ابراهیم رئیسی: تفاوت میان نسخه‌ها

* معاون اول قوه قضاییه

* دادستان ویژه روحانیت

[[سید علی خامنه ای|سید علی خامنه‌ای]] در اسفند ۹۴ ابراهیم رئیسی را به سمت تولیت آستان قدس رضوی انتخاب کرد. تولیت آستان قدس همواره یکی از منابع عظیم درآمدهای اقتصادی برای رژیم ایران به‌شمار می‌رود. در بحبوحه جنگ رژیم ایران در سوریه و در حالی که سپاه پاسداران بابت این جنگ هزینه‌های کمرشکنی را متحمل شده بود، آستان قدس با موافقت خامنه‌ای، بخشی از درآمدهای این ارگان را به [[نیروی قدس سپاه پاسداران|نیروی قدس]] سپاه اختصاص داد. دیدارهای قاسم سلیمانی با ابراهیم رئیسی در مشهد، عمدتاً حول نحوه تسهیل در پرداخت کمک‌های مالی آستان قدس برای استمرار جنگ سوریه بوده است.  

در گزارش محرمانه‌ای که در تابستان ۱۳۹۵، به رفسنجانی ارائه شده بود، تأکید شده بود که کاندیدای مورد‌ نظر خامنه‌ای برای ریاست جمهوری ۱۳۹۶، آخوند ابراهیم رئیسی است که می‌خواهند او را جایگزین حسن روحانی کنند. سپاه پاسداران و بویژه محمدعلی جعفری فرمانده سپاه پاسداران و قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس، مصرانه خواهان کاندیداتوری ابراهیم رئیسی بوده‌اند. در همین رابطه سایت فرارو، وابسته به قالیباف در ۱۴ اسفند ۱۳۹۵، نوشت: <blockquote>«علی عسکری مشاور رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام رفسنجانی گفت: در تابستان امسال (۱۳۹۵) تحلیلی را به رفسنجانی دادیم که در آن تأکید شده بود که آقای رئیسی کاندیدای نهایی اصول‌گرایان برای انتخابات ریاست جمهوری در ۱۳۹۶، است که آقای رفسنجانی گفتند چه بهتر! از قضا بحث انتخابات هم باز داغ می‌شود و حضور و مشارکت مردم را بیشتر می‌کند».<ref>سایت فرارو -۱۴ اسفند ۱۳۹۵</ref></blockquote>خامنه‌ای از مرداد ۱۳۹۵، جهت وارد کردن ابراهیم رئیسی به انتخابات ریاست جمهوری مردد بود. ارزیابی خامنه‌ای و نزدیکان وی این بود که چنانچه ابرهیم رئیسی در انتخابات نتواند آرای لازم را بدست آورد و با شکست مواجه شود آثار و تبعات جدی بدنبال خواهد داشت و پس از این شکست مسئله جانشینی وی زیر علامت سوال خواهد رفت،

تردید در مورد شرکت یا عدم شرکت رئیسی در انتخابات حتی در بین سران باند اصولگرا نیز به‌چشم می‌خورد.

روز شنبه ۳۰ بهمن ۱۳۹۵، محمدتقی رهبر در گفتگو با خبرآنلاین در پاسخ به این سئوال که یعنی هنوز معلوم نیست که رئیسی نامزد نهایی اصول‌گرایان و جمنا (جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی) باشد؟ گفت:<blockquote>«خیر، نظر جمع بعد از بررسی‌ها، رایزنی‌ها، مشورت‌ها و گفتگوها معلوم می‌شود بنابراین در مجموع باید گفت چه بسا این طور بشود و چه بسا نشود».</blockquote>پیش از این، موحدی کرمانی دبیرکل جامعه روحانیت نیز گفته بود:  

«آنچه به نظرم بهترین اقدام ممکن برای نیروهای انقلابی است، تلاش برای رسیدن به گزینه واحد و اجماع روی گزینه اصلح رای‌آور است که امیدواریم این تلاش‌ها به نتیجه مناسبی برسد».<ref>خبرگزاری حکومتی تسنیم ۲۹ دی ۱۳۹۵</ref>

با کاندید شدن ابراهیم رئیسی در انتخابات اپوزیسیون ایران فعالیت‌های خود را در حوزه‌ی جنبش دادخواهی و قتل عام ۶۷ گسترش داد. مجاهدین خلق با یک بسیج تبیلغاتی بی‌سابقه در ایران از طریق فضای مجازی و همچنین فعالیت‌های بین‌المللی، ابراهیم رئیسی را به عنوان یکی از مهمترین عاملان قتل‌عام ۶۷ معرفی کردند.  

علاوه بر آن احمد منتظری، فعال سیاسی و فرزند حسینعلی منتظری با اشاره به نقش ابراهیم رئیسی در «کشتار» مخالفان سیاسی در سال ۱۳۶۷، نامزدی او را در انتخابات ریاست جمهوری «توهین به ملت ایران» نامید. «شرکت مستقیم و بدون انکار ایشان در کشتار تابستان۶۷ مسئله ای بسیار با اهمیت هست. اگر یکی از کاندیداها یک بار به شخصی با چاقو حمله کرده باشد موفق نمی‌شود از مراجع قانونی گواهی عدم سوء پیشینه بگیرد. تکلیف ایشان که کاملا روشن است.»<ref>سایت صدای آمریکا - انتقاد احمد [https://ir.voanews.com/persiannewsiran/iran-election96-montazeri-raisi منتظری]</ref>   

موضوع قتل‌عام ۶۷ و مشارکت ابراهیم رئیسی در آن، عملا فضای اجتماعی در ایران را به شدت علیه او برانگیخت. به این ترتیب برای خامنه‌ای مسجل شد که در صورت دست‌کاری آراء با قیامی مشابه آن‌چه در انتخابات ۸۸ رخ دارد، مواجه خواهد شد. به این ترتیب علیرغم میل باطنی از این کار صرف نظر کرد و اجازه داد روحانی برای بار دوم انتخاب شود.  

خامنه‌ای پیش از آن قصد داشت، ابراهیم رئیسی را در فضایی نسبتا آرام با دست‌کاری آراء به ریاست جمهوری منصوب کند و در نتیجه حاکمیت خود را از چنددستگی و شکاف در رأس نجات دهد. او عملا مجبور به پذیرش استمرار شکاف و شقه در حاکمیت شد و شکست ابراهیم رئیسی را پذیرفت. شکست ابراهیم رئیسی در انتخابات، جانشینی او برای رهبری نظام را نیز با تردید مواجه ساخت.  

== ریاست قوه قضائیه ==

در روز پنج‌شنبه ۷ اسفند ۱۳۹۷، ابراهیم رئیسی توسط علی خامنه‌ای به ریاست قوه قضائیه جمهوری اسلامی منصوب شد. از زمان روی کار آمدن وی تا ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹ دست‌کم ۱۷۳ تن در ایران اعدام شدند. همچنین در همان ماه‌‌‌‌های نخست ریاست ابراهیم رئیسی بر قوه قضائیه ایران، اعدام زندانیان مرتبط با جرائم مواد مخدر نیز کلید خورد و دست‌کم ۳۳ تن با اتهام مرتبط به جرائم مواد مخدر در زندانهای سراسری ایران اعدام شدند.<ref>[https://fa.iran-hrm.com/%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1%d8%b4-%d8%b3%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d9%87-%d8%a7%d8%b9%d8%af%d8%a7%d9%85-%d9%85%d8%a7%d9%86%db%8c%d8%aa%d9%88%d8%b1%db%8c%d9%86%da%af-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a8%d8%b4/ گزارش سالانه اعدام مانیتورینگ حقوق بشر ایران]</ref>

ابراهیم رئیسی مجددا در سال ۱۴۰۰ برای ریاست جمهوری کاندید شد. پش از آن خامنه‌ای بر تشکیل یک دولت حزب‌اللهی تأکید کرده بود. شورای نگهبان نیز تمامی رقبای ابراهیم رئیسی حتی علی لاریجانی مشاور خامنه‌ای و رئیس سابق مجلس را رد صلاحیت کرد. <ref>[https://www.radiofarda.com/a/31290793.html شورای نگهبان تغییری در نتیجه صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری نداد]</ref> رئیسی طبق آمار ارائه‌ شده توسط وزارت کشور جمهوری اسلامی با ۱۷۹۲۶۳۴۵ رای رئیس جمهور شد. میزان مشارکت ۴۸.۸٪ اعلام شد یعنی از مجموع واجدین شرایط ۵۹ میلیون و ۳۱۰ هزار و ۳۰۷ نفر ، ۲۸ میلیون و ۹۳۳ هزار و چهار رای شرکت کردند. میزان مشارکت در انتخابات استان تهران ۳۴ درصد، شهر تهران ۲۶ درصد بود که با توجه به مشارکت اعلام‌شده همین نظام در ۱۳۹۶ که میزان مشارکت استان تهران را بیش از ۶۶٪ و شهر تهران را ۶۷٪ اعلام کرده بود افت بسیار جدی را نشان می‌دهد. در این انتخابات باز هم طبق آمار جمهوری اسلامی ۳۷۲۶۸۷۰ رای باطله وجود داشت. مخالفین و بخصوص مجاهدین خلق با استناد به گزارش ۱۲۰۰ خبرنگار محلی خود از ۳۵۰۰ صندوق آمار شرکت‌کنندگان واقعی را کمتر از ۱۰٪ می‌دانند. علاوه بر مجاهدین دیگر منابع محلی و جهانی این انتخابات را با پایین‌ترین شرکت‌کننده ارزیابی کرده و تحریم گسترده آن توسط مردم ایران را یادآور می‌شوند.

تحریم ابراهیم رئیسی توسط اتحادیه اروپا به مارس ۲۰۱۱ باز می‌گردد. در آن زمان اتحادیه اروپا علاوه بر تحریم‌هایی برای منع خرید نفت و سرمایه‌گذاری در ایران، ۸۰ چهره سیاسی کشور را به دلیل نقض قوانین حقوق بشری تحریم کرد. در این لیست ۸۰ نفره نام افرادی چون صادق لاریجانی، رئیس وقت قوه قضائیه، ابراهیم رئیسی به عنوان معاون لاریجانی، سعید مرتضوی، دادستان پیشین عمومی و انقلاب تهران، غلامحسین محسنی اژه‌ای، دادستان وقت کل ایران و وزیر پیشین اطلاعات و رئیس قوه قضاییه کنونی ایران (تیر ۱۴۰۰) و عباس جعفری دولت آبادی، دادستان وقت تهران وجود داشت.

تحریم رئیسی توسط ایالات متحده آمریکا در ۱۳ آبان ۹۸انجام شد. وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا در آن سال ۹ تن از چهره‌های سیاسی جمهوری اسلامی که از نزدیکان خامنه‌آی به شمار می‌آمدند از جمله ابراهیم رئیسی که آن هنگام رئیس قوه قضائیه بود، غلامعلی حداد عادل، علی‌اکبر ولایتی و حسین دهقان به عنوان مشاوران خامنه‌ای و همچنین وحید حقانیان معاون امور ویژه بیت خامنه‌آی را تحریم کرد.  

در بیانیه وزارت خزانه داری آمریکا، مشارکت این افراد در بمب‌گذاری مجتمع تفنگداران دریایی آمریکا در بیروت در سال 1983، انفجار ساختمان انجمن همیاری اسرائیل و آرژانتین در سال 1994 و همچنین مسائل حقوق بشری به عنوان دلایل تحریم این افراد مطرح شده است.

در همین رابطه و پس از گمانه‌زنی‌ها مربوط به رفع تحریم در نتیجه مذاکرات اتمی وین بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها خواهان تداوم تحریم رئیسی شد. این بنیاد با اشاره به سوابق رئیسی در صدور حکم اعدام برای مخالفان سیاسی، به گزارش حقوق بشر وزارت خارجه آمریکا استناد کرد که در آن به تداوم نقض گسترده حقوق بشر در زمان ریاست رئیسی بر قوه قضائیه ایران تاکید شده است. مخالفان جمهوری اسلامی به رئیسی لقب‌ «آیت‌الله اعدام» و «آیت‌الله قتل‌عام» داده‌اند.<ref>العربیه فارسی - بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها خواهان تداوم تحریم رئیسی [https://farsi.alarabiya.net/iran/2021/06/17/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%AD شد]</ref>

=== بیانیه عفو بین‌الملل در مورد رئیسی ===

در حالیکه رئیسی در پاسخ سوال خبرنگار الجزیره در مورد اعدام‌های ۶۷ گفت باید از من تقدیر و تشکر شود، سازمان حقوق بشری عفو بین‌الملل انتخاب ابراهیم رئیسی را "نمودی فجیع از قصور جامعه بین‌المللی در رسیدگی به بحران مصونیت ساختاری در ایران دانست".<ref>بیانیه پی دی اف عفو بین [https://www.amnesty.org/en/documents/mde13/4314/2021/en/ الملل]</ref>

عفو بین‌الملل همچنین از کشورهای عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل خواست که با "تأسیس یک مکانیسم بی‌طرف و مستقل" کمک کنند تا "شواهد و اسناد مرتبط با جدی‌ترین جرایم بین‌المللی ارتکاب ‌یافته در ایران" تقویت شوند و "زمینه دادرسی‌های کیفری مستقل و عادلانه" علیه مقام‌های حکومت ایران فراهم شود.

آگنس کالامارد، دبیرکل سازمان عفو بین‌الملل با اشاره به نقش رئیسی در اعدام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ گفته است: «در سال ۲۰۱۸ سازمان ما اسنادی را منتشر کرد که نشان می‌دهند ابراهیم رئیسی یکی از اعضای "کمیسیون مرگ" بوده که هزاران زندانی محبوس در زندان‌های اوین و گوهردشت را در سال ۱۹۸۸ به جوخه اعدام سپرده است.»

در این بیانیه همچنین رئیسی در جایگاه رییس قوه قضاییه جمهوری اسلامی نیز متهم به نقض گسترده حقوق بشر علیه تظاهرکنندگان مسالمت‌آمیز، مدافعان حقوق بشر و اعضای گروه‌های اقلیت شده است.

سازمان عفو بین‌الملل نوشته است: «قوه قضاییه تحت ریاست رئیسی، در کنار مقامات دولتی و امنیتی مسئول کشتن بیرحمانه صدها زن و مرد و کودک، دستگیری هزاران تظاهرکننده و شکنجه و سوءرفتار با آنها و نیز ناپدید شدن حداقل صدها نفر در جریان اعتراضات آبان ۹۸ است.»

خانم كالامارد ادامه داد: "ما همچنان خواستاریم كه ابراهیم رئیسی به دلیل مشاركت در جنایات گذشته و جاری تحت قوانین بین المللی ، از جمله توسط كشورهایی كه صلاحیت جهانی دارند ، مورد تحقیق قرار گیرد.

عفو بین‌الملل در پایان بیانیه‌اش نوشته است: «حالا زمان آن است که نهادهایی مانند شورای حقوق بشر سازمان ملل گام‌های مشخصی بردارند تا با چرخه سیستماتیک گریز از مجازات در ایران مقابله کنند و پیش از هرچیز با به وجود آوردن ساز و کاری مستقل برای جمع‌آوری و تحلیل شواهد و مدارک جنایات سنگینی که جمهوری اسلامی بر اساس قوانین بین‌المللی مرتکب آنها شده، اجرای عدالت را به طور مستقل ممکن سازند.»<ref>سایت امنستی به زبان انگلیسی ۱۹ ژوئن ۲۰۲۱[https://www.amnesty.org/en/latest/news/2021/06/iran-ebrahim-raisi-must-be-investigated-for-crimes-against-humanity/]</ref>

علاوه بر عفو بین‌الملل شماری از فعالان مدنی و کنشگران مدافع حقوق بشر ایران خواستار محاکمه ابراهیم رئیسی به اتهام "جنایت علیه بشریت" شده‌اند. آن‌ها به نقش رئیسی در "کمیته مرگ" اشاره کرده و جای او را در زندان و نه در کاخ ریاست جمهوری دانسته‌اند.<ref>سایت دویجه وله فارسی - رئیسی باید محاکمه [https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1-%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D8%B4-%D9%85%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%87-%D8%B4%D9%88%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D9%87-%D8%B1%D8%A6%DB%8 شود]</ref>