مهدی رضایی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مهدی رضایی''' (زاده ۳۰ تیر ۱۳۳۱- اعدام ۱۶ شهریور ۱۳۵۱) در یک خانواده متوسط در تهران به‌دنیا آمد. پدر مهدی رضایی از هوداران دکتر محمد مصدق بود. مهدی رضایی در خانواده‌ای سیاسی چشم گشود و از ابتدا با مسائل سیاسی روز آشنا بود. وی در دوران تحصیل از شاگران ممتاز مدرسه به شمار می‌رفت که بسیار مورد توجه معلمان قرار داشت. مهدی رضایی در ۱۶سالگی به [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] پیوست. مهدی رضایی دانشجوی سال اول مدرسه عالی بازرگانی بود که در اردیبهشت ۱۳۵۱ پس از ۴سال مبارزه و به‌دنبال یک درگیری مسلحانه با ساواک، دستگیر شد. مهدی رضایی درشمار جوان‌ترین اعضای [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] در سال ۱۳۵۰ بود. <ref>ایران آزاد فردا - [http://iranazadfarda.com/آر-اس-اس/مهدی-رضایی،-گل-سرخ-انقلاب،به-شهادت-رسی-2/ مهدی رضایی، گل سرخ انقلاب، به شهادت رسید]</ref> وی در پگاه ۱۶ شهریور ۱۳۵۱، در حالی‌که ۲۰ سال از عمرش گذشته بود پس از شکنجه‌های بسیار توسط ساواک تیرباران شد.<ref name=":5">سازمان مجاهدین خلق ایران - [https://event.mojahedin.org/events/5184 گرامی‌باد سالگرد شهادت گل‌سرخ انقلاب، مهدی رضایی]</ref> مهدی رضایی بدلیل سن کم پس از اعدام در بین مردم و هواداران مجاهدین به "'''گل سرخ انقلاب'''" شهرت یافت.

مهدی رضایی، در ۳۰ تیر ۱۳۳۱ در یک خانواده مذهبی در تهران به دنیا آمد. پدرش حاج خلیل الله رضایی یکی از بازاریان تهران و از طرفداران دکتر محمد مصدق بود. خانه‌ی پدری واقع در خیابان ری، بازارچه نایب السلطنه، کوچه شهاب‌الملک بود. مهدی رضایی دوران ابتدایی را در دبستان تدین و دوران متوسطه را در مدارس نصیر و مروی گذراند. مهدی رضایی در دوران تحصیل همواره جزو دانش‌آموزان ممتاز بوده و از این بابت مورد توجه آموزگاران خود قرار می‌گرفت. وی در دوران متوسطه با مهدی براعی و محمد ضابطی هم کلاس بود. مهدی براعی هم اکنون از مسئولان سازمان مجاهدین خلق است و محمد ضابطی پس از سقوط دولت شاهنشاهی در درگیری مسلحانه با رژیم خمینی به شهادت رسید.  

مهدی رضایی در دوران دبیرستان تحت آموزش‌های برادرانش احمد و رضا رضایی قرار گرفت و به تدریج با دنیای سیاست و مبارزه آشنا شد و به همراه آنان در جلسات مختلف و برنامه های کوهنوردی شرکت می‌کرد. وی در سال ۱۳۴۸ به عضویت [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] درآمد.  

بعد از اعدام اولین سری دستگیرشدگان سازمان مجاهدین خلق در ۲۹ فروردین ۱۳۵۱ که طی آن ۴ تن از کادرهای [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] به اسامی [[ناصر صادق]]، [[علی میهن‌دوست]]، [[محمد بازرگانی]] و [[علی باکری]] تیرباران شدند، مهدی رضایی فراری شد و بصورت مخفی به فعالیت سیاسی پرداخت. رضا رضایی از درون زندان به مهدی رضایی و محسن رضایی که یکسال از مهدی رضایی کوچک‌تر بود، پیام داد که ساواک از عضویت آنها اطلاعی ندارد و می‌توانند به خانه برگردند. در آن زمان ساواک حتی از وجود فردی به نام مهدی رضایی مطلع نبود.

محسن رضایی پس از شنیدن پیام احمد رضایی مبنی بر این که می‌تواند به خانه برگردد به همراه مهدی رضایی به خانه پدری بازگشتند.

محسن رضایی در این دوران مستمرا توسط ساواک تحت نظر بود. این در حالی بود که برادر بزرگتر وی رضا رضایی در حال ریختن طرح فرار معروف خود بوده و ساواک را با این عنوان که قصد همکاری دارد فریب داده بود. بازجویان ساواک در مقابل همکاری رضا رضایی حاضر شدند او را برای مدتی آزاد کنند تا به احمد رضایی که در آن زمان فراری بود دست پیدا کنند؛ اما محسن رضایی را به عنوان گروگان دستگیر کردند.

مهدی رضایی پس از فرار رضا رضایی در ارتباط با شاخه‌ی دیگری از مجاهدین با محمد رضا سعادتی، حمید جلال زاده، مهدی براعی و محمدرضا ضابطی بصورت مخفی به فعالیت می پرداخت. مهدی رضایی نهایتا در روز شنبه  ۱۶ اردیبهشت ۱۳۵۱، پس از اینکه قراری را در ساعت ۵ بعد از ظهر در میدان ژاله (شهدا) اجرا کرد، برای اجرای قراری دیگر از خیابان خورشید به طرف دروازه شمیران حرکت نمود. در اواسط همین خیابان یکی از اکیپ‌های کمیتهٔ مشترک به سرپرستی ستوان شهربانی «جاویدمند» به وی مشکوک شد. مهدی که وضع را عادی نیافت، درصدد فرار برآمد؛ لیکن مأموران او را تعقیب کردند و او هم به طرف آنان تیراندازی کرد. گلوله‌های وی به «ستوان جاویدمند» اصابت کرد ولی مهدی توسط بقیه مأموران دستگیر شد.<ref name=":5" /> پس از دستگیری مورد شکنجه‌های بسیار شدید ماموران ساواک قرار گرفت اما هیچ اطلاعاتی نداد. وی در روزهای اول حتی از گفتن نام خود خودداری می‌کرد.

بازجویان ساواک که پس از شکنجه‌های بسیار نتوانسته بودند هیچ اطلاعاتی از مهدی رضایی بگیرند، محمد حنیف‌نژاد، بنیانگذار [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] را برای شناسایی او آوردند. محمد حنیف نژاد از هویت او اظهار بی اطلاعی کرد اما مهدی رضایی به محض دیدن محمد حنیف نژاد وی را در آغوش گرفت.

بازجویان ساواک محمد حنیف نژاد را پس از آن به سلولی در کنار محل بازجویی مهدی رضایی منتقل کردند. در همین سلول بود که محمد حنیف نژاد در تماسی به وسیله مورس متوجه حضور برخی از مجاهدین دستگیر شده از جمله سعود رجوی در آن‌سوی دیوار می‌شود. آخرین دیالوگ محمد حنیف نژاد با مسعود رجوی در همین زمان رخ می‌دهد.

محمد حنیف نژاد با مورس به مسعود رجوی چنین می‌گوید:<blockquote>«من محمد حنیف هستم. دست و پایم بسته است، آورده‌اند بالای سر مهدی رضایی، ولی گفتم که او را نمی‌شناسم...»</blockquote>هنگامی که [[مسعود رجوی]] به وی می‌گوید آیا پیامی برای ما نداری محمد حنیف نژاد پاسخ می‌دهد:<blockquote>«یادتان باشد که ما هر چه داریم، از ایدئولوژی‌مان داریم، مبادا به آموزش‌های ایدئولوژیک کم بها بدهید!. در تک‌تک این اتفاقاتی که برای ما افتاده، درسها و تجارب بسیار بزرگی هست، بایستی هر چه زودتر آنها را جمع ببندیم و در کار آینده‌مان از آنها استفاده بکنیم». </blockquote>[[پرونده:02مهدی رضایی.JPG|alt=مهدی رضایی به‌همراه حاج خلیل رضایی|بندانگشتی|329x329px|مهدی رضایی به‌همراه [[حاج خلیل رضایی]](پدر) و عزیز رضایی(مادر) در دادگاه]]مسعود رجوی در پاسخ به محمد حنیف نژاد می‌گوید:<blockquote>«تو معلم بزرگ ما و نسل ما بودی، تاریخ ما هرگز کاری را که تو کردی و راهی که تو رفتی را فراموش نخواهد کرد. مطمئن باش ما راهت را ادامه می‌دهیم. من سعی می‌کنم شاگرد خوبی برای تو و راه تو باشم و با تو پیمان می‌بندم»<ref>[https://www.mojahedin.org/news/138675/%D8%B0%DA%A9%D8%B1%D8%B4-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86 سخنان مسعود رجوی - وبسایت مجاهدین خلق ایران]</ref></blockquote>

[[ساواک]] پس از شکنجه‌های بسیار به مهدی رضایی اعلام می‌کند که در صورت ندامت و دفاع از انقلاب سفید شاه در یک دادگاه علنی او را آزاد خواهد کرد. مهدی رضایی نیز شرایط ساواک را پذیرفت و قرار بر این شد که در یک دادگاه علنی مهدی رضایی از کرده های خود اظهار پشیمانی کرده و از شاه دفاع کند.   

دادگاه به خانواده رضایی اطلاع می‌دهد که پسر شما مهدی رضایی قصد دارد در یک دادگاه علنی از مواضع خود کوتاه بیاید و آن‌ها می توانند برای دیدار وی حاضر شوند. هنگامی که حاج خلیل رضایی پدر مهدی رضایی برای دیدار وی به زندان می‌آید مهدی رضایی به او می‌گوید که من ساواک را فریب داده‌ام و قصد دارم آخرین ضربه خود را به آنها در یک دادگاه علنی بزنم. حاج خلیل رضایی به وی گوشزد می‌کند که این کار مطمئنا باعث اعدام تو خواهد شد. مهدی رضایی از پدر خود حاج خلیل می‌خواهد بجای لباس رسمی که بازجویان برای دادگاه وی مشخص کرده اند، پیراهن آبی رنگ آستین کوتاه او را برایش بیاورد.  

روز یکشنبه ۵ شهریور ۱۳۵۱ ساعت ۸:۵۰ دادگاه مهدی رضایی به ریاست سرتیپ خواجه نوری شروع می‌شود. اما مهدی رضایی برخلاف انتظار ساواک، نه‌تنها اظهار ندامت نکرد بلکه از مبارزه خود علیه حکومت شاهنشاهی دفاع کرد.<ref>محاکمات سیاسی در ایران، بهروز طیرانی، ص۵۹۲</ref>[[پرونده:مهدی رضایی03.JPG|جایگزین=مهدی رضایی به‌همراه هاشم نیابتی وکیل مدافع|بندانگشتی|270x270پیکسل|مهدی رضایی به‌همراه هاشم نیابتی وکیل مدافع]]

رباب خانم، زن سالمندی بود که دو برادر عقب مانده داشت. او که در همسایگی حاج خلیل رضایی بود همیشه مورد توجه آنها بود. حاج خلیل رضایی حتی برای مدتی یک اتاق و زیرزمین خانه خود را در اختیار آن‌ها گذاشته بود. بعد از نقل مکان خانواده رضایی به چند محله دورتر ، [[احمد رضایی]] پسر بزرگتر خانواده رضایی، به رباب خانم و برادرانش کمک می‌کرد. پس از شهادت احمد رضایی در سال ۱۳۵۰، مهدی رضایی کمک به رباب خانم را ادامه داده و به آنها رسیدگی می‌کرد.

محسن رضایی برادر کوچکتر مهدی رضایی در این رابطه می‌گوید:

 

من چند روز بعد از اعدام مهدی، رباب خانم را به خانه‌مان دعوت کردم و این داستان را برایش گفتم و اینکه مهدی موقع تیرباران سفارش او را کرده است. این زن فقیر آنقدر گریه کرد که یادم نمی‌رود.»

«درطول یازده سال جشن هنر، من خود شاهد چهار مورد بودم، که هنرمندان بزرگی چون :بروک ،آرابال، ویلسن ، شومن و گارسیا علیه اختناق سیاسی در ایران اعتراض کردند. چند روز پیش از جشن هنر شیراز آرابال به‌من گفت: «خبر داری که مهدی رضایی، رهبر مجاهدین، به‌اعدام محکوم شده است و همین روزها می‌خواهند حکم اعدام او را اجرا کنند؟». خبر نداشتم. باید اقرار کنم که تا آن روز از مجاهدین چیزی نمی‌دانستم، بالطبع رضایی را هم نمی‌شناختم. من نه روزنامه می‌خواندم و نه به اخبار رادیو و تلویزیون گوش می‌دادم. سیاست روز برایم مهم نبود. در نوشته و گفتار با نفس استبداد و برای مطلق آزادی «دن‌کیشوت» وار بدون پشت و پناه و بی‌وابستگی به‌گروهی و حزبی و فرقه‌ای می‌جنگیدم. زندانی خوشبخت کاخ تئاتر و شعر و موسیقی بودم، امروز هم همانم. آرابال گفت که او، پیتر بروک، باب ویلسن و ویکتور گارسیا نامه‌ای نوشته‌اند، می‌خواهند شبی که ملکه‌ی ایران درباغ ارم دعوت کرده است نامه‌ای به وی بدهند. در این نامه از او خواسته‌اند واسطه شود که شاه از اعدام مهدی رضایی چشم بپوشد. ۱۶ شهریور ۱۳۵۱ خورشیدی بود. صبح روی پیشخوان مهمانسرا روزنامه کیهان را دیدم. به‌خط درشت آمده بود: «امروز سحرگاه مهدی رضایی اعدام شد». با خواندن این خبر بغض گلویم را گرفت. سراغ آرابال را گرفتم، در حالی که بی‌اختیار اشک می‌ریختم خبر را نشانش دادم. گفت: «دیکتاتور اگر رحم داشت دیکتاتور نبود».

«آرابال، بروک، گارسیا ویلسن و شومن به‌میهمانی ملکه پا نگذاشتند و ما روزنامه‌نگاران جرئت نکردیم این خبر را در جریده‌های خود منعکس کنیم. سست عنصری بود و بی‌حمیتی. می‌دانستیم. آرابال گزارشی درباره جشن هنر را در اشپیگل، مجله پر تیراژ آلمانی، چاپ کرد و در پایان آن گزارش به اعدام مهدی رضایی اشاره کرد و نوشته بود: «اعدام مهدی رضایی سایه مرگباری بربرنامه فوق‌العاده جشن هنر شیراز در تخت جمشید افکند. روزی که قرار بود رابرت ویلسون، طبق معمول جشن هنر، برای بحث و گفتگو با تماشاگران، باگروه خود به‌دانشگاه پهلوی بیاید، همکاران ایرانی زیر بازوی او و چند هنرپیشه‌اش را که هنوز با پارچه سیاه چشمانشان را بسته بودند گرفتند و به‌سالن آوردند. ویلسون در تمام گفتگو نوار سیاه به‌چشم داشت. برخی تماشاگران و روزنامه‌نویسان شایع کردند که آن‌هم نوعی تئاتر بوده است. اما آن عده که حقیقت را می‌دانستند آهسته به‌دیگران گفتند:«ویلسون و یارانش با این حرکت همبستگی خود را با خانواده رضایی و همه ایرانیان آزادیخواه و مبارز اعلام می‌کنند»».