مهدی کروبی

مهدی کروبی
اولین حضور	سال ۱۳۴۲
هدف	برقراری حکومت اسلامی بر مبنای ولایت فقیه
سن	۸۲ سال
تاریخ تولد	۴ مهر ۱۳۱۶
شغل	در حال حاضر در حصر خانگی توسط سید علی خامنه‌ای
عنوان	رئیس سابق بنیاد شهید و دبیرکل سابق حزب اعتماد ملی
همسر	فاطمه کروبی
فرزند	محمد حسین، محمد تقی، علی، یاسر
آدرس	ایران
مذهب	مسلمان شیعه

مهدی کروبی (زاده ۴ مهر ۱۳۱۶ در الیگودرز) روحانی سیاست‌مدار ایرانی است که سال‌ها بخشی از حاکمیت رژیم ایران بوده است.

مهدی کروبی تا کلاس ششم ابتدایی در الیگودرز زندگی می‌کرد. او در سال ۱۳۳۳ برای تحصیلات حوزوی به قم رفت و تحصیلات پایه تا اخذ دیپلم ادبی را نیز ادامه داد. مهدی کروبی در حوزه شاگرد روح‌الله خمینی و حسینعلی منتظری بود. او همچنین در سال ۱۳۵۱ از دانشکده الهیات دانشگاه تهران با مدرک لیسانس فارغ التحصیل شد.

مهدی کروبی در سال ۱۳۴۱ ازدواج کرد. او هم‌اکنون دارای ۴ فرزند به نام‌های محمدحسین، محمدتقی، علی و یاسر است.

مهدی کروبی پس از انقلاب ضد سلطنتی مردم ایران در رده‌های بالای حکومتی، دارای مناصب مختلفی بوده است. او از جمله در مناصبی همچون سرپرستی کمیته امداد خمینی، نماینده خمینی در حج، نماینده ۴ دوره مجلس شورای اسلامی، رئیس مجلس سوم و ششم، رئیس بنیاد شهید و مجمع تشخیص مصلحت نظام فعالیت کرده است. در سال‌های اول انقلاب او در ساختمان اصلی بنیاد شهید زندان‌های غیرقانونی و ثبت نشده‌ای را دایر کرده و اداره می‌کرد. از این زندان‌ها برای دستگیری و بازجوی از مخالفین حکومت و فعالین گروه‌های سیاسی استفاده می‌شد. وی در مناظره انتخاباتی با محمود احمدی‌نژاد خمینی را از این امر مطلع دانست. مهدی کروبی همچنین در سال ۱۳۸۴ حزب اعتماد ملی را تأسیس کرد و خود دبیر کل آن شد. وی از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ به بعد بطور کامل از قدرت کنار گذاشته شد و از آن زمان تا کنون به حکم خامنه‌ای در حصر خانگی به سر می‌برد.

پیشینه مهدی کروبی

مهدی کروبی در سال ۱۳۱۶ در الیگودرز لرستان به دنیا آمد. او تا سال ششم ابتدایی در همان‌جا به تحصیل پرداخت. مهدی کروبی درسال ۱۳۳۳ به حوزه‌ی علمیه قم رفت. در حوزه‌ی علمیه علاوه بر دروس حوزه به تحصیلات پایه خود تا اخذ دیپلم ادبی ادامه داد. در سال ۱۳۴۱ با خانم فاطمه کروبی متولد ۱۳۳۵ ازدواج کرد که حاصل این ازدواج ۴ فرزند پسر به ترتیب زیر است:

• محمدحسین کروبی متولد ۱۳۴۴
• محمدتقی کروبی متولد ۱۳۴۶
• علی کروبی متولد ۱۳۵۱
• یاسر کروبی متولد ۱۳۵۷

مهدی کروبی ۴ روز پس از بازداشت روح‌الله خمینی در سال ۱۳۴۲ به مدت ۵۰ روز توسط ساواک بازداشت شد و پس از آزادی در همان سال در آزمون ورودی رشته فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تهران پذیرفته شد. مهدی کروبی همچنین در آذرماه سال ۱۳۴۳ در قم دستگیر و به مدت ۲۵ روز در زندان قزل قلعه به همراه مصطفی خمینی و ربانی شیرازی بازداشت بود.

در سال ۱۳۴۴ بعد از انجام سخنرانی در شهرهای آبادان و کرمانشاه مجددا دستگیر و پس از چند روز، از آن شهرها اخراج شد.

در ابتدای سال ۱۳۴۵ و به دنبال برخی فعالیت‌ها در قم، آیت الله منتظری و تعداد دیگری از روحانیون دستگیر شدند، حکم بازداشت مهدی کروبی هم صادر شد اما او مخفیانه به نجف رفت. مهدی کروبی در اوایل زمستان همان سال پس از بازگشت به ایران دستگیر و بعد از چند روز بازداشت به گنبدکاووس تبعید شد.

دو ماه پس از بازگشت از تبعید، مجدداً به خاطر توزیع نامه سرگشاده خمینی به هویدا، تحت تعقیب قرار گرفت و در مدرسه ای روبروی بیمارستان دکتر سپیر در خیابان سیروس نزد شیخ محمد رحیمی (این فرد در سالهای اخیر در نارمک به قتل رسید) مخفی شد. پس از چند روز ساواک به آنجا حمله کرد و مهدی کروبی را دستگیر کرد. مأموران ساواک می‌خواستند منبع اصلی توزیع این نامه را (که سید محمود دعایی مدیرفعلی روزنامه اطلاعات بود) پیدا کنند.

بعد از انجام بازجویی‌ها مهدی کروبی به زندان قزل قلعه منتقل شده و در آنجا با علی اکبر هاشمی رفسنجانی، ربانی شیرازی، (دکتر) شریعتی سبزواری، فهیم کرمانی و مرآتی- داماد سیدحسن معینی- هم‌بند شد.

مهدی کروبی پس از سه ماه بازداشت در قزل قلعه به بند ۴ زندان قصر منتقل شد و در آنجا با گروه های مختلف ملی-مذهبی و مارکیست‌ها هم بند بود.

از زندانیان مربوط به ۱۵ خرداد محسن طاهری، امیرحسینی و تقی درچه‌ای و دکتر عباس شیبانی، علی بابایی و مفیدی از نهضت آزادی، و از مارکسیست‌های سرشناس، عمویی و کی‌منش در آنجا زندانی بودند. محمد منتظری و علوی داماد آیت الله طالقانی هم در همان زندان بودند. او در سال ۱۳۵۱ مشمول عفو شده و آزاد شد. طولانی‌ترین دوره‌ی زندان کروبی از سال ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۶ بود.

مناصب مهدی کروبی پس از انقلاب

• مهدی کروبی پس از انقلاب در اسفندماه ۵۷ حکم مسئولیت کمیته امداد را از طرف خمینی به همراه عسگر اولادی و شفیق دریافت کرد.
• اوایل سال ۱۳۵۸ خمینی طی حکمی نمایندگی تام الاختیار خود در لرستان را به مهدی کروبی محول کرد.
• مهدی کروبی در زمستان سال ۱۳۵۸ به عضویت مجلس شورای اسلامی درآمد.
• در همان سال یعنی ۱۳۵۸ مهدی کروبی از طرف خمینی مسئول تأسیس بنیاد شهید شد.
• در سال ۱۳۶۲ به مجلس راه یافت، در سال ۱۳۶۴ نماینده خمینی در امور حج گردید.
• در سال ۱۳۶۶ با انشعاب از جامعه روحانیت مبارز مجمع روحانیون مبارز را بنا گذاشت

• در سال ۱۳۶۸ توسط خمینی سرپرستی برخی از اموال باقی مانده از حکومت پهلوی به وکالت از سوی خمینی به وی محول شد
• تقریباً همزمان با این حکم به عضویت مجلس بازنگری قانون اساسی درآمد.

• در سال ۱۳۶۹ به همراه بقیه کاندیداهای مجمع روحانیون مبارز توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شد.

کنار گذاشته‌ شدن مهدی کروبی از قدرت

مهدی کروبی در سال ۱۳۷۱ پس از اعتراض به دخالت شورای نگهبان در انتخابات مجلس تا سال ۱۳۷۶ از قدرت کنار گذاشته شد. در سال ۱۳۷۵ از میر حسین موسوی برای ریاست جمهوری دعوت کرد، اما پس از امتناع وی خاتمی برای پذیرش کاندیداتوری ریاست جمهوری فراخواند.

مهدی کروبی در سال ۱۳۸۴ حزب اعتماد ملی را تاسیس کرد که بعد از اعتراضات مردم در سال ۱۳۸۸ پلمپ و تعطیل شد. آخرین منصب مهدی کروبی پس از نمایندگی و ریاست مجلس ششم، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام بود.

پس از حوادث سال ۱۳۸۸ و انتخاب احمدی نژاد به همراه میرحسین موسوی به نحوه برگزاری انتخابات اعتراض کرد اما با اوج‌گیری قیام مردم با بی عملی در برابر سرکوب و کشتار مردم به همراه موسوی باعث سرخوردگی بخشی عظیمی از جوانان خواهان تغییر شد و در نهایت به پیشنهاد پاسدار حسین نجات معاون طائب به فرمان خامنه‌ای در حصر خانگی قرار گرفت، و پس از حصر هم درگیر فعالیتهایی در حد نامه‌نگاری به رهبر جمهوری اسلامی و طرح ایراد و انتقاد به او بوده است.

فعالیت‌های مهدی کروبی

معرفی بازجویان مطمئن به زندان اوین

بنا بر اظهارات برخی از زندانیان سیاسی آزاد شده مهدی کروبی در سال ۱۳۶۰ که همزمان مسئولیت بنیاد شهید و نمایندگی تام الاختیار خمینی را در لرستان به عهده داشت، به درخواست لاجوردی دادستان دادگاه‌های انقلاب، مسئولیت معرفی پاسدارانی را که می‌توان در شرایط اوین و شکنجه‌ها به آنان اطمینان کامل داشت، معرفی و برای کار به اوین می‌فرستد. در آن زمان به دلیل اوج‌گیری دستگیری‌ها و اعدام‌های سال ۶۰ ، لاجوردی به پاسداران تهران اطمینان کافی نداشت.

برخی از پاسداران معرفی شده توسط کروبی توسط زندانیانی که در دهه شصت زندانی بوده‌اند بعنوان عوامل شکنجه شناسایی شده‌اند. از جمله پاسداری به نام سرلک و فردی بنام مصطفی رمضانی با نام مستعار اسلامی سربازجوی شعبه ۷ اوین در دهه شصت بود که توسط مهدی کروبی برای کار در زندان اوین فرستاده شده بود. لازم به ذکر است که مهدی کروبی حتی پس از حصر ارتباط و علاقه‌اش به اسدالله لاجوردی را پنهان نکرده و در مجلس ختم او در ۳ شهریور سال ۱۳۸۷ شرکت و به وی ادای احترام کرد.

حادثه خونین مکه در سال ۱۳۶۶

در روز جمعه، نهم مرداد ماه سال ۱۳۶۶، در اثر درگیری گسترده مأموران انتظامی عربستان با گروهی از زائران ایرانی، صدها نفر، از جمله گروهی از ماموران عربستان کشته شدند. این ماجرا، بزرگترین کشتار حجاج شرکت کننده در مراسم حج در تاریخ معاصر محسوب می‌شود.

آمار رسمی تلفات این حادثه از سوی عربستان ۴۰۲ کشته اعلام شده که ۲۷۵ تن از آنان ایرانی و نیمی از آنان زن بودند. اما آمار اعلام شده از سوی ایران از کشته شدن ۳۲۵ ایرانی (۲۰۳ زن و ۱۲۲ مرد) خبر می‌دهد.

روزنامه جمهوری اسلامی ۲ مرداد ۱۳۶۶

خمینی به «زائران بیت‌الله الحرام در خصوص مسائل جهان اسلام و محرومین سراسر گیتی» طی پیامی اعلام کرد: «اسلام سنگرهای کلیدی جهان را فتح خواهد کرد».

لازم به یادآوری است که سال ۶۵ قبل از مراسم حج، پلیس عربستان در روز ۱۰مرداد(۲۸اوت ۱۹۸۶) یک محموله بزرگ مواد انفجاری را در چمدان زائران ایرانی کشف کرد. در همین رابطه ۱۰۰تن از عناصر مخفی رژیم ایران که به‌عنوان زائر فرستاده شده بودند، در عربستان دستگیر شدند.

رسانه‌ها در ۸ مرداد ۶۶ نوشتند: «به دعوت نماینده امام، راهپیمایی بزرگ برائت از مشرکین فردا در مکه مکرمه برگزار می‌شود». در این راهپیمایی یک اکیپ ۱۷۰نفره از اعضای شبکهٴ‌ تروریسم بین‌المللی رژیم ایران هم شرکت داشت. در حین راهپیمایی، افرادی از همین اکیپ ۱۷۰نفره قصد تسخیر حرم و به دست گرفتن بلندگوهای آنجا را می‌کنند. پلیس عربستان هم که طرح را کشف کرده بود، به مقابله با آنها می‌پردازد و شلیک می‌کند. حاصل این درگیری، مرگ ۴۰۲تن و مجروح شدن ۶۵۰تن از حجاج بود که ۲۷۵ ایرانی بینشان بودند.

سایت عصر ایران، ۲۳ آبان ۱۳۸۸: «کسانی که در سال ۱۳۶۶ شمسی حج تمتع برگزار نمودند، شاهد قتل‌عام قریب به پانصد نفر از حجاج ایرانی بودند. نویسنده‌ این سطور نیز خود در آن سال از نزدیک شاهد ماجرا بوده است که تاکنون به‌خاطر حفظ منافع ملی کشور و مسائل دیگر، از افشای آن خودداری شده است. بعضی از این مطالب به قرار ذیل می‌باشد: عده‌یی از دانشجویان تندرو که بعداً مشخص شد جناب آقای محسن میردامادی و دوستانش جزو این گروه بودند، برنامه‌هایی طراحی نموده بودند که بعد از راهپیمایی حجاج که در یکی از میادین مکه به سمت حرم بود، داخل حرم شوند و با تصاحب بلندگوی مسجد الحرام، شعار مرگ بر آمریکا و مطالب دیگر را قرائت نمایند که پلیس عربستان از این قضیه مطلع می‌شود. آگاهان، شدت عمل پلیس عربستان را در جریان آن راهپیمایی ناشی از این مسأله می‌دانستند...».

در آن زمان مهدی کروبی از طرف روح‌الله خمینی به سرپرستی حجاج ایرانی منصوب شده بود و به همین دلیل بلافاصله از عربستان اخراج شد.

احمد خمینی در نوشته‌ای که با عنوان رنج‌نامه بعد از برکناری آیت الله منتظری منتشر کرد، ضمن اشاره به یکی از نامه‌های انتقادی منتظری خطاب به روح‌الله خمینی، مساله ارسال مواد منفجره به عربستان را «کارهای انقلابی» نامیده و نوشت:

«آیا راهی برای کارهای انقلابی غیر از آنچه در مکه شد وجود دارد؟ البته اینگونه کارها گاهی بدون گیر و اشکال انجام می‌گیرد و گاهی لو می‌رود. این به معنای موافقت من با این گونه کارها نیست، ولی به طور کلی، معمول این گونه کارها همین است.»

این پاسخ احمد خمینی به بخشی از نامه آیت‌الله منتظری در تاریخ ۱۷ مهر ۱۳۶۵ اشاره دارد که خطاب به خمینی نوشته بود:

«سپاه در وقت حج یک کار غلط ناروا انجام می‌دهد و از ساکهای حدود صدنفر حجاج پیرمرد و پیرزن بدون اطلاع آنان سوء استفاده می‌کند به نحوی که در عربستان در وقت حج آبروی ایران و انقلاب را بردند و آقای کروبی ناچار شد از ملک فهد طلب لطف کند، لابد حضرتعالی شنیده‌اید؛ آن وقت در همان کشور بعضی زمزمه راه می‌اندازند که خوب است بگوئیم از طرف سید مهدی هاشمی بوده و یک نفر از شش نفر افراد سپاهی که متصدی این کار غلط بوده‌اند آمد نزد من و به من گفت مسئول من در سپاه اصرار می‌کند که بگویم از طرف سید مهدی هاشمی این کار انجام شده، و در مجلس و هیئت دولت و محافل دیگر هم شایع کردند.»

مهدی کروبی پس از این واقعه هیچ‌گاه در مورد آن صحبتی نکرد. رژیم ایران این حادثه را به سازمان مجاهدین خلق ایران نسبت داد.

ساختن زندان در بنیاد شهید

مهدی کروبی در سال ۱۳۵۸ ریاست بنیاد شهید در ایران را به عهده گرفت. از جمله فعالیت‌های او در بنیاد شهید که در مناظره‌های تلویزیونی به آن اشاره شد ساختن زندان‌های غیررسمی در زیرزمین ساختمان این بنیاد بود. مهدی کروبی در مناظره خود با احمدی نژاد، همه‌ی فعالیت‌های خود در این بنیاد را فعالیت‌هایی دانست که با اجازه‌ی خمینی انجام شده است. مهدی کروبی در این زندان‌ها به زندانی‌ کردن و شکنجه‌ی مخالفان سیاسی، فعالان گروه‌ها و یا افرادی که در کار وی مان... غیره می‌پرداخت.

در جریان دعواهای جناحی پس از انتخابات و طرد شدن کروبی از قدرت، یکی از بسیجیان شکنجه شده در این زندان‌ که مشکلی با مهدی کروبی داشت از ماجرای زندانی شدن در زندان بنیاد شهید پرده برداشت.

ماجرای کروبی و زنان قربانیان جنگ

به گفته‌ی زنان قربانیان جنگ و پاسداران کشته شده در جنگ هشت ساله، مهدی کروبی در بنیاد شهید یک بنگاه دوستیابی ایجاد کرده بود که در آن زنان بیوه را به ازاء دریافت مستمری و اعطای امکانات مجبور به ازدواج با دیگر پاسداران می‌کرد. برخی از این زنان ابراز کرده‌اند که مورد تهدید واقع شده یا به اجبار به همسری شخص مهدی کروبی درآمدند و بعد رها شده‌اند.

سکوت کروبی در تظاهرات ۱۳۸۸

آخرین حرکت سیاسی پرحاشیه‌ی مهدی کروبی شرکت در انتخابات سال ۱۳۸۸ به همراه میرحسین موسوی بود که پس از اعتراضات فراگیر مردم در نفی دیکتاتوری و مطالبات دموکراسی خواهانه آنها خانه نشینی پیشه کرد. خانه‌نشینی کروبی و کنار کشیدن میرحسین موسوی که خواهان اطاعت بی تنازل از قانون شده بود، به مهار کردن تظاهرات ۸۸ کمک کرد.

گاهشمار زندگی کروبی

• آغاز تحصیلات حوزوی:  سال ۱۳۳۳ در قم
• آغاز تحصیلات دانشگاهی : سال ۱۳۴۳ دانشکده الهیات دانشگاه تهران
• تاریخ ازدواج:  فروردین ۱۳۴۱
• همسر:  فاطمه کروبی متولد ۱۳۲۵
• پایان تحصیلات دانشگاهی سال ۱۳۵۱( به دلیل دستگیری های مکرر و نیز زندگی مخفی در برخی سال های فاصله۱۳۴۳ تا ۱۳۵۱ و نیز به خاطر تأثیر در ارائه پایان نامه که شرح آن در متن زندگینامه آمده، اخذ لیسانس حدود ۸ سال به طول انجامید).
• سابقه بازداشت های سیاسی: نخستین بازداشت سال ۱۳۴۲ و آخرین آن ماه رمضان سال ۵۷. طولانی ترین بازداشت به مدت بیش از سه سال که در سال ۱۳۵۳ آغاز و در اواخر سال ۵۶ به پایان رسید.
• نخستین مسئولیت اجرایی در ماه های پایانی رژیم گذشته: دیدار با اعتصابیون و انتقال کمک های مالی به بعضی از آنها
• نخستین مسئولیت رسمی در نظام جمهوری اسلامی: سرپرستی کمیته امداد خمینی
• سایر مسئولیت ها: ریاست بنیاد شهید در فاصله سالهای ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۱
• نمایندگی خمینی در حج در فاصله سال های ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۹
• نمایندگی مردم در مجالس اول، دوم، سوم و ششم
• ریاست مجالس سوم و ششم
• عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام