۹٬۰۸۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
</div> | </div> | ||
}}<noinclude> | }}<noinclude> | ||
'''انقلاب سفید،''' | '''انقلاب سفید،''' یا رفراندوم شاه، به طرح شش مادهای گفته میشود که [[محمدرضا پهلوی]] پس از سفر به آمریکا و ملاقات با کندی رئیس جمهور آمریکا برای انجام رفرمهایی در ۶ بهمن سال ۱۳۴۱ به رفراندوم گذاشت. | ||
اصلاحات ارضی، ملی کردن جنگلها، فروش سهام کارخانجات دولتی، سهیم کردن کارگران در سود کارخانجات، اصلاح قانون انتخابات، ایجاد سپاه دانش اصول اولیه آن بود. | |||
محمدرضا پهلوی به مرور ۱۳ اصل دیگر به شش اصل انقلاب سفید اضافه کرد که عبارت بودند از: | محمدرضا پهلوی به مرور ۱۳ اصل دیگر به شش اصل انقلاب سفید اضافه کرد که عبارت بودند از: | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۳: | ||
== تاریخچهی انقلاب سفید == | == تاریخچهی انقلاب سفید == | ||
پس از پیروزی انقلاب کوبا و سلسله قیامهایی که در کشورهای آمریکای لاتین سر گرفت و همچنین جنبشهای آزادیبخش در کشورهای جهان سوم دستگاه سیاسی غرب و آمریکا به این نتیجه رسیدند که برای جلوگیری از چنین قیامهایی باید در کشورهای جهان سوم رفرمهایی صورت بگیرد. | پس از پیروزی انقلاب کوبا و سلسله [[قیام|قیامهایی]] که در کشورهای آمریکای لاتین سر گرفت و همچنین جنبشهای آزادیبخش در کشورهای جهان سوم دستگاه سیاسی غرب و آمریکا به این نتیجه رسیدند که برای جلوگیری از چنین قیامهایی باید در کشورهای جهان سوم رفرمهایی صورت بگیرد. | ||
در سال ۱۹۶۰ دموکراتها در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا به پیروزی رسیدند و در ژانویه ۱۹۶۱ جان. اف. کندی به کاخ سفید راه یافت. کندی و اعضای دولتش معتقد بودند که تنها راه حفظ دولتهای طرفدار غرب در جهانسوم، اجرای یک برنامه اصلاحات است که در آن اصلاحات ارضی اهمیت ویژهای دارد. هدف از طرح رفرمها جلوگیری از انقلابها بود. این سیاست، در قالب یک طرح بنام اتحاد برای پیشرفت از جانب امریکا به این کشورها پیشنهاد میشد. محمدرضا پهلوی هم که زمینه اجرای این طرح را توسط علی امینی نخستوزیر خود میدید در یک سفر ۴۰ روزه به آمریکا خود تعهد اجرای آن را بعهده گرفت. | در سال ۱۹۶۰ دموکراتها در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا به پیروزی رسیدند و در ژانویه ۱۹۶۱ جان. اف. کندی به کاخ سفید راه یافت. کندی و اعضای دولتش معتقد بودند که تنها راه حفظ دولتهای طرفدار غرب در جهانسوم، اجرای یک برنامه اصلاحات است که در آن اصلاحات ارضی اهمیت ویژهای دارد. هدف از طرح رفرمها جلوگیری از انقلابها بود. این سیاست، در قالب یک طرح بنام اتحاد برای پیشرفت از جانب امریکا به این کشورها پیشنهاد میشد. محمدرضا پهلوی هم که زمینه اجرای این طرح را توسط علی امینی نخستوزیر خود میدید در یک سفر ۴۰ روزه به آمریکا خود تعهد اجرای آن را بعهده گرفت. | ||
خط ۱۱۱: | خط ۱۱۳: | ||
آنتونی پارسونز اعتقاد دارد که بحث رفراندوم موسوم به انقلاب شاه و ملت، توسط چستر باولز مطرح شد او نخستين فردی بود كه از «اصلاحات از بالا» براي جلوگيری از انقلاب ياد كرده بود كه در سفر خود به ايران اين تعبير را در برابر انقلاب سرخ و يا انقلاب كمونيستی طرح كرد. همانگونه که در کتاب «ایران مدرن بعد از ۱۹۲۱؛ پهلوی ها و بعد از آن» مطرح شده است؛ برای غربیان، که نگران بیرون نگه داشتن ایران از چنگ شوروی بودند، تصویر یک پادشاه اصلاحطلب که انقلاب را از بالا هدایت میکند، دقیقاً همان چیزی بود که در دانشگاهها آن را توصیه میکردند. شاه مرد قدرتمندی بود که باید اصلاحات را به قدرتهای سنتی، تحمیل میکرد. چرا که این نیروها اگر به حال خود گذاشته میشدند ایران را تحویل کمونیستها میدادند، بنابراین تمجید از شاه لزوماً و بیچون و چرا پرشور بود. پیامهای تبریک از سوی دولتهای خارجی، از جمله آمریکا، تنها میتوانست شاه را از محبوبیت خود مطمئن سازد.<ref>آنتونی پارسونز، کتاب غرور وسقوط ص ۲۵۹</ref> | آنتونی پارسونز اعتقاد دارد که بحث رفراندوم موسوم به انقلاب شاه و ملت، توسط چستر باولز مطرح شد او نخستين فردی بود كه از «اصلاحات از بالا» براي جلوگيری از انقلاب ياد كرده بود كه در سفر خود به ايران اين تعبير را در برابر انقلاب سرخ و يا انقلاب كمونيستی طرح كرد. همانگونه که در کتاب «ایران مدرن بعد از ۱۹۲۱؛ پهلوی ها و بعد از آن» مطرح شده است؛ برای غربیان، که نگران بیرون نگه داشتن ایران از چنگ شوروی بودند، تصویر یک پادشاه اصلاحطلب که انقلاب را از بالا هدایت میکند، دقیقاً همان چیزی بود که در دانشگاهها آن را توصیه میکردند. شاه مرد قدرتمندی بود که باید اصلاحات را به قدرتهای سنتی، تحمیل میکرد. چرا که این نیروها اگر به حال خود گذاشته میشدند ایران را تحویل کمونیستها میدادند، بنابراین تمجید از شاه لزوماً و بیچون و چرا پرشور بود. پیامهای تبریک از سوی دولتهای خارجی، از جمله آمریکا، تنها میتوانست شاه را از محبوبیت خود مطمئن سازد.<ref>آنتونی پارسونز، کتاب غرور وسقوط ص ۲۵۹</ref> | ||
در کتاب ایران در قرن بیستم در بارهی ماهیت استبدادی و فرمایشی رفراندم شاه تاکید شده است: <blockquote>«تعطیل مجلس در فاصله سالهای ۱۹۶۱ و ۱۹۶۳ خصلت استبدادی این اصلاحات-انقلاب سفید-را تشدید کرد که سرانجام به رفراندومی گذاشته شد که نتیجه اش از قبل معلوم بود. نهضت آزادی ایران به رهبری مهندس بازرگان و جبهه ملی دوم به رهبری اللهیار صالح با آن مخالفت کردند ولی انتقادهایشان منجر به بازداشت ۴۰۰ شخصیت سیاسی شد. روحانیون با شدت بیشتری با آن مخالفت ورزیدند و سرکوب آنان نیز شدیدتر بود. آنان بخصوص تخطی به حقوق مقدس مالکیت و اعطای حق رای به زنان را محکوم می کردند.»<ref>ژان پیر دیگار، برنار هورکاد و یان ریشار، کتاب ایران در قرن بیستم ص ۱۶۵</ref></blockquote> | در کتاب ایران در قرن بیستم در بارهی ماهیت استبدادی و فرمایشی رفراندم شاه تاکید شده است: <blockquote>«تعطیل مجلس در فاصله سالهای ۱۹۶۱ و ۱۹۶۳ خصلت استبدادی این اصلاحات-انقلاب سفید-را تشدید کرد که سرانجام به رفراندومی گذاشته شد که نتیجه اش از قبل معلوم بود. نهضت آزادی ایران به رهبری [[مهدی بازرگان|مهندس بازرگان]] و جبهه ملی دوم به رهبری اللهیار صالح با آن مخالفت کردند ولی انتقادهایشان منجر به بازداشت ۴۰۰ شخصیت سیاسی شد. روحانیون با شدت بیشتری با آن مخالفت ورزیدند و سرکوب آنان نیز شدیدتر بود. آنان بخصوص تخطی به حقوق مقدس مالکیت و اعطای حق رای به زنان را محکوم می کردند.»<ref>ژان پیر دیگار، برنار هورکاد و یان ریشار، کتاب ایران در قرن بیستم ص ۱۶۵</ref></blockquote> | ||
=== اصلاحات ارضی === | === اصلاحات ارضی === | ||
خط ۱۲۱: | خط ۱۲۳: | ||
=== ملی کردن جنگلها === | === ملی کردن جنگلها === | ||
مراتع و جنگلها در سراسر کشور به مالکیت عمومی و ملی در میآید. | مراتع و جنگلها در سراسر کشور به مالکیت عمومی و ملی در میآید. | ||
احیای دوباره جنگلها و حفاظت خاک، ایجاد فضای سبز و جنگلهای مصنوعی، مهار شنهای روان و جلوگیری از پیشروی کویر و نهال کاری در مناطق کویری از برنامههای این طرح بود. | |||
=== فروش سهام کارخانجات دولتی === | === فروش سهام کارخانجات دولتی === | ||
سهام کارخانجات دولتی بعنوان پشتوانه ملی کردن اراضی به فروش گذاشته میشد. | سهام کارخانجات دولتی بعنوان پشتوانه ملی کردن اراضی به فروش گذاشته میشد. در این طرح کارخانجات دولتی به شرکت سهامی تبدیل شده و سهام آنها به فروش گذاشته میشد، ۵۵ کارخانه پارچهبافی، صنایع چوب، سیمان، پنبه، ابریشمبافی، مواد غذایی، قند، شکر سهامشان از طرف بانک کشاورزی به فروش گذاشته شد. | ||
=== سهیم کردن کارگران در سود کارخانجات === | === سهیم کردن کارگران در سود کارخانجات === | ||
در این طرح کارگران و کارفرمابان از طریق سندیکاها و بر مبنای قرارداد جمعی، در سود خالص واحدهای صنعتی شریک میشوند. | |||
=== اصلاح قانون انتخابات === | === اصلاح قانون انتخابات === | ||
در این طرح قانون انتخابات برای دادن حق رای به زنان و دارا شدن حقوق برابر سیاسی با مردان اصلاح میشود. | |||
=== | === سپاه دانش === | ||
برای گسترش سواد آموزی و تحصیل در روستاها از سال ۱۳۴۲ کار خود را آغاز کرد. | |||
== مواضع جریانات سیاسی == | == مواضع جریانات سیاسی == | ||
خط ۱۴۷: | خط ۱۵۴: | ||
آخوند خویی نیز طی تلگرافی به بهبهانی رفراندوم را حرکتی «علیه قانون مقدس اسلام و مواد صریح قانون اساسی و مصالح ملت» دانستند. | آخوند خویی نیز طی تلگرافی به بهبهانی رفراندوم را حرکتی «علیه قانون مقدس اسلام و مواد صریح قانون اساسی و مصالح ملت» دانستند. | ||
=== خمینی === | === [[روحالله خمینی|خمینی]] === | ||
روحالله خمینی نیز با صدور بیانیهای بدون اینکه به تحلیل ماهیت مواد ششگانه بپردازد، رفراندوم را «مخالف رأی جامعه روحانیت اسلام» اعلام کرد و افزود: <blockquote>«اساساً رفراندوم با تصویب ملی در قبال اسلام ارزشی ندارد». و افزود «در قوانین ایران رفراندوم پیشبینی نشده است» و به علاوه «معلوم نیست چه مقامی صلاحیت دارد رفراندوم کند و این امری است که باید قانون معین کند».</blockquote> | روحالله خمینی نیز با صدور بیانیهای بدون اینکه به تحلیل ماهیت مواد ششگانه بپردازد، رفراندوم را «مخالف رأی جامعه روحانیت اسلام» اعلام کرد و افزود: <blockquote>«اساساً رفراندوم با تصویب ملی در قبال اسلام ارزشی ندارد». و افزود «در قوانین ایران رفراندوم پیشبینی نشده است» و به علاوه «معلوم نیست چه مقامی صلاحیت دارد رفراندوم کند و این امری است که باید قانون معین کند».</blockquote> | ||
=== [[نهضت آزادی|نهضت آزادی ایران]] === | === [[نهضت آزادی|نهضت آزادی ایران]] === | ||
اعلامیه نهضت آزادی ایران به مناسبت رفراندوم شاه چنین بود.<blockquote>ملت شرافتمند ـ کارگران ـ کشاورزان عزیز ایرانی</blockquote><blockquote>دولت و شاه بنام شما و ظاهراً بخاطر شما میخواهند رفراندوم بنمایند. رفراندوم یعنی مراجعه به آراء عمومی ملت یعنی اخذ نظر ملت درباره امر معینی. برای چه رفراندوم میکنند؟ برای تأیید اصول شش گانه که هر یک خود قانونی است و مواد مختلف دارد.</blockquote><blockquote>آیا برای شش لایحه و آن همه مواد با یک کلمه آری یا نه میتوان نظر ملت را فهمید؟</blockquote><blockquote>وانگهی اخذ رای ملت درباره قوانینی که مدتهاست به مرحله اجرا درآمده و بقول خودشان بعضی از آنها به اتمام رسیده مفهومی دارد؟</blockquote><blockquote>از این گونه سئوالات بسیار زیاد است و بحث کاملتر در مواد شش گانه و منظور مخترعین این رفراندوم بیسابقه در جهان را در نشریه تحلیلی نهضت آزادی ایران که انتشارش با سانسور شدید مطبوعات و بگیر و ببندها و محدودیتهای شدیدتر روزهای اخیر متاسفانه دچار تاخیر شده است خواهید دید اجمالا برای مزید اطلاع ملت ستم کشیده ایران و تمام طبقات و اصناف و دستجات اعلام میداریم.</blockquote><blockquote>شرط اول رفراندوم وجود آزادی بیان و افکار و عقاید است رئیس دولت هم برای حفظ ظاهر در اعلامیه سوم بهمن اعلام داشته است (هیچ کس حق ندارد مزاحم بیان و افکار و احساسات مخالفان گردد.)</blockquote><blockquote> معذالک در دو روز گذشته سران جبهه ملی ایران را که بنا بود روز جمعه میتینگی در جلالیه برای بیان نتایج نامطلوب و عواقب وخیم این رفراندوم قلابی تشکیل دهند زندانی نموده و حتی بعضی ازآنها را درحال تب توقیف و به زندان افکندهاند.</blockquote><blockquote> ۲ـ تعداد زیادی از علما اعلام و روحانیون مبارز و حتی مراجع تقلید را که برحسب وظیفه دینی خود نسبت به عواقب ناشیه رفراندوم اظهار نظر و مخالفت کرده بودند مضروب و مجروح و حتی زندانی نموده و عده دیگر را در خانههای خود متوقف ساختند و راه رفت و آمد را بر آنان بستند.</blockquote><blockquote> ۳ـ عدهای از بازرگانان محترم را که برای اعتراض به عملیات خلاف قانون و تجاوز کارانه اخیر دولت بازار تهران را تعطیل کردهاند مضروب و مجروح و عده بسیاری را توقیف و زندانی نمودهاند.</blockquote><blockquote> ۴- روز قبل عدهای چماق به دست و چاقو به جیب را در لباس دهقان و کارگر به دانشگاه هجوم برده و به جان دانشجویان بیپناه افتاده و آنها را شدیدا مضروب ساختند حتی بعضی از آنها در شرف موت میباشند.</blockquote><blockquote> ۵ـ در تمام ادارات و موسسات دولتی دستور شدید به کارمندان دادهاند که روز شنبه با شناسنامههای خود سرکار حاضر شوند و آنان را مجبور ساختهاند به پای صندوقها رفته و رای موافق خود را بدهند.</blockquote><blockquote> اینهاست نمونهای از عملیات دولت جابر و آزادی کش که سنگ حمایت دهقان و کارگر به سینه میزند برای پیش بردن مقاصد شوم و نابود کننده موجودیت و ملیت ایران تا چه حد به اغفال و ریاکاری دست زده است و مسلما در روزهای پنجم و ششم و پس از آن نیز صحنههای دیدنی و شدیدتر از آن را مشاهده خواهید نمود.</blockquote><blockquote>باش تا صبح دولتش بدمد کین هنوز از نتایج سحر است</blockquote><blockquote> آزادی و سعادتی که در سایه این مواد ششگانه به ملت وعده دادهاند طلیعهاش از همین جا پیداست.</blockquote><blockquote> نهضت آزادی ایران بار دیگر به کشاورزان و کارگران و روحانیون و اصناف و روشنفکران و همه طالبان سعادت و سربلندی ملت ایران نسبت به خواب بزرگی که برای اسارت آنها و پایدار کردن بساط خودسری و دیکتاتوری و فرعون منشی دیدهاند هشدار میدهد.</blockquote><blockquote> وقتی قرار است انقلاب!! و تحول!! بدست مظاهر اختلاف طبقات و منبع و منشاء فساد وبدبختی و سرشکستگی یک ملت انجام گیرد بهتر از این اجرا نمیشود.<ref>[https://nehzateazadi.org/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D9%87-%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%B1%D9%81%D8%B1/ سایت نهضت آزادی ایران]</ref></blockquote><blockquote>نهضت آزادی ایران</blockquote><blockquote>۴ بهمن ماه ۱۳۴۱</blockquote><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span> | اعلامیه نهضت آزادی ایران به مناسبت رفراندوم شاه چنین بود.<blockquote>ملت شرافتمند ـ کارگران ـ کشاورزان عزیز ایرانی</blockquote><blockquote>دولت و شاه بنام شما و ظاهراً بخاطر شما میخواهند رفراندوم بنمایند. رفراندوم یعنی مراجعه به آراء عمومی ملت یعنی اخذ نظر ملت درباره امر معینی. برای چه رفراندوم میکنند؟ برای تأیید اصول شش گانه که هر یک خود قانونی است و مواد مختلف دارد.</blockquote><blockquote>آیا برای شش لایحه و آن همه مواد با یک کلمه آری یا نه میتوان نظر ملت را فهمید؟</blockquote><blockquote>وانگهی اخذ رای ملت درباره قوانینی که مدتهاست به مرحله اجرا درآمده و بقول خودشان بعضی از آنها به اتمام رسیده مفهومی دارد؟</blockquote><blockquote>از این گونه سئوالات بسیار زیاد است و بحث کاملتر در مواد شش گانه و منظور مخترعین این رفراندوم بیسابقه در جهان را در نشریه تحلیلی نهضت آزادی ایران که انتشارش با سانسور شدید مطبوعات و بگیر و ببندها و محدودیتهای شدیدتر روزهای اخیر متاسفانه دچار تاخیر شده است خواهید دید اجمالا برای مزید اطلاع ملت ستم کشیده ایران و تمام طبقات و اصناف و دستجات اعلام میداریم.</blockquote><blockquote>شرط اول رفراندوم وجود آزادی بیان و افکار و عقاید است رئیس دولت هم برای حفظ ظاهر در اعلامیه سوم بهمن اعلام داشته است (هیچ کس حق ندارد مزاحم بیان و افکار و احساسات مخالفان گردد.)</blockquote><blockquote> معذالک در دو روز گذشته سران جبهه ملی ایران را که بنا بود روز جمعه میتینگی در جلالیه برای بیان نتایج نامطلوب و عواقب وخیم این رفراندوم قلابی تشکیل دهند زندانی نموده و حتی بعضی ازآنها را درحال تب توقیف و به زندان افکندهاند.</blockquote><blockquote> ۲ـ تعداد زیادی از علما اعلام و روحانیون مبارز و حتی مراجع تقلید را که برحسب وظیفه دینی خود نسبت به عواقب ناشیه رفراندوم اظهار نظر و مخالفت کرده بودند مضروب و مجروح و حتی زندانی نموده و عده دیگر را در خانههای خود متوقف ساختند و راه رفت و آمد را بر آنان بستند.</blockquote><blockquote> ۳ـ عدهای از بازرگانان محترم را که برای اعتراض به عملیات خلاف قانون و تجاوز کارانه اخیر دولت بازار تهران را تعطیل کردهاند مضروب و مجروح و عده بسیاری را توقیف و زندانی نمودهاند.</blockquote><blockquote> ۴- روز قبل عدهای چماق به دست و چاقو به جیب را در لباس دهقان و کارگر به دانشگاه هجوم برده و به جان دانشجویان بیپناه افتاده و آنها را شدیدا مضروب ساختند حتی بعضی از آنها در شرف موت میباشند.</blockquote><blockquote> ۵ـ در تمام ادارات و موسسات دولتی دستور شدید به کارمندان دادهاند که روز شنبه با شناسنامههای خود سرکار حاضر شوند و آنان را مجبور ساختهاند به پای صندوقها رفته و رای موافق خود را بدهند.</blockquote><blockquote> اینهاست نمونهای از عملیات دولت جابر و آزادی کش که سنگ حمایت دهقان و کارگر به سینه میزند برای پیش بردن مقاصد شوم و نابود کننده موجودیت و ملیت ایران تا چه حد به اغفال و ریاکاری دست زده است و مسلما در روزهای پنجم و ششم و پس از آن نیز صحنههای دیدنی و شدیدتر از آن را مشاهده خواهید نمود.</blockquote><blockquote>باش تا صبح دولتش بدمد کین هنوز از نتایج سحر است</blockquote><blockquote> آزادی و سعادتی که در سایه این مواد ششگانه به ملت وعده دادهاند طلیعهاش از همین جا پیداست.</blockquote><blockquote> نهضت آزادی ایران بار دیگر به کشاورزان و کارگران و روحانیون و اصناف و روشنفکران و همه طالبان سعادت و سربلندی ملت ایران نسبت به خواب بزرگی که برای اسارت آنها و پایدار کردن بساط خودسری و دیکتاتوری و فرعون منشی دیدهاند هشدار میدهد.</blockquote><blockquote> وقتی قرار است انقلاب!! و تحول!! بدست مظاهر اختلاف طبقات و منبع و منشاء فساد وبدبختی و سرشکستگی یک ملت انجام گیرد بهتر از این اجرا نمیشود.<ref>[https://nehzateazadi.org/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D9%87-%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%B1%D9%81%D8%B1/ سایت نهضت آزادی ایران]</ref></blockquote><blockquote>نهضت آزادی ایران</blockquote><blockquote>۴ بهمن ماه ۱۳۴۱</blockquote> | ||
=== [[جبهه ملی ایران|جبهه ملی]] === | |||
جبهه ملی با صدور بیانیهای در ۲ بهمن ۱۳۴۱ با اشاره به نبود آزادی و دموکراسی، بی اعتنایی رژیم پهلوی به قانون اساسی و حقوق ملت، به دخالت محمدرضا پهلوی در امور مملکت اعتراض کرد و از مردم خواست در همه پرسی ۶ بهمن بگویند: اصلاحات ارضی آری، دیکتاتوری نه | |||
کریم سنجابی اعتقاد داشت: | |||
رفراندوم محمد رضا پهلوی به معنای یک تحول اجتماعی در خط دموکراسی نیست، بلکه شاه میخواهد با یک ظاهرسازی جنبش دموکراتیک ایران و حرکت استقلال طلبی آن را متوقف کند و عنوان اصلاحات و برنامههای انقلاب یک اقدام صوری برای پرده پوشی دیکتاتوری است. | |||
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
<references /> == | <references /> == |
ویرایش