کاربر:Khosro/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
Khosro (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Khosro (بحث | مشارکت‌ها)
 
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148پیکسل]]
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148پیکسل]]
{{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام             = میرزا حسن مستوفی‌الممالک
| نام = ژانت آفاری (Janet Afary)
| تصویر           = مستوفی الممالک؛2.jpg
| تصویر = ژانت آفاری2.jpg
| شرح تصویر       = میرزا حسن مستوفی‌الممالک آشتیانی
| توضیح تصویر = ژانت آفاری؛ تاریخ‌نگار، استاد دانشگاه و پژوهشگر مطالعات زنان و ایران‌شناسی
| نام کامل        =  
| نام اصلی = ژانت آفاری (Janet Afary)
| معروف به        = مستوفی‌الممالک
| زمینه فعالیت = تاریخ ایران مدرن، مطالعات جنسیتی، فمینیسم، سیاست و فرهنگ خاورمیانه
| نام مستعار      = آقا
| ملیت = آمریکایی-ایرانی
| زادروز          = ۱۲۵۳ خورشیدی
| تاریخ تولد = ۱۳۳۵ شمسی (۱۹۵۶ میلادی)
| شهر تولد         = تهران
| محل تولد = نیویورک، ایالات متحده
| کشور تولد        = ایران
| والدین = پدر: نعیم آفاری؛ مادر: انور پیرنظر
| تاریخ مرگ       = ۶ شهریور ۱۳۱۱ خورشیدی
| تاریخ مرگ =
| شهر مرگ         = تهران
| محل مرگ =
| کشور مرگ         = ایران
| علت مرگ =
| نام همسر        = عصمت‌الدوله (دختر ناصرالدین شاه قاجار)
| محل دفن =
| فرزندان          = فرزندان متعدد
| مذهب =
| خویشاوندان سرشناس = میرزا یوسف مستوفی‌الممالک (پدر، صدراعظم ناصرالدین شاه)
| در زمان حکومت =
| تحصیلات          = صرف و نحو عربی، ادبیات، شرعیات، زبان فرانسه
| اتفاقات مهم =  
| دین              = اسلام (گرایش‌های صوفیانه)
| نام دیگر =
| حزب سیاسی        =
| لقب =
| سمت              = نخست‌وزیر ایران (شش دوره: ۱۲۸۹–۱۳۰۶ خورشیدی)
| بنیانگذار =
وزیر مالیه
| پیشه = استاد دانشگاه، نویسنده، مترجم، پژوهشگر
وزیر جنگ (چند دوره)
| سال‌های نویسندگی =
وزیر دربار احمد شاه
| سبک نوشتاری = آکادمیک، تحلیلی تاریخی با تمرکز بر جنسیت و سیاست
| پست‌های قبلی      = صدراعظم موقت، موسس و عضو مجمع انسانیت
| کتاب‌ها = سیاست جنسیتی در ایران مدرن، انقلاب مشروطه ایران، فوکو و انقلاب ایران، چرند و پرند، ملانصرالدین
| فعالیت‌ها        =  
| نمایشنامه‌ها =
| قبل از          =
| دیوان اشعار =
| بعد از          =
| تخلص =
| وب‌گاه رسمی      =
| همسر = کوین بی. اندرسون
| امضا            =
| فرزندان = یک دختر (لینا)
| زیرنویس          =
| تحصیلات = کارشناسی ارشد زبان‌شناسی از دانشگاه تهران، دکترای تاریخ و مطالعات خاور نزدیک از دانشگاه میشیگان
}}
| علت شهرت = پژوهش‌های پیشگامانه در تاریخ جنسیت و فمینیسم در ایران، تحلیل انقلاب مشروطه و سیاست‌های جنسیتی مدرن
'''میرزا حسن مستوفی‌الممالک آشتیانی'''، (متولد سال ۱۲۵۳، تهران - درگذشته ۶ شهریور ۱۳۱۱، تهران) یکی از برجسته‌ترین رجال سیاسی و دولتمردان دوران قاجار و اوایل پهلوی، نمادی از وطن‌دوستی، پاک‌دستی و تلاش برای اصلاحات اداری و سیاسی ایران بود. او سومین پسر میرزا یوسف مستوفی‌الممالک، صدراعظم [[ناصرالدین شاه]]، در رمضان ۱۲۹۱ هجری قمری (۱۲۵۳ خورشیدی) در تهران به دنیا آمد. خاندان مستوفی بیش از یک قرن مقام مستوفی‌الممالک (وزیر دارایی) را در اختیار داشتند و میرزا حسن در ده‌سالگی این لقب را از پدر به ارث برد. تحصیلات مقدماتی او تحت نظر معلم سرخانه و محمودخان ملک‌الشعرا، شامل صرف و نحو عربی، ادبیات و شرعیات بود. او زبان فرانسه را به خوبی می‌دانست و گرایش‌های صوفیانه‌ای داشت که بر رفتار بزرگ‌منشانه‌اش تأثیر گذاشت. عموم مردم او را «آقا» خطاب می‌کردند که نشانه‌ای از احترام عمومی به شخصیت ملی‌اش بود.
|اندازه تصویر=290پیکسل}}
'''ژانت آفاری،''' به انگلیسی '''Janet Afary''' (متولد ۱۹۵۶ میلادی، ۱۳۳۵ شمسی، نیویورک)، تاریخ‌نگار، استاد دانشگاه و پژوهشگر برجسته مطالعات ایران، جنسیت و فمینیسم است. او از والدینی ایرانی-یهودی زاده شد و در ایران بزرگ شد. کارشناسی ارشد زبان‌شناسی را از دانشگاه تهران و دکترای تاریخ و مطالعات خاور نزدیک را از دانشگاه میشیگان با تمایز دریافت کرد. پایان‌نامه‌اش جایزه راکهام را برد. ژانت آفاری از ۱۳۷۱ شمسی در دانشگاه «پوردو» تدریس کرد و در سال ۱۳۸۷، به دانشگاه کالیفرنیا سانتا باربارا پیوست، جایی که استاد برجسته مطالعات دینی و تاریخ است و کرسی ملچامپ در مطالعات جهانی دین و مدرنیته را تا ۱۴۰۳ داشت.  


میرزا حسن مستوفی‌الممالک در جوانی، پس از تضعیف موقعیت خانوادگی در دربار [[مظفرالدین شاه]]، به اروپا سفر کرد و پنج تا هفت سال اقامت داشت. این دوره بر افکار او تأثیر عمیقی گذاشت و ثروت پدری را در زندگی اشرافی از دست داد. بازگشت او در سال ۱۳۲۵ ق به ایران، همزمان با [[جنبش مشروطه ایران|جنبش مشروطه]] بود و به اصرار [[میرزا علی‌اصغر خان اتابک اعظم|اتابک]] اعظم، وارد سیاست شد. او مجمع انسانیت را تشکیل داد و با دکتر مصدق فعالیت کرد. او تا بمباران مجلس، وزیر جنگ بود و پس از فتح تهران، وزیر مالیه کابینه سپهدار و سپس وزیر دربار [[احمد شاه]] شد. مستوفی‌الممالک شش بار (از ۱۳۲۸ ق تا ۱۳۳۶ ق) نخست‌وزیر گردید و در دوره‌های مختلف، وزیر جنگ، داخله، مالیه و مشاور بود. دوره‌های نخست‌وزیری او با رویدادهای کلیدی همراه بود: ترور [[سید عبدالله بهبهانی]]، [[میرزا محمدعلی خان تربیت|محمدعلی تربیت]] و مرتضی قلی‌خان صنیع‌الدوله؛ جنگ جهانی اول و اشغال ایران توسط روس، انگلیس و عثمانی؛ تهدید پایتخت توسط روس‌ها؛ مهاجرت به کرمانشاه و اسلامبول؛ تعطیلی مجلس سوم؛ قحطی بزرگ ۱۲۹۷؛ ترور نافرجام [[سید حسن مدرس]]؛ خلع سلاح مجاهدین؛ استخدام مستشاران خارجی؛ پاسخ به اولتیماتوم انگلیس؛ اعلام بی‌طرفی در جنگ جهانی اول؛ رد پیشنهاد انگلیس برای قوای متحدالشکل؛ تأسیس ذوب‌آهن و کتابخانه ملی؛ قانون نظام وظیفه؛ اصلاح حقوق مستخدمین و کسر حقوق کارمندان.
ژانت آفاری ریاست انجمن مطالعات ایران، انجمن مطالعات زنان خاورمیانه و شورای هماهنگی زنان در تاریخ را بر عهده داشته است. آثار کلیدی او شامل [[جنبش مشروطه ایران|انقلاب مشروطه ایران]]: دموکراسی مردمی، سوسیال دموکراسی و خاستگاه‌های فمینیسم؛ فوکو و انقلاب ایران: جنسیت و اغواهای اسلام‌گرایی، سیاست جنسیتی در ایران مدرن، چرند و پرند: طنز انقلابی در ایران و ملانصرالدین: ساخت یک شیاد مدرن است. این کتاب‌ها جوایزی مانند جایزه انجمن مطالعات خاورمیانه بریتانیا، جایزه لطیفه یارشاطر و جایزه انجمن دوستی بریتانیا-کویت را کسب کرده‌اند.  


میرزا حسن در دوره پنجم نخست‌وزیری (۵ بهمن ۱۳۰۱)، با مخالفت مدرس و سوسیالیست‌ها روبرو شد. مدرس او را «شمشیر مرصع» نامید و با [[احمد قوام|قوام‌السلطنه]] مقایسه کرد. مستوفی در نطق مشهور خود گفت: «نه آجیل می‌دهیم، نه آجیل می‌گیریم.» او پس از سه سال خانه‌نشینی، در ۱۶ خرداد ۱۳۰۵ ششمین بار نخست‌وزیر شد، اما در سال ۱۳۰۶ به دلیل اعتراض کارمندان به کسر حقوق، استعفا داد. او گرایش روسوفیلی داشت، اما وابستگی به روسیه نداشت. در عرصه فرهنگی، نیمی از ثروت را وقف کرد: باغ‌های ونک برای مدرسه عالی دختران (دانشگاه الزهرا) و در قحطی ۱۲۹۷، املاکی فروخت تا ۱۶۰ هزار نفر را نجات دهد. او ایده [[نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران|ملی شدن صنعت نفت ایران]] را مطرح کرد و کاپیتولاسیون را لغو نمود. مستوفی‌الممالک در ۶ شهریور ۱۳۱۱ (۲۵ ربیع‌الثانی ۱۳۵۱ ق) بر اثر سکته قلبی درگذشت و در آرامگاه خانوادگی‌اش در ونک دفن شد. کارنامه او ترکیبی از موفقیت‌ها (مانند بی‌طرفی در جنگ) و ناکامی‌ها (مانند سهل‌انگاری در برابر [[رضاشاه پهلوی|رضاخان]]) است، اما وجاهت ملی‌اش او را به آخرین سیاستمدار سنتی ایران تبدیل کرد.<ref name=":0">[https://www.iichs.ir/fa/news/947/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%AE%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9 میرزا حسن خان مستوفی‌الممالک - پژوهشکده تاریخ معاصر] 1</ref><ref name=":1">[https://www.iichs.ir/fa/news/8262/%D8%B4%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D8%AF شمشیر جواهرنشانی که برای روزهای سلام به‌کار می‌آمد - پژوهشکده تاریخ معاصر] 2</ref><ref name=":2">[https://www.edub.ir/education/view/19837:%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9+%D8%AF%D8%B1+%D8%B3%D9%BE%D9%87%D8%B1+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1 اثرگذاری مستوفی‌الممالک در سپهر سیاسی قاجار - بانک مقالات ایران]</ref><ref name=":3">[https://www.rouydad24.ir/fa/news/387533/%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C%7C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%A8-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%86%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D8%A7%D8%AF مستوفی چگونه در دوران التهاب، کابینه نیم‌بند خود را تشکیل داد؟ - رویداد ۲۴]</ref><ref name=":4">[http://pajoohe.ir/%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9__a-39107.aspx حسن مستوفی (مستوفی الممالک) - پژوهه]</ref><ref name=":5">[https://www.ibna.ir/news/251479/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D9%88-%D9%86%D8%B4%DB%8C%D8%A8-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D9%88%D9%87-%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87 فراز و نشیب‌های زندگی مستوفی‌الممالک به روایت نوه ناصرالدین‌شاه - ایبنا]</ref>
ژانت آفاری بیش از ۱۰۰ مقاله در مجلاتی چون نیشن، گاردین و هافینگتون پست منتشر کرده و بر موضوعاتی مانند سیاست جنسیتی، خانواده، صمیمیت و جنسیت در جوامع مسلمان‌نشین تمرکز دارد. او آزادی مشروط در قانون اساسی مشروطه ایران را بررسی کرده و انقلاب جنسی ناتمام ایران را تحلیل می‌کند. آفاری با کوین بی. اندرسون ازدواج کرده و یک دختر و یک نوه دارد.


== خاندان و زندگی اولیه ==
== زندگی اولیه و خانواده ==
[[پرونده:کودکی مستوفی‌الممالک.jpg|جایگزین=کودکی مستوفی‌الممالک|بندانگشتی|کودکی مستوفی‌الممالک]]
[[پرونده:ژانت آفاری و همسرش.jpg|جایگزین=ژانت آفاری و همسرش کوین اندرسون|بندانگشتی|287x287پیکسل|ژانت آفاری و همسرش کوین اندرسون]]
خاندان آشتیانی از خاندان‌های برجسته و اثرگذار در ساختار دیوانی عصر قاجار بود که منصب مستوفی‌الممالکی – به معنای وزارت مالیه و نظارت بر دخل‌وخرج دولت – را برای بیش از یک قرن در اختیار داشت. ریشه این خاندان به آشتیان در استان مرکزی بازمی‌گردد و اعضای آن به سبب مهارت در امور مالی و اداری، در دربار ناصرالدین شاه و جانشینانش جایگاه ویژه‌ای یافتند.


میرزا حسن‌خان آشتیانی، معروف به مستوفی‌الممالک، از نسل سوم این خاندان بود که لقب مستوفی‌الممالکی را به صورت موروثی دریافت کرد. این منصب، تنها نماد اقتدار اقتصادی نبود، بلکه پلی میان سنت‌های دیوانی قدیم و تحولات مشروطه محسوب می‌شد و خاندان آشتیانی را در زمره نخبگان اداری و سیاسی قرار می‌داد.
=== تولد و زمینه خانوادگی ===
ژانت آفاری در سال ۱۳۳۵ شمسی (۱۹۵۶ میلادی) در نیویورک سیتی زاده شد. والدین او نعیم آفاری (پدر) و انور پیرنظر (مادر) بودند که هر دو ایرانی-یهودی بودند و در ایالات متحده اقامت داشتند، در حالی که در تجارت با ایران فعالیت می‌کردند. آفاری در ایران بزرگ شد و این زمینه دوفرهنگی تأثیر عمیقی بر پژوهش‌های او در مورد فرهنگ و سیاست ایران گذاشت. این ریشه‌های خانوادگی او را با جوامع ایرانی-یهودی آشنا کرد و پایه‌ای برای فعالیت‌های اولیه‌اش فراهم آورد.


میرزا حسن مستوفی‌الممالک در سال ۱۲۵۴ خورشیدی (۱۲۹۲ قمری) در آشتیان – گرچه برخی منابع محل تولد او را تهران دانسته‌اند – به دنیا آمد و سومین پسر میرزا یوسف مستوفی‌الممالک آشتیانی، صدراعظم ناصرالدین شاه، بود. میرزا یوسف، از دولتمردان برجسته عصر ناصری، افزون بر مدیریت امور مالی، در سیاست‌های کلان دولت نیز نقش محوری داشت و مورد اعتماد شاه بود. درگذشت او در سال ۱۳۰۳ قمری، زمانی رخ داد که حسن حدود ۱۱–۱۲ سال داشت؛ رخدادی که علی‌رغم تلخی، سرآغاز ورود جدی او به عرصه قدرت شد.
در دهه ۱۳۶۰ شمسی (۱۹۸۰ میلادی)، ژانت آفاری به عنوان هماهنگ‌کننده انجمن یهودیان ایرانی کالیفرنیا فعالیت کرد، که نشان‌دهنده ارتباط او با جامعه ایرانی-یهودی در خارج از کشور بود. این تجربیات اولیه او را به سوی مطالعات فرهنگی و تاریخی ایران سوق داد و نقش مهمی در شکل‌گیری دیدگاه‌های او در مورد مهاجرت و هویت فرهنگی ایفا کرد.
=== زندگی شخصی و خانوادگی ===
ژانت آفاری در سال ۱۳۷۰، (۱۹۹۱ میلادی) با کوین بی. اندرسون، استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه کالیفرنیا سانتا باربارا، ازدواج کرد. آنها یک دختر به نام لینا دارند که فارغ‌التحصیل حقوق از دانشگاه کالیفرنیا برکلی است و به عنوان قاضی اداری در کمیسیون خدمات عمومی فعالیت می‌کند. آفاری همچنین یک نوه به نام لیلا دارد. این خانواده در کالیفرنیا زندگی می‌کند و همکاری‌های حرفه‌ای آفاری با همسرش در چندین کتاب مشترک مشهود است، که نشان‌دهنده تأثیر متقابل زندگی شخصی و حرفه‌ای او است. <ref name=":0">[https://www.7dorim.com/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A2%D9%81%D8%A7%D8%B1%DB%8C/ ژانت آفاری - مرکز یهودیان ایران]</ref><ref name=":1">[https://www.religion.ucsb.edu/people/janet-afary ژانت آفاری - گروه مطالعات دینی]</ref><ref name=":2">[https://janetafary.com/ ژانت آفاری - سایت شخصی]</ref>
== آموزش و تحصیلات آکادمیک ==
[[پرونده:ژانت آفاری1.jpg|جایگزین=ژانت آفاری|بندانگشتی|220x220px|ژانت آفاری]]ژانت آفاری کارشناسی ارشد زبان‌شناسی را در سال ۱۳۴۹ شمسی (۱۹۷۰ میلادی) از دانشگاه تهران دریافت کرد. این دوره تحصیلی او را با اصول زبان‌شناسی و مطالعات فرهنگی آشنا کرد و پایه‌ای برای پژوهش‌های بعدی‌اش در تاریخ و جنسیت فراهم آورد.  
=== دکترا و جوایز تحصیلی ===
آفاری دکترای تاریخ و مطالعات خاور نزدیک را با تمایز در سال ۱۳۷۰ شمسی (۱۹۹۱ میلادی) از دانشگاه میشیگان، آن آربر، به دست آورد. پایان‌نامه او جایزه راکهام برای پایان‌نامه برجسته را دریافت کرد. این آموزش‌ها پایه‌ای برای تمرکز او بر تاریخ مدرن ایران و مطالعات جنسیتی فراهم کرد و او را به عنوان یک پژوهشگر برجسته معرفی کرد. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />
== حرفه آکادمیک و دانشگاهی ==
=== موقعیت‌های تدریس و تحقیقاتی ===
ژانت آفاری از سال ۱۳۷۱ (۱۹۹۲ میلادی) تدریس در دپارتمان تاریخ و برنامه مطالعات زنان دانشگاه پوردو را آغاز کرد و تا ۱۳۸۷ (۲۰۰۸ میلادی) ادامه داد. در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی)، به عنوان پژوهشگر دانشگاهی پوردو منصوب شد. سپس، به دانشگاه کالیفرنیا سانتا باربارا پیوست و به عنوان استاد برجسته مطالعات دینی و تاریخ فعالیت کرد. او کرسی اهدایی ملچامپ در مطالعات جهانی دین و مدرنیته را از ۱۳۸۸ (۲۰۰۹ میلادی) تا ۱۴۰۳ (۲۰۲۴ میلادی) بر عهده داشت. آفاری همچنین به عنوان استاد برجسته در پوردو در سال ۱۴۰۳ شناخته شد. این موقعیت‌ها او را در پیشبرد مطالعات ایران‌شناسی و جنسیت یاری کرد.
=== نقش‌های رهبری و انجمن‌های علمی ===
ژانت آفاری ریاست چندین انجمن علمی را بر عهده داشته است، از جمله انجمن مطالعات ایران (۲۰۰۴-۲۰۰۶ میلادی)، انجمن مطالعات زنان خاورمیانه (۲۰۰۴-۲۰۰۵ میلادی) و شورای هماهنگی زنان در تاریخ (۲۰۰۱-۲۰۰۳ میلادی). این نقش‌ها نشان‌دهنده تأثیر او در پیشبرد مطالعات ایران‌شناسی و فمینیسم است و به او اجازه داد تا کنفرانس‌ها و انتشارات مرتبط را سازماندهی کند. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />
== آثار و انتشارات ==
[[پرونده:انقلاب مشروطه، ژانت آفاری.jpg|جایگزین=انقلاب مشروطه، اثر ژانت آفاری|بندانگشتی|240x240px|انقلاب مشروطه، اثر ژانت آفاری]]


در سال ۱۳۰۱ قمری، ناصرالدین شاه به پاس خدمات میرزا یوسف، لقب مستوفی‌الممالک را به حسن اعطا کرد و تمام مشاغل پدری را به او واگذار نمود. به دلیل سن کم، نیابت اداره امور به میرزا هدایت‌الله وزیر دفتر (پدر دکتر مصدق) سپرده شد. هدایت‌الله، که پیش‌تر چند سال از کار برکنار بود، بار دیگر به صحنه بازگشت و موظف شد امور دیوانی را اداره کند و در جلسات رسمی، حسن نوجوان را همراهی و راهنمایی نماید. نقل کرده‌اند که گاه او را «مانند عروس» جلو می‌انداخت و خود عقب می‌ایستاد تا شأن ظاهری مستوفی‌الممالک حفظ شود. این دوره، هرچند دشوار، حسن را با ظرایف دستگاه دیوانی آشنا ساخت و به تثبیت لقب «آقا» در میان مردم انجامید. او علاقه‌مند به شطرنج، شکار، تعدد همسر و فرزند بود و در جوانی با دختر ناصرالدین‌شاه (عصمت‌الدوله) ازدواج کرد و صاحب فرزندان متعدد شد.
=== کتاب انقلاب مشروطه ایران ===
کتاب انقلاب مشروطه ایران: دموکراسی مردمی، سوسیال دموکراسی و خاستگاه‌های فمینیسم (۱۹۹۶ میلادی، انتشارات دانشگاه کلمبیا) به بررسی ریشه‌های اجتماعی انقلاب ۱۹۰۶-۱۹۱۱ میلادی می‌پردازد و نقش کشاورزان، صنعتگران، زنان و گروه‌های قومی-مذهبی را برجسته می‌کند. این کتاب جایزه مشترک دهخدا برای پژوهش برجسته در مطالعات ایران را دریافت کرد و به عنوان یک منبع کلیدی در تاریخ مشروطه شناخته می‌شود. آفاری در این کتاب بر نقش انجمن‌های نیمه‌سرّی زنان در نهضت مشروطه تأکید دارد، که شامل فعالیت‌هایی مانند تشکیل مدارس دخترانه، انتشار روزنامه‌ها و حمایت از حقوق زنان بود. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3">[https://baangnews.net/21445 تولد یک کتاب مرجع - بانگ نیوز]</ref><ref name=":7">[https://www.iran-archive.com/sites/default/files/2021-08/anjomanhaye-nime-serrie-zanan-mashroote.pdf انجمن نیمه سرّی زنان در نهضت مشروطه - ایران آرشیو]</ref>
=== کتاب فوکو و انقلاب ایران ===
فوکو و انقلاب ایران: جنسیت و اغواهای اسلام‌گرایی (۲۰۰۵ میلادی، با کوین بی. اندرسون، انتشارات دانشگاه شیکاگو) برنده جایزه لطیفه یارشاطر برای بهترین کتاب در مطالعات زنان ایران شد. این کتاب دیدگاه‌های میشل فوکو در مورد انقلاب ۱۹۷۹ ایران را تحلیل می‌کند و بر جنبه‌های جنسیتی و ایدئولوژیکی تمرکز دارد. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />
=== کتاب سیاست جنسیتی در ایران مدرن ===
سیاست جنسیتی در ایران مدرن (۲۰۰۹ میلادی، انتشارات دانشگاه کمبریج) برنده جایزه سالانه انجمن مطالعات خاورمیانه بریتانیا شد. این کتاب تحولات جنسیتی از قرن نوزدهم تا معاصر را بررسی می‌کند و انقلاب جنسی ناتمام ایران را توصیف می‌کند. نسخه فارسی آن با افزوده‌ای در مورد [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]]، توسط نشر فردوسی منتشر شد. آفاری تغییرات در روابط جنسیتی، خانواده و صمیمیت را از دوران قاجار تا جمهوری اسلامی تحلیل می‌کند و بر تأثیر مدرنیته و اسلام‌گرایی تأکید دارد. این کتاب برنده جایزه سالانه انجمن مطالعات خاورمیانه بریتانیا شد. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4">[https://rahekargar.wordpress.com/2013/04/15/109075/ سیاست جنسیتی در ایران مدرن - راه کارگر]</ref><ref name=":5">[https://pecritique.com/2024/03/06/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86-%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A2%D9%81%D8%A7%D8%B1%DB%8C/ سیاست جنسیتی در ایران مدرن - نقد اقتصاد سیاسی]</ref>
=== کتاب چرند و پرند ===
چرند و پرند: طنز انقلابی در ایران (۲۰۱۶ میلادی، با جان آر. پری، انتشارات دانشگاه ییل) تقدیرنامه جایزه ترجمه فارسی لوئیس روث را کسب کرد. این کتاب طنز انقلابی در دوران مشروطه را بررسی می‌کند. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />
=== کتاب ملانصرالدین ===
ملانصرالدین: ساخت یک شیاد مدرن (۲۰۲۲ میلادی، با کامران آفاری، انتشارات دانشگاه ادینبورگ) برنده جایزه انجمن دوستی بریتانیا-کویت برای بهترین کتاب مطالعات خاورمیانه در بریتانیا، جایزه یوجینیا ام. پالمه‌جیانو از انجمن تاریخی آمریکا و تقدیرنامه جایزه حمید نفیسی از انجمن مطالعات ایران شد. این کتاب نقش ملانصرالدین در طنز مدرن را تحلیل می‌کند. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" />
=== مقالات و سایر انتشارات ===
ژانت آفاری بیش از ۱۰۰ مقاله، مقدمه کتاب و مقاله اجتماعی در مجلاتی چون نیشن، گاردین، هافینگتون پست، دیسنت و مجلات علمی منتشر کرده است. مقاله آزادی مشروط به بررسی قانون اساسی مشروطه ایران و محدودیت‌های آن می‌پردازد، که آزادی‌ها را مشروط به سازگاری با اسلام می‌داند و نابرابری‌های جنسیتی و دینی را حفظ می‌کند. او همچنین بر مدخل تاریخ ایران در دانشنامه بریتانیکا نظارت کرده و آن را به‌روزرسانی کرده است. آفاری در مقاله انجمن نیمه‌سرّی زنان در نهضت مشروطه، نقش زنان در انقلاب مشروطه را توصیف می‌کند، از جمله تشکیل انجمن‌های مخفی، انتشار روزنامه‌ها و مبارزه برای حقوق زنان مانند آموزش و رأی‌گیری. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":6">[https://ensani.ir/fa/article/50331/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%90-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7 آزادیِ مشروط - پرتال جامع علوم انسانی]</ref><ref name=":7" />


تحصیلات و تربیت مستوفی‌الممالک در بستر همین محیط خانوادگی و دیوانی شکل گرفت. از حدود پنج‌سالگی، زیر نظر معلم سرخانه، به فراگیری صرف و نحو عربی، ادبیات فارسی و بخشی از علوم دینی روی آورد. نظارت بر تحصیل و تربیت او بر عهده محمودخان ملک‌الشعرا بود که نقشی فراتر از یک معلم صرف ایفا می‌کرد. در کنار این آموزش‌ها، او زبان فرانسه را نیز آموخت؛ مهارتی که بعدها در سفر اروپا و ارتباط با جهان جدید به کارش آمد.
==== فهرست آثار ====
ژانت آفاری بیش از ۱۲ کتاب، مونوگراف و ویرایش علمی منتشر کرده است. فهرست اصلی برخی از آثار او به شرح زیر است:


تربیت خانوادگی، او را به درویش‌مسلکی، احترام به شعائر ملی و مذهبی و احساس غرور ملی سوق داد و همین خصلت‌ها، در کنار رفتار بزرگ‌منشانه‌اش، بعدها به او سیمایی «ملی» بخشید. این تربیت سنتی، در جوانی و در جریان سفر طولانی‌اش به اروپا – حدود هفت تا هشت سال اقامت در فرانسه و ایتالیا – با تجربه مستقیم تمدن غرب تکمیل شد و او را برای ایفای نقش در عرصه سیاست مشروطه آماده کرد.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" />
* انقلاب مشروطه ایران: دموکراسی مردمی، سوسیال دموکراسی و خاستگاه‌های فمینیسم (۱۹۹۶ میلادی، انتشارات دانشگاه کلمبیا).  <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":7" />
* فوکو و انقلاب ایران: جنسیت و اغواهای اسلام‌گرایی (۲۰۰۵ میلادی، با کوین بی. اندرسون، انتشارات دانشگاه شیکاگو). . <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />
* سیاست جنسیتی در ایران مدرن (۲۰۰۹ میلادی، انتشارات دانشگاه کمبریج). <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":4" /><ref name=":5" />
* چرند و پرند: طنز انقلابی در ایران (۲۰۱۶ میلادی، با جان آر. پری، انتشارات دانشگاه ییل)<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />
* ملانصرالدین: ساخت یک شیاد مدرن (۲۰۲۲ میلادی، با کامران آفاری، انتشارات دانشگاه ادینبورگ) <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" />


== سفر به اروپا و بازگشت ==
== زمینه‌های پژوهشی و تمرکزهای تحقیقاتی ==
در پی تضعیف موقعیت خانواده‌اش پس از جلوس مظفرالدین شاه و قدرت‌گیری اطرافیان آذربایجانی دربار، مستوفی در حدود ۲۶ سالگی، از مشاغل دولتی کناره گرفت و راهی اروپا شد. او حدود هفت تا هشت سال در کشورهایی چون فرانسه و ایتالیا اقامت داشت، با نظام‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی غرب آشنا شد و زبان فرانسه‌اش را تکمیل کرد. هرچند بخش مهمی از ثروت پدری را در زندگی اشرافی و تفریحات اروپایی از دست داد، این سفر تأثیری عمیق بر افکارش گذاشت و او را با اندیشه‌های مشروطه‌خواهانه و دموکراتیک آشنا کرد. او در پاریس با مظفرالدین شاه ملاقات کرد، اما تا پس از مرگ شاه بازنگشت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />
ژانت آفاری بر سیاست و فرهنگ مدرن ایران، مسائل جنسیت، خانواده، صمیمیت و جنسیت در جوامع مسلمان‌نشین تمرکز دارد. پژوهش‌های او شامل سیاست جنسیتی، دموکراسی و قانون اساسی در ایران، افسانه‌ها، طنز و سیاست در ایران و آسیای مرکزی است. او از نظریه‌های فرانکفورت، فوکو و فمینیسم برای تحلیل استفاده می‌کند. آفاری انقلاب جنسی ناتمام ایران را بررسی می‌کند، جایی که تغییرات اجتماعی در روابط جنسیتی و خانواده تحت تأثیر مدرنیته و اسلام‌گرایی قرار گرفته است. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":4" /><ref name=":5" />


== دوران مشروطه و مناصب اولیه ==
او در پژوهش‌هایش بر نقش زنان در جنبش‌های تاریخی مانند مشروطه تأکید دارد، جایی که زنان انجمن‌های نیمه‌سرّی تشکیل دادند و برای حقوق خود مبارزه کردند، اما محدودیت‌های قانونی مانند مشروط بودن آزادی‌ها به اسلام، پیشرفت‌ها را محدود کرد. <ref name=":6" /><ref name=":7" />
[[پرونده:مستوفی‌الممالک؛1.jpg|جایگزین=مستوفی‌الممالک، نفر اول سمت راست|بندانگشتی|231x231پیکسل|مستوفی‌الممالک، نفر اول سمت راست]]
پس از صدور فرمان مشروطیت در ۱۲۸۵ ش، میرزا حسن به اصرار اتابک اعظم (امین‌السلطان) به ایران بازگشت. او جمعیتی به نام «مجمع انسانیت» تشکیل داد، همراه [[دکتر محمد مصدق]] به فعالیت سیاسی پرداخت و تا بمباران مجلس در ۱۲۸۷ خورشیدی، چند بار وزارت جنگ را بر عهده داشت. پس از فتح تهران و خلقع محمدعلی شاه نیز در کابینه‌های مختلف، از جمله کابینه سپهدار اعظم، به وزارت مالیه و سپس وزارت دربار احمد شاه منصوب شد. با اعمال قدرت دموکرات‌ها، پس از استعفای دولت سپهدار، مستوفی‌الممالک به نخست‌وزیری رسید.


مستوفی‌الممالک نماینده مجلس از تهران در ادوار اول تا چهارم بود و از لیدرهای جریان دموکرات با گرایش‌های سوسیالیستی به‌شمار می‌رفت. در مجموع، هشت بار رئیس‌الوزرا، شش بار وزیر جنگ، چهار بار وزیر داخله، دو بار وزیر مشاور و یک بار وزیر مالیه شد. انتصاب او به وزارت جنگ بدون سابقه نظامی بود، اما مهارت در تیراندازی و شکار، در آن دوران کافی تلقی می‌شد. او در کابینه‌های مشیرالسلطنه و ناصرالملک نیز وزیر جنگ بود.
== جوایز و افتخارات ==
ژانت آفاری جوایز متعددی دریافت کرده است، از جمله:


=== تشکیل مجمع انسانیت و فعالیت‌های اولیه ===
* جایزه انجمن مطالعات خاورمیانه بریتانیا (۲۰۰۹ میلادی) برای سیاست جنسیتی در ایران مدرن
پس از بازگشت از اروپا، میرزا حسن مستوفی‌الممالک به تشکیل انجمن‌های سیاسی و نظامی پرداخت. مجمع انسانیت یکی از نخستین سازمان‌های او بود که بر فعالیت‌های آزادی‌خواهانه تمرکز داشت. این فعالیت‌ها او را به سمت‌های کلیدی در دولت‌های مشروطه رساند و نقش واسطه بین دیوان‌سالاری قدیم و نظام جدید را ایفا کرد.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" />
* جایزه لطیفه یارشاطر (۲۰۰۶ میلادی) برای فوکو و انقلاب ایران
* جایزه دهخدا برای پژوهش برجسته در مطالعات ایران (۲۰۰۶ میلادی)
* پژوهشگر کدی-بالزان در دانشگاه کالیفرنیا لس آنجلس (۲۰۰۶ میلادی)
* پژوهشگر دانشگاهی پوردو (۲۰۰۶ میلادی) جایزه و کمک هزینه ۵ ساله
* بورسیه شورای جوامع علمی آمریکا (۲۰۰۴-۲۰۰۵ میلادی)
* بورسیه کمک‌های ملی برای علوم انسانی (۲۰۰۴-۲۰۰۵ میلادی)
* کتاب ملانصرالدین جوایز انجمن دوستی بریتانیا-کویت (۲۰۲۳ میلادی)
* انجمن تاریخی آمریکا (۲۰۲۳ میلادی)
* تقدیرنامه انجمن مطالعات ایران (۲۰۲۴ میلادی)


== دوره‌های نخست‌وزیری ==
این جوایز نشان‌دهنده تأثیر جهانی پژوهش‌های او است. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" />
[[پرونده:میرزا حسن خان مستوفی الممالک.jpg|جایگزین=مستوفی‌الممالک در میان جمعی از رجال سیاسی دوران مشروطه|بندانگشتی|260x260پیکسل|مستوفی‌الممالک در میان جمعی از رجال سیاسی دوران مشروطه]]
میرزا حسن مستوفی‌الممالک شش بار نخست‌وزیر شد، که هر دوره با چالش‌های داخلی و خارجی همراه بود. دوره اول در ۱۷ اوت ۱۹۱۵ م (۱۳۲۸ ق / مرداد ۱۲۸۹ ش) پس از رد اولتیماتوم روسیه در مورد شوستر آغاز شد. کابینه او جوان و مشتاق بود و شامل قوام‌السلطنه و شهاب‌الدوله می‌شد. او برای نوسازی اداری، مستشار خارجی استخدام کرد، اما دخالت‌های داخلی و خارجی (مانند ترورها) کابینه را ظرف یک سال سرنگون کرد.
 
دوره دوم نخست‌وزیری او در ۲۵ رمضان ۱۳۳۲ ق (اواخر ۱۲۹۳ ش / اوت ۱۹۱۴ م) مصادف با جنگ جهانی اول بود. مستوفی‌الممالک بی‌طرفی ایران را اعلام کرد، اما اشغال توسط روس، انگلیس و عثمانی، مهاجرت به کرمانشاه و قحطی، او را پس از شش ماه وادار به استعفا کرد. او با برکناری رجال وابسته به بیگانگان تلاش کرد، اما ناکام ماند.
 
=== دوره سوم و چهارم: چالش‌های جنگ و قحطی ===
در سال ۱۲۹۳ ش (دوره سوم)، کابینه با پیشروی روس‌ها و شورش نظام‌السلطنه مافی سقوط کرد. دوره چهارم در ۱۲۹۶ ش سه ماه دوام آورد و با قحطی و مشکلات جنگ همراه بود. مستوفی از درآمد شخصی حقوق وزرا را پرداخت و موفق به تخلیه نیروهای متفقین و برکناری حکام جابر شد. قوام‌السلطنه را به خراسان فرستاد و مقدمات انتخابات مجلس چهارم را فراهم کرد.
 
=== دوره پنجم: استیضاح مدرس و نطق مشهور ===
مستوفی‌الممالک در ۵ بهمن ۱۳۰۱ ش، پس از سقوط قوام، با حمایت سوسیالیست‌ها نخست‌وزیر شد. کابینه نیم‌بند او با مخالفت مدرس روبرو بود. مدرس در خرداد ۱۳۰۲ استیضاح کرد و مستوفی را «شمشیر مرصع» (برای روزهای بزم) و قوام را «شمشیر برنده» نامید. مستوفی در نطق پاسخ، گفت: «من نه آجیل می‌گیرم، نه آجیل می‌دهم» و استعفا داد. این دوره با مذاکرات تجاری با شوروی و اصلاح تعرفه‌ها همراه بود.
 
=== دوره ششم: دوران پهلوی و استعفا ===
مستوفی‌الممالک در ۱۶ خرداد ۱۳۰۵ ش، به اصرار [[عبدالحسین تیمورتاش]] و [[رضاشاه]]، ششمین بار نخست‌وزیر شد. او انتخابات مجلس ششم را آزاد برگزار کرد و شخصیت‌هایی چون مدرس، مصدق و بهار وارد مجلس شدند. کاپیتولاسیون را لغو کرد و مقدمات راه‌آهن سراسری را فراهم نمود. اما اختلاف با رضاشاه بر سر تمدید قرارداد میلسپو و اعتراض کارمندان به کسر حقوق، او را در سال ۱۳۰۶ به استعفا واداشت. او تا پایان عمر از سیاست کناره‌گیری کرد.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" />
 
== روابط سیاسی و شخصیت ==
مستوفی‌الممالک محتاط و بدون موضع سیاسی ثابت بود. مخالفت با مدرس بر سر قرارداد تجاری با روسیه (ماده ترانزیت) و نفت شمال برجسته است. مدرس او را قاصر اما صالح می‌دانست. او با رضاخان همکاری کرد، اما سهل‌انگاری‌اش به دیکتاتوری رضاشاه کمک کرد. وجاهت ملی‌اش حتی در کودتای سال ۱۲۹۹ حفظ شد و از تعرض در امان ماند.
 
شخصیت او رئوف، مهربان و ثابت در دوستی بود. حلم و گذشتش رقیبان را شرمنده می‌کرد. او از فساد دوری و مناعت داشت، اما کم‌اراده خوانده می‌شد. اراده‌اش در بی‌طرفی جنگ جهانی اول برجسته بود.<ref>اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار - تألیف فریدون آدمیت</ref><ref name=":5" />
 
== اقدامات و دستاوردها ==
[[پرونده:حسن مستوفی الممالک.jpg|جایگزین=میرزا حسن‌خان مستوفی‌الممالک|بندانگشتی|200x200پیکسل|میرزا حسن‌خان مستوفی‌الممالک]]
دستاوردها و اقدامات مستوفی‌الممالک عبارت بودند از: در سیاست خارجی، اعلام بی‌طرفی در جنگ جهانی اول، ایستادگی در برابر اولتیماتوم‌های روس و انگلیس، رد پیشنهاد انگلیس برای قوای متحدالشکل و لغو کاپیتولاسیون که از نقاط برجسته کارنامه اوست. در سیاست داخلی، او در تصویب قانون نظام وظیفه، اصلاح حقوق مستخدمین، استفاده از کسر حقوق در دوره‌های بحرانی، حمایت از تأسیس صنایع زیربنایی (مانند ذوب‌آهن) و نهادهای فرهنگی (همچون کتابخانه ملی) نقش داشت و پیگیر استخدام مستشاران مالی برای سامان‌دادن به بودجه و مالیه کشور بود.
 
در بحران قحطی بزرگ، بخش چشمگیری از ثروت شخصی خود را صرف خرید غله و نجات جان مردم کرد و جان ۱۶۰ هزار نفر را نجات داد. او همچنین، نیمی از املاک خود را وقف امور عمومی نمود؛ از جمله باغ‌های ونک را برای تأسیس «مدرسه عالی دختران» – که بعدها به دانشگاه الزهرا تبدیل شد – و بخشی از اراضی و موقوفات را در اختیار نهادهای آموزشی و مذهبی، از جمله جامعه ارمنیان، قرار داد. در برخی منابع، طرح اولیه «ملی شدن نفت» به او نسبت داده شده و او را از نخستین کسانی دانسته‌اند که به پیوند دین، جمهوریت و حاکمیت قانون اندیشیده‌است.<ref>انقلاب مشروطه ایران- تألیف عباس میرزا معزالسلطنه</ref><ref>تاریخ بیداری ایرانیان - تألیف ناظم‌الاسلام کرمانی</ref>
 
== درگذشت و میراث ==
مستوفی‌الممالک پس از استعفای سال ۱۳۰۶ و کنارگذاشتن کامل مشاغل حکومتی، در انزوای سیاسی و با حفظ احترام اجتماعی زیست. سرانجام در ۶ شهریور ۱۳۱۱ خورشیدی بر اثر سکته قلبی درگذشت و در آرامگاه خانوادگی خاندان مستوفی در ونک تهران به خاک سپرده شد.
 
میراث او، ترکیبی است از موفقیت‌ها و ناکامی‌ها: از یک‌سو، حفظ نوعی تعادل در سال‌های بحرانی مشروطه و جنگ جهانی اول، مقاومت در برابر فشارهای خارجی، تلاش برای اصلاح ساختار اداری و خدمات عام‌المنفعه گسترده؛ و از سوی دیگر، ناتوانی در مهار روند تمرکز قدرت در دست رضاخان و جلوگیری از استقرار دیکتاتوری. با وجود ابهام‌آفرینی‌ها و روایت‌های گاه متناقض تاریخی، تصویر غالب از او، سیاستمداری رئوف، کم‌تکلف، ملی‌گرا و پایبند به استقلال کشور است که حلقه واسط میان دیوان‌سالاری قدیم و دولت مدرن ایران به‌شمار می‌رود.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۳

ژانت آفاری (Janet Afary)

ژانت آفاری؛ تاریخ‌نگار، استاد دانشگاه و پژوهشگر مطالعات زنان و ایران‌شناسی
نام اصلی ژانت آفاری (Janet Afary)
زمینهٔ کاری تاریخ ایران مدرن، مطالعات جنسیتی، فمینیسم، سیاست و فرهنگ خاورمیانه
زادروز ۱۳۳۵ شمسی (۱۹۵۶ میلادی)
نیویورک، ایالات متحده
پدر و مادر پدر: نعیم آفاری؛ مادر: انور پیرنظر
ملیت آمریکایی-ایرانی
پیشه استاد دانشگاه، نویسنده، مترجم، پژوهشگر
سبک نوشتاری آکادمیک، تحلیلی تاریخی با تمرکز بر جنسیت و سیاست
کتاب‌ها سیاست جنسیتی در ایران مدرن، انقلاب مشروطه ایران، فوکو و انقلاب ایران، چرند و پرند، ملانصرالدین
همسر(ها) کوین بی. اندرسون
فرزندان یک دختر (لینا)
مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد زبان‌شناسی از دانشگاه تهران، دکترای تاریخ و مطالعات خاور نزدیک از دانشگاه میشیگان
دلیل سرشناسی پژوهش‌های پیشگامانه در تاریخ جنسیت و فمینیسم در ایران، تحلیل انقلاب مشروطه و سیاست‌های جنسیتی مدرن

ژانت آفاری، به انگلیسی Janet Afary (متولد ۱۹۵۶ میلادی، ۱۳۳۵ شمسی، نیویورک)، تاریخ‌نگار، استاد دانشگاه و پژوهشگر برجسته مطالعات ایران، جنسیت و فمینیسم است. او از والدینی ایرانی-یهودی زاده شد و در ایران بزرگ شد. کارشناسی ارشد زبان‌شناسی را از دانشگاه تهران و دکترای تاریخ و مطالعات خاور نزدیک را از دانشگاه میشیگان با تمایز دریافت کرد. پایان‌نامه‌اش جایزه راکهام را برد. ژانت آفاری از ۱۳۷۱ شمسی در دانشگاه «پوردو» تدریس کرد و در سال ۱۳۸۷، به دانشگاه کالیفرنیا سانتا باربارا پیوست، جایی که استاد برجسته مطالعات دینی و تاریخ است و کرسی ملچامپ در مطالعات جهانی دین و مدرنیته را تا ۱۴۰۳ داشت.

ژانت آفاری ریاست انجمن مطالعات ایران، انجمن مطالعات زنان خاورمیانه و شورای هماهنگی زنان در تاریخ را بر عهده داشته است. آثار کلیدی او شامل انقلاب مشروطه ایران: دموکراسی مردمی، سوسیال دموکراسی و خاستگاه‌های فمینیسم؛ فوکو و انقلاب ایران: جنسیت و اغواهای اسلام‌گرایی، سیاست جنسیتی در ایران مدرن، چرند و پرند: طنز انقلابی در ایران و ملانصرالدین: ساخت یک شیاد مدرن است. این کتاب‌ها جوایزی مانند جایزه انجمن مطالعات خاورمیانه بریتانیا، جایزه لطیفه یارشاطر و جایزه انجمن دوستی بریتانیا-کویت را کسب کرده‌اند.

ژانت آفاری بیش از ۱۰۰ مقاله در مجلاتی چون نیشن، گاردین و هافینگتون پست منتشر کرده و بر موضوعاتی مانند سیاست جنسیتی، خانواده، صمیمیت و جنسیت در جوامع مسلمان‌نشین تمرکز دارد. او آزادی مشروط در قانون اساسی مشروطه ایران را بررسی کرده و انقلاب جنسی ناتمام ایران را تحلیل می‌کند. آفاری با کوین بی. اندرسون ازدواج کرده و یک دختر و یک نوه دارد.

زندگی اولیه و خانواده

ژانت آفاری و همسرش کوین اندرسون
ژانت آفاری و همسرش کوین اندرسون

تولد و زمینه خانوادگی

ژانت آفاری در سال ۱۳۳۵ شمسی (۱۹۵۶ میلادی) در نیویورک سیتی زاده شد. والدین او نعیم آفاری (پدر) و انور پیرنظر (مادر) بودند که هر دو ایرانی-یهودی بودند و در ایالات متحده اقامت داشتند، در حالی که در تجارت با ایران فعالیت می‌کردند. آفاری در ایران بزرگ شد و این زمینه دوفرهنگی تأثیر عمیقی بر پژوهش‌های او در مورد فرهنگ و سیاست ایران گذاشت. این ریشه‌های خانوادگی او را با جوامع ایرانی-یهودی آشنا کرد و پایه‌ای برای فعالیت‌های اولیه‌اش فراهم آورد.

در دهه ۱۳۶۰ شمسی (۱۹۸۰ میلادی)، ژانت آفاری به عنوان هماهنگ‌کننده انجمن یهودیان ایرانی کالیفرنیا فعالیت کرد، که نشان‌دهنده ارتباط او با جامعه ایرانی-یهودی در خارج از کشور بود. این تجربیات اولیه او را به سوی مطالعات فرهنگی و تاریخی ایران سوق داد و نقش مهمی در شکل‌گیری دیدگاه‌های او در مورد مهاجرت و هویت فرهنگی ایفا کرد.

زندگی شخصی و خانوادگی

ژانت آفاری در سال ۱۳۷۰، (۱۹۹۱ میلادی) با کوین بی. اندرسون، استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه کالیفرنیا سانتا باربارا، ازدواج کرد. آنها یک دختر به نام لینا دارند که فارغ‌التحصیل حقوق از دانشگاه کالیفرنیا برکلی است و به عنوان قاضی اداری در کمیسیون خدمات عمومی فعالیت می‌کند. آفاری همچنین یک نوه به نام لیلا دارد. این خانواده در کالیفرنیا زندگی می‌کند و همکاری‌های حرفه‌ای آفاری با همسرش در چندین کتاب مشترک مشهود است، که نشان‌دهنده تأثیر متقابل زندگی شخصی و حرفه‌ای او است. [۱][۲][۳]

آموزش و تحصیلات آکادمیک

ژانت آفاری
ژانت آفاری

ژانت آفاری کارشناسی ارشد زبان‌شناسی را در سال ۱۳۴۹ شمسی (۱۹۷۰ میلادی) از دانشگاه تهران دریافت کرد. این دوره تحصیلی او را با اصول زبان‌شناسی و مطالعات فرهنگی آشنا کرد و پایه‌ای برای پژوهش‌های بعدی‌اش در تاریخ و جنسیت فراهم آورد.

دکترا و جوایز تحصیلی

آفاری دکترای تاریخ و مطالعات خاور نزدیک را با تمایز در سال ۱۳۷۰ شمسی (۱۹۹۱ میلادی) از دانشگاه میشیگان، آن آربر، به دست آورد. پایان‌نامه او جایزه راکهام برای پایان‌نامه برجسته را دریافت کرد. این آموزش‌ها پایه‌ای برای تمرکز او بر تاریخ مدرن ایران و مطالعات جنسیتی فراهم کرد و او را به عنوان یک پژوهشگر برجسته معرفی کرد. [۱][۲][۳]

حرفه آکادمیک و دانشگاهی

موقعیت‌های تدریس و تحقیقاتی

ژانت آفاری از سال ۱۳۷۱ (۱۹۹۲ میلادی) تدریس در دپارتمان تاریخ و برنامه مطالعات زنان دانشگاه پوردو را آغاز کرد و تا ۱۳۸۷ (۲۰۰۸ میلادی) ادامه داد. در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی)، به عنوان پژوهشگر دانشگاهی پوردو منصوب شد. سپس، به دانشگاه کالیفرنیا سانتا باربارا پیوست و به عنوان استاد برجسته مطالعات دینی و تاریخ فعالیت کرد. او کرسی اهدایی ملچامپ در مطالعات جهانی دین و مدرنیته را از ۱۳۸۸ (۲۰۰۹ میلادی) تا ۱۴۰۳ (۲۰۲۴ میلادی) بر عهده داشت. آفاری همچنین به عنوان استاد برجسته در پوردو در سال ۱۴۰۳ شناخته شد. این موقعیت‌ها او را در پیشبرد مطالعات ایران‌شناسی و جنسیت یاری کرد.

نقش‌های رهبری و انجمن‌های علمی

ژانت آفاری ریاست چندین انجمن علمی را بر عهده داشته است، از جمله انجمن مطالعات ایران (۲۰۰۴-۲۰۰۶ میلادی)، انجمن مطالعات زنان خاورمیانه (۲۰۰۴-۲۰۰۵ میلادی) و شورای هماهنگی زنان در تاریخ (۲۰۰۱-۲۰۰۳ میلادی). این نقش‌ها نشان‌دهنده تأثیر او در پیشبرد مطالعات ایران‌شناسی و فمینیسم است و به او اجازه داد تا کنفرانس‌ها و انتشارات مرتبط را سازماندهی کند. [۱][۲][۳]

آثار و انتشارات

انقلاب مشروطه، اثر ژانت آفاری
انقلاب مشروطه، اثر ژانت آفاری

کتاب انقلاب مشروطه ایران

کتاب انقلاب مشروطه ایران: دموکراسی مردمی، سوسیال دموکراسی و خاستگاه‌های فمینیسم (۱۹۹۶ میلادی، انتشارات دانشگاه کلمبیا) به بررسی ریشه‌های اجتماعی انقلاب ۱۹۰۶-۱۹۱۱ میلادی می‌پردازد و نقش کشاورزان، صنعتگران، زنان و گروه‌های قومی-مذهبی را برجسته می‌کند. این کتاب جایزه مشترک دهخدا برای پژوهش برجسته در مطالعات ایران را دریافت کرد و به عنوان یک منبع کلیدی در تاریخ مشروطه شناخته می‌شود. آفاری در این کتاب بر نقش انجمن‌های نیمه‌سرّی زنان در نهضت مشروطه تأکید دارد، که شامل فعالیت‌هایی مانند تشکیل مدارس دخترانه، انتشار روزنامه‌ها و حمایت از حقوق زنان بود. [۱][۲][۳][۴][۵]

کتاب فوکو و انقلاب ایران

فوکو و انقلاب ایران: جنسیت و اغواهای اسلام‌گرایی (۲۰۰۵ میلادی، با کوین بی. اندرسون، انتشارات دانشگاه شیکاگو) برنده جایزه لطیفه یارشاطر برای بهترین کتاب در مطالعات زنان ایران شد. این کتاب دیدگاه‌های میشل فوکو در مورد انقلاب ۱۹۷۹ ایران را تحلیل می‌کند و بر جنبه‌های جنسیتی و ایدئولوژیکی تمرکز دارد. [۱][۲][۳]

کتاب سیاست جنسیتی در ایران مدرن

سیاست جنسیتی در ایران مدرن (۲۰۰۹ میلادی، انتشارات دانشگاه کمبریج) برنده جایزه سالانه انجمن مطالعات خاورمیانه بریتانیا شد. این کتاب تحولات جنسیتی از قرن نوزدهم تا معاصر را بررسی می‌کند و انقلاب جنسی ناتمام ایران را توصیف می‌کند. نسخه فارسی آن با افزوده‌ای در مورد اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، توسط نشر فردوسی منتشر شد. آفاری تغییرات در روابط جنسیتی، خانواده و صمیمیت را از دوران قاجار تا جمهوری اسلامی تحلیل می‌کند و بر تأثیر مدرنیته و اسلام‌گرایی تأکید دارد. این کتاب برنده جایزه سالانه انجمن مطالعات خاورمیانه بریتانیا شد. [۱][۲][۳][۴][۶][۷]

کتاب چرند و پرند

چرند و پرند: طنز انقلابی در ایران (۲۰۱۶ میلادی، با جان آر. پری، انتشارات دانشگاه ییل) تقدیرنامه جایزه ترجمه فارسی لوئیس روث را کسب کرد. این کتاب طنز انقلابی در دوران مشروطه را بررسی می‌کند. [۱][۲][۳]

کتاب ملانصرالدین

ملانصرالدین: ساخت یک شیاد مدرن (۲۰۲۲ میلادی، با کامران آفاری، انتشارات دانشگاه ادینبورگ) برنده جایزه انجمن دوستی بریتانیا-کویت برای بهترین کتاب مطالعات خاورمیانه در بریتانیا، جایزه یوجینیا ام. پالمه‌جیانو از انجمن تاریخی آمریکا و تقدیرنامه جایزه حمید نفیسی از انجمن مطالعات ایران شد. این کتاب نقش ملانصرالدین در طنز مدرن را تحلیل می‌کند. [۱][۲][۳][۴]

مقالات و سایر انتشارات

ژانت آفاری بیش از ۱۰۰ مقاله، مقدمه کتاب و مقاله اجتماعی در مجلاتی چون نیشن، گاردین، هافینگتون پست، دیسنت و مجلات علمی منتشر کرده است. مقاله آزادی مشروط به بررسی قانون اساسی مشروطه ایران و محدودیت‌های آن می‌پردازد، که آزادی‌ها را مشروط به سازگاری با اسلام می‌داند و نابرابری‌های جنسیتی و دینی را حفظ می‌کند. او همچنین بر مدخل تاریخ ایران در دانشنامه بریتانیکا نظارت کرده و آن را به‌روزرسانی کرده است. آفاری در مقاله انجمن نیمه‌سرّی زنان در نهضت مشروطه، نقش زنان در انقلاب مشروطه را توصیف می‌کند، از جمله تشکیل انجمن‌های مخفی، انتشار روزنامه‌ها و مبارزه برای حقوق زنان مانند آموزش و رأی‌گیری. [۱][۲][۳][۸][۵]

فهرست آثار

ژانت آفاری بیش از ۱۲ کتاب، مونوگراف و ویرایش علمی منتشر کرده است. فهرست اصلی برخی از آثار او به شرح زیر است:

  • انقلاب مشروطه ایران: دموکراسی مردمی، سوسیال دموکراسی و خاستگاه‌های فمینیسم (۱۹۹۶ میلادی، انتشارات دانشگاه کلمبیا). [۱][۲][۳][۴][۵]
  • فوکو و انقلاب ایران: جنسیت و اغواهای اسلام‌گرایی (۲۰۰۵ میلادی، با کوین بی. اندرسون، انتشارات دانشگاه شیکاگو). . [۱][۲][۳]
  • سیاست جنسیتی در ایران مدرن (۲۰۰۹ میلادی، انتشارات دانشگاه کمبریج). [۱][۲][۳][۶][۷]
  • چرند و پرند: طنز انقلابی در ایران (۲۰۱۶ میلادی، با جان آر. پری، انتشارات دانشگاه ییل)[۱][۲][۳]
  • ملانصرالدین: ساخت یک شیاد مدرن (۲۰۲۲ میلادی، با کامران آفاری، انتشارات دانشگاه ادینبورگ) [۱][۲][۳][۴]

زمینه‌های پژوهشی و تمرکزهای تحقیقاتی

ژانت آفاری بر سیاست و فرهنگ مدرن ایران، مسائل جنسیت، خانواده، صمیمیت و جنسیت در جوامع مسلمان‌نشین تمرکز دارد. پژوهش‌های او شامل سیاست جنسیتی، دموکراسی و قانون اساسی در ایران، افسانه‌ها، طنز و سیاست در ایران و آسیای مرکزی است. او از نظریه‌های فرانکفورت، فوکو و فمینیسم برای تحلیل استفاده می‌کند. آفاری انقلاب جنسی ناتمام ایران را بررسی می‌کند، جایی که تغییرات اجتماعی در روابط جنسیتی و خانواده تحت تأثیر مدرنیته و اسلام‌گرایی قرار گرفته است. [۱][۲][۳][۶][۷]

او در پژوهش‌هایش بر نقش زنان در جنبش‌های تاریخی مانند مشروطه تأکید دارد، جایی که زنان انجمن‌های نیمه‌سرّی تشکیل دادند و برای حقوق خود مبارزه کردند، اما محدودیت‌های قانونی مانند مشروط بودن آزادی‌ها به اسلام، پیشرفت‌ها را محدود کرد. [۸][۵]

جوایز و افتخارات

ژانت آفاری جوایز متعددی دریافت کرده است، از جمله:

  • جایزه انجمن مطالعات خاورمیانه بریتانیا (۲۰۰۹ میلادی) برای سیاست جنسیتی در ایران مدرن
  • جایزه لطیفه یارشاطر (۲۰۰۶ میلادی) برای فوکو و انقلاب ایران
  • جایزه دهخدا برای پژوهش برجسته در مطالعات ایران (۲۰۰۶ میلادی)
  • پژوهشگر کدی-بالزان در دانشگاه کالیفرنیا لس آنجلس (۲۰۰۶ میلادی)
  • پژوهشگر دانشگاهی پوردو (۲۰۰۶ میلادی) جایزه و کمک هزینه ۵ ساله
  • بورسیه شورای جوامع علمی آمریکا (۲۰۰۴-۲۰۰۵ میلادی)
  • بورسیه کمک‌های ملی برای علوم انسانی (۲۰۰۴-۲۰۰۵ میلادی)
  • کتاب ملانصرالدین جوایز انجمن دوستی بریتانیا-کویت (۲۰۲۳ میلادی)
  • انجمن تاریخی آمریکا (۲۰۲۳ میلادی)
  • تقدیرنامه انجمن مطالعات ایران (۲۰۲۴ میلادی)

این جوایز نشان‌دهنده تأثیر جهانی پژوهش‌های او است. [۱][۲][۳][۴]

منابع