۲٬۳۷۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{Infobox civil conflict | {{Infobox civil conflict | ||
| title = | | title = تظاهرات ۱۳۷۱ مشهد | ||
| subtitle = | | subtitle = تظاهرات ۱۳۷۱ مشهد | ||
| partof = | | partof = | ||
| image = | | image = قیام در ایران.JPG | ||
| caption = | | caption = | ||
| date = | | date = ۹ و ۱۰ خرداد ۱۳۷۱ | ||
| place = | | place = شهر مشهد | ||
| coordinates = | | coordinates = | ||
| causes = | | causes = تخریب خانه مردم در کوی طلاب و کشته شدن یک دانش آموز | ||
| goals = | | goals = | ||
| methods = تظاهرات | | methods = تظاهرات | ||
| status = | | status = | ||
| result = | | result =سرکوب تظاهرات توسط حکومت و اعدام ۴ تن از تظاهر کنندگان | ||
| side1 = مردم | | side1 = مردم مشهد | ||
| side2 = حکومت جمهوری اسلامی ایران (نیروهای امنیتی - نیروی ضد شورش - سپاه- بسیج - نیروی انتظامی) | | side2 = حکومت جمهوری اسلامی ایران (نیروهای امنیتی - نیروی ضد شورش - سپاه- بسیج - نیروی انتظامی) | ||
| side3 = | | side3 = | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| casualties2 = | | casualties2 = | ||
| casualties3 = | | casualties3 = | ||
| fatalities = | | fatalities = دهها نفر از مردم و ۶ نیروی امنیتی | ||
| injuries = | | injuries =صدها نفر | ||
| arrests = | | arrests = ۳۰۰۰،۸۰۰،۳۰۰ نفر در روایتهای مختلف | ||
| detentions = | | detentions = | ||
| charged = | | charged = | ||
خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
== زمینه == | == زمینه == | ||
[[پرونده:تصویری از حاشیه نشینی در شهرهای ایران.JPG|جایگزین=تصویری از حاشیه نشینی در شهرهای ایران|بندانگشتی|تصویری از حاشیه نشینی در شهرهای ایران]] | |||
حاشیه نشینی پدیدهای بود که گرچه در زمان حکومت پهلوی بهوجود آمده بود اما بعد از روی کار آمدن جمهوری اسلامی شدت یافت. وقوع جنگ با عراق که با آواره شدن میلیونها نفر از مردم ایران همراه بود یکی از دلایل اصلی حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ ایران است. نیاز سالانه به مسکن جدید که در دهه ۵۰ حدود ۲۰۰ هزار بود در دهه ۶۰ به ۳۰۰ هزار رسید و این درحالی بود که با توقف سرمایهگذاری دولتی در بخش مسکن و عدم سرمایهگذاری بخش خصوصی، رقم ساخت مسکن جدید که در سال ۱۳۵۷ حدود ۱۶۰هزار بود در میانه دهه ۶۰ به رقم عجیب ۱۱ هزار و ۶۰۰ رسید. کوی طلاب مشهد محلهای است که در جوار حرم امام رضا(ع) در محدوده خیابان طبرسی قرار دارد. زمین این محله که عموما سکونتگاه افراد فقیر بود در دهه ۳۰ خورشیدی برای اسکان طلاب بیبضاعت در نظر گرفته شده بود. در سالهای بعد برخی از طلبهها سهم خود را به مردم عادی و کمدرآمد فروخته و از آنجا خارج شده بودند. و این محله که در مرکز مشهد قرار داشت به صورت بزرگترین کلونی حاشیه نشینی در مشهد درآمد. این محله به دلیل مجاورتش با بارگاه امام هشتم شیعیان از همان ابتدای پیروزی انقلاب به خاطر دست اندازی عباس واعظ طبسی برای توسعه حرم، محل مناقشهی اهالی و مسئولان شهری مشهد قرار گرفت. مسئولان شهری از دادن امکانات مورد نیاز اهالی سرباز میزدند تا مردم را مجبور به رها کردن خانه و کاشانهی خود کنند.<ref name=":0">[https://www.bbc.com/persian/blogs/2016/08/160831_l44_nazeran_mashhad_mutiny مشهد: شورشی که سرکوب شد]</ref> | حاشیه نشینی پدیدهای بود که گرچه در زمان حکومت پهلوی بهوجود آمده بود اما بعد از روی کار آمدن جمهوری اسلامی شدت یافت. وقوع جنگ با عراق که با آواره شدن میلیونها نفر از مردم ایران همراه بود یکی از دلایل اصلی حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ ایران است. نیاز سالانه به مسکن جدید که در دهه ۵۰ حدود ۲۰۰ هزار بود در دهه ۶۰ به ۳۰۰ هزار رسید و این درحالی بود که با توقف سرمایهگذاری دولتی در بخش مسکن و عدم سرمایهگذاری بخش خصوصی، رقم ساخت مسکن جدید که در سال ۱۳۵۷ حدود ۱۶۰هزار بود در میانه دهه ۶۰ به رقم عجیب ۱۱ هزار و ۶۰۰ رسید. کوی طلاب مشهد محلهای است که در جوار حرم امام رضا(ع) در محدوده خیابان طبرسی قرار دارد. زمین این محله که عموما سکونتگاه افراد فقیر بود در دهه ۳۰ خورشیدی برای اسکان طلاب بیبضاعت در نظر گرفته شده بود. در سالهای بعد برخی از طلبهها سهم خود را به مردم عادی و کمدرآمد فروخته و از آنجا خارج شده بودند. و این محله که در مرکز مشهد قرار داشت به صورت بزرگترین کلونی حاشیه نشینی در مشهد درآمد. این محله به دلیل مجاورتش با بارگاه امام هشتم شیعیان از همان ابتدای پیروزی انقلاب به خاطر دست اندازی عباس واعظ طبسی برای توسعه حرم، محل مناقشهی اهالی و مسئولان شهری مشهد قرار گرفت. مسئولان شهری از دادن امکانات مورد نیاز اهالی سرباز میزدند تا مردم را مجبور به رها کردن خانه و کاشانهی خود کنند.<ref name=":0">[https://www.bbc.com/persian/blogs/2016/08/160831_l44_nazeran_mashhad_mutiny مشهد: شورشی که سرکوب شد]</ref> | ||
== شروع تظاهرات == | == شروع تظاهرات == | ||
استانداری در مقاطع مختلف به بهانه ساخت و سازهای غیر مجاز در محلهی کوی طلاب، در صدد تخریب خانههای مردم بود.<ref name=":1" /> در روز نهم خرداد سال ۱۳۷۱، علی جنتی، استاندار آن زمان خراسان دستور تخریب بخشی از سکونتگاههای کوی طلاب و دیگر مناطق حاشیه حرم را صادر کرد. بولدوزرها وقتی به انتهای خیابان طبرسی در کوی طلاب رسیدند با مقاومت مردم مواجه شدند. درگیری میان ماموران امنیتی و اهالی کوی طلاب بالا گرفت و در جریان این درگیری یک کودک دانشآموز که از مدرسه به سمت خانهاش میرفت با شلیک ماموران امنیتی کشته شد. مرگ این کودک آتش خشم اهالی کوی طلاب را بیشتر کرد و با پیوستن اهالی دیگر محلات شهر نهایتا در عرض چند ساعت و با تسخیر کلانتری ۳ و ۴ مشهد و مسلح شدن مردم، شهر از کنترل نیروهای امنیتی و انتظامی خارج شد و به دست مردم افتاد. | استانداری در مقاطع مختلف به بهانه ساخت و سازهای غیر مجاز در محلهی کوی طلاب، در صدد تخریب خانههای مردم بود.<ref name=":1" /> در روز نهم خرداد سال ۱۳۷۱، علی جنتی، استاندار آن زمان خراسان دستور تخریب بخشی از سکونتگاههای کوی طلاب و دیگر مناطق حاشیه حرم را صادر کرد. بولدوزرها وقتی به انتهای خیابان طبرسی در کوی طلاب رسیدند با مقاومت مردم مواجه شدند. درگیری میان ماموران امنیتی و اهالی کوی طلاب بالا گرفت و در جریان این درگیری یک کودک دانشآموز که از مدرسه به سمت خانهاش میرفت با شلیک ماموران امنیتی کشته شد. مرگ این کودک آتش خشم اهالی کوی طلاب را بیشتر کرد و با پیوستن اهالی دیگر محلات شهر نهایتا در عرض چند ساعت و با تسخیر کلانتری ۳ و ۴ مشهد و مسلح شدن مردم، شهر از کنترل نیروهای امنیتی و انتظامی خارج شد و به دست مردم افتاد. | ||
[[پرونده:کلیشه یکی از روزنامهها در مورد تظاهرات ۱۳۷۱ مردم مشهد.JPG|جایگزین=کلیشه یکی از رونامهها در مورد قیام مردم مشهددر سال ۱۳۷۱|بندانگشتی|کلیشه یکی از رونامهها در مورد قیام مردم مشهددر سال ۱۳۷۱]] | |||
در جریان این درگیریها چندین بانک و موسسه اقتصادی که وابسته به آستان قدس رضوی بودند به آتش کشیده شد و ساختمان شهرداری و چندین ساختمان دولتی دیگر توسط مردم تخریب شدند. روز بعد و با اعزام گسترده نیروهای امنیتی و سپاه از تهران و استانهای همجوار قیام کوی طلاب سرکوب شد. در پایان دو روز قیام مشهد، ۶ نیروی امنیتی و ۳ نفر از مردم عادی کشته شدند، ۳۰۰ نفر زندانی شدند و به ارزش آن زمان ریال، ۱۰ میلیارد خسارت به شهر وارد شد و علی جنتی به رغم ارتباط نزدیکش با رییسجمهور وقت، اکبر هاشمی رفسنجانی، اندکی بعد، از سمت استانداری خراسان عزل و به تهران فراخواند شد.<ref name=":0" /> | در جریان این درگیریها چندین بانک و موسسه اقتصادی که وابسته به آستان قدس رضوی بودند به آتش کشیده شد و ساختمان شهرداری و چندین ساختمان دولتی دیگر توسط مردم تخریب شدند. روز بعد و با اعزام گسترده نیروهای امنیتی و سپاه از تهران و استانهای همجوار قیام کوی طلاب سرکوب شد. در پایان دو روز قیام مشهد، ۶ نیروی امنیتی و ۳ نفر از مردم عادی کشته شدند، ۳۰۰ نفر زندانی شدند و به ارزش آن زمان ریال، ۱۰ میلیارد خسارت به شهر وارد شد و علی جنتی به رغم ارتباط نزدیکش با رییسجمهور وقت، اکبر هاشمی رفسنجانی، اندکی بعد، از سمت استانداری خراسان عزل و به تهران فراخواند شد.<ref name=":0" /> | ||
خط ۷۳: | خط ۷۴: | ||
== سرانجام تظاهرات مشهد == | == سرانجام تظاهرات مشهد == | ||
[[پرونده:کلیشه روزنامه خراسان.JPG|جایگزین=صفحه اول روزنامهی خراسان در مورد وقایع مشهد در سال ۱۳۷۱ و اعدام ۴ نفر|بندانگشتی|صفحه اول روزنامهی خراسان در مورد وقایع مشهد در سال ۱۳۷۱ و اعدام ۴ نفر]] | |||
قیام مشهد در دو روز سرکوب شد. در آن زمان نیروهای کمکی از شهرهای دیگر روانه مشهد شدند و سپاه پاسداران نیز نقش مستقیمی در سرکوب معترضان داشت. | قیام مشهد در دو روز سرکوب شد. در آن زمان نیروهای کمکی از شهرهای دیگر روانه مشهد شدند و سپاه پاسداران نیز نقش مستقیمی در سرکوب معترضان داشت. | ||
خط ۸۷: | خط ۸۹: | ||
علی جنتی در گفتوگو با انتخاب تصریح کرد که در گزارشی که فلاحیان از این اتفاق تهیه کرد، تأکید شده بود که هیچکدام از بازداشتیها وابستگی گروهی و گروهکی ندارند. حتی در بین آنها از خانواده شهید و جانبازان هم بودند. بیشتر مشکلات اقتصادی و اجتماعی باعث این اتفاق شد. | علی جنتی در گفتوگو با انتخاب تصریح کرد که در گزارشی که فلاحیان از این اتفاق تهیه کرد، تأکید شده بود که هیچکدام از بازداشتیها وابستگی گروهی و گروهکی ندارند. حتی در بین آنها از خانواده شهید و جانبازان هم بودند. بیشتر مشکلات اقتصادی و اجتماعی باعث این اتفاق شد. | ||
[[پرونده:خبر اعدام ۴ نفر در قیام مشهد.JPG|جایگزین=درج خبر اعدام ۴ تن از تظاهر کنندگان تظاهرات مشهد در سال ۱۳۷۱ در روزنامهی خراسان|بندانگشتی|درج خبر اعدام ۴ تن از تظاهر کنندگان تظاهرات مشهد در سال ۱۳۷۱ در روزنامهی خراسان]] | |||
سعید امامی، متهم اصلی پرونده قتلهای زنجیرهای و از معاونان وزارت اطلاعات نیز ۱۳۷۵ در مورد قیام مشهد گفته بود: «بعضی اعتراضات اعتراضاتی است که باید بپذیریم.» | سعید امامی، متهم اصلی پرونده قتلهای زنجیرهای و از معاونان وزارت اطلاعات نیز ۱۳۷۵ در مورد قیام مشهد گفته بود: «بعضی اعتراضات اعتراضاتی است که باید بپذیریم.» | ||
ویرایش