کاربر:Hossein/2صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

مطالب و موضوعات متنوع بيان شده در قرآن را، كه مضمون سوره‌ها و آيات قرآن است را می‌شود به ترتيب زير طبقه بندي كرد .  

الف ـ مسائل و حقايق عام فلسفي – برخي آيات قرآن، توضيح و بيان عمومي‌ترين حقايق جهان هستي است و ضمن آن به مسائلي پرداخته مي‌شود كه موضوع فلسفه و تبيينات فلسفي است .ضمن اين آيات قرآن ديدگاهها واصول جهان شناختي توحيدي خود را بيان مي‌كند ،مثلا آياتي كه ما را به مبدأ هستي و آفرينش نظم ونظام يگانه و هدفدار كائنات و غايت جهان، رهنمون مي‌شوند.  

ب ـ حقايق علمي(طبيعي)ـ حقايق علمي طبيعي، موضوع پاره اي ديگر ازآيات قرآن است كه ضمن آن به جريان تكوين كائنات وپديده ها و رخدادهاي طبيعي وتحول وتكامل طبيعت اشاره شده است. از قبيل آياتي در بارة پيدايش و خلقت زمين و آسمان و ستارگان و روند تحول و تكامل آنها .گردش فصول و ايام شب و روز ،باد و باران ، كوهها و درياها ، پيدايش حيات و پديده‌هاي حياتي و بسياري مطالب متنوع ديگر از اين قبيل.

ج ـ حقايق ومسائل اجتماعي ـ بخش اعظم قرآن متضمن طرح و بيان مسائلي است كه به حركت اجتماعي مربوط مي باشد. در اين آيات چگونگي تحول وحركت جامعه وجوامع بشري چگونگي حركت وموضعگيريهاي گروههاي مختلف اجتماع و جريان و فرجام حركت آنها تضادها تعارضات و مبارزات اجتماعي تشريح شده است. در اين قسمت هم البته قرآن تأكيد خاص به قوانين عمومي حاكم بر حركت اجتماعي و توجه اكيدي به مسير اجتماعات بشري يعني تاريخ، دارد، و بدين‌ترتيب بخش مهم و چشمگيري از قرآن، صرف تشريح و بيان حركت و سرنوشت اجتماعي اقوام و جماعات گذشته بشري شده است. همچنین مي‌توانيم از روي آيات مربوطه،ديدگاه‌هاي كلي قرآن را، در هر مورد مشخص ،بدست آوريم مثلا از روي يسياري آيات كه ناظر بر مسائل و روابط اقتصادي است،ديدگاه‌هاي اقتصادي قرآن استنباط و استنتاج مي‌شود و يا ديدگاه‌هاي مربوط به ساير زمينه‌ها و شاخه‌های حركت اجتماعي، از قبيل سياست و حقوق... از روي آيات مربوط يعني آيانيكه ناظر بر وضع و تشريع قوانين، احكام و سنن ونهادهاي اجتماعي وغيره مي باشد...

د ـ انسان شناسي: آیات قرآن نشان مي‌دهد كه دين اساسا با جامعه سر و كار دارد و متوجه استقرار يك نظم اجتماعي ويژه است. نظري اجمالي به تاريخ اديان (منظور اديان توحيدي است) و بخصوص به تاريخ اسلام كافي است تا صحت اين نظر را ،اثبات كند. ما همه اين‌ را مي‌دانيم وحتي در كتابهاي درسي ابتدائي خوانده‌ايم كه اسلام با طلوع خود و در همان زمان حيات پيامبر، كه قاعدتا عاليترين، كاملترين، و خالصترين درك را از قرآن داشت و تحت رهبري وي، يك نظام اجتماعي كهنه را بر انداخته و نظم نويني را جايگزين آن كرده است، نظمي كه سرعت ونيرو وتأثير تاريخي وجهاني آن واقعا شگفت انگيز بوده است. اما قرآن در عين توجه اكيدش بر جامعه به ”انسان”نيز به‌طور جدي و به‌تاكيد نظر دارد و متضمن شناختي نسبت به انسان است بطوريكه مي‌دانيم اين امر يعني شناخت انسان، در مجموعه معارف بشري همواره از مهمترين شاخه‌های معرفت بوده و به‌جهت تاثير و نقش قاطعي كه در جريان عمل و موضعگيري‌هاي اجتماعي به‌جا مي گذارد حائز اهميت فراوانيست. در بسياري از آيات قرآن ”انسان”طرف خطاب است قرآن در همان حاليكه به انسان بمثابه موجودي اجتماعي مي‌نگرد. فرديت انسان را نيز بهيچوجه ناديده نمي‌گيرد و با فرد انسان در عين رابطه متقابل و تنگاتنگش با جامعه و در چارچوب اجتماع، بعنوان كليتي بي‌همتا و موجودي مسئول، سر و كار دارد. قرآن همانند ساير اديان در عين عرضه كردن ”هدايت به انسان، از وي مسئوليت مي‌طلبد و اينها همه مبتني بر، ديدگاه‌هاي انسان‌شناسي توحيدي قرآن است.  

آیات قرآن به گفته پیامبر اسلام و امام علی و راویان دارای دسته‌بندی با مضمون «محکم و متشابه» و «عام و خاص» و «ناسخ و منسوخ» و «مرسل و محدود» می‌باشد. همین دسته‌بندی و اصل «اجتهاد» پویایی (دینامیزم) قرآن را تأمین و تضمین می‌کند.

در نهج البلاغه خطبه اول قسمت قرآن و احکام شرع آورده شده است:

 

 

 

 

 

 

لذا به‌خوبی روشن می‌شود که این احکام، سمت‌گیری مشخصی را دنبال می‌کنند. اما این سمت‌گیری می‌بایستی که گام‌به‌گام و در هرمرحله معین از تکامل اجتماعی صورت گیرد. این‌جاست که مفهوم «محکم و متشابه» در اسلام روشن می‌شود، زیرا قرآن، کتاب همه دورانهای تاریخ است.

 

خود قرآن در این باره می‌گوید: ”کتاباً مّتشابهاً مّثانی“ کتابی که دارای قدرت انطباق و انعطاف با شرایط مختلف زمانی است. کتابی که متعلق به همه دورانها است و دچار کهولت نمی‌شود.

 

 

هر آيه‏‌اى را كه نسخ كنيم يا فروگذاريم، بهتر از آن يا همانندش را در ميان  آوريم، آيا نمیدانى كه خداوند بر هر كارى تواناست‏.

 

 

 

 

 

 

 

 

« آن فضل وقدرت وتدبیر نامحدود ، پیوسته جوهر عالم را پیش میبرد. این پیشرفت وتکامل جوهری درصفحه ماده ،مانند تخته سیاه ،نقوشی رسم ومحو میکند تا نقش بهتر که اثر تکامل جوهرست ،پدید آرد. همین صفات ملک وقدرت خداوندیست که در مظاهر تغییر رسوم و عادات بشری و نسخ بعضی شرایع آسمانی ظهور مینماید...... پس توقف در تکامل و حرکت جوهری و تحدید تغییر صوری آیات وجود وشریعت ،توقف وتحدید صفات وذات اوست ،تعالی الله عن ذالک علوا کبیرا..... »

 

منظور ایشان اینست که : تمامی پدیده های هستی در یک مسیر تکاملی ( ونه بشکل خلق الساعه ) بوجود آمده تا توسط حرکت جوهری ماده ، بهترینشان ( چه در حیطه طبیعت وچه در حیطه تاریخ ومسائل اجتماعی وتشریعی) خلق گردد. پدیده جدید که در این راه شکل میگیرد ،جای پدیده قدیمی که با شرایط جدید هماهنگی ندارد ، را میگیرد و توقف در تکامل وجود ندارد ،از دیدگاه آقای طالقانی توقفی در تکامل جهان در حیطه طبیعت و جامعه وجود ندارد زیرا که این توقف به معنای تحدید صفات وذات خداوند است و حتی درپیدایش ادیان این سیر تکاملی را میبینیم .به جای یهودیت ، مسیحیت و سپس اسلام می آید.

 

 

 

 

 

فهم قانون  نسخ ( گذار از کهنه به نو ) در  تاریخ بشر بسیار واضح وروشن است .دوران مختلف تاریخی از قبیل کمون اولیه ،برده داری و ........را در کتابهای جامعه شناسی میتوان مطالعه کرد . مراحلی از تکامل تاریخ که هر یک جای دیگری را گرفت . یکی نسخ شد ودیگری بجای آن روی کار آمد.

 

 

 

 

 

 

دراینجا نظری بیاندازیم به برداشت تفسیر المیزان از محکمات و متشابهات ، در المیزان  میخوانیم :

 

« حال ببينيم معناى  ام الكتاب  چيست ؟ و چرا آيات محكم را  ام الكتاب خوانده ؟ كلمه  ام  به حسب اصل لغت به معناى مرجعى است كه چيزى و يا  چيزهايى بدان رجوع مى  كنند، و آيات محكم را نيز از همين جهت  ام الكتاب  خوانده كه مرجع آيات  متشابه است ، پس معلوم مى شود بعضى از آيات قرآن ، يعنى متشابهات آن ، به بعضى ديگر،  يعنى  آيات محكم ، رجوع دارند »

 

 

 

 

 

 

 

 

بزبانی دیگر،یک قانون و یا تاکتیک که در یک جامعه مشخص ودر زمانی معین ، مترقی و حیاتبخش بوده است همین قانون ویا تاکتیک میتواند برای زمانی دیگر ، نه تنها مضر وبر خلاف پیشرفت جامعه بلکه برضد روح آن قانون ( که مسلما هدف از وضع آن رشدست )  باشد. مثل اينكه  مصلحت براى  مسلمانان  در يك زمان به  خاطر ضعف  نيرو ،عفو و گذشت  از كفار ومشرکین است  ، ولی در زمان ديگر ، مصلحت برای آنان ،  جهاد ودر گیر شدن با آنان   مى باشد. در حقیقت هدف وضع یک قانون مترقی برای جامعه ومردم ، پیشرفت وتکامل جامعه و انسانها میباشد که این قانون با گذشت وتغییر شرایط و زمان ،دیگر نمیتواند هدف واضع خود را پیاده کند ودر نتیجه ، ضد ارزش ،ضد اصول ، ضد محکم ویا محکمات خود ، میشود ولذا نباید از آن پیروی کرد و بزبان قرآن ، منسوخ است.

 

از امام هشتم شیعیان منقول است كه فرمود:

 

 

كسيكه متشابه ‏قرآن را به محكم آن رد كرد ، به راه راست هدايت ‏يافت. پس از  آن فرمود  : به درستى در اخبار ما ، متشابه هست مانند متشابه قرآن پس متشابه آنها را  بسوى محكم  آنها برگردانيد و از خود متشابه پيروى مكنيد كه گمراه ميشويد .

 

مـوارد  نـسخ در قرآن بسيار است از جمله تبديل عده زن شوهر مرده از يك سال( بقره ,آیه 240 ) به چـهـار مـاه و ده روز  ( بقره آیه 234 ) ويا مساله  تغيير و تحويل قبله از بيت المقدس به سوى كعبه( بقره ،آیه 144)

 

 

 

در ميان زنان شما كساني كه مرتكب زنا مي  شوند، بايد از ميان خودتان چهار شاهد عليه آنها داشته باشيد. اگر شهادت  دهند، پس چنين زناني را در خانه هايشان نگاه داريد تا مرگشان فرا رسد، يا  اينكه خدا راه خروجي برايشان پديد آورد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

د : دسته دیگر مدعی هستند که  سبيل در آیه يَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلاً    ، یعنی  حكم رجم «سنگسار» كه درباره زناى زن شوهردار می باشد ولی چون در قران نیامده واز طریق سنت بدست آمده پس حکم سنت نسخ کننده   حکم آیه 15و 16 سوره نساء می باشد . بعضی از این افراد ادعا میکنند که فرمان سنگسار توسط خلیفه دوم هم،در چند مورد به اجرا در آمده است .

 

 

 

 

این آیات آنهایی اند که با شرایط جدید نمیخوانند ودر شرایط جدید ، دیگر پیاده کننده اصول خود نیستند بلکه ضد اصولند. برای مثال در همین مورد زنا و حکم شلاق ویا اعدام ویا سنگسار صحبتمان را ادامه میدهیم. همه براین عقیده اند که آیه قصاص، از محکمات قرآن است . براساس این آیه ، قصاص باید برای جامعه حیات و زندگی بیآورد وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَاْ أُولِيْ الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ  تَتَّقُونَ. بقره 179 ،یعنی هر قانونی که در جامعه براساس قصاص ، در مورد مجرمین به اجرا در میآید ،یعنی از اصل منبعث میشود ، باید برای آن جامعه حیات  وزندگی و شکفتگی بیآورد ولی اگر نتیجه حاصله برعکس این باشد پس آن قانون  منسوخ میشود وباید قانون دیگری ،که ببارآورنده روح قصاص ( حیات وزندگی ) است ، در مورد مجرم اجرا شود.

 

 

 

همانطوری که در بالا اشاره گردید هر قانونی که ،نتواند جامعه وانسان را به سمت یگانگی و وحدت ورشد ،سوق دهد وبقول قرآن نتواند برای جامعه وانسان حیات وزندگی بیآورد در فرهنگ قرآنی ، از دور خارج شده ومنسوخ میگردد هر چند که البته این قانون ویا قوانین در زمان و شرایط خودشان ،بهترین و بسیار مترقی هم بوده اند ولی در دورۀ جدید که دیگر پیاده کننده اهداف اصل خود ( آیۀ محکم خود ) نیستند ، قانون ویا قوانین بهتری باید جایشان را بگیرند که آورنده حیات ورشد برای جامعه وانسان باشند.

 

 

« در عصر نزول آيه  قصاص و قبل از آن نيز عرب به قصاص و حكم اعدام قاتل ، معتقد بود، ولكن قصاص  او حد و مرزى نداشت بلكه به نيرومندى قبائل و ضعف آنها بستگى داشت ، چه  بسا ميشد يك مرد در مقابل يك مرد و يك زن در مقابل يك زن كه كشته بود قصاص  ميشد و چه بسا ميشد در برابر كشتن يك مرد، ده مرد كشته ميشد، و در مقابل يك  برده ، آزادى بقتل مى رسيد، و در برابر مرئوس يك قبيله ،رئيس قبيله قاتل،  قصاص ميشد و چه بسا مى شد كه يك قبيله ، قبيله اى ديگر را بخاطر يك قتل  بكلى نابود ميكرد.»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

حالا ببینیم چگونه اسلام که ایدئولوژیی متعلق به 14 قرن پیش است ،میتواند امروزه هم به مسائل پیچیده اجتماعی پاسخ دهد ؟؟ جواب همانطوری که گفته شد با اتکا به اجتهاد. .البته روشن است که چنین مکتبی باید در ذات و ماهیت خود چنین قابلیت تطابقی را، داشته باشد.. ایدئولوژی توحیدی با وجود محکمات و متشابهات ، ناسخ ومنسوخ در قرآن ( و با اتکائ به نهاد اجتهاد که گفته شد بر عهده چه کسانیست) از این دینامیزم وپویایی برخوردار است و قدرت تطابقی در هر شرایطی را داراست و بنابراین ماندگارست وجاودان....

 

 

 

 

 

 

 

در هشتم مارس 1996 (1374) در پاريس نظريه اش درباره اسلام دمكراتيك را ـ به مثابه آنتي تز بنيادگرايي اسلامي ـ ارائه كرد.

 

به اعتقاد مريم رجوي، آن چنان كه در كتابش، « زن، اسلام، برابري» كه به زبان فارسي منتشر شده، توضيح ميدهد، ”اسلام دمكراتيك“ همان پيام اصيل محمد و رودرروي تلقي بنيادگرايانه ملايان از اسلام ميباشد و اختلاف اساسي ميان اين دو اعتقاد از روز اول مسأله آزادي بوده است.

 

وي ميگويد: مقاومت ما به دليل آن كه نيروي محوري آن، مجاهدين، معتقد به همين پيام است، پاسخ و آنتي تز بنيادگرايي اسلامي و تفكر ملايان حاكم بر ايران است. تفكري كه مبلغ ترور و كينه و شقاوت است و تحت نام اسلام يك ديكتاتوري مذهبي ايجاد كرده است.

 

 

 

مريم رجوي تأكيد دارد كه برخلاف ملايان كه قوانين ارتجاعي را به عنوان آنچه از جانب خدا تعيين شده، وانمود مي‌كنند، اصل اساسي در اسلام حاكميت مردم است. وآنها هستندكه قانونگذاري مي‌كنند.

 

 

به اعتقاد مريم رجوي اصل برابري انسانها، از هر جنس، نژاد و مليت، از پايههاي اعتقادات اسلامي است.

 

 

 

مريم رجوي به ديناميزم اسلام و قرآن معتقد است. او ميگويد: ملايان تأكيد ميكنند كه قوانين و احكام اسلامي بايد عيناً به‌ همان شكل 1400سال پيش اجرا شود. اما آيات قرآن نشان ميدهد كه احكام نبايد دگمهاي لايتغير تلقي شود، بلكه بايد با تغيير شرايط، جاي خود را به‌ احكام جديدي بدهد كه براي پيشرفتهاي بشري و مقتضيات اجتماعي راه باز مي‌كند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5ـ اسلام دين برابري زن و مرد است. نخستين ايمان آورنده به اسلام، خديجه كبري، الگوي جاودان رهايي و برابري است. برطبق پيام حقيقي اسلام زنان در رهبري سياسي جامعه بايد مشاركت برابر داشته باشند.

 

 

 

7ـ با اعتقاد به ديناميزم اسلام شريعت آخوندي و اجراي مقررات 1400سال پيش تحت نام اسلام را رد مي‌كنيم. آيات قرآن، دگمهاي لايتغير براي زندگي اجتماعي و اقتصادي مردم را رد مي‌كند. اسلام براي پيشرفت جامعه بشري و ارتقا مناسبات انسانها راه باز مي كند. سنگسار و ديگر مجازاتهاي عصر حجر ربطي به اسلام ندارد

 

8ـ اسلام قوانيني را كه توسط منتخبان مردم وضع شده باشد، محترم مي‌شمارد. اصل اجتهاد، برخلاف داعيه ملايان ترغيب كنندهٌ مشاركت عمومي در ادارة جامعه است.

 

9ـ هرگونه تحميلي به مردم بر ضد اسلام حقيقي است. چه در عبادتها، چه در شعائر و چه در پوشش. مجازات زنان به خاطر نپذيرفتن نوع خاصي از پوشش بر ضد اسلام است.

 

 

 

 

 

 

 

thumbnailبهترین شاخص برای ما حضرت علی است. ببینیم که او در مورد قرآن و پویایی آن چه می‌گوید و ما چرا می‌گوییم تشیع علوی؟ چرا می‌گوییم باب النبی؟ چرا می‌گوییم حضرت علی قدر انسان است؟ حضرت علی در نهج‌البلاغه قرآن را چنین توصیف می‌کند: «کتاب ربّکم فیکم مبیّناً حلاله و حرامه و فرائضه و فضائله و ناسخه و منسوخه و رخصه و عزائمه و خاصّه و عامّه و عبره و أمثاله و مرسله و محدوده و محکمه و متشابهه مفسّراً مجمله و مبیّناً غوامضه بین مأخوذٍ میثاق علمه و موسّعٍ علی العباد فی جهله و بین مثبتٍ فی‌الکتاب فرضه و معلومٍ فی‌السّنّة نسخه و واجبٍ فی‌السّنّة أخذه و مرخّصٍ فی‌الکتاب ترکه و بین واجبٍ بوقته و زائلٍ فی مستقبله و مباین بین محارمه من کبیرٍ أوعد علیه نیرانه أو صغیرٍ أرصد له غفرانه و بین مقبولٍ فی أدناه موسّعٍ فی أقصاه».

 

 

 

علت تغييرات آيات درقرآن چه بود؟ و علت ديناميز قرآن چيست؟

 

سوال: ايا مگر هر کتابی پس از چندی کهنه و به درد نخور نميشود؟. ببینید چند تا از کتاب‌هایی که در قرن نوزدهم نوشتهشده‌اند، هنوز در قرن بیستم از دور خارج نشده‌اند؟ یا لااقل قسمتی از آنها دچار فرسودگی و کهولت نشده است؟

 

قرآن به خودي خود و براي خود نازل نشده است. اين مجموعه آيات, براي هدايت ”جامعه ” بشري درروياروي بشر با روند تكاملي اجتماعي خود بوده وهست. بنابراين با تغييراتي كه درهر مسير تكاملي اجتناب ناپذير و بعضا ضروري است, بايد برخوردي متفاوت كرد وفهم وعدم فهم اين موضوع , تفاوتي است بين آنانيكه درتعبير و فهم قرآن عميق هستند و يا متحجريني كه قرآن را فسيل شده و ثابت تعبير و تفسير ميكنند.

 

 

 

 

 

این ابتدای آیه بود یعنی در آیه بیست و دوم سوره زمر می‌خواهد مقایسه‌ای بکند بین کسانی که سینه گشاده، چشم‌انداز روشن و فهم عمیقی از اسلام و آن نور هدایت کننده‌اش دارند، در برابر تاریک اندیشان و قشریون قسی‌القلب، یعنی ابن ملجم های دوران. بعد از این آیه و بعد از این توضیح، قرآن می‌گوید: «الله نزل احسن الحدیث»، «خداوند بهترین گفتار، بهترین کتاب و بهترین تبیین و تشریح را عرضه کرد».