نیره جلالی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نیره جلالی مهاجر،''' معروف به مادر بهکیش، (زاده‌ی ۱۳۱۰ در اراک درگذشته یکشنبه ۱۳ دی ۱۳۹۴ در تهران) از مادران فعال خاوران بود. مادر بهکیش، مادر ۵ تن از اعضای جان‌باخته سازمان چریکهای فدایی خلق ایران است که عبارتند از: «محمد بهکیش (جان‌باخته در درگیری در سال ۶۰)، زهرا بهکیش (جان‌باخته در زیر شکنجه در شهریور ۶۲) ، محسن بهکیش (اعدام در اردیبهشت ۶۴)، محمود بهکیش و علی بهکیش(از اعدام‌شدگان در [[قتل‌عام ۶۷]]) است. همسر زهرا بهکیش، سیامک اسدیان نیز از اعدام‌شدگان مهر ۱۳۶۰ است. او به روحیه‌ای بالا و قوی در میان مادران اعدام‌شدگان توسط حکومت جمهوری اسلامی شناخته می‌شد. او همواره در صحنه‌های جنبش دادخواهی حضور فعال داشت. جمله معروف او در مورد دخترش زهرا که فوق‌ لیسانس فیزیک و دبیر بود بیانی از روحیه زبانزد او است: «حتی قبرش رو هم نشانمون ندادند. همیشه می‌گم آقایون خیلی افتخار نکنید. دختر پیغمبر هم قبرش ناپیداست. بگذار قبر زهرای من هم ناپیدا باشد.» مادر بهکیش خودش در باره‌ی زندگی‌اش گفت: «من بیشتر عمرم را جلوی در زندان‌ها برای گرفتن ملاقات و در گورستان‌ها گذراندم.»

مادر بهکیش از مادران فعال دادخواه در جمع «مادران خاوران» بود که مقامات امنیتی جمهوری اسلامی فشارهای بسیاری بر آنان می‌آورد تا آنها را وادار به سکوت کند اما او هیچ‌گاه از پای ننشست. منصوره، دختر مادر بهکیش نقل می‌کند: <blockquote>«آنها هیچ گاه حاضر نشدند که از حقوق خود به عنوان یک انسان دادخواه دست بشویند و ظلمی را که در حق‌شان شده است به فراموشی بسپارند.»</blockquote>مادران خاوران در طی سال‌ها تبدیل به سازمانی متشکل از مادران و بازماندگانی شد که به دنبال عدالت برای کشته‌شدگان اعدام‌های دسته‌جمعی جمهوری اسلامی در دهه ۱۳۶۰ هستند. در سال‌های بعدی مادران عزادار و مادران خاوران باهم همکاری‌های نزدیکی داشتند و به دنبال عدالت برای همه زندانیان سیاسی و عقیدتی‌ای بودند که در ایران با حکم‌های قضایی یا بدون حکم‌های قضایی، اعدام یا کشته شدند. این سازمان‌ها شامل مادران و دیگر اعضای خانواده کشته‌شدگان بودند.  

او دیدارهای فعال با دیگر مادران داغدار از جمهوری اسلامی داشت. او در دیدار با مادران پارک لاله گفت: “صبر و استقامت داشته باشید، بالاخره نتیجه می‌ده. ببینید جسد هیچ کدوم از بچه هام رو به من ندادند. داغ فرزند خیلی سخته. اونهم نه یکی نه دو تا پنج تا، با دامادم میشه شش تا. آنهم چه بچه‌هایی، یکی از یکی نازنین‌تر. من به اسم همشون قسم می خورم و امید دارم که روزی دادم را بستانم. محمود و علی رو که کشتن، بعد از سه ماه فقط ساک اونها رو دادند و حتی وصیتنامه‌هایشان را هم ندادند و گفتند: «پاره کرده ایم». هر چه فریاد می‌زدم، التماس می‌کردم بگید کجا خاکشان کرده‌اید، نگفتند. مدتهای طولانی در راه اوین و بهشت زهرا سرگردان بودم. به بهشت زهرا می‌رفتم می‌گفتند: برید از اوین بپرسید ما نمی‌دانیم. به اوین می‌رفتم می‌گفتند: برید از بهشت زهرا بپرسید ما نمی‌دانیم، آخر، یکی از مامورهای بهشت زهرا دلش به حال ما سوخت و آدرس خاوران رو داد که با همسرم به خاوران رفتیم و دیدیم چه فاجعه‌ای اتفاق افتاده. فقط برای همه مادرها آرزوی صبر دارم و امیدوارم خون بچه‌های ما پایمال نشه<ref name=":1" />

جسد هیچ کدام از فرزندانم را به من ندادند. داغ فرزند خیلی سخته . آن هم نه یکی نه دو تا پنج تا، با دامادم میشه شش تا، آن هم چه بچه هایی، یکی از یکی نازنین تر. من به اسم همشون قسم می خورم و امید دارم که تا زنده ام روزی دادم را بستانم . محمود و علی را که در شهریور ماه ۶٧ کشتند، بعد از گذشت سه ماه تنها ساک دستی آنها را به ما تحویل دادند و حتی وصیتنامه هایشان را هم به من ندادند و گفتند : پاره کرده ایم . هر چه فریاد می زدم، التماس می کردم، بگید کجا خاکشان کرده اید؟ نگفتند. مدتهای طولانی در راه اوین و بهشت زهرا سرگردان بودم . به بهشت زهرا می رفتم می گفتند: « برید از اوین بپرسید ما نمیدانیم». به اوین می رفتم می گفتند: » برید از بهشت زهرا بپرسید ما نمی دانیم». آخر، یکی از مامورهای بهشت زهرا دلش به حال ما سوخت و آدرس خاوران رو داد که با همسرم به خاوران رفتیم ودیدیم چه فاجعه ای اتفاق افتاده، من بیشتر عمرم را جلوی در زندان‌ها، برای گرفتن ملاقات و در گورستان‌ها گذراندم. فقط برای همه مادرها آرزوی صبر دارم و امیدوارم خون بچه‌های ما پایمال نشود.”<ref name=":1" />

او در مورد همسرش در قسمتی از مصاحبه‌اش گفت:<ref>تلگرام [https://t.me/Tavaana_TavaanaTech/3229 توانا]</ref><blockquote>«......همسرم، سه سال آخر عمرش دیوانه شده بود. او بچه‌ها، بخصوص زهرا و محمود را خیلی دوست داشت. دم خونه قالیچه می‌انداخت و می‌نشست و می‌گفت: "مواظبم نیان ما رو ببرن سر چهار راه دار بزنن. می‌گفتم: مگه ما چیکار کردیم که ما رو بکشن؟ » می‌گفت»: "هیچی، مگه بچه‌های ما چیکار کرده بودند.»</blockquote>

زهرا دارای لیسانس فیزیک بود و در دبیرستان تدریس می‌کرد. قبل از انقلاب، در سال ١٣٥٤ به خاطر مخالفت با رژیم از تدریس محروم شد و در سال ١٣٥٥ با پیوستن به سازمان چریکهای فدایی خلق به زندگی مخفی روی آورد. چهار برادرش که سه نفرشان همانند او از هواداران سازمان فدائیان خلق (اقلیت) بودند نیز کشته شدند. محسن ( ١٣٦٤) اعدام، محمدعلی ( ١٣٦٧) اعدام، محمد( ١٣٦٠) ترورشد.<ref>زهرا [https://www.iranrights.org/fa/memorial/story/36175/zahra-behkish بهکیش]</ref><blockquote>«زهرا فرزندم که در شهریورماه ۱۳۶۲اعدام شد، فوق لیسانس فیزیک و دبیر بود. شوهر داشت، می‌تونست زندگی خوبی داشته باشه، ولی دلش طاقت نمی‌آورد مردم گرسنه باشند. این جانیان هم او و هم شوهرش سیامک را کشتند. جسد هیچ کدام از فرزندانم را به من ندادند ….»”</blockquote>زهرا بهکیش دختر نیره جلالی مهاجر در سال ۱۳۶۲ زیر شکنجه کشته شد.<ref name=":0">ویکی دانا - مادر بهکیش کیست؟[https://wikidana.com/?qa=91166/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%87%DA%A9%DB%8C%D8%B4-%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%9F]</ref>

'''[[مریم رجوی]]''' از '''[[سازمان مجاهدین خلق ایران]]''' در پیام تسلیت خود چنین می‌گوید: <blockquote>”… اکنون، مادران خاوران، زنی پرشور و ناآرام، و مردم ایران یکی دیگر از مظاهر پرافتخار زن به‌پاخاسته ایرانی را از دست دادند. او رستگار شد و به پنج فرزند و دامادش که در دهه شصت در رویارویی با رژیم ولایت فقیهی به ‌شهادت رسیدند، پیوست. اما دادخواهی و عصیان و اعتراضی که او و دیگر مادران والای ایران‌زمین شعله‌ور کرده‌اند، پابرجاست….”<ref name=":2">شهروند - مادر بهکیش نماد جنبش دادخواهی مردم ایران [https://shahrvand.com/archives/67213 درگذشت]</ref></blockquote>مهدی سامع سخنگوی [[سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران|'''چریک های فدایی خلق ایران''']] طی اطلاعیه‌ای با ابراز تأسف از درگذشت مادر بهکیش می‌گوید: “مادر بهکیش یکی از اسطوره‌های مبارزه مردم ایران علیه نظام استبدادی مذهبی ولایت فقیه و یکی از تلاشگران مبارزه برای احقاق حقوق پایمال شده خانواده‌های شهدای کشتارهای دهه ۶۰ و به‌ویژه قتل‌عام زندانیان سیاسی در سال ۶۷ بود….”<ref name=":2" />

بنیاد برومند در پیوند با درگذشت مادر بهکیش می‌نویسد: <blockquote>“مادر بهکیش عضو “مادران خاوران” بود. مادران خاوران متشکل از مادران و بازماندگانی بودند که به دنبال عدالت برای کشته‌شدگان اعدام‌های دسته‌جمعی توسط مقامات جمهوری اسلامی در دهه ۱۳۶۰ بودند. با پیوستن مادران و بازماندگان سایر قربانیان سیاسی-عقیدتی که با حکم‌‌های قضایی یا به صورت فراقضایی اعدام یا کشته شد‌ه بودند،‌ “سازمان مادران عزادار” شکل گرفت که به دنبال اجرای عدالت برای همه زندانیان و قربانیان سیاسی و اعتقادی هستند.”<ref name=":2" /></blockquote>ایران تریبونال درگذشت مادر بهکیش را چنین پوشش می‌دهد:” ….مادر بهکیش بیشتر عمرش را در جلوی در زندان‌ها و در گورستان‌ها درپی یافتن عزیزانش گذراند. او مادری از تبار مادران مبارز و از اعضای خانواده‌های جانباختگان دهه‌ی ١٣۶٠ بود که با مقاومت و پایداری‌شان، چه آنگاه که فرزندانشان در زندان‌های ارتجاع حاکم، تحت شکنجه و آزار بودند و چه آنگاه که جمهوری اسلامی آنان را به خاک و خون کشید و پنهان از چشم خانواده‌ها در گورهای دسته جمعی در خاوران، دفن کرد، همواره درختان عدالت خواهی را در تمام این سال‌ها آبیاری کردند. مادر بهکیش و دیگر مادران با مبارزه و مقاومت و پایداریشان، خاوران را به ستون دادخواهی مبارزانی تبدیل کردند که در دهه‌ی ١٣۶٠ در گورهای بی نام و نشان در سرتاسر ایران دفن شدند….. “<ref name=":2" />

کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی در خبرش می‌نویسد: “آرامگاه مادر بهکیش از مادران خاوران، از سوی خانواده، دوستان و آشنایان، غرق در گل شد.”

=== کانون نویسندگان ایران ===

در بیانیه‌ی خود به مناسبت درگذشت مادر بهکیش می‌گوید:”….مادر بهکیش” در این سال‌ها با شش داغ سهمگین بر دل به انتظار برآمدن آفتاب حقیقت و عدالت بود؛ آفتابی که شور بختانه در زمان حیاتش همچنان پشت ابر‌های سیاه ستم و نیرنگ باقی ماند. با این همه اما دیر یا زود طلوع خواهد کرد زیرا از این گونه مادران که “زیباترین فرزندان آفتاب و باد” شان هزار هزار به مسلخ برده شدند، فراوانند. آنها چنان که “مادر بهکیش” گفته بود نه می‌بخشند و نه فراموش می‌کنند.”<ref name=":2" />

بیداران (خاوران مجازی) در بیانیه خود می‌نویسد: مادر بهکیش و دیگر مادران و خانواده‌های معترض بهای سنگینی بابت مقاومت و اعتراض‌شان پرداختند و می‌پردازند: از ضرب و شتم گرفته تا کنترل و تعقیب و بازداشت. مامورین از این هم فراتر رفتند و در زمستان ١٣٨٧ با وقاحتی بی نظیر خاوران را با بولدوزر خراب کردند و درآن را به روی خانواده‌ها بستند. بر تعقیب و کنترل خانواده‌ها افزوده شد و آنها در خانه‌هاشان هم در امان نماندند. ولی به گفته منصوره، دختر خانم بهکیش” آنها هیچ گاه حاضر نشدند که از حقوق خود به عنوان یک انسان دادخواه دست بشویند و ظلمی را که در حق شان شده است به فراموشی بسپارند.”<ref name=":2" />

حامیان مادران پارک لاله ایران – دورتموند در بیانیه‌شان نوشته‌اند: “مادری دیگر از جنس مقاومت و مبارزه، مادر بهکیش عزیز همه، هرگز فراموشت نخواهیم کرد. یاد و خاطره استواری‌هایت را در گوش نوه‌های خود ترانه می‌کنیم. لبخند مهربانت در قلب‌های ما حک شده است. مشعل دادخواهی دستت را دست به دست خواهیم کرد.<ref name=":2" />