۹٬۸۶۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''شیخ فضلالله نوری''' (زاده ۳ دی ۱۲۲۲- درگذشته ۹ مرداد ۱۲۸۸) پسر ملاعباس نوری مازندرانی از آخوندهای صاحب نفوذ شیعه و مخالف | '''شیخ فضلالله نوری''' (زاده ۳ دی ۱۲۲۲- درگذشته ۹ مرداد ۱۲۸۸) پسر ملاعباس نوری مازندرانی از آخوندهای صاحب نفوذ شیعه و مخالف جنبش آزادیخواهان مشروطه در ایران بود. شیخ فضلالله نوری درسهای مقدماتی آخوندی را در تهران تمام کرد. وی سپس راهی نجف در عراق شد و در کلاس شیخ رازی نجفی شرکت کرد. شیخ فضلالله نوری در سامرا به همراه داییاش محدث نوری چند سالی نیز در کلاس درس میرزای شیرازی شرکت کرد. | ||
شیخ فضلالله نوری در سال ۱۳۰۰ به تهران بازگشت و مشغول تدریس در ایران شد. پس از درگذشت میرزای شیرازی علیرغم مخالفتهای بسیار با اعلام مرجعیت او، | شیخ فضلالله نوری در سال ۱۳۰۰ به تهران بازگشت و مشغول تدریس دروس آخوندی در ایران شد. پس از درگذشت میرزای شیرازی و درگذشت میرزای آشتیانی، علیرغم مخالفتهای بسیار با اعلام مرجعیت او، مجتهد اول تهران شد<ref>[https://www.bartarinha.ir/fa/news/447514/%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%81%D8%B6%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF شیخ فضل الله نوری که بود و چرا اعدام شد-سایت بالاترین]</ref>. شیخ فضلالله نوری از جمله کسانی بود که با انقلاب مشروطه که محصول مبارزه انقلابیون برای آزادی بود، مخالفت میکرد و میگفت خواسته مردم بجای آزادی و مشروطه باید «مشروعه» یعنی (دینی و شرعی) باشد. با وجود تفرقه افکنی و مخالفت شیخ فضلالله نوری و همدستی او با محمدعلی شاه، انقلابیون توانستند سرانجام پیروز شوند و سرانجام بعد از فتح تهران، توسط مشروطه خواهان، شیخ فضلالله نوری به اتهام مفسده برانگیزی در بین مردم و سوءاستفاده از نام اسلام توسط مشروطه خواهان به اعدام محکوم شد. او در ۹ مرداد ۱۲۸۸ به جرم صدور فتواهای بسیار در قتل و شکنجه و مثله کردن مشروطهخواهان، در میدان توپخانه تهران به دار آویخته شد.<ref>[https://event.mojahedin.org/i/events/4414 شیخ فضل الله نوری رسما به جنگ با مشروطه خواهان برخاست-سایت مجاهد]</ref><ref>[https://www.bartarinha.ir/fa/news/447514/%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%81%D8%B6%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF شیخ فضل الله نوری که بود و چرا اعدام شد؟-سایت بالاترین]</ref> | ||
== دوران جوانی شیخ فضلالله نوری == | == دوران جوانی شیخ فضلالله نوری == | ||
خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
شیخ فضلالله نوری با این ماده به شدت مخالفت کرد و گفت: «محال است با اسلام حکم مساوات». | شیخ فضلالله نوری با این ماده به شدت مخالفت کرد و گفت: «محال است با اسلام حکم مساوات». | ||
مخالفت و ضدیت با مشروطه خواهان به آنجا رسید که شیخ فضلالله نوری با بررسی قانون اساسی و تطبیق آن با شرع توسط بعضی علما گفت: <blockquote>«...وقتی را صرف این کار با جمعی از علما کردم و به قدر میسور تطبیق به شرع، یک درجه شد...لیکن فرقهای که زمام امور حلّ و عقد مطالب و قبض و بسط مهامّ کلیه بدست آنها بود مساعدت نمیکردند، بلکه صریحاً و علناً گفته که ممکن نیست مشروطه منطبق شود با قواعد الهیه و اسلامیه و با این تصحیحات و تطبیقات دول خارجه ما را به عنوان مشروطه نخواهند شناخت»<ref>[[شیخ فضل الله نوری که بود و چرا اعدام شد-سایت جهان نیوز]]</ref>.</blockquote>شیخ فضلالله نوری نمیخواست با استناد به رأی اکثریت، حتی برخلاف حکم شرع هم که باشد، قانونی وضع شود. چون برای او حکم و قانون،حکم و قانون شرع اسلام بود و بقیه قوانین برای او بی ارزش بود. | مخالفت و ضدیت با مشروطه خواهان به آنجا رسید که شیخ فضلالله نوری با بررسی قانون اساسی و تطبیق آن با شرع توسط بعضی علما گفت: | ||
[[پرونده:شیخ فضل الله نوری.JPG|بندانگشتی|'''شیخ فضلالله نوری و اطرافیانش''']] | |||
<blockquote>«...وقتی را صرف این کار با جمعی از علما کردم و به قدر میسور تطبیق به شرع، یک درجه شد...لیکن فرقهای که زمام امور حلّ و عقد مطالب و قبض و بسط مهامّ کلیه بدست آنها بود مساعدت نمیکردند، بلکه صریحاً و علناً گفته که ممکن نیست مشروطه منطبق شود با قواعد الهیه و اسلامیه و با این تصحیحات و تطبیقات دول خارجه ما را به عنوان مشروطه نخواهند شناخت»<ref>[[شیخ فضل الله نوری که بود و چرا اعدام شد-سایت جهان نیوز]]</ref>.</blockquote>شیخ فضلالله نوری نمیخواست با استناد به رأی اکثریت، حتی برخلاف حکم شرع هم که باشد، قانونی وضع شود. چون برای او حکم و قانون،حکم و قانون شرع اسلام بود و بقیه قوانین برای او بی ارزش بود. | |||
شیخ فضلالله نوری در ۲۲ آبان سال ۱۲۸۷ در تجمع مخالفان مشروطیت سخنرانی کرد. او مشروطیت را مغایر با شرع اسلام دانست و طرفداران و دستجات او نامهیی به محمدعلی شاه علیه مشروطیت نوشتند و امضا جمع آوری کردند. | شیخ فضلالله نوری در ۲۲ آبان سال ۱۲۸۷ در تجمع مخالفان مشروطیت سخنرانی کرد. او مشروطیت را مغایر با شرع اسلام دانست و طرفداران و دستجات او نامهیی به محمدعلی شاه علیه مشروطیت نوشتند و امضا جمع آوری کردند. | ||
خط ۱۰۳: | خط ۱۰۵: | ||
احمد کسروی از رشوه گرفتن شیخ فضل الله نوری از محمدعلی شاه پرده برداشته است. با توجه به نزدیکی شیخ فضلالله به دربار و دشمنی او مشروطه خواهان این موضوع بسیار محتمل است؛ بهخصوص اینکه در همین ایام شیخ فضلالله نوری روزانه دستکم هشتاد نفر از طلاب را به میهمانی دعوت کرده و از مشروطه در مقابل آنها بدگویی کرده و با دادن صلههای یک قرانی آنها را روانه میکرد. گفته میشود که وی مبلغ هفت هزار تومان برای پیشبرد فعالیتهای خود علیه مشروطهخواهان از دربار محمدعلی شاه دریافت کرده بود. | احمد کسروی از رشوه گرفتن شیخ فضل الله نوری از محمدعلی شاه پرده برداشته است. با توجه به نزدیکی شیخ فضلالله به دربار و دشمنی او مشروطه خواهان این موضوع بسیار محتمل است؛ بهخصوص اینکه در همین ایام شیخ فضلالله نوری روزانه دستکم هشتاد نفر از طلاب را به میهمانی دعوت کرده و از مشروطه در مقابل آنها بدگویی کرده و با دادن صلههای یک قرانی آنها را روانه میکرد. گفته میشود که وی مبلغ هفت هزار تومان برای پیشبرد فعالیتهای خود علیه مشروطهخواهان از دربار محمدعلی شاه دریافت کرده بود. | ||
همچنین جرج پرسی چرچیل دبیر سفارت انگلستان در تهران در گزارشی در مورد شیخ فضلالله نوری نوشته است که او با استفاده از کمکهای مالی دربار به مخالفت با مشروطهخواهی پرداخت.<ref>[https://www.farsnews.com/news/13960511001172/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%81%D8%B6%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D9%84-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA-% آیا شیخ فضل الله نوری از محمد علیشاه پول گرفت؟-خبرگزاری فارس]</ref> | |||
== دیدگاه شیخ فضلالله در مورد آزادی == | == دیدگاه شیخ فضلالله در مورد آزادی == | ||
خط ۱۱۴: | خط ۱۱۶: | ||
[[پرونده:اعدام شیخ فضل الله نوری.jpg|جایگزین=اعدام شیخ فضل الله نوری|بندانگشتی|'''اعدام شیخ فضلالله نوری''']]<blockquote>«تو را به حقیقت اسلام قسم میدهم. آیا این مدارس جدیده خلاف شرع نیست؟ و آیا ورود به این مدارس مصادف با اضمحلال دین اسلام نیست... ؟ آیا درس زبان خارجه و تحصیل شیمی و فیزیک عقائد شاگردان را سخیف و ضعیف نمیکند..؟»</blockquote>شیخ فضلالله نوری همچنین با تحصیل زنان مخالف بود و در فتوایی تأسیس مدرسهی دخترانه را خلاف شرع اعلام کرد. او تأسیس این مدارس را معادل با تأسیس فاحشهخانه برشمرد. در همین رابطه زنان فعال در جنبش مشروطه نیز در روزنامهی حبل المتین عقاید شیخ فضلالله نوری را زیر سوال برده و خواهان برکناری او از مقام مذهبی خود بودند.<ref>[https://www.balatarin.com/permlink/2010/7/13/2119927 باز شدن مدارس در ردیف باز شدن فاحشه خانه است]-بالاترین</ref> | [[پرونده:اعدام شیخ فضل الله نوری.jpg|جایگزین=اعدام شیخ فضل الله نوری|بندانگشتی|'''اعدام شیخ فضلالله نوری''']]<blockquote>«تو را به حقیقت اسلام قسم میدهم. آیا این مدارس جدیده خلاف شرع نیست؟ و آیا ورود به این مدارس مصادف با اضمحلال دین اسلام نیست... ؟ آیا درس زبان خارجه و تحصیل شیمی و فیزیک عقائد شاگردان را سخیف و ضعیف نمیکند..؟»</blockquote>شیخ فضلالله نوری همچنین با تحصیل زنان مخالف بود و در فتوایی تأسیس مدرسهی دخترانه را خلاف شرع اعلام کرد. او تأسیس این مدارس را معادل با تأسیس فاحشهخانه برشمرد. در همین رابطه زنان فعال در جنبش مشروطه نیز در روزنامهی حبل المتین عقاید شیخ فضلالله نوری را زیر سوال برده و خواهان برکناری او از مقام مذهبی خود بودند.<ref>[https://www.balatarin.com/permlink/2010/7/13/2119927 باز شدن مدارس در ردیف باز شدن فاحشه خانه است]-بالاترین</ref> | ||
== دادگاه شیخ فضلالله نوری == | == سرانجام شیخ فضلالله نوری == | ||
=== دادگاه شیخ فضلالله نوری === | |||
شیخ فضلالله نوری با پیش کشیدن مشروعه در مقابل مشروطه و همدستی با محمدعلی شاه قاجار علیه مبارزان مشروطه فتوا میداد و دسته های چماقدار را برای سرکوب کردن مشروطه خواهان گسیل میکرد. در همین رابطه قتلهای زیادی انجام داد و تمام این قتلها را به نام دین توجیه میکرد. شیخ فضلالله نوری بهواسطه مراجع تقلید آن زمان به «مفسده برانگیزی و فساد در میان مردم و سوء استفاده از اسلام» متهم شد. | شیخ فضلالله نوری با پیش کشیدن مشروعه در مقابل مشروطه و همدستی با محمدعلی شاه قاجار علیه مبارزان مشروطه فتوا میداد و دسته های چماقدار را برای سرکوب کردن مشروطه خواهان گسیل میکرد. در همین رابطه قتلهای زیادی انجام داد و تمام این قتلها را به نام دین توجیه میکرد. شیخ فضلالله نوری بهواسطه مراجع تقلید آن زمان به «مفسده برانگیزی و فساد در میان مردم و سوء استفاده از اسلام» متهم شد. | ||
== اعدام شیخ فضلالله نوری == | === اعدام شیخ فضلالله نوری === | ||
شیخ فضلالله نوری بعد از فتح تهران توسط مشروطه خواهان در ۹ مرداد سال ۱۲۸۸، به جرم صدور فتواهای بسیار در کشتار و شکنجه و مثلهکردن مشروطهخواهان، در میدان توپخانه در میان شادی مردم اعدام شد. | شیخ فضلالله نوری بعد از فتح تهران توسط مشروطه خواهان در ۹ مرداد سال ۱۲۸۸، به جرم صدور فتواهای بسیار در کشتار و شکنجه و مثلهکردن مشروطهخواهان، در میدان توپخانه در میان شادی مردم اعدام شد. | ||
پسر شیخ فضلالله نوری یکی از کسانی بود که خواهان اعدام پدرش بود. او بعد از اعدام شیخ فضلالله نوری با شادی کف زد. شنیدم که بعضیها میگفتند: «شیخ فضله به درک رفت!» از بالای ایوان نظمیه یک کسی فریاد کشید و به مردم گفت: «همچین دست بزنید که صداش تو سفارت به | پسر شیخ فضلالله نوری یکی از کسانی بود که خواهان اعدام پدرش بود. او بعد از اعدام شیخ فضلالله نوری با شادی کف زد. شنیدم که بعضیها میگفتند: «شیخ فضله به درک رفت!» از بالای ایوان نظمیه یک کسی فریاد کشید و به مردم گفت: «همچین دست بزنید که صداش تو سفارت به گوشش برسه!» یعنی به گوش «محمدعلیشاه»<ref>دلیل کف زدن پسر شیخ فضل الله نوری، بعد از اعدامش چه بود؟</ref>. هیأت قضات علاوه بر شیخ ابراهیم زنجانی، سید محمد امامزاده؛ امام جمعه تهران و عموی دکتر سید حسن امامی (امام جمعه تهران در زمان محمدرضا شاه) به عنوان نمایندگان علما حضور داشتند. بقیه اعضای هیأت نیز از دیگر رجال مشروطهخواه بودند. این هیأت علاوه بر شیخ فضلالله یک روحانی دیگر بهنام میرهاشم دوهچی را نیز به اتهام مشارکت در کشتار مشروطهخواهان تبریز اعدام کرد. همچنین سردسته اوباش تهران بنام صنیع حضرت و نیز حاکم تهران بنام مفاخرالملک جزو اعدامیها بودند. شیخ ابراهیم زنجانی در خاطراتش گفته که روسیه و انگلیس از ادامه اعدامها جلوگیری کردند. | ||
شمسالدین تندرکیا (نوه شیخ فضلالله) گفته: حاج میرزا عبداللَّه سُبّوحی واعظ به خود من گفت که رضاشاه پهلوی به او گفته است: «من وقتی که حاج شیخ فضلاللَّه را به دار زدند در قزاقخانه گریه میکردم. وقتی که دیدم صاحبمنصبانم دارند میآیند چشمانم را پاک کردم تا نفهمند گریه کردهام».<ref>کتاب نگاه دوم نوشته تندرکیا</ref> | |||
از محاکمه شیخ فضلالله گزارش و صورتجلسه رسمی و مشروحی بیرون نیامد، اما مهدی ملکزاده و مهدی بامداد که مورخان مهم مشروطه بودند بر اساس شنیدهها نوشتهاند از اتهامات مشترک مفاخرالملک(حاکم تهران)، شیخ فضلالله نوری و صنیعحضرت (سردسته اوباش تهران)، کشتن میرزا مصطفی آشتیانی (روحانی مشروطهخواه و پسر آیتالله میرزا حسن آشتیانی) و شیخ غلامحسین پیشنماز (پدربزرگ مرحوم آیتالله آقامجتبی و مرحوم حاجآقا مرتضی تهرانی) بود که شیخ فضلالله این اتهام را نپذیرفته و قتل این روحانیون مشروطهخواه را متوجه مفاخر و صنیعحضرت کرد. صنیعحضرت نیز ضمن پذیرفتن مباشرت در قتل این روحانیون مخالف محمدعلی شاه، در دادگاه گفت که به دستور شیخ فضلالله آنها را کشته است. با این حال شیخ فضلالله پذیرفت که فتوا به ارتداد حامیان مشروطه داده و طبق اجتهاد خود عمل کرده است. وی در انتهای رساله حرمت مشروطه گفته بود هرکس از مشروطه حمایت کند، چه عارف باشد و چه عامی، احکام چهارگانه قتل مرتد بر او جاری میشود. | |||
پس از اعدام شیخ فضلالله در خیابانهای شهرری و نجف عدهای برای اعدام وی شادمانی کردند. علمای نجف نیز هیچ پیام تسلیتی ندادند و فقط مجلس فاتحهای برای او در نجف برپا شد که آخوند خراسانی؛ رهبر اصلی مشروطه نیز در آن شرکت کرد. اما چند هفته پس از اعدام، زمانی که میرزای نائینی در حضور شیخ عبدالکریم حائری یزدی رساله حرمت مشروطه را برای آخوند میخواند، آخوند از فتوای ارتداد مشروطهخواهان خشمگین شده و میگوید: از تأثرم برای اعدام شیخ متأثرم (نقل آیتالله بهجت و برخی علما از آیتالله شیخ مرتضی حائری و او هم از پدرش آیتالله شیخ عبدالکریم حائری) | |||
== نامه شیخ فضلالله نوری به محمد علی شاه == | == نامه شیخ فضلالله نوری به محمد علی شاه == |
ویرایش