۱٬۰۴۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دکترسیدعلی شایگان''' فرزند سید هاشم مولی رهی شیرازی (زاده۱۲۸۰- درگذشته ۲۳اردیبهشت ۱۳۶۰ )در شیراز بدنیا آمد.پس از پایان تحصیلات به فرانسه رفت و در سال ۱۳۱۳با اخذدکترای حقوق به ایران بازگشت. وی در دولت های قوام السلطنه و دکترمصدق از وزرا بود.در کودتای ۲۸ مرداد به همراه دکتر مصدق دستگیر شد. تا ۱۳۳۴درزندان بود و بعد به امریکا مهاجرت کردپس از | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام =دکتر سیدعلی شایگان | |||
| تصویر =دکتر سیدعلی شایگان.jpg | |||
| توضیح تصویر = | |||
| نام اصلی =سیدعلی شایگان | |||
| زمینه فعالیت =نویسندگی-وزیر در کابینهی دکتر مصدق وقوام السلطنه | |||
| ملیت =ایرانی | |||
| تاریخ تولد =۱۲۸۰ | |||
| محل تولد =شیراز | |||
| والدین =سید هاشم مولی رهی شیرازی | |||
| تاریخ مرگ =۱۳۶۰ | |||
| محل مرگ =آمریکا | |||
| علت مرگ = | |||
| محل زندگی = | |||
| مختصات محل زندگی = | |||
| مدفن = | |||
|مذهب = | |||
|در زمان حکومت =دکتر مصدق-قوامالسلطنه | |||
|اتفاقات مهم = | |||
| نام دیگر = | |||
|لقب = | |||
|بنیانگذار = | |||
| پیشه =وزیرو معاون وزیر فرهنگ-نویسنده-مترجم | |||
| سالهای نویسندگی = | |||
|سبک نوشتاری = | |||
|کتابها = | |||
|مقالهها = | |||
|نمایشنامهها = | |||
|فیلمنامهها = | |||
|دیوان اشعار = | |||
|تخلص = | |||
|فیلم ساخته بر اساس اثر= | |||
| همسر = | |||
| شریک زندگی = | |||
| فرزندان = | |||
|تحصیلات = فارغ التحصیل مدرسه عالی علوم سیاسی | |||
|دانشگاه = | |||
|حوزه = | |||
|شاگرد = | |||
|استاد = | |||
|علت شهرت = | |||
| تأثیرگذاشته بر = | |||
| تأثیرپذیرفته از = | |||
| وبگاه = | |||
|گفتاورد = | |||
|امضا = | |||
}} | |||
'''دکترسیدعلی شایگان''' فرزند سید هاشم مولی رهی شیرازی (زاده۱۲۸۰- درگذشته ۲۳اردیبهشت ۱۳۶۰ )در شیراز بدنیا آمد.پس از پایان تحصیلات به فرانسه رفت و در سال ۱۳۱۳با اخذدکترای حقوق به ایران بازگشت. وی در دولت های قوام السلطنه و دکترمصدق از وزرا بود.در کودتای ۲۸ مرداد به همراه دکتر مصدق دستگیر شد. تا ۱۳۳۴درزندان بود و بعد به امریکا مهاجرت کردپس از انقلاب ۵۷ به به ایران برگشت آخرین حضور دکتر شایگان درایران در میتنگ ۹ خرداد ۵۸ بود. بعداز آن به امریکا رفت و تا پایان عمر در آنجا بود. عاقبت در تاریخ ۲۳اردیبهشت ۱۳۶۰در امریکا چشم ازجهان فرو بست. | |||
== زنگینامه دکتر سید علی شایگان == | == زنگینامه دکتر سید علی شایگان == | ||
=== کودکی و نو جوانی === | === کودکی و نو جوانی === | ||
سید علی شایگان فرزند سید هاشم مولی رهی شیرازی در سال ۱۲۸۰ در شیراز به دنیا آمد.او دوره ابتدایی را در مدرسه شریعت و سپس شعاعیه شهر شیراز گذراند او با ذکر خاطراتی از این دوران | سید علی شایگان فرزند سید هاشم مولی رهی شیرازی در سال ۱۲۸۰ در شیراز به دنیا آمد.او دوره ابتدایی را در مدرسه شریعت و سپس شعاعیه شهر شیراز گذراند. او با ذکر خاطراتی از این دوران در کتابش در فصل اول چنین مینویسد«اگر منظم و به وقت به مدرسه میآمدیم و تکالیف شب را که عبارت از نوشتن چند صفحه مشق خط بود انجام میدادیم و ناخنهای خود را روز جمعه میگرفتیم که صبح شنبه مورد ایراد نباشیم دیگر غمی نداشتیم زیرا نه معلم و نه مدیر و نه کربلایی علی درصدد آزار و و اذیت ما نبودند. روزهای عید و حتی روزهای عزا برای ما روز تفریح و خوشی بود. عید که جای خود داشت زیرا مدرسه تعطیل میشود وگاه گاه مدیر یا یکی از معلمین ما را به گردش میبرد و تمام روز را در یکی از باغات خارج شهر به سر می بردیم. ولی روزهای عزا هم برای ما بیکیفییت نبود چون غالبا تمام روز تعطیل میشد.<ref>مرکز دائره معارف بزرگ اسلام کتاب محمود فاضلی [https://www.cgie.org.ir/fa/news/71487]</ref> | ||
==== دوران جوانی وتحصیلات متوسطه و دانشگاهی ==== | ==== دوران جوانی وتحصیلات متوسطه و دانشگاهی ==== | ||
شایگان برای ادامه تحصیل راهی تهران میشود. پدر شایگان که با دکتر مصدق آشنا بود، سفارش پسرش را به او میکند. خانواده شایگان راضی به سفر فرزند خود به تهران نبودند ولی پس از اصرار بی حد فرزند به خاطر ادامه تحصیل، تسلیم شده و اجازه سفر به تهران داده شد. پس از پایان تحصیلات متوسطه مدتی به آموزگاری پرداخت و در ضمن یک دوره کامل فقه و اصول و حکمت را نزد اساتید روز آموخت. او در کنکور سال 1300 مدرسه عالی علوم سیاسی شرکت کرد و مقالهای تحت عنوان «چرا به مدرسه عالی علوم سیاسی آمدهام؟» نوشت که مورد توجه علی اکبر دهخدا رئیس مدرسه عالی علوم سیاسی قرار گرفت. شایگان طی پنج سال دوره این مدرسه را طی کرد. از جمله استادان مدرسه میتوان از فاضل تونی، ابوالحسن فروغی، میرزا عبدالعظیم خان قریب، نجم الملک و شخص دهخدا نام برد. در این مدرسه احمد و غلامحسین مصدق (فرزندان دکتر محمد مصدق) کریم سنجابی، محمد باقر حجازی، عبدالحمید زنگنه و بسیاری از دوستان آینده شایگان هم دورهای او بودند.شایگان در سال 1305 از مدرسه عالی علوم سیاسی فارغ التحصیل شد و به عنوان مترجم در | شایگان برای ادامه تحصیل راهی تهران میشود. پدر شایگان که با دکتر مصدق آشنا بود، سفارش پسرش را به او میکند. خانواده شایگان راضی به سفر فرزند خود به تهران نبودند ولی پس از اصرار بی حد فرزند به خاطر ادامه تحصیل، تسلیم شده و اجازه سفر به تهران داده شد. پس از پایان تحصیلات متوسطه مدتی به آموزگاری پرداخت و در ضمن یک دوره کامل فقه و اصول و حکمت را نزد اساتید روز آموخت. او در کنکور سال 1300 مدرسه عالی علوم سیاسی شرکت کرد و مقالهای تحت عنوان «چرا به مدرسه عالی علوم سیاسی آمدهام؟» نوشت که مورد توجه علی اکبر دهخدا رئیس مدرسه عالی علوم سیاسی قرار گرفت. شایگان طی پنج سال دوره این مدرسه را طی کرد. از جمله استادان مدرسه میتوان از فاضل تونی، ابوالحسن فروغی، میرزا عبدالعظیم خان قریب، نجم الملک و شخص دهخدا نام برد. در این مدرسه احمد و غلامحسین مصدق (فرزندان دکتر محمد مصدق) کریم سنجابی، محمد باقر حجازی، عبدالحمید زنگنه و بسیاری از دوستان آینده شایگان هم دورهای او بودند.شایگان در سال 1305 از مدرسه عالی علوم سیاسی فارغ التحصیل شد و به عنوان مترجم در وزارت دارایی استخدام گردید. وی در همان سال با یازده نفر از دوستان که عمدتا هم کلاسیهای او بودند پیمانی منعقد کردند که از چگونگی و ماهیت آن اطلاعی نیست. آیا یک هسته فعالیت سیاسی بوده است؟ چرا مکتوب شده است؟<ref>کتاب محمود فاضلی صفحه ۴۴ ( سید علی شایگان)</ref> | ||
دکتر سید علی شایگان در این دوره مشاغلی همچون«مترجمی وزارت دارایی، مدیریت مجله تعلیم و تربیت و شرکت در تحریر کتاب ابتدایی که از طرف معارف منتشر میشد» را برعهده داشت.<ref>کتاب محمود فاضلی: سيد علی شايگان (زندگینامه سياسی نوشتهها و سخنرانیها)</ref> | دکتر سید علی شایگان در این دوره مشاغلی همچون«مترجمی وزارت دارایی، مدیریت مجله تعلیم و تربیت و شرکت در تحریر کتاب ابتدایی که از طرف وزارت معارف منتشر میشد» را برعهده داشت.<ref>کتاب محمود فاضلی: سيد علی شايگان (زندگینامه سياسی نوشتهها و سخنرانیها)</ref> | ||
===== ادامه تحصیلات حرفه ای در خارج ===== | ===== ادامه تحصیلات حرفه ای در خارج ===== | ||
شایگان چون قصد ادامه تحصیل داشت به همراه 120 نفر دیگر که بسیاری از آنها رجال آینده ایران شدند عازم خارج از کشور میشود. وی در 1307 برای ادمه تحصیل عازم شهر لیون فرانسه میشود. علی رغم اینکه این دانشگاه مدرک لیسانس مدرسه علوم سیاسی را قبول داشت وی ترجیح داد دوره لیسانس حقوق را در فرانسه مجددا طی کند. فوق لیسانس خود را از دانشکده حقوق دانشگاه پاریس گرفت و در پنجمین سال اقامت در پاریس دکترای خود را با عنوان «بحث در باب تاریخ حقوق عمومی اسلام» تدوین کرد. در مدت حضور در پاریس به منزل علامه محمد قزوینی رفت و آمد داشت و این ملاقاتها به دوستی آنها منجر شد. پس از بازگشت به کشور | دکتر سید علی شایگان چون قصد ادامه تحصیل داشت به همراه 120 نفر دیگر که بسیاری از آنها بعدا رجال آینده ایران شدند عازم خارج از کشور میشود. وی در 1307 برای ادمه تحصیل عازم شهر لیون فرانسه میشود. علی رغم اینکه این دانشگاه مدرک لیسانس مدرسه علوم سیاسی را قبول داشت وی ترجیح داد دوره لیسانس حقوق را در فرانسه مجددا طی کند. فوق لیسانس خود را از دانشکده حقوق دانشگاه پاریس گرفت و در پنجمین سال اقامت در پاریس دکترای خود را با عنوان «بحث در باب تاریخ حقوق عمومی اسلام» تدوین کرد. در مدت حضور در پاریس به منزل علامه محمد قزوینی رفت و آمد داشت و این ملاقاتها به دوستی آنها منجر شد. پس از بازگشت به کشور بعنوان دانشیار وارد خدمت دانشگاه تهران شد. دهخدا به عنوان رئیس دانشگاه او را به معاونت دانشگاه حقوق برگزید. | ||
== فعالیتهای حرفهای دکتر سید علی شایگان == | == فعالیتهای حرفهای دکتر سید علی شایگان == | ||
پس از شهریور 1320 شایگاه به همراه اساتید مهم و تاثیرگذار آن دوره از جمله دهخدا، سنجابی، بهار، قزوینی، صدیقی، سحابی، مهدی آذر، رادمنش و دیگران فعالیت فرهنگی و اجتماعی چشمگیری را آغاز کردند تا در به دست آوردن حقوق صنفی، اجتماعی و سیاسی خود ترغیب کنند. قبول مسئولیت در وزارت فرهنگ توسط دکتر شایگان نیز در همین زمینه بود. شایگان رسالت فعالیتهای خود را در ارتقاء فرهنگ مملکت میدید ولی هنگام ورود به وزارت | پس از شهریور 1320 شایگاه به همراه اساتید مهم و تاثیرگذار آن دوره از جمله دهخدا، سنجابی، بهار، قزوینی، صدیقی، سحابی، مهدی آذر، رادمنش و دیگران فعالیت فرهنگی و اجتماعی چشمگیری را آغاز کردند تا مردم را در به دست آوردن حقوق صنفی، اجتماعی و سیاسی خود ترغیب کنند. قبول مسئولیت در وزارت فرهنگ توسط دکتر شایگان نیز در همین زمینه بود. شایگان رسالت فعالیتهای خود را در ارتقاء فرهنگ مملکت میدید ولی هنگام ورود به وزارت فرهنگ در سال 1325 ناخودآگاه به فعالیت سیاسی کشیده شد. در دوران وزارت فرهنگ محمد تقی بهار در کابینه قوام، شایگان به عنوان معاون وزیر فرهنگ انتخاب شد. هسمر دکتر شایگان روایت میکند که ملک الشعرا گفته بود که او به شرط معاونت شایگان، وزارت را قبول میکند. در کابینه بعدی و در 10 مرداد 1325 قوام، فریدون کشاورز وزیر فرهنگ شد و شایگان بار دیگر در پست معاونت ابقا شد. اما در 27 مهر ماه بالاخره شایگان خود وزیر فرهنگ شد. شایگان به خاطر قبول معاونت وزارت فرهنگ در دوره وزارت کشاورز متهم به همکاری با حزب توده شد. وی البته در سال 1330 وکیل مدافع سران حزب توده شده بود. شایگان اگرچه به اتفاق آراء به ریاست دانشکده حقوق برگزیده شد اما به دلیل مشغله فراوان در پست معاونت وزارت فرهنگ ریاست را نپذیرفت.<ref>مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایدارکتاب محمود فاضلی(نوشته های علی شایگان)[http://www.oral-history.ir/?page=post&id=5574]</ref> | ||
دکتر سید علی شایگاه در تحصن تعدادی از نزدیکان دکتر مصدق | دکتر سید علی شایگاه در تحصن تعدادی از نزدیکان دکتر مصدق که در اعتراض به وضعیت انتخابات در اطراف کاخ در مورخ 22 مهر 1328 آغاز شد، شرکت داشت . تعداد متحصنین دهها هزار نفر است اما رادیو دولتی تعداد آنها را 180 نفر ذکر میکند. شایگان و تعدادی از دوستانش ادامه تحصن را بیمعنی میدانستند و شروع انتخابات را جواب کافی تلقی میکردند. علیرغم دریافت پاسخ شاه، گروهی بر ادامه تحصن تاکید دارند اما شایگان و تعداد دیگر مخالف ادامه آن هستند. سرانجام تحصن با صدور بیانیهای پایان مییابد. شایگان در این بخش نقش تک تک نمایندگان در تحصن را بخوبی بیاد میآورد. | ||
او در دولت قوام معاون وزیر فرهنگ شد و بعدها هم در دولت ائتلافی قوام با توده ای هاکه دکتر کشاورز عضو حزب توده ، وزیر شد تا تیرماه ۱۳۲۶ باز هم در این سمت باقی ماند و حتی هنگام برخورد با حزب توده هم وکیل آنها شده بود. او پس از مدتی روابط نزدیکی با مصدق پیدا کرده و از جمله یاران وفادار و نزدیک مصدق شده بود. در مهر ۱۳۲۸ همراه با مصدق در تحصن دربار شرکت کرد و بعد از تشکیل جبهه ملی دبیر جبهه ملی شد . | او در دولت قوام معاون وزیر فرهنگ شد و بعدها هم در دولت ائتلافی قوام با توده ای هاکه دکتر کشاورز عضو حزب توده ، وزیر شد تا تیرماه ۱۳۲۶ باز هم در این سمت باقی ماند و حتی هنگام برخورد با حزب توده هم وکیل آنها شده بود. او پس از مدتی روابط نزدیکی با مصدق پیدا کرده و از جمله یاران وفادار و نزدیک مصدق شده بود. در مهر ۱۳۲۸ همراه با مصدق در تحصن دربار شرکت کرد و بعد از تشکیل جبهه ملی دبیر جبهه ملی شد . | ||
خط ۶۰: | خط ۱۰۵: | ||
== درگذشت دکتر سید علی شایگان == | == درگذشت دکتر سید علی شایگان == | ||
دکتر شایگان در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۶۰ ساعت یک بامداد به وقت ایران و در حالی که شش روز از بیهوشی کامل او به علت سکته مغزی می گذشت، در بیمارستان نیوجرسی آمریکا درگذشت. (بخشی از روزنامه شرق ،۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۴) | |||
دکتر شایگان تا آخرین لحظه زندگی قلبش به عشق ایران می تپید و از همین رو بعد از مرگ، جنازه او را به ایران منتقل کردند تا در بهشت زهرا آرامش ابدی را جست وجو کند.<ref>سرنوشت یاران دکتر مصدق / تالیف عبدالرضا هوشنگ مهدوی</ref> | دکتر شایگان تا آخرین لحظه زندگی قلبش به عشق ایران می تپید و از همین رو بعد از مرگ، جنازه او را به ایران منتقل کردند تا در بهشت زهرا آرامش ابدی را جست وجو کند.<ref>سرنوشت یاران دکتر مصدق / تالیف عبدالرضا هوشنگ مهدوی</ref> |