سیل در ایران

سیل در ایران

سیل در ایران، (از ۲۶ اسفند ۱۳۹۷، تا فروردین ۱۳۹۸) واقعه‌ای بود که بیشتر استان‌ها ایران را فرا گرفت. فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر سیل سال ۹۸ را بزرگ‌ترین فاجعه طبیعی ۱۵ سال اخیر خواند و اعلام کرد جاری شدن سیلاب ۷۸ کشته، هزاران مجروح، بیش از نیم میلیون آواره و ۲.۵ میلیارد دلار خسارت مالی برجای گذاشت. پس از وقوع سیل و خرابی‌های گسترده که تقریبا همه ۳۱ استان کشور را فراگرفت، نبود مدیریت و روند نامناسب امدادرسانی، موجب اعتراض مردم و درگیری‌ آن‌ها با نیروی انتظامی و امنیتی شد. بسیاری از سیل‌زدگان گفتند که هیچ کمکی به دست آن‌ها نرسیده است. سیل در مناطق مختلف ایران از اواخر اسفند در مناطقی از استان‌های مازندران، گلستان و خراسان شمالی آغاز شد و در ادامه در شیراز و مناطقی از استان‌های غربی از جمله لرستان، کرمانشاه ایلام، خوزستان ادامه یافت. کندی در اطلاع رسانی و اقدامات مسئولان برای پیشگیری از خسارات جانی و مالی طی هفته‌های اخیر انتقادات بسیاری در میان شهروندان به دنبال داشته است. سازمان پزشکی قانونی ایران تائید کرد که تعداد کشته‌های سیل در ایران به ۷۶ نفر رسیده است.

سیل در ایران

از روز ۲۶ اسفند ۹۷ در پی بارندگی‌های شدید، بیش از ۲۰ استان ایران دچار سیل شدند.

ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که حاکی از وضعیت مناطق سیل‌زده و گرفتار شدن مردم بود اما در این تصاویر کمک رسانی دولتی آن‌چنان به چشم نمی‌خورد.

گلستان و مازندران

رسانه‌های داخل ایران روز چهارشنبه ۲۹ اسفند، گزارش دادند که در روزهای پایانی اسفند ۱۲ شهرستان در استان مازندران گرفتار سیل شده‌اند. یکی از دلایل بالا بودن خسارات در مناطق سیل‌زده، آماده نبودن زیرساخت‌ها برای مقابله با بارش‌های شدید گزارش شده بود.

آق قلا در گلستان یکی از مناطقی است که متحمل آسیب‌های بسیاری شده و آن طور که میرمحمد غراوی معاون امور عمرانی استاندار گلستان روز جمعه ۲ فروردین اعلام کرد حدود نیمی از شهر آق‌قلا و ۱۰ روستای این شهرستان را آب فرا گرفته است.

فارس

بر اثر وقوع سیل و ورود سیلاب به شهر شیراز، چندین خودرو در دروازه قرآن این شهر واژگون شدند. همچنین خیابان‌های مختلف این شهر و بازار وکیل شیراز دچار آب‌گرفتگی شدند.

تلفات

بحران سیل در شهرهای مختلف شمالی و جنوبی ایران خسارات مالی و جانی فراوانی را به همراه داشته است به طوری که در ادامه این سیلاب‌ها روز دوشنبه پنجم فروردین، وقوع سیلاب در شهر شیراز دست کم ۱۷ کشته و ۳۵ مصدوم بر جای گذاشته است.

رسانه های داخل ایران روز سه شنبه ششم فروردین به نقل از وزیر بهداشت ایران اعلام کردند که سیل شیراز ١٩ کشته و ١٠٥ مصدوم برجای گذاشته است.

دلایل وقوع سیل

خشک بودن بستر رودخانه در این شهر نیز از جمله مواردی بوده که مسئولان وقت شهرداری را در طی این سال‌ها به آسفالت کردن و ایجاد تاسیسات شهری سوق داده است به طوری که بنابر گزارش ها تا سال ۹۳ حتی «بخشی از بستر این رودخانه، آسفالت شده و به عنوان کنارگذر -برای رفت و آمد خودروها-از آن استفاده می شده است.»

جاده کنار دروازه قرآن

تبدیل مسیل به سمت این رودخانه خشک به یک خیابان در شرایطی است که براساس تبصره ۳ ماده ۲ قانون توزيع عادلانه آب مصوب ۱۳۶۱ «ايجاد هر نوع اعيان و حفاري و دخل و تصرف در بستر رودخانه ها و انهار طبيعی و كانالهاي عمومی و مسيل‌ها و مرداب و بركه هاي طبيعي و همچنين در حريم قانوني سواحل دريا ها و درياچه ها اعم از طبيعی و يا مخزنی ممنوع است مگر با اجازه وزارت نيرو.»

اقدامی که حالا بسیاری ‌ها آن را دلیل اصلی وقوع سیل اخیر و مرگ چندین نفر در این حادثه می دانند. کافی است تا عکس‌های قدیمی شیراز در کنار دروازه قرآن را با عکس های امروزی این منطقه مقایسه کنیم تا مشخص شود چه بر سر مسیل این شهر آمده است.

البته ماجرای تغییر سطح مسیل تنها به شیراز ختم نمی شود، به گفته یاشار سلطانی،‌ در تهران نیز «سطح مسیل را باخاک پر کرده‌اند و اتوبان نیایش بر روی آن احداث شده است.»

تاخیر امدادرسانی

وقوع سیل‌های اخیر در ایران زاویای دیگری نیز دارد از جمله تاخیر در روند امدادرسانی که به خصوص در سیل گلستان با انتقادهای بسیاری روبرو شد. نبود مسئولان در روزهای اول حادثه در مناطق سیل‌زده نیز موضوع دیگر است که حتی امروز نیز شایعه غیبت شهردار شیرازاز سوی دادستانی این شهر مطرح شد اگر چه به سرعت تکذیب شد.

پس از این حادثه بسیاری ها ساخت و سازه‌های شهرداری و پر کردن مسیل قدیمی شیراز که به رودخانه خشک این شهر می رسیده را از جمله دلایل اصلی وقوع این سیل مرگبار اعلام کرده بودند.

لرستان

در ادامه وقوع سیل در ایران، استان لرستان از ساعات اولیه روز دوشنبه پنجم فروردین با طغیان خرم رود و وقوع سیل روبرو شده است به طوری که تصاویر منتشر شده نشان از آب گرفتی و بروز سیل در شهرهای مختلف این استان از جمله خرم‌آباد و دوره چگنی دارد.

خبرها حاکی از قطع شدن آب آشامیدنی و راه ارتباطی در پل‌دختر است همچنین مدیرکل دفتر  بحران وزارت نیرو اعلام کرده که براثر وقوع سیلاب شدید در استان لرستان آب در ۶۰ روستا قطع شده و ۵۰روستا نیز با قطعی برق روبرو شده‌اند.

کهگیلویه و بویراحمد

وقوع باران‌های سیل‌آسا در استان کهگیلویه و بویراحمد و رانش زمین باعث محو شدن روستای «آبیدک» دهستان زیلایی در شهرستان بویر احمد شد.

شاهرخ کناری، فرماندار بویر احمد روز سه‌شنبه ششم فروردین به خبرگزاری ایرنا گفته است که دیگر «هیچ اثری» از این روستا وجود ندارد.

در این روستا کمتر از ۲۰ خانوار جمعیت داشته که  مقامات می گویند این روستا پیش از وقوع حادثه تخلیه شده است.اما بنا بر گفته فرماندار بویراحمد تمام خانه ها، وسایل و احشام این روستا  از بین رفته است.

همچنین در حال حاضر تمام راه های موصلاتی به دهستان زیلایی بسته است و آب شرب، برق و شبکه های ارتباطی نیز قطع است.

استان کهگیلویه و بویراحمد  از روز دوشنبه با بارش شدید و وقوع سیل روبرو است و مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای این استان گفته که راه ارتباطی بیش از ۸۰ روستای این استان مسدود است.

براساس گزارش‌ها براثر سیلاب و رانش زمین در بویراحمد نیز سه روستا تخلیه و یک روستا تخریب شد. هم چنین راه ارتباطی بیش از ۶۰ روستا در این شهرستان و ۸۰ درصد از راه‌های عشایری شهرستان گچساران قطع شده است.

خوزستان

در جنوب ایران شهر ایذه واقع در استان خوزستان دچار سیل شد. بارش ها در خوزستان باعث آب‌گرفتگی و راه افتادن سیل از روز گذشته شده است.

ورودی اهواز از سمت اندیمشک با پیشروی آب رودخانه کرخه به زیر آب رفته است.

از زمان وقوع سیلاب اخیر تا عصر روز پنجشنبه ۲۲ فروردین ، ۲۵۰ روستا در استان خوزستان به صورت کلی و جزئی تخلیه شده‌اند

کیامرث حاجی زاده مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان روز پنجشنبه ۲۲ فروردین به خبرگزاری ایلنا گفت، از میان روستاهای تخلیه شده ۱۰۵ روستا دچار آبگرفتگی شده‌ و تا این لحظه ۱۰۵ هزار نفر در اردوگاه‌ها و محل‌های اسکان اضطراری اسکان داده شده‌اند.

به گفته این مقام دولتی، سیلاب اخیر به بیش از ۴۰۰ واحد مسکونی شهری و ۸۷ هزار واحد مسکونی روستایی خسارت وارد کرده است.

عوامل تشدید کننده

هر سیلی به هر‌حال ضایعات و خسارت‌هایی دربردارد اما آن‌چه که در سیل ۹۸ ایران به وقوع پیوست، فاجعه‌ای بود که مقدمات آن به مرور و در سال‌های پیشین ایجاد شده بود.

تخریب محیط زیست

1.   رهاکردن ساختارهای قبلی و عدم رسیدگی به آنها:

یکم. منحل کردن مدیریت سنتی توزیع آب (قنات‌ها. زه‌کشی‌های سنتی. زه‌کشی‌های طبیعی. زه‌کشی‌های مصنوعی قدیمی.

دوم.رها کردن پروژه مقابله با بیابان زایی. رها کردن پروژه کاشت گیاهان کویری در حاشیه شهرها و توقف طرح تثبیت شن‌های روان و ایمن سازی شهرها در مقابل ریز‌گردها و سیلاب‌ها.    

2.   نابود کردن اکوسیستم‌های طبیعی موجود به‌علل اقتصادی (جنگل‌تراشی، کوه‌خواری، مسیل‌خواری، سدسازی غیرکارشناسی برای آب‌فروشی، فروش غیرکارشناسی مجوز حفرچاه عمیق فراتر از ظرفیت منابع آبی موجود، تغییرکاربری دادن مسیل‌های خشک و فصلی به زمین‌های تجاری مسکونی، ایجاد تغییرات غلط در حوزه‌های آبریز طبیعی مانند ریل‌گذاری بدون آبراه به طول82 کیلومتر در گلستان که زه‌کشی طبیعی منطقه را مختل کردو باعث سیل شد و ...)

ب) عدم تخصیص بودجه عمرانی مناسب برای بازسازی محیط زیست و مدیریت بحران.

سیل نتیجه سوء مدیریت

پروفسور پرویز کردوانی در گفتگو با «انتخاب» در واکنش به وقوع سیل‌های سنگین در بخش‌های مختلف کشور اظهار داشت: ما در ایران از لحاظ آب در مضیقه هستیم و به همین دلیل باید از بارش باران خوشحال شویم و خدا شاکر باشیم. اما از آنجایی که ناکارآمدی مدیریتی در همه حوزه‌ها خودنمایی می‌کند، بارندگی‌های این چند روز دردسر ساز شده‌است.

این جغرافیدان با اشاره به مشکلاتی که در شروع سال مردم شهرهای سیل زده دچارش شده‌اند، افزود: به قدری در مدیریت شرایط بد عمل می‌کنیم، این روزها نعمت خداوند برای ما عامل بدبختی و گرفتاری شده‌است و به جای اینکه مشکل آب را کم کند، مشکل آب را بیشتر کرده‌است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: الان سد دز که ۲۰۲متر ارتفاع دارد، حدود ۹۰مترش گل است و به همین دلیل نمی‌تواند آب را در خودش نگه دارد. بنابراین ظاهراً فکر می‌کنیم باران نعمت است که در واقع نیست. چون باران به دشت‌هایی که نشست کرده‌اند، نمی‌تواند نفوذ کند. جاهایی هم که آسفالت و سنگفرش است هم باران را نگه نمی‌دارند. این در حالی است که مسوولان می‌توانستند کاری کنند که در این وضع کم‌آبی، سیل جاری نشود. فقط کافی بعد تا در ارتفاعات آبخیزداری کنند. یعنی در دامنه کوه دو کار اصلی انجام بدهند. اول اینکه جوی‌های عمود بر شیب را احداث کنند. همچنین در رودهای کوچک، سدهای کوچک می‌ساختند که اولی به عهده وزارت کشاورزی و بعدی وظیفه وزارت نیرو است. اگر این کارها انجام می‌شد، دیگر شاهد این همه مصیبت نمی‌شدیم. همچنین اگر به جنگل ها رسیدگی می‌شد، باران به درخت پخش می‌شود و نمی‌افتد.

دوره «ترسالی»

کردوانی جغرافی‌دان و فعال حوزه محیط زیست، خبری را که از قول وی در فضای مجازی مبنی بر پایان دوره خسکسالی و آغاز یک دوره ترسالی در ایران منتشر شده، تکذیب کرد و گفت: ایران همچنان در شرایط خشکسالی و کم‌آبی قرار دارد و بارش‌های اخیر هم «اتفاقی» رخ داده‌است.

پرویز کردوانی در گفت و گو با ایسنا در خصوص خبری از قول وی که در آن گفته شده «خشکسالی ایران بعد از ۲۰ سال به اتمام رسیده و یک دوره ترسالی ۲۰ تا ۴۰ ساله را در پیش داریم» توضیح داد: من به هیچ وجه چنین چیزی را نگفته‌ام و یک کلمه از این خبر هم متعلق به من نیست.

وی درباره بارش‌هایی که اخیراً در کشور رخ داده‌است گفت: شرایط جوی ایران به دلیل گرم شدن کره زمین در کنار افزایش بارش در مناطق پرباران و کاهش بارش در مناطق کم‌باران بی‌نظم هم شده‌است؛ در شرایط بی‌نظمی ممکن است مثلاً در یزد که کم‌باران است ظرف یک ساعت به اندازه دو سال بارش رخ دهد.

کردوانی افزود: این بارش‌هایی که اخیراً در ایران رخ داده هم اتفاقی بوده‌است و تا زمانی که کره زمین گرم است ما در خشکسالی هستیم و نباید با این بارش‌ها تصور کرد که خشکسالی تمام و آب و هوای ایران مرطوب شده‌است.

کردوانی در پایان اعلام کرد: امیدی که این بارندگی‌ها ادامه داشته باشد نیست و ایران همچنان در شرایط کم‌آبی و خشکسالی خواهد بود

مسئولان می‌توانستند کاری کنند که در این وضع کم‌آبی، سیل جاری نشود؛ فقط کافی بود در ارتفاعات آبخیزداری کنند

۶۳ درصد خشکسالی

طبق گزارشات کارشناسی مسئولین رژیم ایران کشوری خشک محسوب می‌شود. بخش اعظم مساحت ایران با پدیده خشکسالی انباشته و بلندمدت روبه رو است. بر اساس آمار منتشر شده و رسمی مرکز ملی خشکسالی، تهران و ۲۰ استان دیگر از خشکسالی شدید رنج می‌برند. صادق ضیائیان رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیرت بحران سازمان هواشناسی در مصاحبه با خبرگزاری حکومتی ایسنا در ۸ مرداد ۹۷ گفت: «بر اساس شاخص ۱۲۰ ماهه منتهی به پایان تیر۹۷، حدود ۹۷ درصد از مساحت کشور با درجات مختلف خشکسالی بلندمدت مواجه هستند که از این میان ۵٫۵ درصد خشکسالی خفیف، ۲۸٫۵ درصد دچار خشکسالی متوسط ،۵۰ درصد خشکسالی شدید و ۱۳ درصد با خشکسالی بسیار شدید را تجربه می‌کنند.» به این ترتیب ۶۳ درصد از مساحت ایران با خشکسالی بسیار شدید روبه رو است.

در دوران دیکتاتوری سلطنتی تنها ۱۳ سد در ایران ساخته شده بود اما تعداد سدهای ساخته شده بعداز انقلاب ۵۷ به بیش از ۶۰۰ سد میرسد. که یکی از عوامل اصلی ایجاد سیل همین سد های بدون کارشناسی است که ساختار اقلیمی منطقه را بهم‌زده از یکسو باعث خشکسالی و نابودی مراتع و مزارع شدند و  از طرف دیگر در دوران بارندگی، به علت ساخت و ساز در منطقه آب‌گیر پایین‌دست سد باعث سیل و ویرانی‌های مرگبار شدند.

انحصار سدسازی ایران

یک نکته مهم در این میان این است که تمام سدها از طرف وزارت نیرو، از کار مشاوره و طراحی و نظارت را به شرکت "مهاب قدس" وابسته به قرارگاه خاتم الانبیا سپاه سپرده شده و ساخت سد را بدون بررسی آثار منفی آن، آغاز می‌کنند تا شرکت‌های وابسته درقبل آن چپاول و غارت کرده و جیب خود پر کنند. به گزارش ایسنا ۱۲ فروردین ۹۸ در سیل اخیر لرستان و زیرآب رفتن شهر پل دختر، معمولان و ماژین  پرحجم شدن مسیل‌ها و طغیان رودخانه کحیخان از سرریز شدن و یا شکسته شدن سدهای سمیره، سد مروک دورود، هاله، کزناز و متعاقب آن شکسته وتخریب شدن پل های کشکان، گاومیشان، افرینه و گپ بوده‌است.

دلایل تبدیل باران به سیل

اگر پایه‌ای‌ترین عامل سیل یعنی عامل طبیعی را کنار بگذاریم، دخیل بودن عامل انسانی نقش عمده‌ای در ایجاد سیل دارد از جمله در سیل‌های مرگبار شیراز و گلستان و دیگر شهرهای ایران با توجه به اینکه از ۲۷ اسفند ۹۷ هواشناسی از وقوع سیل و بارش شدید درمناطق کشور را گزارش داده بود اما با نگاهی کارشناسی و مدیریت درست و مسئولین دلسوز، در زمان بحران می‌شد خسارات همین سیل را هم کاهش داد.

انهدام پوشش گیاهی

درچند سال اخیر عوامل انسانی در ایجاد وقوع سیل پس از اولین بارش بسیار دخیل بوده و هستند زیرا ایران اولین کشوری است که بتدریج پوشش گیاهی خودش را از دست داده‌است. پوشش گیاهی یک مسئله بسیار بسیار مهم برای جلوگیری از سیلاب‌های کوبنده مثل سیلاب‌هایی که در ابتدای سال ۹۸ جاری شد، می‌باشد.

عامل دوم مسئله ساخت و سازهای بسیار بی‌رویه در مسیر رودخانه‌هاست. حتی در مناطق سیل خیز در کنار رودخانه‌ها و مسیل‌ها انبوهی سازه مسکون و تجاری ساخته شده‌است مانند شیراز که ساختن اتوبان و یا بازار و… ساخت و سازهایی انجام شده که با ابتدایی‌ترین استانداردها هم فاصله دارد.

از دیگر عوامل تشدید کننده سیل باید از کوه‌خواری و ساختن ویلاهای اشرافی در شمال تهران و لواسانات و… نام برد.

علت ایجاد سیل

براساس آمار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، میزان وقوع سیل در ایران به روندی افزایشی رسیده. به گفته این سازمان در حدود ۷۰سال گذشته تقریباً ۵۵۹۰ فقره سیل در ایران رخ داده که حدود ۱۱۴۰مورد آن مربوط به دهه ۹۰خورشیدی بوده. از جنگل‌زدایی، تخریب مراتع، تبدیل آبخیزها و تالاب‌ها به مزرعه و دخل و تصرف غیرمجاز در حریم و بستر رودخانه‌ها به عنوان برخی از دلایل وقوع سیل در ایران یاد شده‌است.

بودجه نهادهای مذهبی با سازمان مدیریت بحران

در حالی که ایران کشوری حادثه خیز محسوب می شود و طی سال ها شاهد حوادثی مرگبار همچون زلزله بم و کرمانشاه بوده و این روزها نیز سیل مرگبار در شیراز قربانیان زیادی گرفته، اما این بار نیز در بودجه سال ۹۸ در مقایسه با سازمان ها و نهادهای مذهبی به سازمان مدیریت بحران سهم ناچیزی داده شده است.

بر اساس بودجه سال ۹۸ سهم سازمان مدیریت بحران ۱۲.۷۵ میلیارد تومان است اما در مقابل شورای عالی حوزه های علمیه ۳۰۶.۳ میلیارد تومان، شورای سیاست گذاری ائمه جمعه۲۰ میلیارد تومان، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم ۱۵۰ میلیارد تومان بودجه دارند.

حتی بودجه ستاد مرکزی راهیان نور که یک اردوی بازدید از مناطق جنگی ایران  است، نیز بودجه اش بیش از سازمان مدیریت بحران است و در سال ۹۸ بودجه ۲۵ میلیاردی خواهد گرفت.

سهم مجمع جهانی اهل بیت با ۳۳ میلیارد تومان و جامعه المصطفی نیز ۲۰۱ میلیارد تومان در بودجه ۹۸ خواهد بود.

در شرایطی که ایران با مشکلات اقتصادی روبروست، افزایش سهم نهادهای مذهبی در بودجه ۹۸ پیش از و فاصله فاحش بودجه با دستگاه‌های اجرایی در کشور  انتقادهای بسیاری را به همراه داشته است اما در براساس قانون جمهوری اسلامی سهم سازمان مدیریت بحران تنها ۵ درصد از کل بودجه است و سال‌های گذشته نیز همیشه نهادهای مذهبی بودجه ای چندبرابر این سازمان داشته اند.

تلفات

یونیسف اعلام کرده است که براثر سیلاب‌های اخیر در ایران ۱۰۰ هزار کودک از تحصیل و هزاران کودک از مراقبت‌های اولیه درمانی محروم شده‌اند.

سازمان یونیسف در گزارشی که در روز جمعه ۳۰ فرودین منتشر کرده است با اعلام این آمار به  خسارات گسترده سیلاب‌های اخیر در ایران اشاره کرده و نوشت که برای برای کمک‌های ضروری به کودکان بیش از ۹ میلیون دلار بودجه نیاز است.

بنابر این گزارش سیل ویرانگر در سه چهارم از استان‌های ایران زندگی ۱۰ میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داده که از این تعداد دو میلیون نفر به شدت آسیب دیده و ۵۰۰ هزار نفر هم بی‌خانمان شده‌اند که نیمی از آن‌ها کودکان هستند.

سایت سازمان پزشکی قانونی یکشنبه ۲۵ فروردین به نقل از احمد شجاعی، رئیس این سازمان، نوشت که در روزهای اخیر ۵ نفر در خوزستان و یک نفر در ایلام بر اثر سیل جان باختند که بدین ترتیب آمار کشته‌ها به ۷۶ نفر رسید.

خسارات

عباس کشاورز، معاون وزیر جهاد کشاورزی ایران شامگاه روز یکشنبه ۲۵ فروردین با اعلام این خبر گفته است که در بخشی از این آسیب‌ها سیل زمین یا باغ کشاورزی را با خود برده است و در بخشی نیز آب‌گرفتگی‌ها موجب پوسیدگی محصول خواهد شد.

این مقام مسئول آسیب حدود ۵۵ درصد از اراضی کشاورزی را بین ۲۵ تا ۵۵ درصد اعلام کرده و گفته است که حدود ۲۵۰ هزار هکتار از محصولات کشاورزی و حدود ۱۵۰ هزار هکتار باغ بر اثر سیلاب‌های اخیر در ایران از بین رفته است.

بنابر اعلام جهاد کشاورزی در سیلاب اخیر بیش از ۶ هزار واحد مرغداری و حدود ۱۰۰ واحد پرورش ماهی هم دچار خسارت شدند.

پیشتر جهادکشاورزی خسارات ریالی وارد شده به مناطق سیل‌زده را تا ۱۸ فروردین بیش از۶ هزار میلیارد تومان خسارات در ۱۹ استان کشور اعلام کرده بود.

همچنین گزارش‌ها حاکی است که حدود۷۶ درصد کل خسارات به بخش کشاورزی در چهار استان خوزستان، گلستان، مازندران و لرستان حادث شده است.

کمک به سیل‌زدگان

هلال احمر امارات متحده عربی و هلال احمر عربستان سعودی در یک اقدام مشترک هواپیمایی حامل ۹۵ تن کمک‌های بشردوستانه برای سیل‌زدگان ایران ارسال کردند.

هلال احمر امارات اعلام کرده این کمک‌ها شامل اقلامی مانند مواد غذایی و چادر است و هیاتی از هلال احمر امارات نیز همراه آن اعزام شده است

ممانعت دولتی از کمک‌های مردمی

«جمعیت امداد دانشجویی امام علی» یک نهاد خیریه غیردولتی است که عموما در زمینه آسیب‌های اجتماعی فعالیت می‌کند اما از ابتدای بحران سیل در ایران، بر امدادرسانی به سیل‌زدگان متمرکز شده است. در بیانیه این نهاد خیریه که روز چهارشنبه ۲۸ فروردین منتشر شد، آمده است که با تهدید و بازخواست تلفنی از «همراهان و مدافعان جمعیت» خواسته‌اند «از این نهاد مردمی برائت جویند

در حالی‌که مردم سیل‌زده در مناطق مختلف از جمله خوزستان به نحوه اطلاع‌رسانی اعتراض دارند، پلیس فتا در استان خوزستان از دستگیری ۲۴ نفر از کاربران شبکه‌های اجتماعی خبر می دهند.

شاهین حسنوند، رئیس پلیس فتا استان خوزستان، علت بازداشت این افراد را «پخش اخبار منحرف» و «شایعات» مربوط به سیل عنوان کرده که به ادعای او موجب تشویش اذهان عمومی شده بودند.

پیش از این نیز دادستان عمومی و انقلاب شهر شوش خبر داده بود فردی که کلیپی را درباره سد کرخه و پخش شدن «صدای عجیبی» از آن منتشر کرده بود، بازداشت شده است.

این اقدامات مقام های قضایی جمهوری اسلامی در شرایطی است که از زمان آغاز سیل در استان‌های مختلف ایران، خبررسانی رسانه‌های رسمی و روند امدادرسانی از سوی نهادهای حکومتی با انتقادهای مختلفی مواجه شده بود.

کمپین حقوق بشر در ایران روز پنجشنبه ۲۲ فروردین به نقل «کریم دحیمی» فعال حقوق بشر گزارش داد، دو نفر از امدادرسان‌های اهل خوزستان به نام احمد کعبی و یعقوب کعبی روز جمعه ۱۶ فروردین و ۹ نفر از امدادرسان مردمی روز یکشنبه ۱۸ فروردین، که برای کمک رسانی به سیل‌زدگان به روستای گوریه رفته بودند، از سوی ماموران اطلاعات سپاه بازداشت شدند.

کریم دحیمی با اشاره به منابع داخلی در روستای گوریه به کمپین گفت: «احمد و یعقوب کعبی که در کمپ مشغول امدادرسانی بودند به دلایل نامشخصی از سوی ماموران اطلاعات سپاه بازداشت شدند و ما هنوز اطلاعی از محل نگهداری آنها نداریم.»

ممانعت خامنه‌ای از برداشت پول

دوشنبه ۲۶ فروردین خبری مبنی بر درخواست رئیس جمهوری ایران از آیت الله خامنه ای برای برداشت دو میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی به منظور جبران خسارات سیل اخیر منتشر شده بود.

در حالیکه برآوردها از خسارت سنگین سیل های اخیر در ایران حکایت دارد، آیت الله علی خامنه‌ای با برداشت فوری از صندوق توسعه ملی به منظور جبران خسارات سیل مخالفت کرد.

تاریخچه سیل‌ها در ایران

براساس آمار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، میزان وقوع سیل در ایران به روندی افزایشی رسیده. به گفته این سازمان در حدود ۷۰سال گذشته تقریباً ۵۵۹۰ فقره سیل در ایران رخ داده که حدود ۱۱۴۰مورد آن مربوط به دهه ۹۰خورشیدی بوده‌است، که اصلی ترین موارد آن بشرح زیراست:

تهران- مرداد۱۳۶۶

رگبار و تگرگ ناگهانی و سیلاب عظیمی که در کمتر از ۲ساعت از رودخانه گلابدره در شمال تهران به سمت تجریش جاری شد. سیلاب گل و لای و سنگ دامنه کوه را شست و به کوچه خیابان‌های دربند و تجریش آورد. ۳۰۰نفر کشته شدند و خانه‌ها و مغازه‌ها خسارت دیدند؛ تا حدی که شکل میدان و سر پل تجریش بعد از بازسازی تغییر کرد. رسانه‌های رژیم به نقل از مردم محلی آن را به ایجاد ۱سد موقت در مسیر رودخانه تجریش برای ساخت و ساز نسبت می‌دهند. ضمن اینکه تهران جز استان‌های سیل خیز نیست

 شیرازـ دی ۱۳۸۰

سیل در دی ماه سال ۸۰ جان ۱۱ نفر را گرفته بود اما با گذشت بیش از ۱۷ سال از این فاجعه، و با مشخص بودن علل سیل در بی عملی و بی کفایتی سرمداران رژیم نتوانستند از تکرار آن جلوگیری کنند.خبرگزاری حکومتی ایرنا در سال ۹۳ گزارشی را به نقل از «فرج‌الله رجبی» شهردار وقت شیراز درباره سیل دی ماه سال ۸۰ منتشر کرده بود که براساس آن از جمله عوامل جاری شدن این سیل «کاهش شیب رودخانه» و «تنگ بودن دهانه‌های پل» نسبت به دیگر مسیرهای رودخانه در محل حادثه عنوان کرده بود. خشک بودن بستر رودخانه در این شهر نیز از جمله مواردی بوده که مسئولان وقت شهرداری را در طی این سال‌ها به آسفالت کردن و ایجاد تأسیسات شهری در آن سوق داده‌است! به طوری که بنابر گزارش‌ها تا سال ۹۳ حتی «بخشی از بستر این رودخانه، آسفالت شده و به عنوان کنارگذر -برای رفت و آمد خودروها-از آن استفاده می‌شده‌است!»

 قم ـ فروردین ۱۳۸۸

بعد از چند سال خشکسالی، رودخانه« قم‌رود» به پارکینگ تبدیل شده بود و در ۱۱ فروردین ماه با باران تند سیلاب در بستر رود خشک جاری شد و پارکینگ را با خود برد. تلفات هموطنان ۶ نفر و مصدومین ۳۸ نفر.

 استان گلستان- مرداد۱۳۸۸

استان گلستان در شمال شرق کشور یکی از سیل خیزترین مناطق ایران است. در۳۰سال اخیر حدود ۱۳۰سیل جاری شده. یکی از مرگبارترین موارد مرداد ۱۳۸۰. شمار کشته شدگان دست کم ۴۰۰نفر اعلام شد. یکی از مهمترین عوامل سیل خیز بودن گلستان به گفته کارشناسان قطع درختان و جاری شدن آب‌های سطحی از دامنه کوه‌هاست.

 سوادکوه استان مازندران ـ ۱۳۹۰

در دهه ۱۳۹۰ طغیان رود در سوادکوه در استان مازندران و فرو ریختن ساختمان‌های چند طبقه در کنار رودخانه. ساختمان‌هایی که اطراف بستر رودخانه ساخته شده بودند فرو ریختند. سیل ۲۸کشته و مفقود و دست کم ۵۰میلیارد تومان خسارت به جا گذاشت

  آذرشهرـ ۱۳۹۶

یکی دیگر از سیل‌های ویرانگر در شمال غرب ایران درآذرشهر فاجعه آفرید. بارش بی‌سابقه باران ظرف ۱روز در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، کردستان، زنجان و مازندران؛ رودخانه‌ها طغیان کردند. حادثه‌یی که به گفته سازمان مدیریت بحران حدود ۵۰کشته به جا گذاشت

شیرازـ دروازه قرآن، فروردین ـ ۱۳۹۸

یکی دیگر از سیل‌های ویرانگر در شیراز  که تاکنون دست کم بیش از ۱۵۰ نفر کشته و مفقود بر جای گذاشته‌است؛ دقیقاً محصول غارت وچپاول و یک عمل جنایتکارانه وضدمردمی برعلیه مردم شیراز است. از جمله علل بالا بودن تلفات این سیل که از طرف دادستان عمومی شیراز اعلام شده،  عدم «لایروبی» این مسیر بوده‌است. درصورتیکه موضوع لایروبی نبوده بلکه جاده سازی درمسیر دروخانه خشک و پر کردن مسیل کنار دروازه قرآن بوده‌است.

 استان‌های گلستان و مازندران و ۲۵ استان دیگردر سراسرکشور ـ فروردین ۱۳۹۸

به گزارش خبرگزاری حکومتی مهر ۷ نفر در گلستان، ۵ نفر در مازندران، ۳ نفر در خراسان شمالی، ۲ نفر در کهگیلویه و بویراحمد، یک نفر در کرمانشاه، یک نفر در خوزستان، دو نفر در لرستان، یک نفر در همدان و یک نفر سمنان فوت شده‌اند. علاوه براین طبق گزارش شبکه خبر(رژیم) در ۸ فروردین ‌ برآورد اولیه خسارات سیل فقط در مازندران بیش از هزار و سیصد میلیارد تومان است که نیمی از آن مربوط به بخش کشاورزی و دامی است، می‌باشد.

سیل سال ۱۴۰۳

از اوایل سال ۱۴۰۳ بارندگی‌های فراوان در مناطقی از ایران منجر به جاری شدن سیل و آبگرفتگی در استانها و شهرهای مختلف شد که تا اردیبهشت ۱۴۰۳ سیل به ۲۳ استان کشور گسترش یافت وخساراتی به هزاران تن دیگر از هموطنان وارد کرد.

استانهای درگیر سیل عبارتند بودند از: آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، البرز، اصفهان، ایلام، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، سمنان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خوزستان، فارس، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، مرکزی، هرمزگان، همدان و یزد.

سازمان هواشناسی جمهوری اسلامی روز شنبه ۱۵ اردیبهشت اعلام کرد موج بارشی جدیدی از روز یک‌شنبه ۱۶ اردیبهشت وارد ایران می‌شود و استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، اردبیل، گیلان، مازندران، گلستان، خراسان‌شمالی، کرمانشاه، زنجان، قزوین، کردستان و دامنه‌های زاگرس را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

در روزهای پایانی فروردین و اوایل اردیبهشت نیز دور جدید بارندگی‌های شدید منجر به وقوع سیل و آب‌گرفتگی در استان سیستان و بلوچستان شد که تخریب ده‌ها روستا و قطع برق و آب دست‌کم ۳۰۰ روستای دیگر را در پی داشت.

در جریان این سیل که به گفته شهروندان و کاربران رسانه‌های اجتماعی با فقدان امدادرسانی همراه بود، چندین تن جان خود را از دست دادند.

با ورود سامانه بارشی جدید به ایران، سازمان هواشناسی روز پانزدهم اردیبهشت پیش‌بینی کرد شدت بارش‌ها در حد جاری شدن سیلاب نیست اما در روزهای بعد گزارش‌هایی از وقوع سیل و آب‌گرفتگی معابر در شماری از شهرهای ایران منتشر شده است.

سیل در اسفراین

در روز ۵ خرداد ۱۴۰۳، بارش شدید باران در اسفراین و شیروان به ۱۲ واحد مسکونی و ۵ حوزه کشاورزی در چهار روستای بخش مرکزی این شهرستان واقع در خراسان شمالی آسیب رساند. به گزارش منابع خبری، بیشترین خسارات و بارندگی‌ها در دهستان‌های دامنکوه و رویین مشاهده شده است. براساس ارزیابی‌های اولیه، بیشتر آسیب‌ها در روستاهای رویین و دهک متمرکز است. در روستای دهک، علاوه بر خسارت به واحدهای مسکونی، سیلاب منجر به تلف شدن ۴۰ رأس دام و آسیب به انبارهای علوفه شده است.

علاوه بر این، در نتیجه بارش‌های شدید و جاری شدن سیلاب در مناطق عشایری شهرستان‌های اهر، تعدادی از اماکن دامی تخریب و تعدادی دام از بین رفته‌اند. همچنین، راه‌های عشایری و جاده‌های شهرستان اهر نیز دچار خسارت شده‌اند. (خبرگزاری ایرنا، ۶ خرداد)

در پی سیل شدید در شهرستان‌های فاروج و شیروان خراسان شمالی در شامگاه شنبه ۶ خرداد، دست‌کم چهار نفر جان باختند و خسارات گسترده‌ای به منازل و زیرساخت‌ها وارد شد. مدیرعامل هلال‌احمر استان اعلام کرد که بارش‌های رگباری در جنوب و جنوب شرق استان، منجر به سیلاب‌های ناگهانی در شهرستان‌های اسفراین، شیروان و فاروج شده و ۴۰۰ نفر دچار حادثه شدند. همچنین، مدیر کل مدیریت بحران استان زنجان از وقوع سیل در روستای سالارآباد زنجان و جانباختن یک نفر خبر داد.

خسارات سیل در شهرها و مناطق مختلف ایران

ویدیوها و گزارش‌های مردمی نشان می‌داد که در شهرستان شبستر استان آذربایجان‌شرقی شدت سیل بسیار زیاد بوده و خساراتی فراوانی داشته است.

در خوزستان نیز مدیرعامل سازمان آب و برق این استان اعلام کرد به دنبال بار‌ش‌های اخیر، طرفیت سد دز ۱۰۰ درصد تکمیل شده است برای همین، خروجی آن با هدف کنترل سیلاب افزایش پیدا می‌کند.

در دزفول خوزستان نیز گزارش‌هایی درباره خسارت بارندگی‌های شدید به زیرساخت‌های عمرانی و کشاورزی، آب‌گرفتگی منازل و همچنین زیر آب رفتن بوستان‌های شهر منتشر شد.

در واکنش به آن، فرماندار دزفول گفت دستور تعطیلی بوستان‌های ساحلی این شهر و تخلیه فوری خودروها از این مناطق صادر شده است.

ویدیوهای ارسال‌شده نیز نشان می‌داد روز جمعه ۱۴ اردیبهشت‌ پس از بارش باران سیل در خیابان‌های اهواز جاری شده است.

حسین ظفری، معاون سازمان مدیریت بحران کشور خبر داد علاوه بر خوزستان، در استان‌های ایلام و چهارمحال و بختیاری نیز سیل به راه‌های عشایری خسارت جدی وارد کرده و تعدادی از دام‌ها تلف شده‌اند.

غلامرضا غلامی، مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری فارس روز ۱۴ اردیبهشت‌ بارش‌های جدید و خسارت سنگین آن به بخش کشاورزی در این استان خبر داده بود.

از سوی دیگر، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید خبر داد که در اثر بارندگی‌های اخیر، محوطه باستانی نقش رستم دچار آب‌گرفتگی شده و در پی آن، فرونشست‌های متعددی در منطقه رخ داده است.

استان‌های خراسان رضوی و تهران هم در روزهای گذشته از خسارت‌های باران شدید مصون نماندند و بارندگی‌ها موجب جاری شدن سیل در برخی از روستاها و مناطق این استان‌ها شد.

مرکز اطلاع‌رسانی پلیس راهور تهران روز شنبه اعلام کرد که به دلیل ورود گل و لای به معبر اصلی، در قسمتی از بزرگراه خرازی در غرب پایتخت ممنوعیت تردد اعمال شده است.

بابک محمودی، رییس سازمان امداد و نجات هلال احمر کشور روز شنبه گفت از تاریخ ۱۲ تا ۱۵ اردیبهشت ۲۱ استان دچار سیل و آب‌گرفتی شدند.

به گزارش رسانه‌های حکومتی در جریان جاری شدن سیل در خراسان جنوبی حدود ۴۰۰روستا گرفتار شدند که ۲۱۹روستا از این تعداد مربوط به شهرستان خواف است.

در خواف در استان خراسان رضوی بر اثر سیل ۳۰خودرو سواری طعمه سیل شدند.

بارش شدید باران در استان کرمانشاه باعث جاری شدن سیلاب و آبگرفتگی در ثلاث باباجانی، ماهیدشت، حمیل در اسلام‌آباد غرب، دالاهو، جوانرود، اسلام‌آباد غرب، و سر فیروزآباد شد.

یک شهروند در گزارشی از مشاهدات خود گفت: «عمق فاجعه را نگاه کنید آقایون کی می‌خواهید به داد ما برسید نگاه کنید... کمک هر کی میتونه کمکمان کنه بجنبید خانه هامان برفت زندگیمان برفت کمکمان کنید.»

به‌رغم گسترش ویرانیها و خساراتهای ناشی از سیل ارگانهای مسئول جمهوری اسلامی از کمترین اقدام برای مقابله با ضایعات و ویرانیهای سیل خودداری کردند.

فراخوان مریم رجوی به کارزار استمداد ملی

روز ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ خانم مریم رجوی طی پیامی اعلام کارزار ملی برای کمک به سیل زدگان کرد خانم رجوی در این پیام گفت:

«در شرایطی که سیل ویرانگر ۲۱ استان میهن ما را در برگرفته و بخش‌های وسیعی از هموطنان‌مان به‌ویژه اقشار محروم با آثار وخیم سیل دست به گریبان هستند، برای همیاری و کمک‌رسانی به هموطنان سيل‌زده اعلام كارزار «استمداد ملی» می‌کنم.

از همه هموطنان به‌ویژه جوانان در شهرها و استان‌های هم‌جوار می‌خواهم که به کمک سیل‌زدگان و بی‌خانمان‌ها و نجات کسانی که در محاصره سیل گرفتار شده‌اند بشتابند.

به یاری آسیب‌دیدگان برخیزیم.

رژیم آخوندها و دولت جلادان تنها در فکر حفظ نظام ننگین ولایت فقیه هستند. آن‌ها با چپاول اموال و سرمایه‌های مردم ایران و هدر دادن آن‌ها در پروژه‌های ضدملی و میهنی مانند بمب اتمی و جنگ‌افروزی خارجی مردم ما را در برابر حوادث طبیعی بی پناه گذاشته‌اند.»

سیل و پیشگیری

نقش سپاه پاسداران  و دیگرارگان‌های حکومتی در سیل قم و همچنین درسیل اخیر شیراز ،گلستان، خرم‌آباد، خوزستان و گسترش ضایعات و قربانیان آن بویژه درشیراز و آق قلا(گلستان) نقش اصلی را داشته‌اند. ازجمله می‌تواند ساختن ریل قطار در زمین‌های کشاورزی آق قلا درگلستان به ارتفاع تا سه متر وبه طول ۸۲ کیلومتر. که خود این ریل قطار مانع خروج آب به گرگانرود و دریا شده‌است.

ضایعات و خسارت‌های سیل فاجعه‌ای ملی و خارج ازتصور

ازطرفی جمهوری اسلامی تلاش می‌کند که خسارات واقعی جانی و اموال (از قربانیان سیل و خسارت به اموال مردم) را سرپوش گذاشته و بسیار کمتر جلوه دهد. جدول خسارت‌های سیل که می‌بینید حاوی اطلاعاتی از خبرگزاری‌های حکومتی است. البته جمهوری اسلامی مطابق معمول تنها بخشی از خسارت‌ها  را گزارش کرده‌اند:

طبق گزارش اداره راهداری رژیم تا تاریخ ۹ فروردین۹۸ خسارت‌های وارده به خطوط مواصلاتی و راه‌های اصلی ۱۶۰۰ تا ۲۰۰۰ میلیارد تومان می‌باشد. (تخریب ۱۱ هزارکیلومتر راه‌های ایران و تخریب ۶۰۰ پل) .