ناهید همتآبادی: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «ناهید همت آبادی مرداد ماه 1319در یکی از قدیمترین محلات تهران (میدان حسنآباد)...» ایجاد کرد) |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ ۲۹ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۱۷
ناهید همت آبادی مرداد ماه 1319در یکی از قدیمترین محلات تهران (میدان حسنآباد) چشم به جهان گشود. پدر بزرگ (آیتاله شیخ محمدعلی همت آبادی) از جمله روحانیانی بود که در نجف اشرف به درجه اجتهاد نایل آمده، صاحب دفتر ازدواج و طلاق و پیشنماز مسجد همت آباد در کوچهای به همین نام در محله یاد شده بالا بود.
پدر کارمند وزارت دارایی و مادر بانویی بسیار فرهیخته و در زمره بانوانی بود که در زمان خود پس از یازده سال تحصیل، به دریافت دیپلم متوسطه نایل میشدند که او نیز پس از پایان تحصیلات و اخذ دیپلم از ” درّهالمدارس“ در تهران، مدتی نیز سمت ناظم را در همین دبیرستان برعهده گرفت. این دبیرستان بعداً آزرم نامیده شد. مادر در نواختن تار نیز دستی داشت و بهگفته خودش تحت شرایط دوران و با ممنوعیت موسیقی برای بانوان، ساز را نیز باید هنگام رفتن نزد استاد ناچار زیر چادر و چاقچور پنهان و حمل نموده و آموزش و فراگیری آن هم نه با متد علمی متداول بلکه از طریق گوش و بهاصطلاح، سینه به سینه بوده است. پدر نیز از صوتی بسیار خوش و دلنشین برخودار بود که بستگان و خود او نیز بهشوخی آن را حاصل روضهخوانی پدر دانسته و به این بهانه پدر بزرگ را نیز با دانش گسترده و تسلط بسیار او به علوم، معارف و شعر به طنزگویی درباره آخوندها ترغیب مینمودند.
علاقه وافر مادر به موسیقی او را اما سرانجام واداشت تا یگانه دختر خود را نیز در یازده سالگی و با خرید ساز ویلن به معلم خصوصی موسیقی بسپارد و گرچه گذشت زمان نیز شاهد هیچ پیشرفت چشمگیری در آموختن یا خوشنوازی ساز فرزند نبود اما مادر بیاندکی سرخوردگی و نومیدی چاره کار را تنها در انتخاب هنرآموزی جدید دانسته و موضوع را مصرانه پی گرفته به انجام رساند، البته همچنان بدون نتیجه و بیآن که هنرجوی جوان حتی یکی از دستگاههای موسیقی ایرانی را به درستی فراگرفته یا بهخوبی بنوازد.
ناهید همت آبادی پس از اخذ دیپلم متوسطه با شرکت در آزمون پذیرش هنرستان عالی موسیقی، بهعنوان هنرآموز رشته آواز اپرا در کلاس ئولین باغچهبان پذیرفته و در کلاسهای روزانه هنرستان مشغول تحصیل گردید. پس از گذشت حدود دو سه سال و با افتتاح مرکز رادیو تلویزیون ملی ایران که در ابتدای تأسیس به نام ” تلویزیون ثابت پاسال“ نامیده میشد، در چندین برنامه تکخوانی با همراهی پیانو یا به همراهی کُر و ارکستر هنرستان عالی موسیقی در این فرستنده ـ که برنامههایش در دوران اولیه بهطور زنده و بدون ضبط قبلی پخش میشد ـ شرکت نمود.
قطعه ” STABAT MATER رنجهای حضرت مریم “ اثر معروف ” PERGOLEZI پرگولزی“ برای صدای سوپرانو و آلتو به همراهی آواز جمعی و ارکستر سازهای زهی از جمله برنامههایی بودند که به همراهی کُر و ارکستر سازهای زهی هنرستان عالی موسیقی به رهبری ” واحه خوجایان “ هنرآموز ویلن در هنرستان، علاوه بر تلویزیون ملی ایران در دانشگاه تهران و باشگاه ارامنه نیز بارها به اجرا درآمده و مورد توجه بسیار و استقبال قرار گرفتند. تکخوانی آوازها را در این قطعه سودابه صفائیه (سوپرانو) و ناهید همت آبای (آلتو) برعهده داشتند.
آبان ماه سال 1346در مراسم افتتاح تالار رودکی (اپرای تهران) و طی اجرای اپرای” زال و رودابه“ اثر” ثمین باغچه بان“ ناهید همت آبادی نیز فراز کوتاهی را خوانده و بعداً در اپرای ” آتوسا “ اثر توماس کریستیان داوید نیز که علاوه بر منصوره قصری (داوید) که نقش سولیست اول را در این اپرا برعهده داشت، وی نیز فرازهای کوتاهی را از این اپرا اجرا نمود. آشنایی پروفسور داوید و منصوره قصری با نوع صدای ناهید همت آبادی موجب جلب توجه ایشان و سبب تداوم آشنایی بعدی، ایجاد علایق مشترک و همکاری خصوصی هنری تا سالها پس از آن در وین گردید.
ناهید همت آبادی پیوسته یاد و خاطره هنرآموزان و هنرمندانی را که در مکتب هنری، علمی و فضیلت انسانی آنان بر حسب درک و استعداد خویش کم یا بیش آموخته و توشه برداشته، بسیار گرامی داشته و ارج مینهد. هوشنگ استوار، شفیقه صدقی(استاد هنرآموز پیانو در هنرستان عالی موسیقی)، ئولین باغچه بان، مصطفی کمال پورتراب و یوسف یوسف زاده از جمله کسانی هستند که از جمع دیگران، در یاد و خاطرات او جایگاه خاصی را بهخود اختصاص دادهاند.
با افتتاح تالار رودکی و شرکت ئولین باغچه بان در برنامههای اپرا که علاوه بر تدریس آواز، رهبری کُر هنرستان را نیز به عهده داشت و همچنین تقابل ساعتهای تشکیل کلاسهای روزانه هنرستان با زمان کار دولتی که ناهید همت آبادی مدتی پس از شروع تحصیل موسیقی به آن پرداخته بود، وی را ناچار به انتقال به کلاسهای شبانه نمود که این نیز با اشتغال روزافزون هنری و چند جانبه ئولین باغچه بان بهاضافه اختلافنظرهای موجود، عملاً موجب گردید تا ناهید همت آبادی هنرستان را کلاً ترک نماید.
نابسامانیها و سرگردانیهای ناخواسته در هنرستان اما روزهای پیش رو را از جمله مطبوعترین دوران زندگی ناهید همت آبادی برایش رقم زدند. آشنایی با علیاکبر رضازاده فرهمند خواننده ارزشمند تنور که قبل و در زمان جنگ جهانی دوم در آلمان نزد بهترین معلمین آواز تحصیل و سپس در همان کشور پروسه خوانندگی خود را در تأترها، کنسرتها و با ضبط صفحات موسیقی آوازی به انجام رسانده بود، ناهید همت آبادی را طی حدود هشت سال و ساعتهای طولانی فراگیری تکنیک آواز همراه با تمرین و تکرار ترانه و آریاهای اپرا نزد خواننده و استاد بزرگ، به پیشرفت چشمگیری در تکنیک آواز خوانی رساند که ضمن تحسین منقدین، سالها پس از آن در تبعید ناگزیر نیز پیشنهاد استخدام در چهار اپرا در شهرهای بزرگ آلمان را برایش به ازمغان آورد گرچه اتفاقات ناخواسته پس از آن اما به اسف فرصت بهرهوری کامل هنری از آموختهها را از او دریغ داشت.
ناهید همت آبادی همزمان با فراگیری زیر و بم آواز خوانی نزد هنرمند بزرگ علیاکبر رضازاده، در چندین برنامه تالار رودکی نیز شرکت و نقشهایی را اجرا نمود.
با ایفای نقش ” فئودور “ در اپرای” بوریس گودونوف“ اثر” مودست موسورسکی “ و در کنار خواننده باس معروف جهان” نیکلای گیوزلف “ در نقش تزار، منقد روزنامه فرانسوی زبان ژورنال دو تهران ” دومینیک بلانش “ با انتشار مطلبی راجع بهاجرای این اپرا همراه با چاپ عکسی از دو خواننده یاد شده در صحنهای از اپرای مزبور، درباره ناهید همت آبادی نوشت: ” تزار جوان “ (ناهید همت آبادی) نقش خود را با احساس فراوان، تکنیک عالی و موزیکالیته درخشان اجرا نمود “
محل عکس روزنامه ژورنال دو تهران
ناهید همت آبادی با صدایی بسیار زیبا و کمیاب به وسعت بیش از سه اکتاو اما با گرامیداشت خاطره زنده یاد علیاکبر رضازاده پیوسته گفته و نوشته است که: ” داشتن صدای زیبا، نعمتی خداداد، طبیعی یا هر چه اسمش را بگذارید است و از آنجا که عواملی مانند نوع تغذیه، زبان تکلم، شرایط آب و هوا و نظایر اینها نیز در کیفیت و نوع آن تأثیر دارد بنابراین داشتن صدای خوب نه تنها امتیازی برای” اصحاب اصوات داودی“ محسوب نشده و جای هیچگونه خود ”برجستهبینی“ نیز باقی نمیگذارد بلکه آن را چون هدیهای آسمانی و روحانی باید قدر دانست و ارج نهاد. آنچه اما البته جای ارزشگزاری و توجه دارد، وقت و زحمتیست که بهپای پرورش آن صرف میشود تا آن را رنگ و جلای هنری بخشد. صدای خوب ارثی و خداداد من نیز اگر به آوازی خوش تکامل یافته باشد، آن را تنها مدیون استاد بیهمتای از دست رفتهام علیاکبر رضازاده فرهمند میدانم که (شیوه خواندن) را در حد کمال میدانست و به شاگردان نیز آن را مشتاقانه میآموخت“
ناهید همت آبادی نقش میرابلّا (برای صدای متزوسوپرانو) را در اپرای” بارون کولی“ اثر یوهان اشتراوس (پسر) چندین بار برعهده داشته و در اپرای” هنزل و گرتل“ اثر” هومپردینگ“ نیز به مدت نه شب نقش” هنزل“ (متزوسوپرانو) را اجرا نموده است. نقش ” گرتل“ (سوپرانو) را اما هر سه شب یکبار خواننده (سوپرانو) دیگری عهدهدار بوده است.
عکس صحنهای از هنزل و گرتل
در اپرای کلاه قرمزی اثر جیری پاور آهنگساز چک ناهید همت آبادی نقش مادر بزرگ (صدای آلتو) را بهاتفاق سودابه صفائیه (سوپرانو) در رل کلاه قرمزی به مدت چندین شب اجرا نمودند.
با انتخاب بیژن آصف جاه به مدیریت اپرای تهران ـ کمی پیش از ایام انقلاب ـ و به پیشنهاد وی اکثر خوانندگان دائم و مهمان تالار رودکی برای ارزیابی چگونگی کارشان باید قطعهای را در برابر مدیر اپرای برلین طی اقامت وی در تهران، اجرا میکردند. ناهید همت آبادی نیز با خواندن دو آریا، برای اجرای نقشهای متزوسوپرانوی لیریک در اپراهای موتسارت و سپس نقش اول ” سانتوزّا “ در اپرای ” شوالیه روستایی“ پیشنهاد گردید اما با هجوم ایلغار خمینی به ایران که قبل از تجاوز به سایر مراکز هنری و فرهنگی و قبل از همه اپرای تهران را هدف گرفت علاوه بر هنرمندان خارجی اعم از خواننده و نوازنده که طبیعتاً بهکشورهای خود بازگشتند، اکثر هنرمندان ایرانی بهخصوص خوانندگان نیز با ممنوعیت آواز خوانی زنان، ناچار بهمهاجرت گردیدند.
در آشوب ” بازار هنرکشی“ ملایان، مدیریت اپرای تهران نیز به مکری (پسر سفیر رژیم در آن زمان در شو روی) سپرده شده و با ممنوعیت اجرای کامل اپراها و غیبت اکثر خوانندگان زن، بهمنظور عدم تعطیل مطلق برنامههای موسیقی، نوازندگان ارکستر تالار اجرای قطعات مذهبی مانند آثار باخ را با آواز ناهید همت آبادی به سرپرست تالار پیشنهاد میکنند اما پاسخ ” تراز نوین “ مکری به این پیشنهاد نقل به مضمون چنین است: ” این آثار به اندازه لازم در رژیم شاه اجرا شده و حال زمان موسیقی انقلابیست“؟!
سه ماه پس از خردادماه سال 1360با شروع مقاومت مسلحانه و بهدنبال کشتار بیامان مبارزان و آزادیخواهان بهفرمان خمینی خونآشام، منزل مسکونی ناهید همت آبادی و بهرام عالیوندی ابتدا تا مرداد ماه سال 1361بهعنوان مخفیگاه در اختیار قهرمان شهید مجاهد فرهاد فتح پور پاکزاد و در ادامه تا سال 1362بهتناوب مخفیگاه دیگر مجاهدان و روزهای پنجشنبه هر هفته نیز پذیرای مادران مجاهد و مسئول آنان بوده است.
ناهید همت آبادی از سال 1373عضو شورای ملی مقاومت ایران میباشد.
تبعید ناگزیر و حوادث ناخواسته برآمده از آن نیز گرچه امکان پذیرش پیشنهاد استخدام در چهار تأتر آلمان و شهر کلاگن فورت اتریش را از ناهید همت آبادی دریغ داشت اما وی در اغلب نمایشگاههای نقاشی بهرام عالیوندی در اتریش، فرانسه و آلمان و طی برنامههای افتتاحیه آن با اجرای ترانههایی از آهنگسازان اروپایی و ایرانی، ضمن معرفی آثار هنرمندان معروف ایرانی به شنوندگان اروپایی، استقبال و توجه آنان را نیز به این آثار جلب نموده است.
عکس برنامه در گالری منگ
طی برنامه فرهنگی ایران بهمناسبت افتتاح نمایشگاه نقاشی عالیوندی در گرفنبرگ آلمان که توسط شهردار شهر ترتیب داده شده بود، روزنامه محلی استان در آور1974علاوه بر نقد مفصلی راجع به آثار عالیوندی، ضمنا نوشت: ” ناهید همت آبادی به همراهی پیانو اریش نیت ترانه ” تنها آن کس که اشتیاق را میشناسد میداند چگونه رنج میبرم.... اثر شوبرت “ و نیز دو قطعه ایرانی که یکی از آنها بر اساس شعری از سعدی تصنیف شده است را اجرا نمود. اما تجربه هولناک در این میان، آگاهی بر این امر بود که خواننده ارزنده اپرا در میهن خود تحت حاکمیت رژیم خمینی عملاً ممنوع الشغل است زیرا متعصبین مذهبی به زنان اجازه نمیدهند بهعنوان حرفه هنری یا به قصد کسب درآمد علناً آواز بخوانند“
عکس با اریش نیت حین برنامه
بزرگداشت فردوسی از زمان حکومت سابق تا کنون اغلب در شهرهای مختلف جهان برگزار شده است. در بزرگداشت هزاره فردوسی در وین اما که توسط دبیرکل یونسکو و طی دو شب ترتیب داده شده بود علاوه بر دهها تابلوی نقاشی رنگ روغن و گرافیک اثر بهرام عالیوندی که بنابر افسانهها و اساطیر شاهنامه خلق شدهاند، قطعه ” به یاد فردوسی کبیر“ بر اساس اشعار شاهنامه برای آواز سلو و همراهی پیانو اثر مرتضی حنانه نیز برای اولین بار توسط ناهید همت آبادی اجرا و مورد استقبال بسیار قرار گرفته و گزارش آن متعاقباً در بولتن ماهانه یونسکو منتشر و طی یک گزارش کوتاه تلویزیونی نیز پخش گردید.
عکس اجرای قطعه حنانه
شهر تاریخی ـ هنری اورسوراواز در فرانسه نیز طی دو” شب فرهنگی ایران“ با حضور مریم رجوی و شهردار شهر، شاهد نمایشگاهی از آثار بهرام عالیوندی بود که در شب اول آن ناهید همت آبادی با اجرای سه ترانه بلبل و گل سرخ به زبان فرانسه، کاروان و جام و ماه به زبان فارسی از آثار امین اله حسین مورد استقبال فراوان شنوندگان قرار گرفت.
عکس برنامه