۲٬۳۹۰
ویرایش
کاربر:Abbas/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
در جریان [[انقلاب ضد سلطنتی]] و در آستانه برگزاری نشست گوادلوپ اوضاع اجتماعی ایران به شدت به هم ریخته بود. درنیمه دوم سال ۱۳۵۷ مدارس و دانشگاه‌ها در جریان انقلاب ضد سلطنتی تعطیل بودند. با اعتصاب نفت‌گران صدور نفت متوقف شده بود. جریان برق در بیشتر اوقات روز قطع بود و توزیع نفت و بنزین به حداقل رسیده بود. مطبوعات در اعتصاب بودند، پروازهای داخلی و خارجی به علت اعتصاب کارکنان فرودگاه مهر آباد مختل شده بود، سربازان از دستور افسران مافوق خود برای شلیک به مردم سرپیجی کرده و از پادگان‌ها فرار می‌کردند. نخست وزیران شاه در برابر فشار اعتراضات دوام نیاورده و یکی پس از دیگری سقوط می‌کردند.<ref>[http://ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=171 کنفرانس گوادلوپ] ـ مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی</ref> | در جریان [[انقلاب ضد سلطنتی]] و در آستانه برگزاری نشست گوادلوپ اوضاع اجتماعی ایران به شدت به هم ریخته بود. درنیمه دوم سال ۱۳۵۷ مدارس و دانشگاه‌ها در جریان انقلاب ضد سلطنتی تعطیل بودند. با اعتصاب نفت‌گران صدور نفت متوقف شده بود. جریان برق در بیشتر اوقات روز قطع بود و توزیع نفت و بنزین به حداقل رسیده بود. مطبوعات در اعتصاب بودند، پروازهای داخلی و خارجی به علت اعتصاب کارکنان فرودگاه مهر آباد مختل شده بود، سربازان از دستور افسران مافوق خود برای شلیک به مردم سرپیجی کرده و از پادگان‌ها فرار می‌کردند. نخست وزیران شاه در برابر فشار اعتراضات دوام نیاورده و یکی پس از دیگری سقوط می‌کردند.<ref>[http://ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=171 کنفرانس گوادلوپ] ـ مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی</ref> | ||
ژیسکاردستن در کتاب خاطرات خود نقل می‌کند که کالاهان نگاه واقع بینانه‌ای نسبت به اوضاع ایران داشت و عقیده داشت شاه از دست رفته و قادر به کنترل اوضاع نیست و | ژیسکاردستن در کتاب خاطرات خود نقل می‌کند که کالاهان نگاه واقع بینانه‌ای نسبت به اوضاع ایران داشت و عقیده داشت شاه از دست رفته و قادر به کنترل اوضاع نیست و جایگزینی هم برای او وجود ندارد. ارتش نیز گزینه مناسبی نیست زیرا افسران ارشد ارتش به شاه وفادارند. ژیسکاردستن خود نیز با توجه به گزارشات سفیر فرانسه در ایران و فرستاه ویژه خود برای ملاقات با شاه بر این عقیده بود که دو خطر عمده وجود دارد؛ یکی جنگ داخلی و تجزیه ایران و دیگری مداخله شوروی و در نهایت علیرغم اینکه شاه بسیار تضعیف شده اما باید از او حمایت و پشتیبانی کرد، زیرا که شاه هنوز ارتش را در اختیار دارد. ژیسکاردستن نظر کارتر را این‌گونه بیان می‌کند که کارتر معتقد بود، شاه دیگر نمی‌تواند بماند. مردم ایران دیگر شاه را نمی‌خواهند. و دولت‌مردی باقی نمانده که مایل به همکاری با او باشد. اما جای نگرانی نیست و نظامی‌ها هستند.<ref>قدرت و زندگی ـ کتاب خاطرات والری ژیسکاردستن ـ صفحه ۱۰۰ ـ ۱۰۱</ref> | ||
در چنین شرایطی بود که رهبران چهار قدرت | در چنین شرایطی بود که رهبران چهار قدرت غربی، برای بررسی اوضاع ایران در کنفرانس گوادلوپ به چاره اندیشی پرداختند و در مورد رفتن شاه از ایران به توافق رسیدند.<ref>[https://www.bbc.com/persian/blogs/2014/02/140202_l44_nazeran_guadalupe_iran_monarchy.shtml گوادلوپ؛ تیر خلاص نظام پادشاهی] ـ سایت بی‌بی‌سی فارسی</ref> | ||
== جرقه [[انقلاب ضد سلطنتی]] در ایران == | == جرقه [[انقلاب ضد سلطنتی]] در ایران == | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
== تحولات ایران تا قبل از کنفرانس گوادلوپ == | == تحولات ایران تا قبل از کنفرانس گوادلوپ == | ||
اولین تظاهرات بزرگی که به شکل خونینی سرکوب | اولین تظاهرات بزرگی که به شکل خونینی سرکوب شد، در شهر قم بود و بعد از آن سلسله تظاهراتی که به چهلم‌ها شهرت یافت ادامه یافت. در اواخر بهار ۱۳۵۷ اوضاع کمی آرام شد و تصور بر این بود که حکومت بر اوضاع مسلط شده است. در پایان ماه رمضان، در ۱۳ شهریور ۵۷، تظاهرات بزرگی در عید فطر برگزار شد و بعد در ۱۶ شهریور تظاهرات میلیونی دیگری برگزار شد. مردم به طور خود جوش قرار نظاهرات دیگری را در [[تظاهرات ۱۷ شهریور|۱۷ شهریور]] در میدان ژاله تهران گذاشتند که این تظاهرات در اولین ساعات صبح روز جمعه ۱۷شهریور ۱۳۵۷ شروع شد. این تظاهرات با شلیک مستقیم و با کشته و مجروح شدن تعداد زیادی از مردم سرکوب شد. ۱۷ شهریور نقطه عطفی در روند [[انقلاب ضد سلطنتی]] بود که آشتی ناپذیری مردم و رژیم پهلوی را به اوج خود رساند. بعد از آن اعتصابات و اعتراضات گسترده افزایش یافت. از جمله می‌توان به اعتصاب کارکنان رادیو و تلویزیون ملی و همجنین اصحاب مطبوعات در اعتراض به سانسور و همجنین اعتراض نفت‌گران که شاهرگ حیاتی رژیم را قطع کرد، اشاره کرد. در ماه‌های بعد، مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شد. در ۱۳ آبان ۵۷ نیروهای گارد به دانش‌آموزان و دانشجویان در دانشگاه تهران شلیک کردند که برای اولین بار تصاویر تظاهرات و شلیک به مردم از تلویزیون پخش شد و انعکاسات گسترده‌ای داشت.<ref>ایران بین دو انقلاب ـ یرواند آبراهامیان</ref> | ||
شاه در این | شاه در این مدت، چندین نخست وزیر منصوب کرد. در ۵ شهریور۵۷ شریف امامی به جای جمشید آموزگار نخست وزیر شد. در ۱۴آبان شریف امامی جای خود را به دولت نظامی ازهاری داد. دولت ازهاری نیز در ۱۶دی۱۳۵۷ هم‌زمان با اجلاس گوادلوپ سقوط کرد. شاه برای آرام کردن اوضاع به عناصر جبهه ملی متوسل شد. غلامحسین صدیقی دستور شاه برای تشکیل دولت را نپذیرفت و بختیار در واپسین روزهای حکومت پهلوی مسئولیت تشکیل دولت را به عهده گرفت.<ref>[http://ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=171 کنفرانس گوادلوپ] ـ سایت مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی</ref> | ||
== کنفرانس گوادلوپ == | == کنفرانس گوادلوپ == | ||
[[پرونده:سران جهار کشور همراه با همسرانشان در گوادلوپ.JPG|جایگزین=سران آمریکا، فرانسه، بریتانیا، آلمان غربی، همراه همسرانشان در کنفرانس گوادلوپ|بندانگشتی|سران آمریکا، فرانسه، بریتانیا، آلمان غربی، همراه همسرانشان در کنفرانس گوادلوپ]] | [[پرونده:سران جهار کشور همراه با همسرانشان در گوادلوپ.JPG|جایگزین=سران آمریکا، فرانسه، بریتانیا، آلمان غربی، همراه همسرانشان در کنفرانس گوادلوپ|بندانگشتی|سران آمریکا، فرانسه، بریتانیا، آلمان غربی، همراه همسرانشان در کنفرانس گوادلوپ]] | ||
گوادلوپ جزیره‌ای است در شرق دریای کارائیپ و غرب اقیانوس اطلس که دراواخر قرن پانزدهم میلادی توسط کریستف کلمپ کشف شد. این جزیره از اوایل قرن نوزدهم میلادی مستعمره فرانسه شد. بعد از پایان جنگ جهانی دوم فرانسه به شهروندان آن حقوقی مساوی با فرانسویان داد و به همین علت یکی از ایالات ماوراء | گوادلوپ جزیره‌ای است در شرق دریای کارائیپ و غرب اقیانوس اطلس که دراواخر قرن پانزدهم میلادی توسط کریستف کلمپ کشف شد. این جزیره از اوایل قرن نوزدهم میلادی مستعمره فرانسه شد. بعد از پایان جنگ جهانی دوم فرانسه به شهروندان آن حقوقی مساوی با فرانسویان داد و به همین علت یکی از ایالات ماوراء بحار فرانسه شد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/673626/%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3-%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%84%D9%88%D9%BE-%DA%86%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA درکنفرانس گوادلوپ چه گذشت؟] ـ سایت مشرق</ref> | ||
درنیمه دی ماه ۱۳۵۷ سران چهار کشور قدرتمند غربی (آمریکا، انگلستان، فرانسه، آلمان غربی) به دعوت رئیس جمهور فرانسه، والری ژیسکاردستن برای بررسی مسائل مهم جهان در جزیره گوادلوپ گردهم آمدند. از مهمترین مسائل مورد بحث تحولات ایران بود. | درنیمه دی ماه ۱۳۵۷ سران چهار کشور قدرتمند غربی (آمریکا، انگلستان، فرانسه، آلمان غربی) به دعوت رئیس جمهور فرانسه، والری ژیسکاردستن برای بررسی مسائل مهم جهان در جزیره گوادلوپ گردهم آمدند. از مهمترین مسائل مورد بحث تحولات ایران بود. | ||
=== روایتهای مختلف درمورد مذاکرات کنفرانس گوادلوپ === | === روایتهای مختلف درمورد مذاکرات کنفرانس گوادلوپ === | ||
در مورد کنفرانس گوادلوپ و موضوعات مورد بحث در آن و نظرات سران چهار کشور درمورد مسائل ایران روایتهای مختلفی وجود دارد. جیمی کارتر در خاطرات خود می‌گوید:<blockquote>«متوجه شدم سه رهبر دیگر، پشتیبانی چندانی از شاه نمی‌کنند. آنها در فکر تشکیل دولتی غیرنظامی بودند و همگی می‌گفتند، شاه هر چه زودتر باید برود. همچنین درمورد انسجام و قدرتمند ماندن نیروهای | در مورد کنفرانس گوادلوپ و موضوعات مورد بحث در آن و نظرات سران چهار کشور درمورد مسائل ایران روایتهای مختلفی وجود دارد. جیمی کارتر در خاطرات خود می‌گوید:<blockquote>«متوجه شدم سه رهبر دیگر، پشتیبانی چندانی از شاه نمی‌کنند. آنها در فکر تشکیل دولتی غیرنظامی بودند و همگی می‌گفتند، شاه هر چه زودتر باید برود. همچنین درمورد انسجام و قدرتمند ماندن نیروهای مسلح، با من هم‌عقیده بودند.»<ref name=":0">[https://www.bbc.com/persian/blogs/2014/02/140202_l44_nazeran_guadalupe_iran_monarchy.shtml گوادلوپ؛ تیر خلاص نظام پادشاهی] ـ سایت بی‌بی‌سی فارسی</ref></blockquote>[[پرونده:کارتر و ژیسکاردستن ورزش در گوادلوپ.JPG|جایگزین=جیمی کارتر و والری ژیسکاردستن درحال ورزش در گوادلوپ|بندانگشتی|جیمی کارتر و والری ژیسکاردستن درحال ورزش در خلال کنفرانس گوادلوپ]] | ||
والری ژیسکاردستن در کتاب خاطرات خود به نام «قدرت و زندگی» در مورد کنفرانس گوادلوپ می‌گوید که جمیز کالاهان اوضاع ایران را با استناد به گزارشات دقیق دیپلمات‌های انگلیسی در | والری ژیسکاردستن در کتاب خاطرات خود به نام «قدرت و زندگی» در مورد کنفرانس گوادلوپ می‌گوید که جمیز کالاهان اوضاع ایران را با استناد به گزارشات دقیق دیپلمات‌های انگلیسی در تهران، به طرز واقع بینانه‌ای تجزیه و تحلیل کرد و معتقد بود که شاه از دست رفته و دیگر قادر به کنترل اوضاع نیست. راه‌حل واقعی برای جانشینی او وجود ندارد. مردان سیاسی که درمیدان مانده‌اند توانایی محدودی دارند و بیشتر آنها با رژیم ارتباطاتی داشته‌اند و آلوده به مسائل و مشکلات این رژیم هستند. ارتش نیز فاقد تجربه سیاسی است و فرماندهان آن به شاه وفادارند. خود ژیسکاردستن نیز اوضاع را با استناد به گزارشات سفیر فرانسه در تهران و فرستاده ویژه خود برای ملاقات با شاه، میشل پونیاتووسکی اینطور تجزیه و تحلیل می‌کند که دو خطر عمده که به هم ارتباط دارند در ایران وجود دارد. یکی فروپاشی و تجزیه ایران و دیگری مداخله شوروی و اضافه می‌کند که شاه درخواست کرده که دولتهای غربی به اقدام مشترکی برای کاهش فشار شوروی دست بزنند و توصیه می‌کند که هشداری از طرف آنها به شوروی مفید خواهد بود. نظر ژیسکاردستن این است که در حال حاضر از شاه حمایت کنند، زیرا با وجودی که او ضعیف شده اما دید واقع‌بینانه‌ای دارد و تنها نیروی موجود برای مقابله با بحران یعنی ارتش را در اختیار دارد. او همچنین معتقد است، این امکان وجود دارد که مشکلات اقتصادی در موضع ظبقه متوسط که تعداد آنها در تهران زیاد است و از نفوذ قابل توجهی هم برخوردارند، تغییراتی را بوجود آورد و یک ابتکار سیاسی را در آینده ممکن سازد. | ||
ژیسکاردستن در ادامه خاطرات خود به سخنان کارتر اشاره می‌کند . کارترمی‌گوید:<blockquote>«اوضاع ایران به کلی تغییر کرده است. شاه دیگر نمی‌تواند بماند. مردم ایران دیگر او را نمی‌خواهند. دولت یا دولت‌مردی در ایران باقی نمانده است که حاضر به همکاری با او باشد. اما جای نگرانی نیست؛ نظامی‌ها هستند. آنها قدرت را بدست خواهند گرفت. بیشتر فرماندهان نظامی ایران در مدارس ما تحصیل کرده‌اند و فرماندهان و رؤسای ارتش ما را خیلی خوب می‌شناسند. آنها یکدیگر را به اسم کوچک صدا می‌کنند.»<ref>قدرت و زندگی ـ کتاب خاطرات والری ژیسکاردستن ـ صفحه ۱۰۰ تا ۱۰۲</ref></blockquote>[[پرونده:کارتر در حال ترک گوادلوپ پس از پایان نشست.JPG|جایگزین=جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا در حال ترک گوادلوپ پس از پایان نشست|بندانگشتی|جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا در حال ترک گوادلوپ پس از پایان نشست]] | ژیسکاردستن در ادامه خاطرات خود به سخنان کارتر اشاره می‌کند . کارترمی‌گوید:<blockquote>«اوضاع ایران به کلی تغییر کرده است. شاه دیگر نمی‌تواند بماند. مردم ایران دیگر او را نمی‌خواهند. دولت یا دولت‌مردی در ایران باقی نمانده است که حاضر به همکاری با او باشد. اما جای نگرانی نیست؛ نظامی‌ها هستند. آنها قدرت را بدست خواهند گرفت. بیشتر فرماندهان نظامی ایران در مدارس ما تحصیل کرده‌اند و فرماندهان و رؤسای ارتش ما را خیلی خوب می‌شناسند. آنها یکدیگر را به اسم کوچک صدا می‌کنند.»<ref>قدرت و زندگی ـ کتاب خاطرات والری ژیسکاردستن ـ صفحه ۱۰۰ تا ۱۰۲</ref></blockquote>[[پرونده:کارتر در حال ترک گوادلوپ پس از پایان نشست.JPG|جایگزین=جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا در حال ترک گوادلوپ پس از پایان نشست|بندانگشتی|جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا در حال ترک گوادلوپ پس از پایان نشست]] | ||
ویلیام سولیوان سفیر وقت آمریکا در ایران معتقد است در کنفرانس گوادلوپ، رهبران سه کشور غربی، رئیس جمهور آمریکا را قانع کردند که راهی برای نجات شاه باقی نمانده و غرب برای نجات منافع حیاتی خود در این منطقه باید چاره‌ای بیاندیشد.<ref name=":0" /> | |||
زبگنیو برژینسکی مشاور امنیت ملی کارتر که همراه او بود در خاطرات خود می‌گوید که در کنفرانس سران غرب وقتی مسئله ایران مطرح | زبگنیو برژینسکی مشاور امنیت ملی کارتر که همراه او بود در خاطرات خود می‌گوید که در کنفرانس سران غرب وقتی مسئله ایران مطرح شد، آنها نه تنها بر سر خروج شاه از ایران توافق کردند، بلکه بر سر محل اقامت شاه بعد از ترک ایران نیز گفتگو کردند.<ref name=":1" /> | ||
بنا به روایت دیگری ژیسکاردستن به کارتر توصیه کرده که با مخالفان ([[روح‌الله خمینی|خمینی]] و اطرافیانش) تماس بگیرد زیرا فرانسه بنا به اطلاعات خصوصی تصمیم گرفته دور شاه را قلم بگیرد. این اطلاعات خصوصی اشاره به ملاقات خصوصی فرستاده ویژه رئیس جمهور فرانسه، میشل پونیاتووسکی با شاه و همچنین تحلیلی که صادق قطب زاده با اطلاع [[روح‌الله خمینی|خمینی]] به الیزه فرستاده بود دارد. | بنا به روایت دیگری ژیسکاردستن به کارتر توصیه کرده که با مخالفان ([[روح‌الله خمینی|خمینی]] و اطرافیانش) تماس بگیرد زیرا فرانسه بنا به اطلاعات خصوصی تصمیم گرفته دور شاه را قلم بگیرد. این اطلاعات خصوصی اشاره به ملاقات خصوصی فرستاده ویژه رئیس جمهور فرانسه، میشل پونیاتووسکی با شاه و همچنین تحلیلی که صادق قطب زاده با اطلاع [[روح‌الله خمینی|خمینی]] به الیزه فرستاده بود دارد. | ||