کاربر:Khosro/صفحه تمرین مولانا جلاالدین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مولانا جلاالدین محمد بلخی''' ، با نام کامل محمد ابن محمد ابن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی (زاده ۱۵ مهر ۵۸۶ ه.ش، بلخ – ۴ دی ۶۵۲ ه.ش، قونیه ترکیه) از مشهورترین شاعران و عارفان ایرانی است. مولانا به ملّای رومی و مولوی رومی نیز مشهور است. تخلص او در اشعار خاموش، خامُش و خموش عنوان شده است. پدر مولانا معروف ‌به بهاءالدین ولد و سلطان‌العلما، از اکابر صوفیه و عارفان بود. خانواده مولانا هم‌زمان با حمله مغول، از بلخ کوچ کردند. مولانا همراه با خانواده  پس از سفری طولانی سرانجام به دعوت پادشاه سلجوقی روم، عازم قونیه شدند؛ و تا آخر عمر ساکن آن دیار بودند. مولانا در طول سفر با [[عطار نیشابوری|'''عطار نیشابوری''']] ملاقات داشت. سید برهان‌الدین محقق ترمذی، یکی از مریدان پدر مولانا بود؛ و نخستین کسی بود که مولانا جلاالدین را به وادی طریقت راهنمایی کرد. مولانا جلاالدین در سن ۳۷ سالگی عارف و دانشمند دوران خود شد؛ و همه از وجود او بهره‌مند بودند تا این‌که شمس‌الدین محمد بن ملک داد تبریزی، معروف به شمس تبریزی در ۱۶ آذرماه ۶۲۳ ه.ش، با مولانا آشنا شد و مولانا به‌ یک‌باره شیفته‌ی او شد. پس از آن مولانا دوران پُرشوری را آغاز کرد. طی سی سال مولانا آثاری از خود برجای گذاشت که از عالی‌ترین نتایج اندیشه‌ی بشری است. شمس تبریزی تقریباً در سال ۶۲۳ ه.ش، به مولانا جلاالدین پیوست. شمس چنان مولانا را شیفته کرد که درس و وعظ  و منبر را کنار گذاشت و به شعر و دف و سماع روی آورد. مولانا از آن زمان طبعش در شعر و شاعری شکوفا شد؛ و به سرودن اشعار پر شور عرفانی پرداخت. پس از غیبت شمس، شیخ صلاح‌الدین زرکوب تا حدودی جای خالی شمس تبریزی را برای مولانا پُر کرد. پس از وفات زرکوب، حسام‌الدین چلپی که یکی از مریدان مولانا بود تا ده سال همدم و انیس وی شد. مولانا جلاالدین به سفارش و تأکید حسام‌الدین چلپی مثنوی معنوی را به رشته‌ی تحریر درآورد. مجموعه آثار مولانا به دو دسته تقسیم می‌شود: آثار منظوم و منثور. آثار منظوم او شامل: غزلیات و رباعیات که در دیوان شمس تبریزی است؛ و مثنوی معنوی که مشتمل بر شش دفتر است. آثار منثور مولانا شامل: فیه ما فیه، مجالس سبعه و مکاتیب یا مکتوبات است. در طول سالیان مدید برای علاقه‌مندان عرفان و حکمت، آثار مولانا از بهترین منابع موجود بوده‌اند. آثار مولانا در نقاط گوناگون جهان ترجمه شده‌اند؛ و موجب روی آوردن بسیاری از اندیشمندان دنیا به عرفان شرقی و شرق‌شناسی هستند. در واقع اشعار مولانا دروازه دخول به فرهنگ مشرق‌زمین و پارسی‌زبانان برای بسیاری از مردم جهان است. سرانجام مولانا پس از مدت‌ها بیماری به دنبال تبی سوزان در چهارم دی‌ماه ۶۵۲ ه.ش، درگذشت. در روز وفات مولانا، قونیه در سرما و یخ‌بندان بود. سیل پرخروش مردم از پیر و جوان تا مسلمان و گبر، مسیحی و یهودی همگی دراین ماتم شرکت داشتند. آرامگاه و موزه مولانا جلاالدین بلخی در شهر قونیه ترکیه و در بین استان‌های آنکارا و آنتالیا در محله‌ی غزیزیه، خیابان مولانا واقع شده است. قونیه یکی از بزرگترین استان‌های ترکیه که بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد. موزه مولانا یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری کشور ترکیه به حساب می‌آید.

مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، با نام کامل ”جلال‌الدین محمد ابن محمد ابن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی” در ۱۵ مهرماه ۵۸۶ هجری شمسی برابر با ۶ ربیع الاول سال ۶۰۴ هجری قمری، در بلخ زاده شد. پدر او مولانا محمد بن حسین خطیبی معروف ‌به بهاءالدین ولد و سلطان‌العلما، از اکابر صوفیه و عارفان بود؛ و در طریقت نسبت او به احمد غزالی برمی‌گشت. او در عرفان و سلوک پیشینه‌ای دیرین داشت؛ و اهل بحث و جدال نبود. سلطان‌العلماء معرفت و دانش حقیقی را در سلوک باطنی می‌دانست و مباحثات و مناقشات کلامی و لفظی را رد می‌کرد. از این‌رو اهل کلام و مناقشه با او مخالفت کردند. از جمله مخالفان او، فخرالدین رازی  بود که استاد سلطان محمد خوارزمشاه بود؛ و بیش از دیگران خوارزمشاه را بر ضد پدر مولانا برانگیخت. '''«سایت مردان پارس»'''

=== '''ملاقات با عطار''' ===

پدر مولانا سلطان‌العلماء حدوداً سال ۶۰۹ ه.ش، درگذشت؛ و در شهر قونیه به خاک سپرده شد. در آن هنگام مولانا ۲۴ سال داشت که مریدان از او خواستند که جای پدرش را پر کند.

=== '''قدم در وادی طریقت''' ===

دوران حضورشمس تبریزی در زندگانی مولانا جلاالدین را می‌توان با‌اهمیت‌ترین و پُرشورترین بخش از زندگی مولانا محسوب کرد. دورانی كه شخصیت حقیقی یكی از بزرگترین عارفان و شاعران ادبیات ایران‌زمین در آن شكل گرفت. بخش بیشتری از كهن‌ترین آثار مربوط به زندگی مولانا از قبیل ”مناقب‌العارفین” افلاكی، و ”رسالة” احمد سپهسالار نیز به شرح فراز و نشیب این ماجرا و شگفتی‌های ‌آن اختصاص یافته است. نخستین تأثیر ادبی این ماجرا، غزل‌های پرسوز و گداز و مكتوبات منظومی بود كه مولانا سروده است. '''«سایت مهر میهن»'''

=== '''ورود شمس تبریزی''' ===

مولانا جلاالدین در سن ۳۷ سالگی عارف و دانشمند دوران خود شد؛ و همه از وجود او بهره‌مند بودند تا این‌که شمس‌الدین محمد بن ملک داد تبریزی، معروف به شمس تبریزی در ۱۶ آذرماه ۶۲۳ ه.ش، با مولانا آشنا شد و مولانا به‌ یک‌باره شیفته‌ی او شد. پس از آن مولانا دوران پُرشوری را آغاز کرد. طی سی سال مولانا آثاری از خود برجای گذاشت که از عالی‌ترین نتایج اندیشه‌ی بشری است. مولانا پیوستن به شمس و حالات خود را چنین توصیف کرده است:

=== '''آشنایی شمس به مولانا''' ===

روزی مولانا جلاالدین از راه بازار به خانه بازمی‌گشت که عابری ناشناس جلویش سبز شد و از او پرسید: ای صراف عالم معنی، محمد(ص) برتر بود یا بایزید بسطامی؟!. مولانا با لحنی خشم‌گینانه جواب داد: محمد(ص) سر حلقه انبیاست. بایزید بسطام را با او چه نسبت؟. شمس گفت: پس چرا آن یک سبحانک ما عرفناک گفت و این یک سبحانی ما اعظم شأنی به زبان راند؟. مولانا اندکی فکر کرد و گفت: بایزید تنگ‌حوصله بود، به یک جرعه عربده کرد. محمد(ص) دریانوش بود، به یک جام عقل و سکون خود را از دست نداد. پس از این گفتار بود که بیگانگی آن دو عارف به آشنایی تبدیل شد. شمس تبریزی به مولانا جلاالدین گفته بود، از راه دور به جست‌جویت آمده‌ام؛ اما با این بار گران علم و پندار که بر دوش داری چه‌گونه به ملاقات الله می‌توانی رسید؟. مولانا به او پاسخ داده بود که مرا ترک مکن درویش و این ‌بار مزاحم را از شانه‌هایم بردار.

شمس تبریزی تقریباً در سال ۶۲۳ ه.ش، به مولانا جلاالدین پیوست. شمس چنان مولانا را شیفته کرد که درس و وعظ  و منبر را کنار گذاشت و به شعر و دف و سماع روی آورد. مولانا از آن زمان طبعش در شعر و شاعری شکوفا شد؛ و به سرودن اشعار پر شور عرفانی پرداخت. کسی نمی‌داند که شمس تبریزی به مولانا چه گفت و چه آموخت که این‌چنین دگرگونش کرد؛ اما روشن است که شمس تبریزی عالم و جهان‌دیده بوده است و برخلاف گمان برخی‌ها که او را از حیث دانش و فن بی‌بهره می‌پنداشتند، نوشته‌های او بهترین شاهد و گواه بر علم و دانش گسترده‌اش در ادبیات، لغت، تفسیر قرآن و عرفان است. '''«سایت مردان پارس»'''

=== '''غیبت موقت شمس''' ===

مریدان مولانا جلاالدین وقتی ‌دیدند که او مرید ژنده‌پوشی گمنام شده است؛ و توجهی به آنان نمی‌کند، به شمس تبریزی ناسزا می‌گفتند و تحقیرش می‌کردند؛ و به دنبال فتنه‌انگیزی علیه او بودند. شمس نیز از اذیت و آزار مریدان مولانا رنجید؛ و در ۲۷ اسفندماه ۶۲۴ ه.ش، هنگامی‌ که مولانا ۳۹ ساله بود، از قونیه به دمشق مهاجرت کرد. مولانا از غیبت شمس بی‌قرار شد. مریدان وقتی متوجه شدند که رفتن شمس هم نتیجه‌ای نداشت و مولانا را بیشتر آزرده ساخت، با پشیمانی از مولانا عذرخواهی کردند:

=== '''غیبت همیشگی شمس''' ===

==== '''شیدایی و سماع''' ====

مولانا در پی شمس عازم شام و دمشق شد، اما او را نیافت و به قونیه بازگشت؛ و رقص و سماع را از سر گرفت. پیر و جوان، خاص و عام نیز به گرد او می‌گشتند و چرخ می‌زدند. مولانا سماع را وسیله‌ای برای تمرین رها شدن می‌دید. سماع به روح کمک می‌کرد تا در رها شدن از آن‌چه او را مقید در عالم ماده و محسوس می‌دارد، پله پله تا بام عالم قدس عروج کند. مولانا پس از گذشت چند سال، دوباره حال و هوای شمس در سرش افتاد و راهی دمشق شد؛ اما باز هم شمس تبریزی را نیافت و به قونیه بازگشت. '''«سایت مردان پارس»'''

افلاکی در کتاب مناقب می‌نویسد: <blockquote>«اگر چه حضرت مولانا ، شمس‌الدین را به صورت، در دمشق نیافت اما به معنی، عظمت او را و چیزی دیگر در خود یافت. مولانا به قونیه باز آمد و رقص و سماع و ترانه را دوباره از سر گرفت قوالان و خوانندگان را نزد خود می‌خواند تا بخوانند و بنوازند؛ و او در سماع غرق می‌شد و پیر و جوان، خاص و عام، پخته و خام همانند ذره‌ای در آفتاب پر نور او می‌گشتند و چرخ می‌زدند...» '''«سایت دیدار جان»'''</blockquote>

دهل آرید و کوس با دف زن'''«سایت دیدار جان»'''

مولانا پس از مدت‌ها بیماری به دنبال تبی سوزان در چهارم دی‌ماه ۶۵۲ ه.ش، درگذشت.

در واقع آرامگاه مولانا در خانه‌ی محل سکونتش در گذشته قرار دارد؛ و در طول ایام سال و به‌ویژه سالگرد تولد و درگذشت مولانا، مراسم‌ گوناگونی در این آرامگاه برگزار می‌شود. هر ساله ۷ تا ۱۷ دسامبر، به‌مدت ده شب، بزرگداشت مولانا را به مناسبت سالگرد درگذشت این عارف و شاعر نامی ایران‌زمین برگزار می‌کنند. برگزاری این مراسم در این شب‌ها با مناسکی خاص همراه است. مراسم این ده شب با اجرای نمایش و رقص‌های گروهی سماع، بخش‌های گوناگونی از زندگی مولانا رابه تصویر می‌کشند. '''«سایت کجارو»'''

آثار مولانا شامل نظم و نثر می‌شود. آثار منظوم مولانا متشکل از غزلیات، مثنوی و رباعیات است. و آثار منثور او شامل فیه ما فیه، مکاتیب و مجالس سبعه است. '''«سایت نمناک»'''

=== '''آثار منظوم''' ===

==== '''مثنوی معنوی''' ====

مولانا جلاالدین کتاب مثنوی معنوی رابا بیت ”بشنو این نی چون حکایت می کند - از جدایی‌ها شکایت میکند” آغاز می‌کند. مولانا در مقدمه‌ی عربی مثنوی معنوی نیز که نوشته خود او است، این کتاب به تأکید ”اصول دین” نامیده شده است. به عربی: <blockquote>«هذا کتاب‌المثنوی'''،''' وهّو اصولُ اصولِ اصولِ‌الدین.»</blockquote>مولانا بیش از ۵۰ سال داشت که کتاب مثنوی را آغاز کرد. از این رو این کتاب حاصل پربارترین دوران عمر او است. اهمیت مثنوی معنوی فقط به خاطر این نیست که از آثار قدیم ادبیات پارسی است؛ بلکه از آن‌جهت است که برای بشر سرگشته امروز پیام رهایی و وارستگی دارد. در واقع مثنوی معنوی تنها عرفان نظری نیست، بلکه این گنجینه جامع عرفان نظری و عملی است. مولانا خود گفته‌ است:<blockquote>«مثنوی را جهت آن نگفتم که آن‌را حمایل کنند، بل تا زیر پا نهند و بالای آسمان روند که مثنوی معراج حقایق است، نه آن‌که نردبان را بر دوش بگیرند و شهر به شهر بگردند.»</blockquote>از این‌رو باید گفت که عرفان مولانا صرفاً عرفان تفسیر نیست، بلکه عرفان تغییر است.

مثنوی معنوی گنجینه‌ای است متشکل از ۲۶ هزار بیت که اگر آن‌را کوتاه و خلاصه کنیم، به ۱۸ بیتی می‌رسیم که سرآغاز دفتر اوّل مولاناست و به ”نی نامه” شهرت پیدا کرده ‌است..

این ”نی” همان مولاناست که به عنوان الگوی یک انسان آگاه و آشنا با حقایق عالم معنا، خود را اسیر این جهان مادی می‌بیند. او شکایت می‌کند که چرا روح آزاده‌اش از نیستانِ عالم معنا بریده‌ شده است. مولانا در مثنوی معنوی و دیوان شمس تبریزی، بارها خود، یا انسان آگاه را به ”نی” و ”چنگ” تشبیه کرده ‌است.

مولانا گنجینه‌ی مثنوی معنوی را به درخواست حسام الدین چلبی که یکی از محبوب‌ترین مریدانش بود، سروده است؛ و مولانا در دیباچه این کتاب و سرآغاز هر دفتر نیز به این مطلب اشاره می‌کند. مثنوی معنوی متأثر از الهی‌نامه حکیم سنایی و مصیبت‌نامه و منطق‌الطیر عطار نیشابوری سروده شده است. مولانا در بسیاری از شعرهای مثنوی از این دو عارف و شاعر شهیر نام می‌برد و اشعارشان را نقل می‌کند. هم‌چنین در قسمت‌هایی از مثنوی به داستا‌ن‌هایی از کلیله و دمنه اشاره می‌شود. اما برگرفته‌های کتاب مثنوی معنوی از دیگر آثار ادبی پیش از آن، از حافظه‌ی خلاق مولانا و به ‌صورت بداهه سروده شده است؛ و هیچ‌گونه کپی‌برداری انجام نشده است. '''«سایت کجارو»'''

مولانا در مثنوی معنوی که از آثار بزرگ اوست، دشوارترین و پیچیده‌ترین مسائل فکری و عرفانی را به شیواترین گفتار و ساده‌ترین زبان بیان داشته است. معروف است صدرالدین قونوی که یکی از بزرگان عرفان فلسفی و صاحب تألیفات دشوار در عرفان نظری است، روزی به مولانا می‌گوید: <blockquote>«عجب از آن دارم که شما این مطالب غامض را چه‌گونه آن‌قدر ساده بیان می‌کنید که همگان می‌فهمند؟!. مولانا نیز در جواب می‌گوید: من نیز در شگفتم که شما این موضوعات ساده راچرا آن‌قدر پیچ و تاب می‌دهید و بس دشوار بیان می‌کنید؟! »'''«سایت ناز وب»'''</blockquote>

==== '''غزلیات «دیوان شمس تبریزی»''' ====

غزلیات و دیوان شمس تبریزی یا دیوان کبیر، نزد ایرانیان و حتی غیر ایرانیان محبوبیت فراوانی کسب کرده‌ است. درصد خیلی کمی هم از این غزلیات به زبان‌هایی یونانی و عربی و ترکی است؛ اما عمده‌ی غزلیات موجود دراین دیوان به پارسی سروده شده‌اند. دیوان شمس تبریزی شامل: بیش از ۳۵ هزار بیت به پارسی، حدود هزار بیت به عربی و کمتر از ۲۰۰ بیت به ترکی و یونانی است. '''«سایت مدرسه»'''

==== '''رباعیات''' ====

فردا که قیامت آشکارا گردد  هرکس

=== '''آثار منثور''' ===

==== '''فیه ما فیه''' ====

کتاب فیه ما فیه، مجموعه‌ی تقریرات مولانا است که در طول ۳۰ سال در مجالس مختلف فراهم آمده ‌است. این سخنان توسط پسر مولانا، سلطان ولد یا یکی دیگر از مریدان وی یادداشت شده و به این شکل درآمده‌ است. نثر کتاب فیه ما فیه، ساده و روان است؛ و درون‌مایه‌ای عرفانی، دینی واخلاقی دارد. '''«سایت مدرسه»'''

==== '''مجالس سبعه''' ====

==== '''مکاتیب''' ====

مکاتیب یا مکتوبات مجموعه‌ی نامه‌های‌ صد و پنجاه ‌گانه‌ی مولانا است به معاصرین خود که دو نسخه‌ی این کتاب در کتابخانه‌ی دارالفنون اسلامبول موجود است. '''«سایت مدرسه»'''

اشعار مولانا پیش از ملاقاتش با شمس تبریزی به‌ سبک خاقانی، انوری و شاعران رسمی آن زمان بوده است. ویژگی‌های اشعار مولانا نیز منحصر به فرد است؛ و گستره‌ی آن بیش از اشعار دیگرشاعران است.  

=== '''اشعار آهنگین''' ===

یکی از ویژگی‌های اشعار مولانا كه شاید در بین اشعار همه‌ی شاعران تازگی دارد، ضربآهنگ است. وقتی كه غزل‌های حافظ و سعدی یا دیگر شاعران معروف را می‌خوانیم، زیبایی و خیال‌ را به ویژه در شعر حافظ و سعدی حس می‌كنیم. اما اشعار آن‌ها با تمام زیبایی، حركت آن‌چنانی ندارد. در حالی كه شعر مولانا از حركت و ضربآهنگ ویژه‌ای برخوردار است؛ و می‌توانیم آن‌هارا با ضربه‌ ساز همراه كنیم. '''«سایت مهر میهن»'''

=== '''قالب شعر مولانا''' ===

قالب شكنی یكی دیگر از ویژگی‌های شكل شعر مولوی است. او در خیلی از غزل‌هایش ناگهان ردیف را به قافیه و یا قافیه را به ردیف تبدیل می‌كند؛ و در رعایت اركان عروضی بی‌قید شگفتی می‌آفریند. به عنوان نمونه مثلاً غزلی را كه در بحر ”هزج” آغاز كرده است، در وسط شعر یک‌دفعه به بحر ”رمل” تبدیل می‌كند؛ و سپس دوباره به همان بحر هزج برمی‌گردد. هم‌چنان‌که درغزلی با مطلع ”زهی عشق زهی عشق! كه ما راست خدایا!” به این شیوه دست زده است.

بلندی و کوتاهی بیش از اندازه معمول غزل‌ها نیز یكی دیگر از ویژگی‌های شكل شعر مولانا است كه گاهی از مرز ۹۰ بیت می‌گذرد؛ و گاهی هم از سه یا چهار بیت تجاوز نمی‌كند. با این حال تعداد بحور شعری در اشعار مولانا بیش از دیگر شاعران است. مولانا با ۴۷ بحر از بحور عروضی شعر سروده است درحالی که شاعران دیگر از ۲۷ بحر بالاتر نرفته‌اند. '''«سایت مهر میهن»'''

یونسکو با پیشنهاد ترکیه، سال ۲۰۰۷، را سال جهانی مولانا نامیده ‌است. پس از آن روز تولد مولانا را که هشتم مهرماه بود، روز بزرگداشت مولانا نامیدند. مراسم هشتصدمین سال روز تولد مولوی نیز در سازمان ملل برگزار شد. کشور ترکیه هم همه ساله برنامه‌هایی به مناسبت روز جهانی مولانا برگزار می‌کند. '''«سایت تالاب»'''

عرفان مولانا فقط به عرفان نظری و فلسفی محدود نمی‌شود. بلکه عرفان مولانا افزون بر نظریات اصولی در هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و الهیات سرشار و آکنده از ذوق و شادمانی روح است. عرفان مولانا تنها عرفان تفسیر نیست، بلکه عرفان تغییر است . سخنان مولانا صرفاً نوعی پاسخگویی به کنجکاوی‌های ذهنی بشر نیست، بلکه افزون بر آن قصد دارد که با تعالیم خود، بشریت را متحول کند. عرفان از دیدگاه مولانا پُرکردن ذهن از معلومات و دانسته‌های رنگارنگ نیست، بلکه عرفان از نظر وی، همرنگ و یگانه کردن شخصیت خود با معلومات معنوی خود است؛ و تا وقتی که هویت و کردار انسان منطبق با معرفتش نشده است، رستگار نخواهد شد.

عرفان مولانا هیچ ناسازگاری با زندگی اجتماعی بشر ندارد، چرا که مولانا به یارانش تذکر می‌داده است که هر کس کسب و کار را رها کند و سربار و نان‌خور این و آن شود از ما نیست. خود او نیز شاغل بود و تدریس می‌کرد؛ و از طریق حقوق معلمی امورات زندگی خود و خانواده‌اش را می‌گذراند. بنابراین با آن گروه از مدعیان تصوف و عرفان که کسب و کار را تعطیل می کردند و کار و شغل و ازدواج و اجتماعی بودن را دنیاپرستی محسوب می‌کردند، موافق نبوده است که در مثنوی هم به آن اشاره می‌کند:  

مولانا جلاالدین بلخی از منتقدین نظریه حد وسط  و میانه‌رو در اخلاق است که یکی از نظریات خیلی رایج در بین دانشمندان اسلامی است. اشکال مولانا به این ایده این بود که در تعداد زیادی از موارد آغاز و انجام یک موضوع مشخص نیست که بتوان وسطش را معین نمود و نیز این که تعداد زیادی از اصول اخلاقی نسبت به افراد متغیر است:

اول و آخـر بـبـاید تا در آن

در تـصور گنـجــد اوسـط یا مـیان

بی‌نهایت، چـون ندارد دو طرف

کـی بُوَد وی را مــیـانه منصرَف؟!

=== '''شناخت شهودی''' ===

از نظر مولانا شناخت استدلالی مانند عصایی است در دست کور که نامطمئن است، اما شخصی که چاره‌ای جز آن ندارد باید از همان استفاده کند. ولی توصیه او به اهل استدلال این است که اگر استدلال آن‌ها با شهود اهل دل مخالف بود، باید شناخت شهودی را بپذیرند:

=== '''جبر و اختیار''' ===

=== '''عشق از نگاه مولانا''' ===

نگاه مولانا به  محبت، همان عشق الهی است که درمانگر همه‌ی دردهای بی‌درمانی است که به‌قول خودش: از محبت دردها شافی شود. یکی از عرفای هند می‌گوید: بیشتر عشق بورزید، عشق و خنده را در جهان گسترش بدهید. این تنها راه حفاظت جوامع بشریت، در برابر سلاح‌های هسته‌ای است.! یکی از ویژگی‌ها‌ی شعر و کلام شاعران ایرانی نظیر حافظ، سنائی، نظامی، سعدی، مولانا و... این است که به هر قیمت و با هر بهانه‌ای از عشق و عاشق و معشوق سخن می‌گویند، انگار که مایه‌‌های اصلی همه‌ی آثار ماندگار و ارزنده‌ی آنان، چیزی جز عشق و عاشقی نیست.

مولانا که خود دردآشنای عشق است؛ و طعم آنرا چشیده است، تجلی شگفت‌انگیز عشق را کلید رمز گنجینه‌ی افکار و آثار خودش قرار داده و کتاب ذی‌قیمت مثنوی معنوی را با آن آغاز و با آن ختم کرده است. هرچند که مولانا خود و آثارش را به اعتبار عشق آغاز و پایانی نیست، هم‌چنان که خود گوید: ”هم‌چو فکر عاشقان بی‌پا و سر!” مولوی همواره از عشق سخن می‌گوید؛ و آن‌را در دفتر اول مثنوی معنوی چنین توصیف می‌کند:

مولانا خوب می‌داند که مهمترین رشته‌ی پیوند و اتصال انسان با خالق هستی، عشق است. او با زبان‌های مختلف فریاد می‌زند که تمام هستی و وجود از عشق است؛ و برای عشق پدید آمده است: ”اگر نبودی عشق هستی کی بُدی؟!”

اما براساس آن‌چه اهل کلام به ویژه عُرفا و صوفیه، هرجا در قران لفظ و کلمه حُب و مشتقات آن را مشاهده کرده‌اند، آن‌را تأویل و جای‌گزین با کلمه عشق به خدا نموده‌اند:

خوف نبوده وصف یزدان ای عزیز...!

=== '''رهایی انسان''' ===

مهمترین و اصلی‌ترین ركن از ارکان اندیشه‌ی مولانا، انسان است. او می‌خواهد انسان را از وادی‌های ژرف و تنگناهای باریک و وحشت‌ناک عبور دهد تا نفس او را تهذیب نماید؛ و به افق‌های شگفت‌انگیز انسانیت برساند. براین اساس انسان مركز جهان بینی مولاناست.

این انسان در دل جامعه باید از تمام تعلقات و وابستگی‌های خویش رها شود تا بتواند مراتب وجودی خود را ارتقا دهد. حرف اصلی مولا این است كه انسان‌ها باید به آبشخور و سرچشمه‌های اصلی معرفت برسند؛ و خویشتن را جانشین خدا ”خلیفة الله” سازند، اما این انسان وابسته و اسیر تعلقات، چه‌گونه می‌تواند به معرفت حقیقی برسد؟! از نظر مولانا انسان‌ها در بند و زندان‌های مختلف اسیرگشته‌اند؛ و نمی‌توانند موانع و حجاب‌های مختلف را برای رسیدن به معرفت حقیقی رفع كنند. بنابراین انسان‌ها باید این موانع و حجاب‌ها را کشف کنند و بشناسند؛ و سپس رفع نمایند. '''«سایت مهر میهن»'''

مولانا به خاطر صداقت باطن و درون، همان ‌طور زندگی کرده است که شعر گفته است، و همان طور شعر گفته است که زندگی کرده است.

چه همای ماند و عنقا که برابرم نیامد ؟

از توام ای شهره قمر در من و در خود بنگر

با دست اشارتم کرد‌ که عزم سوی ما کن'''«سایت کجارو»'''

== منابع: ==