کاربر:BABAK/صفحه تمرین مهاجرت: تفاوت میان نسخه‌ها

مهاجرت به معنی رفتن مردم از مکانی به مکان دیگر در جستجوی کار یا زندگی یا آینده‌ای روشن است. مهاجرت در بزرگ‌ترین تقسیم‌بندی خود ۲نوع می‌باشد: مهاجرت داخلی و مهاجرت خارجی. همچنین مهاجرت می‌تواند اختیاری یا اجباری باشد.  

از بزرگ‌ترین مهاجرت ایرانیان می‌توان به مهاجرت زرتشتیان به هند پس از حمله اعراب به ایران نام برد.

همچنین خبرهایی از مهاجرت گروهی از مردم پس از حمله مغول به کشورهای غربی ایران نیز در دست می‌باشد.

پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی چندین دوره مهاجرت در ایران وجود دارد. سازمان ثبت احوال کشور در سال ۱۳۹۱ تعداد ایرانیان مهاجرت کرده را ۳٫۵ میلیون نفر اعلام کرده است. در سال ۱۳۹۵ دبیرکل شورای عالی ایرانیان این آمار را بین ۵ تا ۶ میلیون نفر اعلام کرد. با توجه به موج مهاجرت در سال‌ها اخیر می‌توان تخمین زد که این آمار بین ۵ تا ۸ میلیون ایرانی را دربرگیرد.

مهاجرت از ایران در ۴ دهه گذشته به صورت پیوسته وجود داشته است؛ اما آن را می‌توان به ۲بخش اصلی تقسیم کرد:

در این موج سران و مدیران حکومت پهلوی، برخی از هنرمندان، سرمایه‌داران و کسانی که سابقه سرکوب مردم و انقلابیون را داشتند از کشور خارج شدند. در این موج برخی از اقلیت‌های دینی که توان مالی برای خروج از کشور را داشتند یا در هراس از انتقام جویی روحانیان حاکم بودند از کشور مهاجرت کردند. مقصد این افراد که بیشتر آنها از توان مالی بالایی هم برخوردار بودند کشورهای آمریکا، بریتانیا، آلمان، سوئد، فرانسه و… بود.

این موج شامل ۲ گروه بزرگ می‌شود:

ـ هواداران مجاهدین و گروه‌های سیاسی که به‌دلیل سرکوب در خطر اعدام و دستگیری قرار داشتند.

پس از پایان جنگ و به‌خصوص پس از وخامت وضعیت اقتصادی در ایران موج مهاجرت کم و بیش ادامه دارد. در یک دهه گذشته این مهاجرت به صورت پیوسته ادامه داشته و همه قشرها جامعه را در بر گرفته است.<ref>[https://www.independentpersian.com/node/42726/%D9%BE%D9%86%D8%AC-%D9%85%D9%88%D8%AC-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C پنج موج مهاجرت از ایران در دوران جمهوری اسلامی - ایندیپندنت فارسی]</ref>

علت مهاجرت از ایران را می‌توان به شرایط اقتصادی، اجتماعی و نبود آزادی‌ها مرتبط دانست.

سران جمهوری اسلامی شرایط زندگی برای مردم را آنچنان وخیم کرده‌اند که از هر ۳ ایرانی یک نفر به فکر مهاجرت است. در میان افرادی که تمایل به خروج از کشور دارند ۴۷درصد تحصیلات دانشگاهی داشته و ۴۳ درصد آنها زیر ۳۰ سال سن دارند.  

رصدخانه مهاجرت ایران مهم‌ترین عوامل مؤثر بر مهاجرت را به صورت زیر اعلام کرده است.<blockquote>«بی‌ثباتی اقتصادی، شیوه حکمرانی و مملکت‌داری، ناامیدی از آینده، امید به زندگی بهتر در خارج از کشور، وضعیت آزادی‌های فردی و اجتماعی و کیفیت بهتر زندگی در خارج از کشور»<ref>[https://www.independentpersian.com/node/372231/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%84-%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D9%84-%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AD%D9%84%D9%87-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA ایران در حال گذراندن مرحله مهاجرت گروهی کنترل‌نشده است - ایندیپندنت۲]</ref></blockquote>با سرکار آمدن دولت رئیسی مهاجرت از ایران افزایش یافته است. به گزارش آژانس پناهندگی سازمان ملل درسال ۲۰۲۲ تعداد درخواست‌های پناهندگی ایرانیان ۴۴ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است. به گفته همین آژانس، ایران پس از افغانستان، پاکستان و بنگلادش رتبه چهارم از حیث افزایش میزان درخواست پناهندگی در سال ۲۰۲۲ را به خود اختصاص داده است. این آژانس در ادامه گفته است که ایرانیان پس از اتباع سوریه و اریتره بیشترین دریافت تابعیت یا اقامت دایم در کشورهای میزبان را داشته‌اند.

سایت ستاره صبح علت افزایش مهاجرت نخبگان را به این صورت شرح داده است:<blockquote>«علت افزایش روند مهاجرت، مواردی نظیر فضای اجتماعی و حیاتی یک جامعه، نبود احساس راحتی، اشتغال و بیکاری، وجود ناامیدی و نداشتن چشم‌انداز خوب برای آینده است.»<ref>[https://www.setaresobh.ir/fa/Main/Detail/106788/%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC-%D9%87%D8%B1-%D9%86%D8%AE%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%AB%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%DA%86%D8%A7%D9%87-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA خروج هر نخبه از کشور مثل خاموشی یک چاه نفت است - سایت ستاره صبح]</ref></blockquote>از جمله عوامل مؤثر در فرار مغزها را می‌توان فضای محدود در کسب و کارهای آنلاین دانست. پس از همه گیری کرونا کسب و کارهای اینترنتی افزایش چشمگیری داشت. اما به دلیل محدودیت‌های اعمال شده بروی خطوط اینترنت و فیلتر شدن بسیاری از سایت‌ها امکان کار به صورت اینترنتی وجود ندارد. تجارت نیوز در این رابطه می‌نویسد:

<blockquote>«از جمله عواملی که باعث مهاجرت نخبگان در سال‌های اخیر شده وضعیت فضای محدود در کسب و کارهای آنلاین است. بعد از همه گیری کرونا، کسب و کارهای انلاین و اینرنتی افزایش چشمگیری پیدا کرد اما متأسفانه با شدت محدودیت‌هایی دولت در یکی دو سال اخیر، وضعیت این کسب و کارها روز به روز در حال ضعیف شدن و موج مهاجرت این عده (که شامل گروه عدیدی از جوانان هستند) در حال افزایش است.»<ref>[https://tejaratonline.ir/fa/publication/2860/33632#content129478 ضربه مهاجرت نخبگان به رشد اقتصادی - سایت تجارت نیوز]</ref></blockquote>رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در رابطه با علت فرار مغزها با اشاره به بیکاری و افزایش مشکلات اقتصادی، می‌گوید:

<blockquote>«تشدید مشکلات اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری به ویژه بین فارغ‌التحصیلان باعث شد که موج بعدی مهاجران، نخبگان علمی کشور باشند. آن‌ها به امید ادامه تحصیل و اشتغال متناسب با تخصص و رشته‌های تحصیلی خودشان مهاجرت کردند که این رویه هنوز هم ادامه دارد.»

پزشکان به دلیل مشکلات معیشتی، ناتوانی در پرداخت اجاره مطلب، نداشتن آینده روشن و… رفتن را به ماندن ترجیح می‌دهند.

مقصد بسیاری از پزشکان و کادر درمان کشورهای حاشیه خلیج فارس است.<ref name=":1">[https://akharinkhabar.ir/social/9628066 آمار عجیب مهاجرت پزشکان از کشور - سایت آخرین خبر]</ref>

آبان سال ۱۴۰۰ حسینعلی شهریاری نماینده مجلس و رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی طی نامه‌ای به خامنه‌ای ازکاهش تعداد نیروی کادر تخصصی درمان ابراز نگرانی کرد. وی در این رابطه نوشته بود که در کشور با افزایش درخواست مهاجرت پزشکان به خارج، استقبال ضعیف پزشکان عمومی از ادامه تحصیل در رشته‌های تخصصی، اعزام بیماران به خارج از کشور برای درمان، جذب و به‌کارگیری پزشکان خارجی که قبلاً منتفی شده بود، مواجه هستیم که بدون شک عواقب جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت و با استمرار روند کنونی، دسترسی مردم به خدمات تخصصی مورد نیاز سلامت در اقصی نقاط کشور مختل شده و نظام سلامت نیز با چالش‌های مخاطره‌آمیزی مواجه خواهد شد.<ref name=":1" />

مهاجرت پرستاران هم در کشور موضوع تازه‌ای نیست، اما در سال‌های گذشته این روند افزایش چشمگیری داشته است. در مورد علل مهاجرت پرستاران می‌توان به مسائل زیر اشاره کرد:

محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار آمار مهاجرت سالیانه پرستاران را بیش از ۳هزار نفر اعلام کرد و گفت:

یک اقتصاددان به نام حسین راغفر درباره علت مهاجرت کارگران می‌گوید:

دکتر زهرا عبدالوهابی عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران دلایل مهاجرت ورزشکاران را به ۴ عامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حرفه‌ای مرتبط دانسته و می‌گوید:

رسول صادقی، عضو هیئت علمی گروه جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران در این رابطه می‌گوید:<blockquote>«ایران رتبه اول را در هدررفت سرمایه انسانی دارد. در حالی‌که به لحاظ سرمایه انسانی در رتبه ۱۲ جهانی قرار دارد. جریان مهاجرتی به مناطق روستایی کشور هم ورود و نفوذ کرده است.»  

وی در ادامه به مهاجرت جمعی جوانان به کشورهای دیگر اشاره کرده و می‌گوید:

رصد خانه مهاجرت ایران در این رابطه می‌نویسد:<blockquote>«از یک‌سو برخی از فعالان اقتصادی با امید گسترش کسب‌وکار اقدام به خروج سرمایه خود کرده و در کشورهای دیگر مستقر شده‌اند و از سوی دیگر نخبگان و دانش‌آموختگان کشورمان نیز تمایل جدی برای رفتن و رحل اقامت افکندن در کشورهای دیگر از خود نشان داده‌اند. بیکاری نیروی انسانی متخصص، تداوم رکود و نبود فرصت‌های جذاب سرمایه‌گذاری شرایطی را فراهم ساخته تا گروه درخورتوجهی از فعالان اقتصادی و نخبگان افق روشنی پیش‌روی خود نبینند و آینده شغلی خود را در کشورهای دیگر جست‌وجو کنند.»<ref>[https://imobs.ir/publication/show/820 اقتصاد ملی و مهاجرت زیان‌بار نخبگان - سایت شبکه شرق]</ref></blockquote>غلامرضا ظریفیان به تأثیر مهاجرت نخبگان بروی آینده ایران اشاره کرده و می‌گوید:<blockquote>«يكي از پيامدهاي خطرناك فرار مغزها براي ايران آن است كه آينده مورد نظر را بي‌آينده مي‌كند. نه فقط امروز كشورها را با تبعات خطرناكي مواجه مي‌كند، بلكه آينده را هم خدشه‌دار مي‌كند. آينده محيط زيست، آينده فناوري‌هاي نوين، آينده آموزشي و علمي، آينده رفاهي و… را از شهروندان مي‌گيرد. فرار مغزها در واقع بي‌آينده شدن ايران است.»<ref>[https://eghtesaad24.ir/fa/news/209184/%D8%AA%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%AE%D8%B1%D8%A8-%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC-%D9%86%D8%AE%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%BA%D8%B2%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 تبعات مخرب خروج نخبگان؛ خالص‌سازی و فرار مغزها - سایت اقتصاد ۲۴]</ref></blockquote>امان‌الله قرایی جامعه‌شناس مهاجرت هر نخبه را به خاموش شدن یک چاه نفت تشبیه کرده و می‌گوید:<blockquote>«خسارت فرار مغزها که مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره کردند و مسئولان نیز به آن معترف هستند، غیرقابل جبران است؛ معتقدیم که با رفتن هر نخبه از کشور، یک چاه نفت خاموش می‌شود… برای تربیت هر نیروی انسانی، هزینه‌ای تحت عنوان هزینه سرانه فرد پرداخت می‌شود که از زمان تشکیل نطفه وی در رحم مادر آغاز شده است؛ بنابراین برای هر فارغ‌التحصیل لیسانس حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان هزینه شده است که با اقدام به مهاجرت، به رایگان در اختیار کشورهای توسعه‌یافته قرار می‌گیرد.»<ref>[https://www.imna.ir/news/594127/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%BA%D8%B2%D9%87%D8%A7-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%AC%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%DB%8C%DA%A9-%DA%86%D8%A7%D9%87-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA خسارت فرار مغزها غیرقابل جبران است/خاموش‌شدن یک چاه نفت با مهاجرت هر نخبه - سایت ایمنا]</ref></blockquote>روزنامه آرمان ملی خسارت مهاجرت نخبگان از کشور را ۳۰۰ برابر زیان ناشی از جنگ ایران و عراق دانسته و می‌نویسد: