|
|
خط ۳۰: |
خط ۳۰: |
| همزاهان حبیب الله عاشوزی در شب اخر در اوين <ref>یوتوب - [https://www.youtube.com/watch?v=gjuxaBkC7kI وصیت نامه گیتی السادات جوزی]</ref> | | همزاهان حبیب الله عاشوزی در شب اخر در اوين <ref>یوتوب - [https://www.youtube.com/watch?v=gjuxaBkC7kI وصیت نامه گیتی السادات جوزی]</ref> |
|
| |
|
| '''زندگینامه سلمان ساوجی'''
| |
|
| |
| '''خواجه جمالالدین سلمان بن خواجه علاءالدینمحمد''' معروف به سلمان ساوجی (زاده۷۰۹ (قمری) - درگذشتهٔ ۷۷۸ (قمری) - ساوه) از شاعران اوایل قرن هشتم هجری است. وی از بزرگترین قصیدهسرایان و غزلگویان ایران است. پدرش خواجه علاءالدینمحمد اهل قلم بود.
| |
|
| |
| یکی از دلایل عمدهٔ شهرت سلمان، در قصیدهٔ مصنوعی به نام بدایعالاسحار است که در روزگار جوانی و در مدح غیاثالدین محمد وزیر سرودهاست. سلمان این قصیده را به تقلید از سید ذوالفقار شیروانی و قوای گنجهای سرود. در آن زمان این شاعر حدود بیست و شش یا بیست و هفت ساله بود.
| |
|
| |
| شعر
| |
|
| |
| سلمان تحصیل کمالات کرد و سخنپردازیهای او تنها از روی قریحه وذوق نبود. در اوایل عمر خواجه غیاثالدین محمّد وزیر سلطان ابوسعیدبهادر (۷۱۶–۷۳۷) را در قصاید خود مدح کرد و سپس شیخ حسن بزرگ از سلسله جلایریان و سلطانحسین و سلطاناویس را مدح گفت، او مدّت چهل سال در سفر و حضر و تبریز و بغداد مداحی آن خانواده را نمود. سلمان در درجهٔ اوّل قصیدهسراست و میتوان او را از آخرین قصیدهسرایان معروف ایران پیش از صفویان دانست. سلمان در تغزل و عاشقانهها نیز زبردست بود و از این جهت مورد توجه قرار گرفت. ابیات زیر از اوست:
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |باد نوروز از کجا این بوی جان میآورد
| |
| |
| |
| |جان من پی تا به کوی دلستان میآورد
| |
| |}
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |ورنه اقلیم فلک شکرانه این مژده را
| |
| |
| |
| |مسرعان عالم علوی به رسم مژده خواه
| |
| |}
| |
| سلمان ساوجی در شعر زیر به داستان توطئهٔ منصور اشاره دارد که ابومسلم را از مرو به بغداد طلبید و او نرفت، منصور سوگندها خورد و عهدها گرفت که او را آزاری نرساند و ابومسلم از مرو به نیشابور و از آنجا به ری شد. مؤلّف مجملالتواریخ مینویسد: «چون به ری رسید، رای و خرد آنجا بگذاشت و به همدان شد» وسرانجام به بغداد رفت و به امر منصور کشته شد.
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |آنکه میانداخت سر چون خیمه بر گردن به ری
| |
| |
| |
| |شد اسیر خواری و مستوجب چندین عذاب
| |
| |}
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |کرد رو بر آسمان کای آسمان تدبیر چیست
| |
| |
| |
| |آسمان گفتش «ترکت الرای بالری» در جواب
| |
| |}
| |
| در منابع به موسیقیدانی او اشاره نشده، لیکن رامشییان و موسیقیدانان او را گرامی میداشتند. دوبیتی او که دربارهٔ کاسهنوازی مراغی سروده بر این پایهاست:
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |آوازهٔ کاسهٔ تو این بنده شنید
| |
| |
| |
| |وز طبع لطیفش به نواها برسید
| |
| |}
| |
| سلمان گذشته از قصیدهو غزل؛ ترجیعبند‚ ترکیببند‚ قطعه‚ مثنویو رباعینیز گفتهاست:
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |این کاسهٔ دیدهای که بیننده ز ماست
| |
| |
| |
| |تا کاسهٔ دیده هست مثل تو ندید
| |
| |-
| |
| |
| |
| |-
| |
| |بوستان بر دوستان افشاند از این بهجت نثار
| |
| |
| |
| |آسمان بر آسمان انداخت زین شادی کلاه
| |
| |}
| |
| او همچنین در تصوف نیز اشعاری دارد:
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |گر سر و ترک کلاه فقر داری ای فقیر
| |
| |
| |
| |چار ترکت باید اول تا رود کارت به پیش
| |
| |}
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |ترک اول ترک مال و ترک ثانی ترک جاه
| |
| |
| |
| |ترک ثالث ترک راحت ترک رابع ترک خویش
| |
| |}
| |
| سلمان ساوجی از جمله شاعرانی است که وصف طبیعت را با حرکت و حیات همراه کردهاست و به اصطلاح به عناصر بیجان. شخصیت و خصایص انسانی بخشیدهاست. او به این شیوه بسیاری از وصفهای خود را سرشار از زندگی و پویایی و حرکت کردهاست. اغلب تشخیصهای او در شکل تفصیلی و با نوعی بیان روایی همراه است.
| |
|
| |
| == آثار ==
| |
| بسیاری از شعرهای سلمان ساوجی در مدح شیخ حسن و همسرش دلشادخاتون و سلطاناویس سروده شده. او دو مثنوی یکی موسوم به «جمشید و خورشید» و دیگری «فراقنامه» دارد:
| |
| * جمشید و خورشید در ۷۶۳ قمری به پایان رسید
| |
| * فراقنامه در ۷۷۰ قمری به پایان رسید
| |
|
| |
| == پایان زندگی ==
| |
| سلمان در آخر عمر از نظر جلایریان افتاد و در ساوه انزوا جست و سرانجام در دوشنبه دوازدهم صفر ۷۷۸ هجری قمری در زادگاه خود درگذشت.
| |
| {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0em 0em 1em 0em; width:100%" | | {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0em 0em 1em 0em; width:100%" |
| | style="width:47%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | | | | style="width:47%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | |
| |} | | |} |
| | <references /> |