۷٬۳۴۸
ویرایش
غلامحسین ساعدی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
}} | }} | ||
'''غلامحسین ساعدی''' با نام مستعار گوهر مراد (زاده ۲۴ دیماه ۱۳۱۴، درگذشته در ۲ آذر ۱۳۶۴) رمان نویس،نمایش‌نامه‌نویس نامدار ایرانی بود که زبانی متفاوت از دیگران را برای نوشته‌های خود برگزیده بود. او پزشک اعصاب و روان بود اما در زمینه نویسندگی بسیار پرکار بوده و تا پایان عمر پنجاه ساله خود آثار زیادی از خود بجا گذاشت.<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C-%DB%B2%DB%B5-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8C-%D9%85%DB%8C%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%AF/a-6257513 دویچه وله-مرگ در آوارگی • ۲۵ سال از مرگ ساعدی می‌گذرد]</ref><ref>[http://www.parceh.com/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8 نگاه اجمالی به زندگینامه غلامحسین ساعدی-سایت پرسه]</ref> | '''غلامحسین ساعدی''' با نام مستعار گوهر مراد (زاده ۲۴ دیماه ۱۳۱۴، درگذشته در ۲ آذر ۱۳۶۴) [[رمان]] نویس،نمایش‌نامه‌نویس نامدار ایرانی بود که زبانی متفاوت از دیگران را برای نوشته‌های خود برگزیده بود. او پزشک اعصاب و روان بود اما در زمینه نویسندگی بسیار پرکار بوده و تا پایان عمر پنجاه ساله خود آثار زیادی از خود بجا گذاشت.<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C-%DB%B2%DB%B5-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8C-%D9%85%DB%8C%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%AF/a-6257513 دویچه وله-مرگ در آوارگی • ۲۵ سال از مرگ ساعدی می‌گذرد]</ref><ref>[http://www.parceh.com/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8 نگاه اجمالی به زندگینامه غلامحسین ساعدی-سایت پرسه]</ref> | ||
غلامحسین ساعدی فعالیت ادبی خود را با روزنامه نگاری آغاز کرد و سپس پا به عرصه های دیگر گذاشت.او همچنین با نهضت ملی فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد. فعالیتی که منجر فه دستگیری چند ماهه‌ی او بعد از کودتای ۲۸ مرداد شد. او همچنین در سال ۱۳۵۳ دستگیر و به مدت یک سال در زندانهای ساواک زندانی و شکنجه شد.<ref>[http://msmorvarid.persianblog.ir/post/159 مروری بر زندگی غلامحسین‌ساعدی]</ref> ساعدی تا پایان عمر داستانها و نمایشنامه های زیادی نوشت که از جمله میتوان به آثاری چون گاو ، عزاداران | غلامحسین ساعدی فعالیت ادبی خود را با روزنامه نگاری آغاز کرد و سپس پا به عرصه های دیگر گذاشت.او همچنین با نهضت ملی فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد. فعالیتی که منجر فه دستگیری چند ماهه‌ی او بعد از کودتای ۲۸ مرداد شد. او همچنین در سال ۱۳۵۳ دستگیر و به مدت یک سال در زندانهای [[ساواک]] زندانی و شکنجه شد.<ref>[http://msmorvarid.persianblog.ir/post/159 مروری بر زندگی غلامحسین‌ساعدی]</ref> ساعدی تا پایان عمر داستانها و نمایشنامه های زیادی نوشت که از جمله میتوان به آثاری چون [[نمایشنامه گاو|گاو]] ، [[عزاداران بیل]]، [[چوب به دست‌‌های ورزیل]] و [[اتلو در سرزمین]] عجایب اشاره کرد.<ref>[http://www.parceh.com/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8 نگاه اجمالی به زندگینامه غلامحسین ساعدی]</ref> | ||
== تولد و جوانی == | == تولد و جوانی == | ||
[[پرونده:Saedi1.jpg|بندانگشتی|315x315پیکسل|غلامحسین ساعدی در کودکی]] | [[پرونده:Saedi1.jpg|بندانگشتی|315x315پیکسل|غلامحسین ساعدی در کودکی]] | ||
غلامحسین ساعدی معروف به گوهرمراد از بزرگ‌ترین نویسندگان معاصر ایرانی در ۱۳ دی ۱۴۱۳ در تبریز متولدشد. پدرش علی اصغر و مادرش طیبه نام داشت.ساعدی اولین فرزند خانواده بود و یک برادر کوچک‌تر از خود به نام "علی اکبر" و یک خواهر به نام "ناهید" داشت. خانواده او از اوضاع مالی مناسبی برخوردار نبود. پدربزرگ مادری او ، از مشروطه خواهان تبریز بود. <ref>[http://www.parceh.com/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8 نگاه اجمالی به زندگینامه غلامحسین ساعدی]</ref> | غلامحسین ساعدی معروف به گوهرمراد از بزرگ‌ترین نویسندگان معاصر ایرانی در ۱۳ دی ۱۴۱۳ در [[شهر تبریز|تبریز]] متولدشد. پدرش علی اصغر و مادرش طیبه نام داشت.ساعدی اولین فرزند خانواده بود و یک برادر کوچک‌تر از خود به نام "علی اکبر" و یک خواهر به نام "ناهید" داشت. خانواده او از اوضاع مالی مناسبی برخوردار نبود. پدربزرگ مادری او ، از [[جنبش مشروطه|مشروطه]] خواهان تبریز بود. <ref>[http://www.parceh.com/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8 نگاه اجمالی به زندگینامه غلامحسین ساعدی]</ref> | ||
=== تحصیلات و اوان زندگی === | === تحصیلات و اوان زندگی === | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
=== دومین دستگیری === | === دومین دستگیری === | ||
غلامحسین ساعدی در سال ۱۳۵۳ در حین | غلامحسین ساعدی در سال ۱۳۵۳ در حین تک‌نگاری (تهیه نوشتار با استفاده از شرکت فعال در زندگی مردم جامعه) شهرک های نوبنیاد، توسط [[ساواک]] دستگیر و به زندان قزل قلعه و بعد به اوین منتقل شد. او به مدت یک سال در زندان انفرادی بوده و مورد شکنجه قرار گرفت.<ref>[http://www.bbc.com/persian/arts/2010/11/101123_l41_theater_saeedi_niloufar_beizaee بی بی سی-نگاهی به زندگی و آثار غلامحسین ساعدی]</ref> | ||
احمد شاملو که از دوستان نزدیک غلامحسین ساعدی بود در این مورد می‌گوید: | [[احمد شاملو]] که از دوستان نزدیک غلامحسین ساعدی بود در این مورد می‌گوید: | ||
«آن‌چه از او زندان شاه را ترک گفت، جنازه نیم جانی بیش نبود. آن مرد با آن خلاقیت جوشانش پس از شکنجه‌های جسمی و بیشتر روحی زندان اوین، دیگر مطلقا زندگی نکرد. آهسته آهسته در خود تپید و تپید تا مرد. وقتی درختی را در حال بالندگی اره می‌کنید، با این کار در نیروی بالندگی او دست نبرده‌اید، بلکه خیلی ساده او را کشته‌اید. ساعدی مسائل را درک می‌کرد و می‌کوشید عکس‌العمل نشان بدهد. اما دیگر نمی‌توانست. او را اره کرده بودند.»<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C-%DB%B2%DB%B5-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8C-%D9%85%DB%8C%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%AF/a-6257513 دویچه وله-مرگ در آوارگی - ۲۵ سال از مرگ ساعدی می‌گذرد]</ref> | «آن‌چه از او زندان شاه را ترک گفت، جنازه نیم جانی بیش نبود. آن مرد با آن خلاقیت جوشانش پس از شکنجه‌های جسمی و بیشتر روحی زندان اوین، دیگر مطلقا زندگی نکرد. آهسته آهسته در خود تپید و تپید تا مرد. وقتی درختی را در حال بالندگی اره می‌کنید، با این کار در نیروی بالندگی او دست نبرده‌اید، بلکه خیلی ساده او را کشته‌اید. ساعدی مسائل را درک می‌کرد و می‌کوشید عکس‌العمل نشان بدهد. اما دیگر نمی‌توانست. او را اره کرده بودند.»<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C-%DB%B2%DB%B5-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8C-%D9%85%DB%8C%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%AF/a-6257513 دویچه وله-مرگ در آوارگی - ۲۵ سال از مرگ ساعدی می‌گذرد]</ref> | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
«وقتی در هر شهر و دهکوره وطن ما، حوزه فیضیّه می سازند که حاکم شرع تربیت کنند؛ آداب کشتن و کشتار و رسومِ سنگسار یاد دهند؛ دانشگاهها را می بندند، ذهنها را کور می کنند، هنر را به صُلّابه می کشند، علم را می کُشند، آیا آوارگانِ امروزی باید دست روی دست بگذارند و ساکت بنشینند؟ مسئولیّتِ همه ما بیشتر از آن است که فکر می کنیم... ما نباید ساکت و خاموش در گوشه یی بنشینیم و خفه بشویم»<ref>الفبا-غلامحسین ساعدی-تابستان62-نقل از [https://www.hambastegimeli.com/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D9%8A%DA%98%D9%87/%D8%B7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%B1/72095-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86 سایت همبستگی]</ref> | «وقتی در هر شهر و دهکوره وطن ما، حوزه فیضیّه می سازند که حاکم شرع تربیت کنند؛ آداب کشتن و کشتار و رسومِ سنگسار یاد دهند؛ دانشگاهها را می بندند، ذهنها را کور می کنند، هنر را به صُلّابه می کشند، علم را می کُشند، آیا آوارگانِ امروزی باید دست روی دست بگذارند و ساکت بنشینند؟ مسئولیّتِ همه ما بیشتر از آن است که فکر می کنیم... ما نباید ساکت و خاموش در گوشه یی بنشینیم و خفه بشویم»<ref>الفبا-غلامحسین ساعدی-تابستان62-نقل از [https://www.hambastegimeli.com/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D9%8A%DA%98%D9%87/%D8%B7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%B1/72095-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86 سایت همبستگی]</ref> | ||
ساعدی در مقالات خود به شدت جمهوری اسلامی را مورد حمله قرار می‌دهد. او همچین به روح الله خمینی حمله می‌کند و در اعتراض به کشتار زندانیان و روشنفکران در مقاله‌یی تحت عنوان «نوروز امسال اسفناک‌تر است» در مورد او چنین می‌نویسد:<blockquote>«شرف کفتار بر رژیم خمینی در این است که او به مرده خواری قناعت می کند، ولی این یک، نه تنها به تَناول زنده ها و مرده ها مشغول است که نفس زندگی را می خواهد نابودکند، شرف و حیثیت و فرهنگ انسانی را می خواهد به خاک بسپارد»<ref>شورا, ش ۶ و ۷, ص ۳۳, مقاله «نوروز امسال اسفناک تر است</ref> </blockquote>او همچنین در مورد رسالت روشنفکر می‌گوید: | ساعدی در مقالات خود به شدت جمهوری اسلامی را مورد حمله قرار می‌دهد. او همچین به [[روح‌الله خمینی|روح الله خمینی]] حمله می‌کند و در اعتراض به کشتار زندانیان و روشنفکران در مقاله‌یی تحت عنوان «نوروز امسال اسفناک‌تر است» در مورد او چنین می‌نویسد:<blockquote>«شرف کفتار بر رژیم خمینی در این است که او به مرده خواری قناعت می کند، ولی این یک، نه تنها به تَناول زنده ها و مرده ها مشغول است که نفس زندگی را می خواهد نابودکند، شرف و حیثیت و فرهنگ انسانی را می خواهد به خاک بسپارد»<ref>شورا, ش ۶ و ۷, ص ۳۳, مقاله «نوروز امسال اسفناک تر است</ref> </blockquote>او همچنین در مورد رسالت روشنفکر می‌گوید: | ||
«روشنفکر آرام نمی گیرد، متحجّر نمی شود... مدام درحال گشودن گره های تازه یی است... روشنفکر ایرانی هرچه داشته در طبق اخلاص گذاشته، تن به چیزی نسپرده... اگر گوشه یی عزلت نگزیده و پا به میدان مبارزه گذاشته هیچ وقت پس نکشیده است. شکرالله پاک نژاد نمونه برجسته یی است و دیدید که چگونه پای دیوار اعدام سوراخ سوراخش کردند؟»<ref>«ایرانشهر», دوره پنجم، ش ۸, مصاحبه با دکتر ساعدی</ref> | «روشنفکر آرام نمی گیرد، متحجّر نمی شود... مدام درحال گشودن گره های تازه یی است... روشنفکر ایرانی هرچه داشته در طبق اخلاص گذاشته، تن به چیزی نسپرده... اگر گوشه یی عزلت نگزیده و پا به میدان مبارزه گذاشته هیچ وقت پس نکشیده است. شکرالله پاک نژاد نمونه برجسته یی است و دیدید که چگونه پای دیوار اعدام سوراخ سوراخش کردند؟»<ref>«ایرانشهر», دوره پنجم، ش ۸, مصاحبه با دکتر ساعدی</ref> | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
== مرگ == | == مرگ == | ||
[[پرونده:مزار غلامحسین ساعدی در پاریس.jpg|بندانگشتی|مزار غلامحسین ساعدی در پاریس]] | |||
غلامحسین ساعدی صحب روز دوم آذرماه ۱۳۶۴ پس از یک خوریزی داخلی در بیمارستان سنت‌آنتوان پاریس درگذشت و در قطعه ۸۵ گورستان پرلاشز در نزدیکی آرامگاه صادق هدایت به خاک سپرده شد.<ref>[https://tavaana.org/fa/Gholamhossein_Saedi غلامحسین ساعدی، واهمه‌‌ی بی‌نشان]</ref> | غلامحسین ساعدی صحب روز دوم آذرماه ۱۳۶۴ پس از یک خوریزی داخلی در بیمارستان سنت‌آنتوان پاریس درگذشت و در قطعه ۸۵ گورستان پرلاشز در نزدیکی آرامگاه صادق هدایت به خاک سپرده شد.<ref>[https://tavaana.org/fa/Gholamhossein_Saedi غلامحسین ساعدی، واهمه‌‌ی بی‌نشان]</ref> | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۶: | ||
== ویژگی نثر ساعدی == | == ویژگی نثر ساعدی == | ||
غلامحسین ساعدی که خود ترک آذری بود و به زبان مادری خویش نیز بسیار علاقه‌مند بود ، درباره" زبان فارسی و جایگاهش در ایجاد همبستگی و نقشِ آن در وحدت ملی ایرانیان ، طی مصاحبه‌ای با رادیو بی‌بی‌سی گفته بود :<blockquote>« زبان فارسی ، ستونِ فقرات یک ملت عظیم است . من می‌خواهم بارش بیاورم . هرچه که از بین برود ، این زبان باید بماند.»<ref>تکه قبل از تکه شدن ؛ الفبای آثار ساعدی</ref></blockquote> | غلامحسین ساعدی که خود ترک آذری بود و به زبان مادری خویش نیز بسیار علاقه‌مند بود ، درباره" زبان فارسی و جایگاهش در ایجاد همبستگی و نقشِ آن در وحدت ملی ایرانیان ، طی مصاحبه‌ای با رادیو [[بی‌بی‌سی]] گفته بود :<blockquote>« زبان فارسی ، ستونِ فقرات یک ملت عظیم است . من می‌خواهم بارش بیاورم . هرچه که از بین برود ، این زبان باید بماند.»<ref>تکه قبل از تکه شدن ؛ الفبای آثار ساعدی</ref></blockquote>غلامحسین ساعدی در آثارش از [[رئالیزم جادویی]] بهره می‌برد. رئالیزم جادویی شیوه‌یی از نوشتن است که در آن خیال و واقعیت درهم می‌آمیزد. بسیاری معتقدند منبع الهام اصلی گارسیا مارکز در نگارش «صد سال تنهایی» و پایه‌گذاری رئالیسم جادویی عزاداران بیل ساعدی بوده است. چنانکه شاملو وی را پیش‌قراول رئالیسم جادویی می‌داند و می‌نویسد: “…ما عزاداران بیل را داریم از ساعدی که به عقیده‌ی من پیشکسوت گابریل گارسیا مارکز است.<ref>جانشین غلامحسین ساعدی-مؤسسه انتشارات نگاه</ref> | ||
== آثار<ref>[http://iranncr.org/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/446-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8C.html یادنامه دکتر غلامحسین ساعدی]</ref> == | == آثار<ref>[http://iranncr.org/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/446-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8C.html یادنامه دکتر غلامحسین ساعدی]</ref> == | ||