و کنفرانس‌های علمی و نظامی در دانشکده‌ی افسری، دانشکده‌ی فنی، دبیرستان و دانشکده‌ی کشاورزی و دانشکده‌ی دامپزشکی برگزار نمود و در این دوران ۱۶ جلد کتاب نظامی، فنی و ریاضی برای شاگردان خود تألیف کرد. | ||
خسرو روزبه همچنین از استادان محبوب دانشجویان دانشکده افسری بود. تلاش او به عنوان مسئول انتظامات دانشکده، در مبارزه با فساد، دزدی و رشوه‌خواری، واکنش منفی برخی از فرماندهان فاسد ارتش را به دنبال داشت و این واکنش به صورت توقیف‌های چند ساعته تا تبعید او به اهواز خود را نشان داد. وی پس از چندی در تبعید، مجدداً به دانشکده افسری منتقل شد و تا مهر سال ۱۳۲۴ به تعلیم دانشجویان پرداخت و جمعاً قریب به دو هزار نفر از افسران ارتش در کلاسهای درس وی شرکت داشتند. وی به خاطر نبوغ سرشار خود مورد توجه رزم آرا قرار گرفت. | خسرو روزبه همچنین از استادان محبوب دانشجویان دانشکده افسری بود. تلاش او به عنوان مسئول انتظامات دانشکده، در مبارزه با فساد، دزدی و رشوه‌خواری، واکنش منفی برخی از فرماندهان فاسد ارتش را به دنبال داشت و این واکنش به صورت توقیف‌های چند ساعته تا تبعید او به اهواز خود را نشان داد. وی پس از چندی در تبعید، مجدداً به دانشکده افسری منتقل شد و تا مهر سال ۱۳۲۴ به تعلیم دانشجویان پرداخت و جمعاً قریب به دو هزار نفر از افسران ارتش در کلاسهای درس وی شرکت داشتند. وی به خاطر نبوغ سرشار خود مورد توجه [[رزم آرا]] قرار گرفت. | ||
== عضویت در حزب توده == | == عضویت در حزب توده == | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
== دستگیری و فرار مجدد خسرو روزبه == | == دستگیری و فرار مجدد خسرو روزبه == | ||
یک سال پس از کودتای | یک سال پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] یعنی در مرداد ۱۳۳۳ یکی از کادرهای سازمان نظامی به نام عباسی با یک چمدان کتاب و مدرک بازداشت می‌شود. خسرو روزبه، بیش از حد روی مقاومت عباسی حساب کرده بود؛ ولی پیش‌بینی او غلط از آب درآمد و عباسی زیر شکنجه‌های وحشیانهٴ دژخیمان بختیار، دفترهای رمز سازمان و دفترچهٴ رمز مثلثاتی اسامی را لو داد و به این ترتیب یورش پلیس به سازمان نظامی آغاز گردید. گروهی از افسران گریختند ولی حدود ۶۰۰ تن از آنان دستگیر شدند. از این عده ۲۷ نفر اعدام و عدهٴ زیادی به حبس‌های طولانی مدت محکوم شدند. اولین دسته، مرکب از ۹ افسر که در میان آنان سرهنگ سیامک و سرهنگ مبشری نیز بودند، روز ۲۷ مهر ۱۳۳۳ به همراه یک شاعر جوان به نام [[مرتضی کیوان]] تیرباران شدند. دومین دسته مرکب از ۶ افسر در تاریخ ۸ آبان ۱۳۳۳، دستهٴ سوم مرکب از ۵ افسر در ۱۷ آبان ۱۳۳۳ و دستهٴ چهارم مرکب از ۶ افسر در ۲۶ مرداد ۱۳۳۴ تیرباران شدند. روز ۱۵ بهمن ۱۳۳۴ ستوان منزوی یکی از اعضای سازمان افسران در جریان خروج از ایران دستگیر شد و بر اثر شکنجه به قتل رسید. خسرو روزبه در ۱۷ فروردین ۱۳۲۶ توسط رکن دوم ستاد ارتش دستگیر شد و قرار بود پس از انتقال به آذربایجان در دادگاه زمان جنگ محاکمه و تیرباران شود. اما در روز ۱۷ اردیبهشت همان سال، روز ملاقات عمومی زندانیان دژبان مرکز، به کمک تنی چند از همرزمانش از زندان گریخت. | ||
[[پرونده:Vlcsnap-2019-01-02-19h00m14s943.png|بندانگشتی|زندان قزل قلعه تهران |جایگزین=زندان قزل قلعه تهران - خسرو روزبه]] | [[پرونده:Vlcsnap-2019-01-02-19h00m14s943.png|بندانگشتی|زندان قزل قلعه تهران |جایگزین=زندان قزل قلعه تهران - خسرو روزبه]] | ||
او در فروردین ۱۳۲۷ مجدداً دستگیر شد و دادستانی ارتش برای وی تقاضای اعدام نمود و در نهایت روزبه به ۱۵ سال زندان محکوم شد. او در آذر ماه ۱۳۲۹ به همراه نه تن دیگر از رهبران [[حزب توده ایران|حزب توده]] (از جمله | او در فروردین ۱۳۲۷ مجدداً دستگیر شد و دادستانی ارتش برای وی تقاضای اعدام نمود و در نهایت روزبه به ۱۵ سال زندان محکوم شد. او در آذر ماه ۱۳۲۹ به همراه نه تن دیگر از رهبران [[حزب توده ایران|حزب توده]] (از جمله [[نورالدین کیانوری|کیانوری]]، مرتضی یزدی، جودت، نوشین و قاسمی که قبلاً همگی در دادگاه نظامی محاکمه شده بودند، به یاری افراد بیرون از زندان، ترتیب یک فرار جنجالی را از زندان قصر دادند، با تهیه نقشه قبلی یک نفر با لباس افسری ارتش و کامیون نظامی به زندان قصر مراجعه میکند و با نشان دادن مدارک جعلی خود، را نماینده‌ی دستگاه قضایی ارتش معرفی نموده و زندانیان را جهت انتقال به زندان مرکزی در جنوب تهران تحویل میگیرد. دو افسر نگهبان زندان هم که از پیش در جریان ماجرا بودند به بهانه‌ی بدرقه‌ی زندانیان با همین خودرو از آنجا خارج شدند و چند ساعت بعد اعلام شد که همگی با این نقشه فرار کرده اند. این فرار مهیج و بیسابقه در تاریخ زندان قصر، موجب شد تا شایعاتی مبنی بر کمک رزم‌آرا به زندانیان برای تخریب شاه، بر سر زبانها بیفتد. | ||
== خسرو روزبه بعد از کودتای ۲۸ مرداد == | == خسرو روزبه بعد از کودتای ۲۸ مرداد == | ||
پس از غیرقانونی اعلام شدن حزب توده در سال ۱۳۲۷ فعالیت سازمان افسران افزایش یافت و در دوران حکومت مصدق تعداد اعضای آن به ۶۰۰ تن میرسید. با این وجود به خاطر دخالت نکردن درکودتای ۲۸ مرداد، تا سال‌ها این سازمان مورد سرزنش و نفرین قرار گرفت. | پس از غیرقانونی اعلام شدن حزب توده در سال ۱۳۲۷ فعالیت سازمان افسران افزایش یافت و در دوران حکومت [[دکتر محمد مصدق|مصدق]] تعداد اعضای آن به ۶۰۰ تن میرسید. با این وجود به خاطر دخالت نکردن درکودتای ۲۸ مرداد، تا سال‌ها این سازمان مورد سرزنش و نفرین قرار گرفت. | ||
[[پرونده:خسروروزبه دستگیری.jpg|بندانگشتی|خسرو روزبه - دستگیری |جایگزین=خسرو روزبه - دستگیری]]روزبه که در بازپرسی‌های اولیه، خود را مهندس معرفی کرده بود قبل از آن که شناخته شود، به دست افسران همرزمش فراری داده شد. در چنین روزهایی، روزبه اخبار دستگیری و شکنجه‌ی همرزمان خود را می‌شنید و برای حفظ و جابه‌جا کردن آن‌هایی که هنوز دستگیر نشده بودند، تلاش می‌نمود و ناگزیر هر روز به لباسی درمی‌آمد تا رد خود را بر دشمن گم کند و مراقب بود تا باقی‌مانده‌ی حزب را از تعرض مأموران حکومتی در امان دارد. | [[پرونده:خسروروزبه دستگیری.jpg|بندانگشتی|خسرو روزبه - دستگیری |جایگزین=خسرو روزبه - دستگیری]]روزبه که در بازپرسی‌های اولیه، خود را مهندس معرفی کرده بود قبل از آن که شناخته شود، به دست افسران همرزمش فراری داده شد. در چنین روزهایی، روزبه اخبار دستگیری و شکنجه‌ی همرزمان خود را می‌شنید و برای حفظ و جابه‌جا کردن آن‌هایی که هنوز دستگیر نشده بودند، تلاش می‌نمود و ناگزیر هر روز به لباسی درمی‌آمد تا رد خود را بر دشمن گم کند و مراقب بود تا باقی‌مانده‌ی حزب را از تعرض مأموران حکومتی در امان دارد. | ||
سفارت بریتانیا، روزبه را به «رازبانه‌ای سرخ، که با لباس مبدل از تله‌های بی‌شمار پلیس فرار کرده و با شهامتی ماجراجویانه، چه برای حزب، چه برای مقامات امنیتی و چه برای عموم، از خود چهره‌ای افسانه‌ای ساخته» توصیف میکند.<ref name=":1">''برگرفته از کتاب خاطرات شکنجه شدگان- یرواند آبراهامیان 141''</ref> | سفارت بریتانیا، روزبه را به «رازبانه‌ای سرخ، که با لباس مبدل از تله‌های بی‌شمار پلیس فرار کرده و با شهامتی ماجراجویانه، چه برای حزب، چه برای مقامات امنیتی و چه برای عموم، از خود چهره‌ای افسانه‌ای ساخته» توصیف میکند.<ref name=":1">''برگرفته از کتاب خاطرات شکنجه شدگان- یرواند آبراهامیان 141''</ref> | ||
عاقبت وی در تابستان ۱۳۳۶، پس از گذاشتن قرار ملاقات با علی متقی که در خفا زندگی خود را با تحویل او به پلیس تاخت زده بود، پس از یک نبرد شدید با چندین تن از مأموران که در لباس مبدل، در بین مردم عادی خود را مخفی ساخته بودند، در حوالی خیابان سیروس جنوبی (محله بازارچه اسماعیل بزاز)، هنگام بالا رفتن از تیر برق هدف گلوله قرار گرفته، مجروح و دستگیر شد. | عاقبت وی در تابستان ۱۳۳۶، پس از گذاشتن قرار ملاقات با [[علی متقی]] که در خفا زندگی خود را با تحویل او به پلیس تاخت زده بود، پس از یک نبرد شدید با چندین تن از مأموران که در لباس مبدل، در بین مردم عادی خود را مخفی ساخته بودند، در حوالی خیابان سیروس جنوبی (محله بازارچه اسماعیل بزاز)، هنگام بالا رفتن از تیر برق هدف گلوله قرار گرفته، مجروح و دستگیر شد. | ||
== بازجویی و اعدام == | == بازجویی و اعدام == | ||