۱٬۱۶۰
ویرایش
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
== گزارش نهایی جاوید رحمان == | == گزارش نهایی جاوید رحمان == | ||
گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد برای نظارت بر وضعیت حقوق بشر در ایران، روز دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ در گزارش پایانی خود به شورای حقوق بشر سازمان ملل از افزایش ۴۳ درصدی اعدامها در سال ۲۰۲۳ و تداوم وضعیت نگرانکننده حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران خبر داد. جاوید رحمان ضمن ابراز تاسف از این که باوجود درخواستهای مستمر طی دوران مأموریتش، هرگز از سوی جمهوری اسلامی اجازه سفر به ایران به او داده نشده است، وضعیت حقوق بشر در این کشور را به شدت نگرانکننده خواند.<ref name=":2" /> | |||
جاوید رحمان روز دوشنبه اول مرداد ۱۴۰۳، تنها چند روز مانده به پایان دوران ماموریت خود، آخرین گزارش خود را درباره اعمال حکومت جمهوری اسلامی علیه شهروندان مخالف در سالهای ۱۹۸۱-۱۹۸۲ (۱۳۶۰) و ۱۹۸۸ میلادی (۱۳۶۷) منتشر کرد. جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در ایران میگوید، شواهدی وجود دارند که نشان میدهند اعدام زندانیان سیاسی و کشتار بهائیان و کردها در دهه ۱۳۶۰ توسط حکومت ایران "جنایت علیه بشریت و نسلکشی" بودهاند.<ref name=":3" /> | جاوید رحمان روز دوشنبه اول مرداد ۱۴۰۳، تنها چند روز مانده به پایان دوران ماموریت خود، آخرین گزارش خود را درباره اعمال حکومت جمهوری اسلامی علیه شهروندان مخالف در سالهای ۱۹۸۱-۱۹۸۲ (۱۳۶۰) و ۱۹۸۸ میلادی (۱۳۶۷) منتشر کرد. جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در ایران میگوید، شواهدی وجود دارند که نشان میدهند اعدام زندانیان سیاسی و کشتار بهائیان و کردها در دهه ۱۳۶۰ توسط حکومت ایران "جنایت علیه بشریت و نسلکشی" بودهاند.<ref name=":3" /> | ||
=== شکنجه و دادرسی ناعادلانه === | |||
جاوید رحمان در ادامه گزارش خود با انتقاد از روند غیرقانونی و دادرسی ناعادلانه در ایران گفت: « تعداد حکمهای اعدام بدون روند قانونی و حق دادرسی عادلانه، به شدت نگرانکننده است. همچنین ادعاهایی در مورد شکنجه و بدرفتاری با «متهمان» در بازداشت وجود دارد و آنها بهطور مکرر از دسترسی به وکیل محروم شدهاند و وکلا اجازه دفاع از موکلان خود را نداشتهاند.»<ref name=":2" /> | |||
=== اعدام در ۲۰۲۳ === | |||
او در ابتدای گزارش خود گفت: «اعدامهای جاری و افزایش محکومیتها به مرگ در دوره گزارشدهی من به شدت نگرانکننده است. دستکم ۸۳۴ نفر در سال ۲۰۲۳ اعدام شدند که نسبت به سال ۲۰۲۲، ۴۳ درصد افزایش یافته است. از تعداد اعدامهای گزارششده در سال ۲۰۲۳، ۴۷۱ اعدام - تقریباً ۵۶.۵ درصد - به اتهامات مرتبط با مواد مخدر بوده است. تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳، از زمان آغاز اعتراضات سراسری در سپتامبر ۲۰۲۲، متأسفانه مقامات ایرانی ۹ نفر را به دلیل مشارکت در اعتراضات اعدام کردهاند.»<ref name=":2" /> | |||
=== اعدامهای فراقضایی دهه ۶۰ === | === اعدامهای فراقضایی دهه ۶۰ === | ||
خط ۴۴: | خط ۵۲: | ||
جاوید رحمان در گزارشش گفت: در شهریور سال ۱۳۶۷ طی حکمی از سوی آیتالله خمینی، زندانیان سیاسی چپ و وابسته به مجاهدین خلق که یک بار محاکمه شده و در حال گذراندن دوران محکومیتشان بودند در دادگاههایی چند دقیقهای به اعدام محکوم شدند و حکمشان به اجرا درآمد. پیکرهای این زندانیان در گورهای دستهجمعی در گورستان خاوران واقع در شرق تهران دفن شده است. جاوید رحمان تصریح کرد که این زندانیان سیاسی بدون دسترسی به یک محاکمه عادلانه به قتل رسیدند و اعمال شکنجههای گسترده علیه آنان مصداق "جنایت علیه بشریت" بوده است.<ref name=":4" /> | جاوید رحمان در گزارشش گفت: در شهریور سال ۱۳۶۷ طی حکمی از سوی آیتالله خمینی، زندانیان سیاسی چپ و وابسته به مجاهدین خلق که یک بار محاکمه شده و در حال گذراندن دوران محکومیتشان بودند در دادگاههایی چند دقیقهای به اعدام محکوم شدند و حکمشان به اجرا درآمد. پیکرهای این زندانیان در گورهای دستهجمعی در گورستان خاوران واقع در شرق تهران دفن شده است. جاوید رحمان تصریح کرد که این زندانیان سیاسی بدون دسترسی به یک محاکمه عادلانه به قتل رسیدند و اعمال شکنجههای گسترده علیه آنان مصداق "جنایت علیه بشریت" بوده است.<ref name=":4" /> | ||
=== تجاوز و اعدام زنان در ایران === | در گزارش جاوید رحمان ذکر شده که اعدامهای تابستان ۱۳۶۷ با فتوا و به تأیید روحالله خمینی از طریق کمیتهای موسوم به "هیأت مرگ" به اجرا درآمد. ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور پیشین ایران که در سانحه سقوط هلیکوپتر کشته شد و مصطفی پورمحمدی، دادستان پیشین دادگاه انقلاب و یکی از نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری، دو عضو این کمیته بودهاند.<ref name=":4" /> | ||
==== قتلعام ۶۷ یک جنایت ادامهدار ==== | |||
رحمان تأکید کرد که کشتار زندانیان سیاسی در دهه ۶۰ یک موضوع تاریخی به شمار نمیرود بلکه نقض حقوق بشر در ایران یک "مسئله فعلی" است و در این رابطه "نگرانیهای جدی وجود دارد که تا به امروز ادامه داشته است."<ref name=":4" /> | |||
=== تجاوز و اعدام زنان و کودکان در ایران === | |||
در گزارش او اشاره شده که شماری از اعدامیان زنانی بودند که برخی از آنها قبل از اجرای حکم مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بودند. همچنین بسیاری از اعدامشدگان هنوز به سن قانونی نرسیده و نوجوان یا کودک محسوب میشدند.<ref name=":3" /><ref name=":4" /> | در گزارش او اشاره شده که شماری از اعدامیان زنانی بودند که برخی از آنها قبل از اجرای حکم مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بودند. همچنین بسیاری از اعدامشدگان هنوز به سن قانونی نرسیده و نوجوان یا کودک محسوب میشدند.<ref name=":3" /><ref name=":4" /> | ||
گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد اضافه کرد: «با وجود نگرانیهای جدی که از سوی من و جامعه بینالمللی ابراز شده، اعدام کودکان در ایران ادامه یافته و دستکم یک اعدام در سال ۲۰۲۳ گزارش شده است. یکی از بالاترین نرخهای اعدام زنان در این کشور ثبت شده است که دستکم ۲۲ زن در سال ۲۰۲۳ اعدام شدهاند.»<ref name=":2" /> | |||
=== سرکوب اقلیتها === | === سرکوب اقلیتها === | ||
او در بخش دیگر گزارش خود به وضعیت اقلیتهای قومی و مذهبی در ایران پرداخت و گفت: «وضعیت اقلیتهای قومی و مذهبی همچنان بسیار نگرانکننده است، تعداد اعدامشدگان از اقلیتهای قومی و مذهبی بهویژه برای جرائم مرتبط با مواد مخدر یا امنیتی بهطور نامتناسبی بالا است.» به گفته جاوید رحمان «اقلیتهای بلوچ و کرد، بهویژه کولبرها و سوختبرها، هدف محرومیت خودسرانه از حق زندگی توسط مقامات حکومتی از طریق اعدامها و کشتارهای خارج از فرایند قضایی عادلانه بودهاند.» | |||
گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد افزود: «تداوم آزار و اذیت مستمر، بازداشتهای خودسرانه و آزار اعضای جامعه بهائی، همچنین هدفگیری و آزار اقلیتهای مذهبی بهویژه مسیحیان نوکیش و صوفیان از جمله طریقت گنابادی به شدت نگرانکننده است»<ref name=":2" /> | |||
گزارش جاوید رحمان همچنین خشونت و آزار فیزیکی زنان و همچنین سرکوب اقلیتها و اقوام، از جمله علیه بهائیان و کردها در دهه نخست استقرار حکومت جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۷ را بررسی کرده است.<ref name=":4" /> | گزارش جاوید رحمان همچنین خشونت و آزار فیزیکی زنان و همچنین سرکوب اقلیتها و اقوام، از جمله علیه بهائیان و کردها در دهه نخست استقرار حکومت جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۷ را بررسی کرده است.<ref name=":4" /> | ||
=== | === ناپدیدسازی اجباری === | ||
گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه حقوق بشر ایران همچنین در گزارش ۶۶ صفحهای خود با اشاره به ناپدیدشدگان قهری در دهه شصت، پنهان ماندن سرنوشت هزاران تن از مخالف سیاسی را "به منزله ناپدید شدن اجباری" دانسته و گفته است که این یک "جنایت علیه بشریت" است. این گزارش با استفاده از شهادت قربانیان و بازماندگانی تدوین شده که طی شش سال تصدی این سمت به عنوان گزارشگر ویژه حقوق بشر با او جلسه داشتهاند. جاوید رحمان به منظور تکمیل گزارش خود از پاییز سال پیش با ۸۰ نفر از شاهدان و بازماندگان و خانواده قربانیان مصاحبه کرده است. <ref name=":3" /> | گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه حقوق بشر ایران همچنین در گزارش ۶۶ صفحهای خود با اشاره به ناپدیدشدگان قهری در دهه شصت، پنهان ماندن سرنوشت هزاران تن از مخالف سیاسی را "به منزله ناپدید شدن اجباری" دانسته و گفته است که این یک "جنایت علیه بشریت" است. این گزارش با استفاده از شهادت قربانیان و بازماندگانی تدوین شده که طی شش سال تصدی این سمت به عنوان گزارشگر ویژه حقوق بشر با او جلسه داشتهاند. جاوید رحمان به منظور تکمیل گزارش خود از پاییز سال پیش با ۸۰ نفر از شاهدان و بازماندگان و خانواده قربانیان مصاحبه کرده است. <ref name=":3" /> | ||
==== ناپدیدسازی گورستانها ==== | |||
حکومت ایران تا کنون چندین بار و به بهانههای مختلف سعی کرده گورستان خاوران را تخریب کند. اردیبهشت ۱۴۰۰ تصویرهایی حاکی از تخریب گورهای جمعی در خاوران در شبکههای اجتماعی پست شد. همین موضوع اعتراضات گسترده خانواده اعدامشدگان دهه ۶۰ و همچنین کشتار جمعی تابستان ۶۷ را در پی داشت.<ref name=":4" /> | |||
=== رفع مصونیت از مقامات ایران === | |||
«مصونیت و عدم پاسخگویی درباره نقض جدی حقوق بشر، مشکلی اساسی در نظام حقوقی، قانون اساسی و فضای سیاسی ایران است.»<ref name=":2" /> | |||
==== لزوم پاسخگویی مسئولان جمهوری اسلامی ==== | |||
«علاوه بر لزوم پاسخگویی عاملان جرائم در جنبش «زن، زندگی، آزادی»، از جامعه بینالمللی خواسته شده است سازوکارهایی را برای پاسخگویی در مورد رویدادهای گذشته، شامل ناپدید شدنهای اجباری، اعدامهای فراقانونی و خودسرانه در سالهای ۱۹۸۱ و ۱۹۸۸ و اعتراضات نوامبر ۲۰۱۹، ایجاد کند.»<ref name=":2" /> | |||
گزارشگر ویژه سازمان ملل خاطرنشان ساخت، به رغم در دسترس بودن شواهد این جنایات، افرادی که مرتکب نقض جدی و شدید حقوق بشر شدهاند همچنان در جمهوری اسلامی در مسند قدرت باقی ماندهاند و جامعه بینالمللی "نتوانسته یا نخواسته آنها را مورد بازخواست قرار دهد."<ref name=":4" /> | |||
جاوید رحمان همچنین در گزارش خود با اشاره به این که "رژیم ایران و رهبران آن نباید از پیامدهای جنایات علیه بشریت و نسلکشی خود مصون بمانند" افزود: «جنایتهای وحشیانه از جمله اعدامهای خودسرانه و فراقانونی طی سالهای ۱۹۸۱-۱۹۸۲ (۱۳۶۰) و جنایات وحشیانه سال ۱۹۸۸ میلادی (۱۳۶۷) از جمله جنایت علیه بشریت، قتل و کشتار و همچنین نسلکشی بوده است.»<ref name=":3" /> | |||
ولفگانگ شومبرگ، قاضی پیشین دادگاههای کیفری بینالمللی یوگسلاوی سابق و رواندا نیز که همراه با جاوید رحمان در این جلسه حضور داشت، اظهار امیدواری کرد که یافتههای سازمان ملل منجر به صدور احکام قضایی برای مقامهای فعلی جمهوری اسلامی شود که در کشتار دهه ۶۰ نقش داشتند. او تأکید کرد که چنین اقدامی میتواند سفر آنها به خارج از ایران بدون ترس از بازداشت را "غیرممکن" کند.<ref name=":4" /> | |||
در گزارش جاوید رحمان از شورای حقوق بشر سازمان ملل خواسته شده تا مقامات حکومت ایران را به افشای حقیقت در مورد کشتار دهه ۶۰، به ویژه اعدام هزاران زندانی در تابستان سال ۶۷ وادار کند و از آنها بخواهد تا مطابق با قوانین بینالمللی به خانواده قربانیان غرامت پرداخت کنند.<ref name=":4" /> | |||
جاوید رحمان | |||
به | |||
=== آزار و اذیت فعالین مدنی === | === آزار و اذیت فعالین مدنی === | ||
خط ۹۲: | خط ۱۰۳: | ||
نگرانیهای جدی و مداوم مانند محرومیت گسترده و خودسرانه از حق حیات از طریق اعدامهای جاری، استفاده از زور علیه معترضان، نقض حقوق به دادرسی عادلانه، تبعیض سیستمی و سیستماتیک و حمله به اقلیتها، زنان و دختران همچنان وجود دارد. <ref name=":2" /> | نگرانیهای جدی و مداوم مانند محرومیت گسترده و خودسرانه از حق حیات از طریق اعدامهای جاری، استفاده از زور علیه معترضان، نقض حقوق به دادرسی عادلانه، تبعیض سیستمی و سیستماتیک و حمله به اقلیتها، زنان و دختران همچنان وجود دارد. <ref name=":2" /> | ||
==== | ==== تشکر از مردم ایران ==== | ||
او همچنین در پایان دوره شش ساله مأموریت خود از مردم ایران به دلیل شجاعت، قاطعیت، انعطافپذیری و همچنین حمایت و مشارکت مثبت آنها با این مأموریت تشکر و قدردانی کرد.<ref name=":2" /> | |||
== | == جاوید رحمان در کنفرانس مقاومت ایران == | ||
در پی انتشار گزارش جاوید رحمان کنفرانسی دربارهٔ قتلعام زندانیان سیاسی و نسلکشی مجاهدین در سال۶۷ با حضور کارشناسان، گزارشگران و حقوقدانان برجستهٔ بینالمللی و خانم مریم رجوی در پاریس برگزار شد که آقای جاوید رحمان هم در آن شرکت کرد. در این کنفرانس | |||
==== | === واکنش جمهوری اسلامی به گزارش جاوید رحمان === | ||
== جایگزین جاوید رحمان == | == جایگزین جاوید رحمان == |
ویرایش