۱٬۰۴۴
ویرایش
شاهنشاهی مادها: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''شاهنشاهی مادها''' دوران حکومت شاهنشاهی قوم ایرانی‌زبان و آریایی‌تباری است که دست کم ۱۱۰۰ سال پیش از میلاد مسیح یا بیشتر به بخش‌های غربی [[ایران]] آمده و به صورت جدی در آنجا ساکن شدند.<ref name=":3">parskoroosh - [http://parskoroosh.blogfa.com/category/21 تاریخ ایران]</ref> | '''شاهنشاهی مادها''' دوران حکومت شاهنشاهی قوم ایرانی‌زبان و آریایی‌تباری است که دست کم ۱۱۰۰ سال پیش از میلاد مسیح یا بیشتر به بخش‌های غربی [[ایران]] آمده و به صورت جدی در آنجا ساکن شدند.<ref name=":3">parskoroosh - [http://parskoroosh.blogfa.com/category/21 تاریخ ایران]</ref> | ||
قسمت اصلی سرزمین آنها شامل جنوب آذربایجان و قسمتهای دیگری در زاگرس و پایتخت آنها هگمتانه (همدان کنونی) بود. آنها از سده هشتم پیش از میلاد تا ظهور سلسله هخامنشی بر فلات ایران و فراسوی آن حکومت کردند. | قسمت اصلی سرزمین آنها شامل جنوب آذربایجان و قسمتهای دیگری در زاگرس و پایتخت آنها هگمتانه (همدان کنونی) بود. آنها از سده هشتم پیش از میلاد تا ظهور [[شاهنشاهی هخامنشی|سلسله هخامنشی]] بر فلات ایران و فراسوی آن حکومت کردند. | ||
نهایتاً شاهنشاهی ماد توسط هخامنشیان از بین رفت.<ref name=":0">پرشین بلاگ - [https://hashtrood3.persianblog.ir/B356Jg7RXBIDlN6733OQ-مادها مادها]</ref> | نهایتاً شاهنشاهی ماد توسط هخامنشیان از بین رفت.<ref name=":0">پرشین بلاگ - [https://hashtrood3.persianblog.ir/B356Jg7RXBIDlN6733OQ-مادها مادها]</ref> | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
== طوایف ماد == | == طوایف ماد == | ||
مطابق منابع کهن آشوری و یونانی و ایرانی در مجموع معلوم می‌گردد که سه طایفه از شش طایفه تشکیل | مطابق منابع کهن آشوری و یونانی و ایرانی در مجموع معلوم می‌گردد که سه طایفه از شش طایفه تشکیل دهنده اتحاد مادها یعنی بوسیان، ستروخاتیان و بودیان بوده و سه طایفه مادی دیگر عبارت بوده‌اند از آریزانتیان و مغها و سرانجام پارتاکانیان. | ||
مطابق منابع یونانی، در سرزمین کمنداندازان ساگارتی (زاکروتی، ساگرتی) مادی‌های ساگارتی می‌زیسته‌اند که شکل بابلی – یونانی | مطابق منابع یونانی، در سرزمین کمنداندازان ساگارتی (زاکروتی، ساگرتی) مادی‌های ساگارتی می‌زیسته‌اند که شکل بابلی – یونانی شده نام خود یعنی زاگروس (زاکروتی، ساگرتی) را به کوهستان غرب فلات ایران داده‌اند. نام همین طوایف است که در اتحاد طوایف پارس نیز موجود است و خط پیوند خونی طوایف ماد و پارس منجمله از منشأ همین طایفه ساگارتی‌ها (زاکروتی، ساگرتی) است، طوایف پارس قبل از حرکت به سوی جنوب دورانی طولانی را در مناطق مادها بوده و بعدها رو به جنوب رفته‌اند.<ref name=":1" /> | ||
== جنگهای آشور و ماد == | == جنگهای آشور و ماد == | ||
مجموعه لشکرکشی‌های آشور به سرزمین ماد در قرن هشتم پیش از میلاد نتوانست قدرت مادها را در هم بشکند و بیشتر حملات غارتگرانه بودند. دولت ماننا اتحادیه طوایف ماننایی منطقه و خود، از گذشته جزیی از سازمان‌های حکومتی لولوبیان - گوتیان بودند. دولت ماننا در سده هفتم پیش از میلاد جزیی از دولت بزرگ ماد به‌شمار می‌رفت. آخرین لشکرکشی آشور به ماد در سال ۷۰۲ پیش از میلاد بود. خطر حمله از غرب به‌وسیله دولت زورمند آشور، نیاز تشکیل یک دولت متمرکز را برای مادها که جدیدترین مهاجران به زاگرس بوده‌اند بوجود آورده‌است. مادها پایه‌های نخستین شاهنشاهی آریایی‌تباران ( | مجموعه لشکرکشی‌های آشور به سرزمین ماد در قرن هشتم پیش از میلاد نتوانست قدرت مادها را در هم بشکند و بیشتر حملات غارتگرانه بودند. دولت ماننا اتحادیه طوایف ماننایی منطقه و خود، از گذشته جزیی از سازمان‌های حکومتی لولوبیان - گوتیان بودند. دولت ماننا در سده هفتم پیش از میلاد جزیی از دولت بزرگ ماد به‌شمار می‌رفت. آخرین لشکرکشی آشور به ماد در سال ۷۰۲ پیش از میلاد بود. خطر حمله از غرب به‌وسیله دولت زورمند آشور، نیاز تشکیل یک دولت متمرکز را برای مادها که جدیدترین مهاجران به زاگرس بوده‌اند بوجود آورده‌است. مادها پایه‌های نخستین شاهنشاهی آریایی‌تباران (۷۲۸ – ۵۵۰ پیش از میلاد) را در ایران بنیاد نهادند.<ref name=":2" /> | ||
از سال ۶۷۳ پیش از میلاد جنگهای مادها و آشور دوباره شروع شد. از این زمان به بعد در اسناد آشوری‌ها از کشور ماد نیرومند سخن می‌رود که نشان از به رسمیت شناخته شدن موجودیت دولت مادها از طرف آشوری‌ها است. در حدود سال ۶۵۰ پیش از میلاد پادشاهی ماد دولت بزرگی در ردیف ماننا و اورارتو و عیلام بود. بعد از کیمری‌ها، یکی دیگر از قبایل صحرانشین شمال قفقاز، سکاها، به منطقه شمال غرب ایران حمله کردند و در سر راه خود، دولت اورارتو در غرب دریاچه اورمیه و شرق آناتولی را نابود کردند. | از سال ۶۷۳ پیش از میلاد جنگهای مادها و آشور دوباره شروع شد. از این زمان به بعد در اسناد آشوری‌ها از کشور ماد نیرومند سخن می‌رود که نشان از به رسمیت شناخته شدن موجودیت دولت مادها از طرف آشوری‌ها است. در حدود سال ۶۵۰ پیش از میلاد پادشاهی ماد دولت بزرگی در ردیف ماننا و اورارتو و عیلام بود. بعد از کیمری‌ها، یکی دیگر از قبایل صحرانشین شمال قفقاز، سکاها، به منطقه شمال غرب ایران حمله کردند و در سر راه خود، دولت اورارتو در غرب دریاچه اورمیه و شرق آناتولی را نابود کردند. | ||
=== آشوربانیپال پادشاه آشور === | === آشوربانیپال پادشاه آشور === | ||
در زمانی که آشور بانیپال پادشاه نیرومند آشور بر سر قدرت بود جنگی بین مادها و | در زمانی که آشور بانیپال پادشاه نیرومند آشور بر سر قدرت بود جنگی بین مادها و آشوری‌ها درنگرفت ولی جنگهای آشور و عیلام تا نابودی دولت عیلام در سال ۶۴۰ پیش از میلاد ادامه یافت. آشور بانیپال در سال ۶۳۳ پیش از میلاد در گذشت. دولت ماد در این فاصله قدرت خود را مستحکم‌‌تر کرد.<ref name=":2" /> | ||
== ظهور پادشاهی ماد == | == ظهور پادشاهی ماد == | ||
به گفته مورخین یونانی، پس از حملات شدید و خونین آشوریان به مناطق مادنشین، در حدود سال ۷۰۸ | به گفته مورخین یونانی، پس از حملات شدید و خونین آشوریان به مناطق مادنشین، در حدود سال ۷۰۸ پیش از میلاد، رهبر یکی از قبایل مادی دیاکو به‌وسیله مجلس اتحادیه، به عنوان رهبر قبایل مادی انتخاب شده و وظیفه تشکیل یک دولت مرکزی به عهده وی گذاشته می‌شود. این رهبر، دیاکو (دیوکس در یونانی) با متحد کردن قبایل پراکنده مادی و برقراری قوانین مختلف، به عنوان اولین رهبر ماد شناخته می‌شود و اوست که پایتخت خود را در همدان امروز قرار می‌دهد. | ||
[[پرونده:سالنامه.jpg|بندانگشتی|سالنامه بابلی متعلق به نبونید، در این سالنامه شرح وقایع مهمی چون نحوه تسخیر آشور، پیمان اتحاد میان پادشاهان ماد و بابل، نحوه ویران کردن نینوا و … ثبت شده‌است. | [[پرونده:سالنامه.jpg|بندانگشتی|سالنامه بابلی متعلق به نبونید، در این سالنامه شرح وقایع مهمی چون نحوه تسخیر آشور، پیمان اتحاد میان پادشاهان ماد و بابل، نحوه ویران کردن نینوا و … ثبت شده‌است. | ||
قدمت: حدود ۲۵۹۰ سال پیش | قدمت: حدود ۲۵۹۰ سال پیش | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
== تشکیل سلطنت سراسری مادها در ایران == | == تشکیل سلطنت سراسری مادها در ایران == | ||
هووخشتره (کیاکسار مدارک یونانی)، بزرگ‌ترین پادشاه ماد است. توانایی‌های او در منظم کردن ارتش و بستن توافق نامه‌های خارجی با دولتهای همسایه، او را به قدرتمندترین شاه غرب آسیا در زمان خودش تبدیل کرد. هووخشتره در ده سال اول حکومتش موفق شد که رابطه اش را با پادشاه سکاها، پروتوثیس، به اتحاد متقابل تبدیل کند. هووخشتره ارتشش را به دوقسمت پیاده‌نظام مجهز به نیزه و سواره‌نظام تیرانداز (شکلی که از سکاها آموخته بود) تقسیم کرد و برای اولین بار از ارابه‌های جنگی مجهز به نیزه‌های برنده که صد سال بعد در جنگهای [[کورش بزرگ|کورش]] و داریوش معروف شدند، استفاده کرد. در این زمان، آشور بنیپال دوم، شاه نیرومند و بی رحم آشور، درگذشته بود. از طرفی، یک حکومت کلدانی جدید در بابل در حال شکل‌گیری بود و شاه آن، نبوپولسر، در صدد گسترش مرزهای کشورش بود و موفق شده بود بخش‌هایی از مملکت عیلام را نیز تصرف کند. هوخشثره، تصمیم به برقراری یک توافق نامه علیه آشور با نبوپولسر گرفت. | |||
در زمان حکومت هووخشتره ماد قبایل آریازنتا و پارتاکانیان را در نواحی ری و اصفهان و دیگر قبایل ایرانی شرق را تا ناحیه گرگان به اطاعت کشاند و دولت نیرومند سراسری مادها در ایران را تشکیل داد. هوخشتره سپس به پارس حمله کرد و قبایل پارس را به اطاعت درآورد.<ref name=":1" /> | در زمان حکومت هووخشتره ماد قبایل آریازنتا و پارتاکانیان را در نواحی ری و اصفهان و دیگر قبایل ایرانی شرق را تا ناحیه گرگان به اطاعت کشاند و دولت نیرومند سراسری مادها در ایران را تشکیل داد. هوخشتره سپس به پارس حمله کرد و قبایل پارس را به اطاعت درآورد.<ref name=":1" /> | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
=== خشتریته === | === خشتریته === | ||
پس از فرورتیش رهبری مادها را خشتریته (دوره حکومت: | پس از فرورتیش رهبری مادها را خشتریته (دوره حکومت: ۶۵۳ – ۶۲۵ پیش از میلاد) در دست گرفت. خشتریته اولین پادشاهی است که پادشاهی ماد را در غرب فلات ایران تشکیل داد. به دنبال حمله مجدد آشور به مادها خشتریته برای پایان دادن به حملات آشور با ماننا و سکاها پیمان دوستی بست و عملاً با آشور وارد جنگ شد. داستان سلطنت سکاها در ماد خطا است دولت ماد در این فاصله قدرت خود را مستحکم کرد. خشتریته در سال ۶۲۵ پیش از میلاد در گذشت.<ref name=":2" /> | ||
=== هووخشتره-کیاکسار === | === هووخشتره-کیاکسار === | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۵: | ||
دولت ماد در کار ایجاد سازمانی گسترده و دقیق و متکی بر نهادهای قدرتمند در زمینه‌های سیاسی – اقتصادی – نظامی توفیق یافت. دیاکونوف با توجه به سنگ‌نبشته بیستون می‌گوید که سازمان دولتی و سازمان اجتماعی پارس تحت نفوذ شدید نظامات مادها بوده‌است. | دولت ماد در کار ایجاد سازمانی گسترده و دقیق و متکی بر نهادهای قدرتمند در زمینه‌های سیاسی – اقتصادی – نظامی توفیق یافت. دیاکونوف با توجه به سنگ‌نبشته بیستون می‌گوید که سازمان دولتی و سازمان اجتماعی پارس تحت نفوذ شدید نظامات مادها بوده‌است. | ||
هووخشتره در کشورش دست به اقدامات عمرانی زد و هم‌زمان قلمرو خود را در شرق به رود | هووخشتره در کشورش دست به اقدامات عمرانی زد و هم‌زمان قلمرو خود را در شرق به رود جیحون رساند و به زودی پارس و کرمان را نیز ضمیمه کشورش کرد و سراسر ایران را آن چنان‌که در نقشه سرزمین ماد هویدا است برای اولین بار در تاریخ به زیر یک پرچم آورد. مردمانی که امروزه از تبار مادها به‌شمار می‌آیند عبارت‌اند از مردم سرتاسر ایران. هوخشتره بنیانگذار اولین قدرت ایرانی بود.<ref name=":2" /> | ||
== وحدت اقوام مختلف سراسر ایران == | == وحدت اقوام مختلف سراسر ایران == | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
== نابودی پادشاهی ماد == | == نابودی پادشاهی ماد == | ||
با شکستی (۵۵۰ پیش از میلاد) که | با شکستی (۵۵۰ پیش از میلاد) که کورش بزرگ بر ایشتوویگو (دوره حکومت: ۵۸۵ تا ۵۵۰ پیش از میلاد) واپسین پادشاه ماد وارد ساخت شاهنشاهی ماد منحل شد. شاهنشاهی بزرگ ماد دورانی طولانی (۷۲۸ – ۵۵۰ پیش از میلاد) برپایید و جای خود را به شاهنشاهی هخامنشی سپرد، که چیزی جز تداوم دولت و تمدن ماد با همان اقوام نبود.<ref name=":1" /> | ||
سر انجام در سال ۵۵۲ کوروش دوم در مقابل پادشاه آن زمان (آستیاگ) قیام کرد و پس از یک نبرد مادها استقلال خود از دست داده و به عنوان یک استان (ساتراپی) در می‌آید. | سر انجام در سال ۵۵۲ کوروش دوم در مقابل پادشاه آن زمان (آستیاگ) قیام کرد و پس از یک نبرد مادها استقلال خود از دست داده و به عنوان یک استان (ساتراپی) در می‌آید. | ||