کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین
مرتضی حنانه (زاده ۱۱ اسفند ۱۳۰۱ / ۱ مارس ۱۹۲۳ – درگذشته ۲۴ مهر ۱۳۶۸ / ۱۷ اکتبر ۱۹۸۹)، یکی از آهنگسازان برجستهٔ موسیقی ایرانی بود که سهم قابل‌توجهی در تلفیق موسیقی سنتی با ساختارهای چندصدایی غربی داشت. او نوازنده هورن بود و در هنرستان عالی موسیقی تهران تحصیل کرد. سپس به ایتالیا رفت و در مؤسسه موسیقی واتیکان آموزش دید. پس از بازگشت به ایران، ارکستر فارابی را بنیاد نهاد و رهبری آن را بر عهده گرفت. او تجربهٔ ساخت موسیقی فیلم را در ایران توسعه داد و آثارش شامل ساخت موسیقی متن ده‌ها فیلم و سریال مانند «هزار دستان» (Hezar Dastan) است. حنانه پس از انقلاب اسلامی با محدودیت‌هایی مواجه شد اما با همکاری نهاد سازمان مجاهدین خلق ایران، سرودهایی چون «میهن شهیدان» را اجرا و تنظیم کرد. تحقیقات او دربارهٔ موسیقی کهن ایرانی ادامه یافت و چند کتاب نیز منتشر کرد. وی بر اثر سرطان در سن ۶۶ سالگی درگذشت و میراثش به‌عنوان یکی از پایه‌گذاران موسیقی سمفونیک معاصر ایران همچنان باقی‌است.
۱. تولد و خانواده
مرتضی حنانه در ۱۱ اسفند ۱۳۰۱ هجری شمسی (۱ مارس ۱۹۲۳ میلادی) در تهران زاده شد. پدرش، مهندس محمد حنانه، مؤسس دبیرستان ایرانشهر و از خدمت‌گزاران علم و هنر بود. رشد در چنین خانواده‌ای زمینه‌ساز علاقهٔ عمیق او به موسیقی و فرهنگ شد.[۱]
۲. تحصیلات موسیقی
حنانه دورهٔ ابتدایی موسیقی را در هنرستان عالی موسیقی تهران گذراند. او هورن را نزد رودولف اوربانتس – از اساتید چکسلواکی – و نظریهٔ موسیقی غربی را زیر نظر غلامحسین مین‌باشیان آموخت.[۱] همچنین فلوت را نیز فرا گرفت و به عضویت ارکستر سمفونیک تهران درآمد.[۱]
۳. فعالیت اولیه و همکاری با پرویز محمود
با پیوستن به گروه پرویز محمود، پایه‌های ارکستر سمفونیک تهران در سال‌های دههٔ ۱۳۲۰ شکل گرفت. در سال‌های ۱۳۲۵ و ۱۳۲۸، حنانه آثار خود را با این ارکستر اجرا کرد و هم‌زمان نشریه‌ای فرهنگی به نام «خروس جنگی» را هم منتشر ساخت بالاترین+5Wikipedia+5mojahedin.org+5.
۴. سفر به ایتالیا و تحصیلات عالی
در جشن هزارهٔ ابن‌سینا (۱۳۳۲)، حنانه رهبری ارکستر سمفونیک را بر عهده گرفت و توجه سفیر ایتالیا را جلب کرد که بورسی برای ادامه تحصیل در مؤسسه موسیقی واتیکان به او اهدا کرد Telegram+2mojahedin.org+2Wikipedia+2. در رم آموزش آهنگسازی، موسیقی مذهبی و فیلم‌سازی را پی‌گرفت .
۵. بازگشت و تأسیس ارکستر فارابی
پس از بازگشت به ایران در حدود سال ۱۳۴۰، حنانه ارکستر فارابی را در رادیو تهران بنیان گذاشت. این ارکستر بین سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۸ نزدیک به ۸۰ اثر ایرانی را اجرا و ضبط کرد iranntv.com+3Wikipedia+3mojahedin.org+3. اعضای شورای عالی موسیقی رادیو نیز او را در تدوین نظریات موسیقی استفاده کردند.
۶. فعالیت در سینما و تلویزیون
او نخستین آهنگساز ایرانی بود که برای سینما موسیقی ساخت. اولین اثر وی برای مستند «Iran, Land of Black Gold» در سال ۱۳۲۷ شمسی (۱۹۴۸) بود Wikipedia+1Instagram+1Cinema Iranica. سپس برای بیش از ۲۵ فیلم مانند «فرار از تله»، «گرگ بیزار»، «تیرباران» و مهم‌تر از همه سریال «هزار دستان» (Hezar Dastan – ۱۳۶۷/۱۹۸۸) موسیقی ساخت mojahedin.org+1Wikipedia+1.
۷. سبک و نوآوری
حنانه در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ پیشگام تلفیق موسیقی ایرانی با ساختارهای چندصدایی غربی بود. در آثار او احساس ملی، موسیقی فولکلورای ایرانی و ترکیب ارکستراسیون پیشرفته قابل مشاهده است .
۸. پژوهش و نوشته‌ها
او دربارهٔ اصل و ریشهٔ موسیقی ایرانی تحقیق کرد و دو کتاب تئوریک با عنوان‌های «Lost Scales» و «The Even Harmony» منتشر کرد Wikipedia+1Academic Dictionaries and Encyclopedias+1. مطالعاتش شامل بررسی ارتباط موسیقی ایران با موسیقی یونان باستان، جهان عرب و ترکیه بود .
۹. فعالیت پس از انقلاب
پس از انقلاب ۱۳۵۷، با محدودیت‌های رژیم مواجه شد؛ اما همکاری خود را با نهاد سرود سازمان مجاهدین خلق ادامه داد و سرودهایی چون «میهن شهیدان» و «کارگر» را برای ارکستر و گروه کر تنظیم کرد mojahedin.org+8iranntv.com+8بالاترین+8.
۱۰. درگذشت
مرتضی حنانه بر اثر سرطان در روز ۲۴ مهر ۱۳۶۸ (۱۷ اکتبر ۱۹۸۹) در تهران درگذشت. گفته می‌شود رژیم از صدور گذرنامه برای درمان او در خارج جلوگیری کرد بالاترین+14iranntv.com+14Wikipedia+14.
۱۱. میراث
حنانه به‌عنوان یکی از پایه‌گذاران مهم موسیقی سمفونیک ایران جاودانه شد. جایزهٔ رادیو یونسکو (Tribune International des Compositeurs) را در سال ۱۹۶۶ از آن خود کرد Telegram+3Academic Dictionaries and Encyclopedias+3Last.fm+3. دانشجویانی همچون جوزف لرنر و امیرعلی حنانه از شاگردان او هستند . آثار ضبط‌شدهٔ اخیر او، نظیر «چشم دل»، بار دیگر منتشر شده و توجه گروه‌های موسیقی معاصر را به خود جلب کرده‌اند Last.fm.
نتیجه‌گیری
مرتضی حنانه با خلاقیت در ترکیب موسیقی اقلیمی ایران و تجربهٔ ارکستراسیون غربی، نقش مهمی در شکل‌گیری موسیقی کلاسیک معاصر ایران ایفا کرد. آثار فیلمی و صحنه‌ای او نشان از بزرگی سبک و چشم‌اندازش دارد. همکاری وی با جریان مقاومت فرهنگی نهاد مجاهدین خلق نیز بخشی دیگر از نقش تاریخی اوست. میراث فکری و هنری او همچنان الهام‌بخش آهنگسازان و محققان امروز است.