آستان قدس رضوی

آستان قدس رضوی
آرم آستان قدس رضوی
دفتر مرکزی	مشهد ـ‌ خراسان رضوی
زمینه کاری	زیارتی، فرهنگی، درمانی، اقتصادی، درمانی، صنعیتی
گستره پوشش	ایران، کشورهای منطقه خاورمیانه، به طور خاص شهر مشهد
سرویس‌ها	زیارتی، فرهنگی، رفاهی، اقتصادی، صنعتی
درآمد	نامعلوم

آستان قدس رضوی نام مؤسسه‌ای است که مسئولیت اداره حرم امام رضا، پیشوای هشتم شیعیان، و موقوفات و دارایی‌های آن را به عهده دارد. این سازمان زیر نظر تولیت حرم است. از دیرباز اداره امور حرم به عهده شیعیان دوست‌دار امام رضا بود اما منصب تولیت از زمان صفویان که حکومت شیعه در ایران روی کار آمد به شکل رسمی شکل گرفت. مقام تولیت از طرف شاه منصوب می‌شد و در زمان سلسله‌های بعدی، یعنی افشاریه و زندیه و قاجاریه و پهلوی نیز همین روال ادامه داشت. بعداز انقلاب در ایران تولیت آستان قدس توسط ولی فقیه منصوب می‌شود. در زمان جمهوری اسلامی آستان قدس به لحاظ اقتصادی رشد بسیاری کرده و به شکل امپراطوری عظیم مالی در دست دستگاه حاکمه و به خصوص بیت ولی فقیه در آمده است.

منشا دارایی‌های آستان قدس رضوی نذورات و وقفهای مردم باورمند به امام هشتم شیعیان است. همچنین آستان قدس در تمام ایران زمین‌ها و بناهای وقفی دارد. علاوه بر این دارای انواع کارخانه‌ها و موسسات اقتصادی است. همجنین تعداد زیادی کتابخانه و موزه و موسسات آموزشی و بیمارستان خصوصی زیر نظر آستان قدس فعالیت می‌کنند. آستان قدس هم‌چنین ا بهره‌کشی جنسی را در قالب صیغه موقت حتی از دختران زیر ۱۸ سال در اماکن و هتل‌های متعلق به این مؤسسه اداره می‌کند که بارها مورد اعتراض فعالان حقوق بشری قرار گرفته‌است.

از میران درآمد آستان قدس آمار دقیقی در دست نیست زیرا این مؤسسه هیچ فهرستی به هیچ مرجعی ارائه نداده است. همچنین هیچ نهاد دولتی به دلیل برخورداری از قدرست سیاسی قادر به حسابرسی از مؤسسه‌ی آستان قدس رضوی نیست. آستان قدس رضوی تنها درمقابل ولی فقیه جمهوری اسلامی پاسخگوست. این مؤسسه از مالیات نیز معاف است.

با توجه به درآمدهای کلان آستان قدس و از طرفی میزان فقر در جامعه ایران و به طور مشخص در استان خراسان و شهر مشهد قطعا این درآمدها در خدمت رفاه مردم ایران نیست. گمانه‌ها حاکی از این است که این قدرت عظیم اقتصادی در جهت سیاست‌های مداخله‌جویانه جمهوری اسلامی در منطقه و کشورهای هم‌جوار ایران به کار گرفته می‌شود.

تاریخچه آستان قدس رضوی

علی بن موسی‌ ملقب به امام رضا (ع) هشتمین پیشوای شیعیان است. مأمون خلیفه عباسی پس از به شهادت رساندن، او را دربقعه پدر خویش هارون‌الرشید در باغ حمید ابن قحطبه درنزدیکی روستای سناباد از توابع نوغان طوس به خاک سپرد. اولین بار دیلمیان یا آل بویه که شیعه بودند به تعمیر و تزئین اساسی این بقعه پرداختند. این بنا در طول دوران‌های مختلف تاریخی دستخوش تغییراتی شد. چندین بار ویران و باز ساخته شد.

در دوران صفویه که مذهب شیعه مذهب رسمی ایران شد دوران مهمی در رشد و گسترش مرقد امام هشتم بود. در این دوران بود که برای اولین بار ساخت گنبد وگلدسته طلا و رواق‌های مختلف انجام گرفت. تولیت آستان قدس نیز برای اولین بار به طور رسمی در این دوران بوجود آمد. تعیین تولیت (متولی) آستان قدس به عهده شاه بود. بنای حرم امام رضا در دوران‌های افشاریه و زندیه و قاجاریه و پهلوی گسترش یافت. درسال ۱۳۰۷ فلکه دور حرم ساخته شد. سپس بناهای موزه، کتابخانه، تالار تشریفات و صحن موزه ساخته شد. در سال ۱۳۵۰ بسیاری از بناهای بافت تاریخی ویران و به فضای سبز تبدیل شد.

آستان قدس رضوی در دوران جمهوری اسلامی

نمایی حرم امام رضا (ع)‌

پس از انقلاب ضد سلطنتی و روی کار آمدن حکومت جمهوری اسلامی در ایران،‌خمینی در همان سال ۱۳۵۷، عباس واعظ طبسی را به سرپرستی آستان قدس رضوی برگزید و پس از دو سال او را به عنوان تولیت آستان قدس رضوی منصوب کرد. عباس واعظ طبسی به مدت ۳۷ سال و تا پایان عمر این سمت را برعهده داشت. در۱۷اسفند ۱۳۹۴ ابراهیم رئیسی از سوی خامنه‌ای، ولی فقیه جمهوری اسلامی به تولیت آستان قدس برگزیده شد. بعد از انتصاب رئیسی به ریاست قوه قضاییه، در ۱۵ فروردین ۱۳۹۸شیخ احمد مروی از سوی خامنه‌ای به تولیت آستان قدس منصوب شد.

در دوران جمهوری اسلامی، آستان قدس رضوی به یکی از بزرگترین امپراطوری‌های اقتصادی در ایران و حتی منطقه خاورمیانه بدل شد.

بر طبق فرمان کتبی خمینی در سال ۱۳۶۱ به نخست وزیر وقت، میرحسین موسوی، آستان قدس از هرگونه مالیات و حساب رسمی معاف است و بعدها خامنه‌ای ولی فقیه بعدی رژيم ایران نیز این حکم را تأیید کرد.

بر طبق آمار ۴۰بنگاه بزرگ و فعال اقتصادی تحت پوشش آستان قدس کار می‌کنند. کارخانه‌های بزرگ نساجی، فرش، سازمان معادن قدس رضوی، شهاب خودرو و مؤسسات کشاورزی، دامپروری، داروسازی ثامن و همچنین انبوهی از شرکتهای خدماتی و... این غول اقتصادی را شکل می‌دهند. بر طبق قانون، این مؤسسات که همگی دارای بازده اقتصادی هم می‌باشند از دادن مالیات معاف هستند.

در دوران جمهوری اسلامی تا کنون سه نفر تولیت آستان قدس را بر عهده داشتند که به ترتیب عبارتند از: عباس واعط طبسی، ابراهیم رئیسی، شیخ احمد مروی.

عباس واعظ طبسی

عباس واعظ طبسی

از او به عنوان امپراطور آستان قدس نیز یاد می‌شد. او در مشهد در خانواده‌ای روحانی متولد شد. در سال ۱۳۳۰ در ۱۶ سالگی از دبیرستان به حوزه علمیه مشهد رفت. در سال ۱۳۳۹ با خمینی آشنا و همراه شد. او بعد از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به قم رفت. در زمان شاه چندین بار ازطرف ساواک احضار شد ولی هیچ‌گاه دستگیر نشد. در جریان انقلاب ۱۳۵۷ از نزدیکترین حامیان خمینی بود و در۲۵ بهمن ۱۳۵۷ خمینی او را به سرپرستی آستان قدس منصوب کرد. پیش از او در زمان شاه، نیابت تولیت آستان قدس را عبدالعظیم ولیان، استاندار خراسان برعهده داشت. عباس واعظ طبسی به مدت ۳۲ سال از ابتدای تشکیل مجلس خبرگان رهبری در جمهوری اسلامی از سال ۱۳۶۱ عضو این مجلس بود. شهرت او فقط به موقعیت سیاسی‌اش بستگی نداشت. نام او با ثروت و اشرافیت بی‌حساب آستان قدس گره خورده است.

ابراهیم رئیسی

ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه ایران و تولیت پیشین آستان قدس رضوی

ابراهیم رئیسی متولد ۱۳۳۹ در مشهد است. بعد از مدرسه ابتدایی به حوزه علمیه مشهد می‌رود و در۱۵سالگی به قم و مدرسه حقانی می‌رود. هیچ گاه دیپلم دبیرستان نگرفنه است. درابتدای انقلاب ضد سلطنتی جزو ۷۰ طلبه‌ای بود که بهشتی آنها را به تهران آورد و به مناطق مختلف برای تصدی مناصب مختلف فرستاد. او داماد علم الهدی، امام جمعه مشهد است. پستهایی که تا به حال داشته عبارتند از: دادستان کرج به مدت ۲ سال ، دادستان همدان به مدت ۳ سال ، جانشین دادستان تهران به مدت ۳ سال ، دادستان تهران به مدت ۵ سال ، رئیس بازرسی کل کشور به مدت ۱۰ سال ، دادستان کل کشور به مدت ۲ سال و معاون اول قوه قضائیه همزمان با دادستانی دادگاه ویژه روحانیت به مدت ۱۰ سال، تولیت آستان قدی رضوی و رئیس قوه قضائیه.

در سمت معاون گروهکی دادستان مرکز در تابستان ۶۷ عضو اصلی هیئت مرگ در زندانهای اوین و گوهردشت بود، ابراهیم رئیسی، مصطفی پور محمدی، علی نیری، مرتضی اشراقی چند هزار زندانی سیاسی را که بیش از ۹۰درصد زیر ۲۵ سال بودن را در یکی، دو ماه اعدام کردند. زندانیانی که حکم حبس خیلی از آنها تمام شده بود. آقای منتظری هم در دیدار با اعضای هیئت مرگ به آنها گفت:

«اینا حکماشون، خیلی هاشون تموم شده یا داره تموم می‌شه، اینا رو دیگه چرا اعدام می‌کنید؟ شما رو نفرین و لعنت خواهند کرد، تاریخ شما رو لعنت می‌کنه.»

او به مدت ۳سال تولیت آستان قدس رضوی را از طرف خامنه‌ای به عهده داشت. آستان قدس املاک زیادی در مناطق مختلف کشور به اسم وقف به چنگ آورده و درآمد زیادی از این راه کسب می‌کند. آستان، املاک و ساختمان‌هایی را در تصرف داشته و از آنها بهره‌برداری می‌کند، بعلاوه بابت املاکی که عنوان وقف آستان قدس به آنها زده، مبالغی به عنوان اجاره بها اخذ می‌شود و نیز زمین‌های وقف پس از تفکیک به فروش می‌رسند . ارزش زمین‌هایی که آستان قدس تصاحب کرده بنا به تخمین ۲۰ میلیارد دلار است. میزان حق‌التولیه آستان قدس یک دهم سود همه موقوفات است و حق شخصی و شرعی و قانونی متولی است. ۱۰درصد سود خالص مؤسسه‌ایی که فقط ارزش زمین‌هایش ۲۰ میلیارد دلار است. این مؤسسه مالیات هم نمی‌دهد درحالیکه طبق تصویب مجلس باید مالیان بدهد.

احمد مروی

شیخ احمد مروی تولیت کنونی آستان قدس رضوی

شیخ احمد مروی زاده فروردین ۱۳۳۷ در مشهد است. پدرش حاج شیخ یحیی مروی از کاسبان شهر مشهد بود. دروس ابتدایی را در مدرسه عسگریه مشهد گذراند. در ادامه وارد حوزه علمیه مشهد شد و بعد از آن هم به قم رفت. او قبل از انقلاب ضد سلطنتی با خامنه‌ای آشنا شد. او پس از انقلاب، به دعوت برادر بزرگش که بعدها معاون قوه قضائیه شد برای مقابله با گروه‌های مخالف به بهبهان و مسجدسلیمان رفت. مروی بعدتر رئیس دفتر قدوسی، دادستان کل انقلاب شد و قبل از آن که سال ۱۳۶۴ به حوزه قم برگردد، معاون سیاسی دادستانی کل انقلاب بود. از ابتدای رسیدن سید علی خامنه‌ای به مقام ولایت فقیه، در دفتراو سمت معاونت دفتر در امور ارتباطات حوزوی را به مدت ۳۰ سال عهده‌دار بود. دیگر سمتهای او مسئول دفتر خامنه‌ای در قم، رئیس شورای نمایندگان ولی فقیه در مناطق قومی و رئیس ستاد استهلال دفتر خامنه‌ای بوده‌است. او در ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ طی حکمی از طرف خامنه‌ای که توسط رئیس دفتر ولی فقیه، محمد محمدی گلپایگانی به او ابلاغ شد به عنوان تولیت جدید آستان قدس رضوی منصوب شد.

دارایی‌‌های آستان قدس

طبق گزارشی در سال ۱۳۹۰ حدود ۹۰ درصد اراضی کشاورزی استان خراسان و همجنین زمین‌هایی در استان‌های تهران، یزد،‌ کرمان،‌ اصفهان و ... دارد. آستان قدس داران ۱۵هزار کارمند مستقیم و بی‌واسطه است و تعداد شرکتهای وابسته به آن از ۵۰ شرکت بیشتر است.

نذورات در حرم امام رضا

شرکت کشت و صنعت اسفراین، شرکت کشت و صنعت کاشمر، مؤسسه موقوفات یزد و کرمان، سازمان موقوفات و کشاورزی جنوب خراسان، سازمان موقوفات ملک، شرکت کشت و صنعت سرخس، مؤسسه موقوفات و کشاورزی سمنان، طرح کشاورزی راور، سازمان موقوفات و کشاورزی چناران، کارخانه قند آبکوه، کارخانه قند تربت حیدریه، شرکت سرم سازی ثامن، شرکت گرانیت قدس از شرکتهای تابعه آستان قدس رضوی هستند.

در زمینه درمانی و بهداشتی نیز پلی کلینیک دندان پزشکی، مرکز طب تصویری، بیمارستان چناران، توسعه واحدهای درمانی یزد و کرمان و سیرجان از مجموعه‌های تخت پوشش آستان قدس هستند.

آستان قدس دارای چندین مؤسسه اعتباری مالی در ایران و برخی کشورهای دیگر مانند امارات است. علاوه بر اینها، آستان قدس بخشی از ذخایر طبیعی ملی ایران را نیز دراختیار دارد. این بنیاد مالک ۱۲ معدن زغال سنگ است که نحوه استفاده و فروش و احیانا صدور آن به خارج آشکار نیست.

واحدهای فرهنگی آستان قدس از آغاز انقلاب تاکنون ۴۰۰ درصد افزایش یافته است. به هنگام انقلاب ضد سلطنتی ۱۳۵۷، آستان قدس دارای ۵ کتابخانه بود اما اکنون تعداد این کتابخانه ها ۲۷ عدد است، که تنها به مشهد منحصر نمی‌شود، بلکه کتابخانه وزیری در یزد، کتابخانه ملک در تهران، و کتابخانه بروجردی در بروجرد را نیز شامل می شود.

آستان قدس، نه تنها در خراسان، بلکه در سرتاسر ایران زمین و بوستان و چاه و آب دارد. بیش از ۴۳ درصد از مساحت ۳۱ هزار هکتاری شهر مشهد وقف حرم رضوی است. آستان قدس زمین‌های بسیاری در سرخس و زیاران قزوین و آبیک تهران را به زور به دست آورده است. شهروندان سرخس بین سال‌های ۱۳۸۸ ـ ۹۲ بارها در برابر اداره‌های دولتی گرد آمدند و به مصادره زمین‌های منطقه از سوی آستان قدس رضوی اعتراض کردند. اما با وجود صدور رای دادگاه، اداره ثبت اسناد سرخس از صدور سند مالکیت به نام شهروندان خودداری کرد. شهروندان به تملک زمین‌های آبیک هم از سوی آستان قدس رضوی اعتراض کردند، اما دادگاه رسیدگی سرانجام رای به سود آستان داد. بر پایه تخمینی، ثروت آستان قدس در آغاز سال‌های ۱۳۸۰، بیش از ۱۵ میلیارد دلار بوده است.

فعالیتهای اقتصادی آستان قدس

جدول شرکتها و موسسات وابسته به سازمان اقتصادی رضوی

سرپرست آستان قدس دارنده موقوفه‌ها نیست، اما با به کار انداختن آنها درآمد هنگفتی به دست می‌آورد. آستان قدس در سرتاسر ایران ۳۲۰ هزار مستاجر دارد. از اجاره گذشته، زیارت، نذر و صدقه و فعالیت‌های اقتصادی از دیگر درآمدهای آستانند.‌ زیارت درآمد پایه‌ی آستان قدس است. ۲۰ میلیون نفر زائر در سال برای گردش‌گری و هتل و رستوران و فروشگاه هزینه می‌کنند که بیشتر آنها وابسته به آستان قدسند و بدین ترتیب برای آستان تولید درآمد می‌کنند. نذر و دهش باورمندان به امام هشتم هم از درآمدهای بزرگ آستان قدس رضوی است. از پول نقد و طلا و جواهر گرفته تا دام و خوراک و حتی خودرو و موتورسیکلت.

افزون بر درآمدهای اجاره و زیارت و نذر و دهش، آستان قدس رضوی «سازمان اقتصادی رضوی» را هم در سال ۱۳۸۳ برای اداره دیگر فعالیت‌های انحصاری پول‌سازی به راه انداخت. «سازمان اقتصادی رضوی» آستان به کمک قدرت مذهبی و سیاسی خود توانست، طرح‌های دولتی بزرگی را به دور از رقابت به دست آورد. شرکت توسعه نفت و گاز رضوی از نخستین شرکت‌های بخش غیردولتی بود که از شرکت بازرگانی نفت ایران درپایان سال ۱۳۸۹ سهمیه فروش نفت خام و سپس از شرکت ملی نفت ایران سهمیه برای خرید نفت خام دریافت کرد. شرکت نفت و گاز رضوی در تولید گاز مایع (LPG) و بنزین سوپر در منطقه ویژه اقتصادی سرخس هم فعال است.

در آبان ۱۳۹۵ استانداری خراسان رضوی بدون برگزاری مناقصه و مزایده و بر اساس توافق مشترک، پنج طرح بزرگ عمرانی به آستان قدس واگذار کرد: انتقال آب دریای عمان به سه استان خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان، خط آهن مشهد ـ زاهدان، خط آهن مشهد ـ گرگان، آزاد‌راه مشهد ـ چناران ـ قوچان و واگذاری پنج هکتار زمین برای ساخت بیمارستان ۵۴۰ تخت‌خوابی.

دیگر درآمد آستان قدس رضوی ناشی از مالیاتی است که می‌بایستی بپردازد و نمی‌پردازد. مجلس شورای اسلامی در سال ۱۹۹۳ در بررسی قانون مالیات‌ها، نهادهای مذهبی و نظامی را نیز به پرداخت مالیات موظف کرد. اما شورای نگهبان و رهبر جمهوری اسلامی مخالف کردند و این قانون نیامده از میان رفت. آستان قدس نه تنها مالیات نمی‌پردازد بلکه تخفیف‌هایی نیز برای تعرفه خدمات دولتی دریافت می‌کند.

سـال ۱۳۷۷، فعالیت‌هـای اقتصـادی «آسـتان قـدس رضوی» از فعالیت‌هـای فرهنگـی جـدا و اردیبهشـت مـاه سـال ۱۳۸۳ بـا ثبـت قانونـی «موسسـه سـازمان اقتصـادی رضـوی»، به صورت متمرکز پی گیری شـد.

هلدینگ‌های آستان قدس‌رضوی همگی با عنوان سازمان اقتصادی رضوی شناخته می‌شود. در سال ۱۳۹۷مدیرعامل آن سیدرضا فاطمی‌امین بود. عمده فعالیت‌های اجرایی او در دولت‌های محمود احمدی‌نژاد انجام شده است.

این سازمان به همراه مدیرعامل هشت نفر هیئت‌ مدیره دارد که عبارتند بودند از: سید مرتضی بختیاری (رئیس مجمع)، سید مسعود میرکاظمی (رئیس هیئت‌مدیره)، فرهاد رهبر (نایب‌رئیس هیئت‌مدیره)، سید رضا فاطمی‌امین (مدیرعامل)، محمدرضا عطارزاده (عضو هیئت‌مدیره)، عباس علی‌آبادی (عضو هیئت‌مدیره)، محمدرضا فرزین (عضو هیئت‌مدیره) و عادل پیغامی (عضو هیئت‌مدیره).

سید مرتضی بختیاری، با سابقه طولانی در دادستانی، دادگستری و نیز وزارت دادگستری در دولت یازدهم است که با حکم ابراهیم رئیسی به عنوان قائم‌مقام تولیت انتخاب شد. مسعود میرکاظمی، وزیر بازرگانی و نیز نفت در دولت محمود احمدی‌نژاد بود که در هر دو سمت استیضاح شد، اما در وزارت باقی ماند. آخرین سمت فرهاد رهبر ریاست دانشگاه تهران و نیز ریاست دانشگاه آزاد اسلامی بود که در دولت‌های روحانی از این سمت برکنار شد. با این حال حضور در بخش‌های اقتصادی مثل سازمان مدیریت در دولت احمدی‌نژاد را هم در کارنامه خود دارد و به عنوان معاون اقتصادی وزارت اطلاعات در دولت سید محمد خاتمی حضور داشته است.

هلدینگ عمران

هلدینگ عمران شامل شرکت مسکن و عمران قدس‌رضوی، شرکت ساختمانی بتن و ماشین قدس‌رضوی، شرکت مهندسان مشاور و شهرسازی آستان قدس‌رضوی، شرکت مهندسی آب و خاک قدس‌رضوی، شرکت کاشی سنتی قدس‌رضوی، شرکت کارخانجات صنایع چوب قدس‌رضوی، شرکت کارخانجات بنای سبک قدس‌رضوی، شرکت احداث، نگهداری، بهره‌برداری و انتقال آزادراه مشهد، چناران و قوچان و سازمان عمران و توسعه رضوی است.

هلدینگ سلامت و دارو

این هلدینگ شامل شرکت داروسازی ثامن، شرکت سامان داروی هشتم، شرکت یاراطب ثامن و شرکت داروسازی شیراز سرم است.

هلدینگ کشاورزی، دامپروری و صنایع تبدیلی

این هلدینگ شامل شرکت کشاورزی رضوی، مؤسسه بذر و نهال رضوی، شرکت قند تربت حیدریه، شرکت قند چناران، مؤسسه دامپروری صنعتی قدس‌رضوی، شرکت آرد قدس‌رضوی، شرکت خمیرمایه رضوی، شرکت فراورده‌های غذایی رضوی، شرکت فراورده‌های لبنی‌ رضوی، شرکت نان قدس‌ رضوی، هلدینگ خدمات مالی، شرکت کارگزاری رضوی، هلدینگ انرژی، شرکت توسعه نفت و گاز رضوی است.

هلدینگ صنعت

این هلدینگ شامل شرکت شهاب‌خودرو، شرکت شهاب‌یار، شرکت کمباین‌سازی ایران، شرکت تهیه و تولید فرش آستان قدس‌رضوی و شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان است.

هلدینگ خدمات مالی

این هلدینگ شرکت کارگزاری رضوی را دارد.

هلدینگ انرژی

این هلدینگ هم شامل شرکت نفت و گاز رضوی است.

شرکت‌های زیرساختی

این مجموعه شرکت نیز شامل شرکت کسب‌ وکار رضوی، شرکت شبکه بازار رضوی، مؤسسه کیفیت رضوی، شرکت مدیریت زنجیره تأمین رضوی، شرکت صنایع خلاق رضوی و صندوق سرمایه‌گذاری دانش بنیان رضوی است.

منطقه ویژه اقتصادی سرخس

در توضیح این منطقه ویژه اقتصادی هم در پورتال آستان قدس آمده است: «مؤسسه منطقه ویژه اقتصادی سرخس در تاریخ ۱۵/‏۰۱/‏۱۳۷۳ تحت شماره ۳۷۹ در اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی مشهد به ثبت رسیده است. مؤسسه منطقه ویژه اقتصادی سرخس با توجه به ظرفیت‌های بی‌شمار و مطلوب در سرخس از قبیل کوتاه‌ترین راه ارتباطی به کشورهای آسیای مرکزی روسیه و چین، کوتاه‌ترین مسیر ترانزیتی محور شرق ایران، داشتن منابع عظیم گازی و آبی و داشتن زیرساخت‌های جاده‌ای، هوایی، ریلی انرژی و مخابراتی از گذشته و قرار داشتن در نقطه صفر مرزی و امکان گسترش تجارت به‌عنوان بستری مناسب برای اجرای پروژه‌ها و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری با ایجاد فرصت‌های مناسب اشتغال‌زایی موردتوجه است».

درآمدهای آستان قدس کجا مصرف می‌شود

با این‌همه درآمد نجومی و شرکتها و موسسات گوناگون اقتصادی که امپراطوری بزرگ آستان قدس را تشکیل داده باید دید که گفت این درآمدها کجا هزینه می‌شوند و آیا در بهبود وصع اقتصادی مردم ایران تاثیری هم داشته‌اند.

حاشیه نشینی در مشهد

نمایی از فقر و حاشیه نشینی در مشهد

حاشیه نشینی پدیده‌ای است که بنا به آمار منابع جمهوری اسلامی و کارشناسان آن ۲۰ میلیون نفر از جمعیت ایران را در بر می‌گیرد.

بعد از تهران، مشهد به‌عنوان دومین شهر بزرگ ایران بیشترین آمار حاشیه‌نشینی را (به نسبت جمعیت) از آن خود کرده است. نماینده گناباد در مجلس در ۱۴مرداد۱۳۹۷ گفت، میزان حاشیه‌نشینی در سال ۶۵ در خراسان حدود ۸۰هزار نفر بوده‌ اما اینک این رقم به یک میلیون و ۶۰۰هزار نفر رسیده است و این امر سبب خالی شدن روستاهای استان شده است.

آمار جمعیت حاشیه‌نشین مشهد بنا به روایت‌های مختلف بین یک میلیون و ۲۰۰هزار تا یک میلیون و ۶۰۰هزار نفر برآورد می‌شود. بنا به گزارش خبرگزار تسنیم در ۱۰مرداد۹۷ یک کارگزار حکومتی مدعی شد که در سال ۴۵ یک‌دهم جمعیت مشهد حاشیه‌نشین بوده که این عدد در سال ۹۵ به یک‌سوم افزایش پیدا کرده است.

توزیع ناعادلانه ثروت در منطقه خراسان، عدم رسیدگی به طبقات پایین اجتماعی و رها کردن روستاییان در خشکسالی و بی‌آبی، نتیجه‌ای جز این نمی‌تواند داشته باشد که هر روز بر عمق شکاف اقتصادی آمار طبقات فقیر افزوده می‌شود و این روند بی‌وقفه ادامه دارد؛ روندی که در آن اقتصاد روستایی کاملاً به ورطه نابودی کشیده می‌شود.

مشهد سومین قطب اقتصادی ایران بعد از اصفهان است. حرم امام رضا، مشهد را تبدیل به یک شهر زیارتی ـ گردشگری کرده است و درآمد زیادی را برای کارگزاران جمهوری اسلامی به همراه می‌آورد. سهم مشهد از اقتصاد کل کشور ۶درصد برآورد می‌شود اما آن چیز که باز هم بیشتر صحنه اقتصاد این کلان‌شهر را می‌چرخاند صنعت گردشگری نیست بلکه یک مافیای اقتصادی به نام «آستان قدس رضوی» است. این مافیا متعلق به بیت خامنه‌ای و توسط نفرات نزدیک به او اداره می‌شود. آستان قدس رضوی دارای ثروت بیکرانی است که کسی را یارای سرک‌کشیدن و کنجکاوی در رابطه با آن نیست.

اگر تصاویر وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی مشهد را مانند قطعات یک پازل در کنار هم قرار دهیم، تصویری از یک ناعدالتی بزرگ را خواهیم داشت. روستاییانی که آب برای کشت محصول ندارند و مؤسسات بسیار بزرگ اقتصادی وابسته به ولی‌فقیه که به کسی حساب پس نمی‌دهند و معلوم نیست، درآمدهای میلیارد دلاری را که از سرمایه‌های مردم ایران به دست می‌آورند در کجا ذخیره می‌کنند و به چه مصرفی می‌رسانند.

وضعیت کارگران تحت پوشش آستان قدس

یکی از شرکت‌های تحت سرپرستی آستان قدس، شرکت «‌شهاب خوردو» یا همان لیلاند موتورز است که طی روزهای ۱۴ و ۱۵ فروردین ۱۳۹۱ حدود ۶۵۰ نفر از کارگران خود را اخراج کرد و تجمعات مختلف کارگران این شرکت مقابل کارخانه، ریاست جمهوری و وزارت کار هم به جایی نرسید. چهار تیرماه نماینده کارگران اخراجی شهاب خودرو در گفتگو با ایلنا گفت، این کارخانه وابسته به آستان قدس رضوی، با تعدیل ۱۷ کارگر قراردادی دیگر، شمار کارگران بیکار خود را به ۶۶۷ نفر رساند. نماینده کارگران اخراجی با اشاره به اینکه وابستگی کارخانه شهاب‌خودرو به آستان قدس رضوی محدودیت‌هایی را جهت پی‌گیری مشکلات بیش از ۶۶۷ کارگر اخراجی بوجود آورده است، از اتمام اعتبار دفترچه‌های تأمین اجتماعی کارگران از اوایل تیرماه خبر داد.

بعد از اخراج این کارگران که سابقه کار و فعالیت آنها از  ۸ سال تا ۲۲ سال بود، مدیر عامل شهاب خودرو هم در اعتراض به اخراج این کارگران استعفا داد. حیدری در هنگام استعفا گفت:

«سازمان اقتصادی آستان قدس رضوی علاقه‌ای به ادامه فعالیت شهاب خودرو ندارد، به‌گونه‌ای که بودجه‌ای نیز در اختیار این شرکت قرار نگرفته است.»

دخالت و جنگ در منطقه

خمینی و خامنه‌ای همیشه با نصب نزدیک‌ترین نفرات به خود به عنوان تولیت آستان قدس، (یکی از بزرگترین بنیادهای اقتصادی ایران)، همواره سلطه بی‌چون و چرای خود را براین امپراطوری مالی حفظ کردند.

خامنه‌ای با  دست اندازی بر درآمدهای نجومی آستان قدس از یك سو جیب سردمداران جمهوری اسلامی را پر می‌کند و از سوی دیگر هزینه های روزافزون جنگ در سوریه و عراق و یمن را به قیمت فقر بیشتر مردم تامین كند.

داراییهای آستان قدس رضوی در تاریخ ۱۲۰۰ساله خود هیچگاه تا این اندازه مورد دست اندازی حكام محلی یا سراسری قرار نداشته و همواره بخشهایی از آن صرف رفع نیازمندیهای محرومان و خدمات عمومی می شده است. تنها اراضی موقوفه آستان قدس كه در سراسر ایران گسترده است، دهها میلیارد دلار قیمت دارد. این بنیاد مالی در همه عرصه های اقتصادی مانند كشاورزی، صنایع غذایی، داروسازی، خودرو سازی، ساختمان، معدن، انرژی، تكنولوژی اطلاعاتی و... سرمایه گذاری كرده و سودهای كلان به جیب می زند. طبق دستور خمینی این امپراطوری مالی از پرداخت مالیات نیز معاف است.

آستان قدس كه با سرمایه و در آمد كلانش می توانست در خدمت رونق اقتصادی كشور، كاهش فقر و بیكاری و تورم قرار گیرد امروز فقط در خدمت سركوب، جنگ افروزی و باعث فقر و سیه روزی مردم ایران است.

فساد در آستان قدس رضوی

درسایت آستان قدس در مورد ساده زیستی عباس واعظ طبسی ذکر شده که او در خانه ۲۵۰ متری که با وام ۱۵هزار تومانی از بانک رهنی و معماری حاج‌ آقا عزیزیان (پدر زن او) ساخته شده زندگی می‌کند. در حالی‌که این خانه ۲۵۰ متری پیش از انقلاب هم‌اکنون باخرید زمینها و ساختمان‌های اطراف به ۸ هزار متر گسترش یافته است.

در مورد فساد خانواده طبسی و آستان قدس پرونده‌های متعددی وجود دارد.

پرونده المکاسب

رسوایی مالی دیگر، به ناصر واعظ طبسی، فرزند عباس واعظ طبسی مربوط می‌شود. سال ۱۳۶۳ بانک ملی ایران شرکت المکاسب را در دبی تاسیس کرد. سال ۱۳۷۵ المکاسب و چند شرکت سودآور دیگر متعلق به بانک ملی، توسط ناصر واعظ طبسی خریداری و به مؤسسه خصوصی همیاری کوثر از موسسات تابع آستان قدس واگذار شدند که در این معامله مؤسسه همیاری کوثر ۱۰۰میلیارد تومان به بانک ملی بدهکار شد.

کار این پرونده به دادگاه کشید اما ابتدا با عوض شدن قاضی و بعد هم با مریض شدن‌های پی درپی قاضی بعدی و عدم حضور او در دادگاه کار به درازا کشید و سرانجام ناصر واعظ طبسی از همه اتهام ها تبرئه شد. در ماه ژوییه سال ۲۰۰۱ ناصر طبسی از مدیریت منطقه آزاد تجاری برکنارو دو ماه بعد بازداشت شد. اتهام ناصر واعظ طبسی کلاه برداری در ارتباط با یک شرکت مستقر در دبی به نام المکاسب بود. جزییات پرونده هنوز مبهم است، اما چهار ماه بعد دادگاه عمومی تهران ناصر طبسی را با این استدلال‌ که ‌او نمی‌دانسته فعالیت‌هایش ‌خلاف قانون است، تبرئه کرد.

در گزارش هیات تحقیق و تفحص مجلس آمده است، موسسان «همیاری کوثر» در حقیقت همان مدیران و اعضای هیات مدیره بانک ملی بودند و واگذاری این موسسات با مبلغی بسیار کمتر از بهای واقعی آنها و با اقساط ۵ ساله صورت گرفت.

بر اساس گزارش هیات تحقیق و تفحص به دلیل تخلفات بسیاری که در جریان این انتقال صورت گرفته بوده بعدها معامله این واگذاری باطل اعلام شد، ولی از آنجا که متهمین ادعا کرده بودند از دولتی بودن المکاسب اطلاع نداشته اند همگی تبرئه شدند.

گزارش کمیته تحقیق و تفحص مجلس در رابطه با المکاسب در همین حد است و در آن نه به اختلاس ۱۰۰ میلیارد تومانی اشاره شده و نه نامی از ناصر واعظ طبسی به میان آمده است.

در زمان برگزاری دادگاه المکاسب، برخی از رسانه ها ی داخل ایران به این پرونده و نقش ناصر طبسی اشاره کردند به طوری که نشریه دوکوهه درآبان‌ماه سال ۱۳۸۱ نوشت:

«آستان قدس رضوی با ارائه ضمانت برای ناصر واعظ طبسی موجب آزادی وی از زندان شده است... فرزند آيت الله واعظ طبسی در صدد جلب رضايت شاکيان و پرداخت هفت ميليارد تومان پول به آنهاست.»

در گزارش هیات تحقیق و تفحص مجلس ازعملکرد قوه قضائیه در رابطه با پرونده المکاسب آمده است که قضات سازمان بازرسی کل کشور در بررسی این پرونده به اشتباه یا به عمد سراغ ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی رفته اند که مربوط به تعدی کارکنان دولتی نسبت به دولت است. هیات تحقیق و تفحص مجلس در گزارش خود اصرار دارد که با استناد به ماده قانون منع مداخله کارکنان دولتی و ماده واحده آن یعنی قانون تبانی در معاملات، تمامی متهمان پرونده المکاسب محکوم می شدند. گزارش مجلس می‌گوید در مورد پرونده المکاسب قاضی با ارتکاب تخلف، تمامی متهمان را تبرئه کرده است.

این ماجرا نیز همراه با افشاگری هایی در مورد شرکتی که ناصر واعظ طبسی در امارات تاسیس کرد و سفر او با همسرش به امریکا برای آن که فرزندشان در آنجا به دنیا بیاید، اکنون دیگر به فراموشی سپرده شده است.

دارایی خانواده طبسی ۷۷۰ میلیون دلار تخمین زده می شود.

ماجرای شرکت مهاب قدس

مصطفی واعظ طبسی همراه پدرش در حرم امام رضا (ع)

«مهاب قدس» ‌دیگر داستان پر سر و صدای رانت‌خواری آستان قدس است. وزارت راه و شهرسازی در دولت محمود احمدی‌نژاد کشیدن خط راه آهن گرگان ـ بجنورد ـ مشهد را با قراردادی ۴ هزار میلیاردی به کنسرسیومی چینی ـ ایرانی واگذار کرد. پیمانکار ایرانی این کنسرسیوم، وابسته به آستان قدس رضوی بود. برای تأمین مالی طرح، قرار شد چینی‌ها ۸۵ درصد آن رابه صورت فاینانس تامین کنند و برای ۱۵ درصد باقیمانده هم قرار شد که آستان قدس ۶۰۰ میلیارد تومان بپردازد و به ازای آن دولت سهام ۴۹ درصدی خود در شرکت مهاب قدس، از بزرگترین شرکت‌های مهندسی آب‌رسانی و مشاور وزارت نیرو برای سدسازی و تولید برق و تصفیه آب، را به آستان قدس واگذار کند.

اما ارزش این سهام بیش از ۱۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد بود، یعنی چندین برابر و حتی بیش از ارزش کلی پروژه. این شرکت بیش از ۲۵۰۰ نفر در استخدام خود داشت و حتی خدمات مهندسی خود را به کشورهای دیگر نیز صادر می‌کرد. البته وزارت خزانه‌داری آمریکا، در تابستان ۱۳۸۹ شرکت مهاب قدس را به اتهام شرکت در ساخت یک نیروگاه اتمی تحریم‌ کرده بود. واگذاری این شرکت در ۱۰ روز آخر دولت دهم و با دستور هیات دولت صورت گرفته است. این قرارداد سرانجام به طور رسمی فسخ شد. البته هنوز کسی از چند و چون و پیآمدهای این پرونده آگاهی ندارد.

سحر ریحانی بازیگری که مجموعه تلویزیونی «‌زلال بی انتها» را با بودجه میلیاردی آستان قدس رضوی ساخت

ماجرای سحر ریحانی و مصطفی واعظ طبسی

مصطفی واعظ طبسی یکی از پسران عباس واعظ طبسی است که یک و نیم میلیارد تومان پول توسط او به یک بازیگر به نام سحر ریحانی برای ساخت مجموعه‌ای تلویزیونی به نام «زلال بی‌ انتها» پرداخت شد و در زمان خود رسوایی پر سرو صدایی ایجاد کرد.

خود سحر ریحانی درمورد پروژه « زلال بی انتها» گفته که صد در صد هزینه‌های آن، یعنی چیزی بالغ بر یک و نیم میلیارد تومان را آستان قدس رضوی تقبل کرده و ۹۰ درصد زحماتش بر عهده حاج آقا مصطفی واعظ طبسی بود. طبق گفته سحر ریحانی فقط ده درصد این پروژه بر عهده وی بود و سیستم 3DMax آنها نیز از کمپانی الکومین فرانسه بود.

سحر ریحانی همچنین خبر از سه پروژه دیگر که تامین کننده مالی آن آستان قدس رضوی است داده بود. او درباره تجهیز دفتر کارش از طرف آستان قدس گفته بود:

«برای پروژه پرستاران ایرانی ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دقیقه را سفارش داده‌اند. هنوز هیچی نشده سه هفته پیش آمدند دفتر من را تجهیز کردند والله – قسم کبیره است ها- سه بار ناظر فرستاده‌اند، نه باب فضولی، برای اینکه بپرسند آیا کم و کسری دارید؟ باور کنید از هر چیزی که نیاز دیدند بهترینش را خریدند. در حدی تجهیز کردند که حتی برای صدابرداری مجبور نباشم به جای دیگری برویم. طبقه پایین دفتر را برایم صداگذاری دالبی گذاشتند. چیزی که در ایران فقط یک نفر دارد؛ یعنی بعد از عروج فیلم دفتر من است که حدود ۴۰۰ متر سیستم دالبی است. همه جوره همکاری کردند با سلیقه من کنار آمدند. مثلا آرزو داشتم کنار ضریح گل رز پرپر کنم! حاج آقا و دیگر عوامل در کمال ناباوری اجازه دادند.»

مهدی عزیزیان قائم مقام پیشین آستان قدس رضوی در زمان تولیت عباس واعظ طبسی

سحر ریحانی علت استقبال حاج مصطفی واعظ طبسی از کار او را تقدیر از اهدای مدال المپیاد ریاضی خود به موزه آستان قدس اعلام کرده بود. این در حالی است که از یک سو مسئولان موزه آستان قدس اعلام کردند مدالی از این خانم دریافت نکرده‌‌اند و از سوی دیگر بررسی سه دوره برگزیدگان المپیادهای کشوری و بین المللی و همچنین برگزیدگان المپیاد ریاضی که دانشجویان شریف برندگان آن بودند، نشان می‌دهد نامی از«سحر ریحانی» در این میان نیست. بنیاد ملی نخبگان هم اعلام کرد، هیچ گونه پرونده، فرم و یا وضعیت تحت پوشش در بنیاد ملی نخبگان به نام سحر ریحانی وجود ندارد.

رسوایی مالی مهدی عزیزیان

مهدی عزیزیان برادر زن عباس واعظ طبسی و قائم مقام آستان قدس رضوی در زمان تولیت او بود. جعفر صباغیان مسئول دفتر قائم مقام آستان قدس رضوی روز ۷ فروردین ۱۳۹۶ گفت:

«زمانی‌که ابراهیم رئيسی تولیت آستان قدس را به عهده گرفت،‌ مهدی عزیزیان را عزل کرد و پس از آن اختلاس‌هایی در این سازمان رو شد. یکی از متهمان این پرونده مهدی عزیزیان بود.»

میزان اختلاس مهدی عزیزیان مشخص نشد. مسئولان فرزندان واعظ طبسی و مهدی عزیزیان را ممنوع‌الخروج کرده بودند تا به پرونده مالی آنها رسیدگی شود. مرتضی حیدری که زمانی دادستان انقلاب مشهد و در زمان احمدی نژاد وزیر دادگستری بود و در زمان رئیسی قائم مقام تولیت آستان قدس بود، مهدی عزیزیان را احضار و خود از او بازجویی کرد. بعد از این بازجوی‌ها به مهدی عزیزیان اجازه خروج از کشور داده شد تا پرونده‌ اختلاس‌ها در آستان قدس رو نشود.

جستارهای وابسته

• دارایی‌های خامنه‌ای
• خصوصی سازی
• تروریسم جمهوری اسلامی ایران