۲٬۳۹۰
ویرایش
کاربر:Abbas/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
==== سایر امتیازات انگلستان ==== | ==== سایر امتیازات انگلستان ==== | ||
انگلیس بر اساس امتیازنامه‌ی رویتر در سالهای ۹۰ قرن نوزدهم، در جنوب ایران یک رشته راههای شوسه بین تهران - قم - سلطان آباد و تهران - اصفهان و غیره احداث کرد. در سال ۱۸۸۸ شرکت انگلیسی، «برادران لینچ» توانست امتیازکشتی‌رانی درکارون را به دست آورد. در سال۱۸۹۰ میلادی (۱۲۷۰ قمری) ، امتیاز خرید و فروش و تهیه‌ی تنباکو و توتون در سراسر ایران به شرکت انگلیسی «رژی» واگذار شد. مدت قرارداد پنجاه سال بود و صاحبان امتیازنامه در سال مبلغ ناچیز پانزده هزار لیره‌ی انگلیسی در دو قسط شش ماهه، به اضافه‌ی یک چهارم منافع خالص به دولت ایران می‌پرداختند. هنگامی‌که قرارداد بر اثر مبارزات پیگیر مردم لغو شد، کمپانی رژی تقاضای ۵۰۰ هزار لیره خسارت کرد و در سال ۱۸۹۲میلادی (۱۲۲۷ ق) نوشته‌ای به امضای ناصرالدین شاه و کلیه‌ی وزراء به سفارت انگلیس داده شد که به موجب آن، دولت ایران بعد از چهار ماه، ۵۰۰ هزار لیره به کمپانی رژی به عنوان خسارت بپردازد. برای پرداخت خسارت رژی، مبلغ ۵۰۰ هزار لیره با سود صدی شش، از بانک شاهنشاهی استقراض شد و این اولین وام خارجی دولت ایران بود. در مقابل این قرضه، درآمد گمرک بنادر خلیج فارس یعنی بوشهر، بندر عباس، لنگه و شهر شیراز ضمانت ادای این تعهد گردید. | انگلیس بر اساس امتیازنامه‌ی رویتر در سالهای ۹۰ قرن نوزدهم، در جنوب ایران یک رشته راههای شوسه بین تهران - قم - سلطان آباد و تهران - اصفهان و غیره احداث کرد. در سال ۱۸۸۸ شرکت انگلیسی، «برادران لینچ» توانست امتیازکشتی‌رانی درکارون را به دست آورد. در سال۱۸۹۰ میلادی (۱۲۷۰ قمری) ، امتیاز خرید و فروش و تهیه‌ی تنباکو و توتون در سراسر ایران به شرکت انگلیسی «رژی» واگذار شد. مدت قرارداد پنجاه سال بود و صاحبان امتیازنامه در سال مبلغ ناچیز پانزده هزار لیره‌ی انگلیسی در دو قسط شش ماهه، به اضافه‌ی یک چهارم منافع خالص به دولت ایران می‌پرداختند. هنگامی‌که قرارداد بر اثر مبارزات پیگیر مردم لغو شد، کمپانی رژی تقاضای ۵۰۰ هزار لیره خسارت کرد و در سال ۱۸۹۲میلادی (۱۲۲۷ ق) نوشته‌ای به امضای ناصرالدین شاه و کلیه‌ی وزراء به سفارت انگلیس داده شد که به موجب آن، دولت ایران بعد از چهار ماه، ۵۰۰ هزار لیره به کمپانی رژی به عنوان خسارت بپردازد. برای پرداخت خسارت رژی، مبلغ ۵۰۰ هزار لیره با سود صدی شش، از بانک شاهنشاهی استقراض شد و این اولین وام خارجی دولت ایران بود. در مقابل این قرضه، درآمد گمرک بنادر خلیج فارس یعنی بوشهر، بندر عباس، لنگه و شهر شیراز ضمانت ادای این تعهد گردید. همان ۳۸ و ۳۹ | ||
==== امتیاز دارسی ==== | ==== امتیاز نفت دارسی ==== | ||
در سال ۱۹۰۱ میلادی (۱۳۱۹ ق)، انگلیسی‌ها به کمک عمال خود در دربار و تهدید و رشوه که شیوه‌ی آنها برای بستن قراردادهای استعماری بود، دولت ایران را وادار کردند، امتیاز بهره برداری انحصاری از منابع نفتی سراسر خاک ایران به استثنای مناطق شمالی را به یک انگلیسی به نام «ویلیام ناکس دارسی» واگذار نماید. انگلیسی‌ها امتیاز نفت سه چهارم خاک ایران را با ذخایر نفتی عظیم که عمده ترین ثروت کشور محسوب می‌شد، درمقابل پرداخت مبلغ ناچیزی از ایران ربودند. به موجب این امتیازنامه صاحب امتیاز موظف بود که فقط مبلغ بیست هزار لیره‌ی استرلینگ، آن هم پس از شروع بهره برداری نقداً به دولت ایران بپردازد و به اندازه‌ی همین مبلغ از سهام شرکت، پس از تشکیل شرکت، در اختیار ایران بگذارد و همه ساله ۱۶ درصد سود خالص ناشی از بهره برداری نفت را به دولت ایران پرداخت کند. همچنین بابت واگذاری همه‌ی چاه‌های نفت که قبلاً در نواحی مورد امتیاز دارسی با وسایل دستی استخراج می شد هر ساله مبلغ دو هزارتومان بپردازد. به طور کلی قبل از جنگ جهانی اول، سرمایه گذاری انگلیس در ایران ۶/۹ میلیون لیره‌ی استرلینگ بود. سایر دول نیز در ایران کم و بیش امتیازاتی داشتند. هرچه قابل فروش بود، دربار ایران آن را می فروخت. از جمله، حق امتیاز انحصار حفریات تاریخی در سال ۱۹۰۰ به فرانسه و تشکیل قمارخانه‌های معروف به قرارداد «لاتار» در سال ۱۸۸۰ به بلژیکی ها واگذار گردید.همان ۳۹ | |||
==== استقراض خارجی ==== | ==== استقراض خارجی ==== | ||
اولین وام خارجی ایران به سال ۱۸۹۲، از بانک شاهنشاهی به مبلغ ۵۰۰ هزار لیره برای پرداخت خسارت کمپانی «رژی» بود. در سال ۱۹۰۰ (۱۳۱۷ ق) روسیه‌ی تزاری، وامی به مبلغ ۵/ ۲۲ میلیون روبل به دولت ایران داد و در مقابل آن عایدات گمرکات شمالی ایران را به گرو گرفت. شرایط پرداخت این قرضه نظیر شرایط پرداخت قرضه‌ی اول بود. ضمناً دولت ایران متعهد می شد که از این پس فقط از روسیه وام بگیرد و مدت قرضه باز هم برای ده سال یعنی تا سال ۱۹۱۰ تمدید می گردید. همچنین ایران موظف بود که از ساختمان راههای آهن استنکاف ورزد. در سال ۱۹۰۲م برابر۱۳۱۹ ق، ایران وام جدیدی به مبلغ ۱۰ میلیون روبل، از روسیه تزاری دریافت نمود. قبل از جنگ جهانی اول روسیه، مجموعاً نزدیک ۱۶۴ میلیون روبل در ایران سرمایه گذاری کرده بود. مقارن این زمان، کل سرمایه گذاری انگلستان در ایران ۶/۹ میلیون لیره‌ی استرلینگ بوده است. «براون» ذکر می کند که قرضه‌ی سال ۱۹۰۰ از روسیه و شرایط آن، دومین لطمه عظیم را به حیثیت مادی بریتانی وارد آورد. همانطور که امتیاز ناکام تنباکو، حیثیت معنوی آن را جریحه‌دار نمود. این دوره را با واگذاری کنترل گمرکهای ایران به بلژیک (چون بلژیکی‌ها در واقع عوامل روسیه بوده‌اند) می توان تاریخ آغاز کاهش نفوذ انگلیس دانست، دانستن این مسئله برای توجیه روابط انگلستان در جریان نهضت مشروطیت ایران، اهمیتی بسزا دارد.همان ۴۰ و ۴۱ | |||
== اوضاع اجتماعی ایران قبل از انقلاب مشروطه == | == اوضاع اجتماعی ایران قبل از انقلاب مشروطه == | ||