کاربر:Ehsan/صفحه تمرین
شهلا صافی ضمیر(مرجان) | |
---|---|
اطلاعات | |
نام اصلی | شهلا صافی ضمیر |
نام مستعار | مرجان |
تولد | ۲۳ تیر ۱۳۲۷ |
ملیت | ایرانی |
سبک(ها) | پاپ |
استاد(ها) | بابک بیات |
حرفه(ها) | بازیگر-خواننده |
زمینهٔ فعالیت | سینما-تلویزیون- خواننده پاپ-خبرنگار |
سالهای فعالیت | ۴۹ سال |
هنرمندان همکار | پرویز مقصدی-فریبرز لاچینی -منوچهر چشم آذر-محمدعلی فردین-فریدون ژورک-نعمت الله گرجی-محمد شمس-آندرانیک آساطوریان |
تحصیلات | دیپلم |
علت معروفشدن | بازیگری-خوانندگی در ترانه کویر دل |
آلبوم معروف | کویر دل-سکه ماه |
مرجان با نام اصلی شهلا صافی ضمیر در سال ۱۳۲۷ در تهران در خانوادهای فرهنگی به دنیا آمد. پدرش یک مدیر در وزارت راه و مادرش معلم بود. او پس از تحصیلات ابتدایی و در حالی که نوجوانی بیش نبود، پس از نامنویسی برای مجریگری برنامه کودکان از میان انبوهی از داوطلبان برای اینکار انتخاب شد و به عنوان یکی از گویندگان برنامه کودک تلویزیون ملی ایران «ثابت پاسال» آغاز به کار کرد. مرجان در همان زمان به تحصیل در زمینهی خبرنگاری و کار برای مجلهی اطلاعات کودکان روی آورد.
مرجان در سن ۲۱ سالگی با مهدی علی محمدی گوینده و دوبلور رادیو ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دختری به نام پوپک بود. [۱] مرجان در جوانی وارد دنیای سینما شد. اولین فیلمی که مرجان در آن بازی کرد دنیای پرامید بود. نام مرجان درهمین فیلم برایش انتخاب شد زیرا در آن زمان خانم شهلا ریاحی بازیگر سینما و تئاتر ایران بسیار مشهور بود.[۲] مرجان پس از مدتی به دلیل محدودیتهایی که همسرش برای او در کار هنری ایجاد میکرد از وی جدا شد و با فریدون ژورک، کارگردان و تهیهکنندهی سینما ازدواج کرد.
مرجان پس از مدتی از کار بازیگری دلزده شد. او خود میگوید از این که باید جای شخصیتهایی بازی میکردم که با ذات و خمیره ی من در تضاد بودند خوشنود نبود. وی در سال ۱۳۵۴ با بابک بیات و پرویز مقصدی آشنا شد و به دلیل صدای زیبایش به خواندن تشویق شد. اولین ترانهی او «دو دونه» ساختهی پرویز مقصدی، با تنظیم استاد واروژان بود.[۳] او پس از آن ترانههای بسیاری اجرا کرد و به سرعت تبدیل به یکی از خوانندگان محبوب ایران شد.
مرجان پس از انقلاب ضدسلطنتی همچون دیگر هنرمندان زن از خواندن محروم شد. او در تیرماه ۱۳۶۱ به دلیل هواداری از سازمان مجاهدین خلق ایران دستگیر شد و اموالش ضبط گردید. مرجان مدتی در زندان به سر برد. همبند شدن او با زنان و دختران مجاهدی که در آن دوران یا پس از آن اعدام شدند، تأثیری عمیق بر او گذاشت. مرجان پس از آزادی از زندان، سرانجام در سال ۱۳۸۰ به همراه همسرش فریدون ژورک، کارگردان و تهیهکننده سینما به آمریکا رفت. او و همسرش در آمریکا از هواداران سازمان مجاهدین خلق ایران هستند و در جلسات شورای ملی مقاومت شرکت میکنند. مرجان در این سالها ترانههای اعتراضی و اجتماعی زیادی اجرا کرده است.
کودکی و نوجوانی مرجان
مرجان (شهلا صافی ضمیر) درسحرگاه بیست و سوم تیرماه 1327، در بیمارستان ورجاوند، واقع در خیابان امیریه تهران، چشم به جهان گشود. پدرش"علی صافی ضمیر" از مدیران وزارت راه و مادرش "کبری بهمنی تبری" از معلمان دبستان های ابتدایی بود. مرجان کودکی را در پناه خانواده و سرپرستی پدر و مادری آگاه سپری کرد.
در مهرماه 1334 وارد دبستان «سرخوش»، واقع در محله امیریه تهران شد. او پس از اتمام دوران ابتدایی و همزمان با حضور در دبیرستان الوند، واقع در خیابان منیریه، با پدیده اعجاب انگیز زمان خود، یعنی تلویزیون آشنا شد که آن روزها عمومیت پیدا نکرده بود. این اتفاق او را به مسیری هدایت کرد که نهایتا، به شکوفایی استعداد های نهفتهاش انجامید. مرجان خود در این باره مینویسد:
« آن روزها، خانهای که ما در آن اقامت داشتیم، تنها خانهای بود که در کوچهی ما تلویزیون داشت و آنتنی روی بامش بود. این موضوع برای من و خواهر کوچکترم، عامل فخر و غروری کودکانه، نسبت به همسالان محله شده بود. از این تلویزیون، که الزاما بایستی بعد از ظهرها پس از انجام تکالیف مدرسه به تماشایش می نشستیم، برنامه ای برای کودکان پخش میشد که مجری آن دختر خانمی بود، به نام "عباسه امیرعلائی"، که من به شوق دیدنش بخشی از تکالیف مدرسه را در زنگهای تفریح کلاس انجام میدادم. سالی گذشت و این مجری محبوب من، به لحاظ سنی ناچار به ترک برنامه شد و من به تشویق مادرم برای گویندگی در این برنامه، که از طریق تلویزیون آگهی می شد، نام نویسی کردم، خوشبختانه بخت یارم بود و از جمع کثیر داوطلبان این جایگزینی، من انتخاب شدم.»[۴]
انتخاب مرجان به عنوان مجری برنامه کودک، و جلوه توانائی و استعدادش در این رشته، راه را برای ورودش به مجله اطلاعات کودکان، در مقام اولین خبرنگار نوجوان هموارکرد، و او را در عالم مطبوعات با بزرگانی هم چون بهرام افرهی، پرویز قاضی سعید، منصور سپهروند و خسرو ذوالفقاری آشنا کرد.
مرجان برای ادامه تحصیل از کلاس نهم به بعد، خود را به دبیرستان همایون، مقابل دانشگاه تهران منتقل کرد. او تا پایان تحصیلات دبیرستانی و اخذ دیپلم، به خاطر فعالیتهایش در تلویزیون و مطبوعات، نه تنها در دبیرستان همایون، بلکه درفضای آموزشی تهران، به موقعیتی ورای سن و سال خود دست یافته بود. این موفقیتها برای او سکویی برای حرکت به جلو شد و او را به دنیای هنرهای نمایشی و سپس موسیقی هدایت کرد.[۵]
مرجان در سینما
مرجان در سال 1348 وارد عرصه سینما شد. او شبی در یک میهمانی خانوادگی، با محمد علی فردین و رضا کریمی، تهیه کننده سینما که از شرکای استودیو مهرگان فیلم بود آشنا می شود. رضا کریمی که قصد داشت فیلمی به نام دنیای پرامید را با کمک فردین بسازد. فردین در گفتگویی ایفای نقش اول زن را به مرجان پیشنهاد میدهد. این فیلم اولین تجربهی بازیگری مرجان بود.
در فیلم دنیای پرامید که بر اساس فیلمنامهای از سعید مطلبی در استودیو مهرگان تولید شد، فردین، تقی ظهوری، هوشنگ بهشتی و احمد قدکچیان نیز ایفای نقش میکردند. با نمایش این فیلم مرجان به جمع ستارگان زن سینمای ایران پیوست. مرجان در این فیلم بازی بسیار خوبی داشت و به همین دلیل پس از نمایش آن با پیشنهادات بسیاری برای بازیگری مواجه شد. مهمترین فلیلمهایی که وی در آن ها بازی کرد فیلم سکهی ماه به همراه ناصر ملک مطیعی و فردین بود. مرجان طی هشت سال در ۳۲ فیلم ایفای نقش کرد. فیلم تکیه بر باد به کارگردانی همسرش فریدون ژورک، آخرین فیلم او بود. این فیلم از معدود فیلمهای تولید شده پیش از انقلاب ضدسلطنتی است که پس از انقلاب نیز مدتی در سینماهای تهران و چند مرکز استان نمایش داده شد. قسمتهایی از این فیلم در شهر آبادان فیلمبرداری شده بود.
خوانندگی
مرجان درمصاحبه ای با مجله جوانان درسال 1354 می گوید:
«تصمیم برای ورود من به عالم موسیقی، شبی در ویلای ما در متل قوی شمال گرفته شد. همکاری بابک بیات با همسرم فریدون ژورک، در زمینه موسیقی متن فیلم، مناسبتی بود، که در یک تعطیلات آخر هفته چند روزی میهماندار بابک بیات، و خانواده ایشان باشیم، شبی دور هم، بابک بیات گفت دریغ است که شنونده صدای بم و گیرای من، تنها اقوام و خانواده باشند، تأیید و تشویق او، تلنگری شد، جهت بازشدن باب گفتگوی بابک بیات با همسرم، برای آموزش و تعلیم من، تا فراگیری راز و رمزخوانندگی.»
حاصل این تصمیم، دریک دوره کوتاه اما فشرده، منجر به تولید ترانه ای میشود، به نام "دودونه"، کاری از"پرویز مقصدی"با تنظیم زیبائی از"واروژان"، که اولین بار در برنامه صبح جمعه از رادیو ایران پخش شد و بسیاری را به خود جذب کرد. مرجان در زمانی کمتر از دوسال، بیش از پانزده ترانه از ساختههای پرویز مقصدی، فریبرز لاچینی، منوچهر چشم آذر، آرش سزاوار، تورج شعبان خانی، محمد شمس و اریک ارکانت (تنظیم کننده و آهنگساز فرانسوی مقیم ایران) را اجرا کرد، که مشهورترین آنها ترانهای به نام «کویر دل» است. این ترانه زیبا برداشتی از یک ترانه فرانسوی، با اجرای بسیار زیبای "دالیدا" بود که مرجان به توصیه اریک و تنظیم او، در تابستان 1356 اجرا کرد.
اریک آرکانت» آهنگساز و تنظیم کنندهٔ فرانسوی بود که در ایران ساکن بود. او یکی از پایهگذاران ارکستراسیون هارمونیک و از بانیان تحول موزیک پاپ ایران در دههٔ پنجاه بود.
پخش ترانهی کویر دل از رادیو ایران، همزمان شد با انتشار آلبومی از ترانه های او، که توسط کمپانی "سی بی اس"، تهیه شده بود. به این ترتیب مرجان که ستاره ای محبوب سینمای ایران بود، به عنوان یک خواننده موسیقی پاپ نیز به اوج محبوبیت و شهرت رسید. مرجان که به گفتهی خود با بازیگری به دلیل روحیاتش دیگر میانهای نداشت، در مورد وردش به عرصهی موسیقی میگفت:
«دودونه» اولین ترانهای بود که اجرا کردم، ساخته پرویز مقصدی با تنظیمی از روان شاد واروژان. کمتر از دوسال، بیش از بیست ترانه خواندم و سرخوش از هنر به عرصه موسیقی ایران قدم نهادم. حال دیگر خودم بودم، من بودم که انتخاب می کردم چه بخوانم، نه اینکه انتخاب شوم چه کسی را بازی کنم. بعد از دو سال صدایم در هیاهوی انقلاب گم شد و با کودتای آخوندی، بیست و سه سال، درسکوتی سنگین به عزلت نشستم، چرا که از وطن خوانده بودم، ترانه ای ازعلیرضا میبدی با آهنگی از شادروان عماد رام.
مرجان پس از انقلاب ضدسلطنتی در سال ۱۳۵۹ به رغم ممنوعیت صدای زنان ترانهای با نام وطن را از علیرضا میبدی با آهنگ بسیار زیبایی از شادروان عماد رام اجرا کرد. این ترانه منجر به دستگیری او برای اولین بار شد، زیرا به طور خاص مضمونی اجتماعی و سیاسی داشت.[۶]
فعالیتهای سیاسی و دستگیری
مرجان اولین بار در سال ۱۳۵۹ به خاطر اجرای ترانهی وطن دستگیر شد. او میگوید پاسداران در حمله به خانهاش ویولن پرویز یاحقی را شکستند و مدت یک ماه به شکنجه و آزار او پرداختند. ترانه وطن با شعری از علیرضا میبدی و ساختهی عماد رام یک ترانه میهنی بود. ویلای او پس از دستگیری ضبط شد و ممنوع الکار گشت. مرجان دو سال پس از آزادی بار دیگر در تیرماه ۱۳۶۱ در خانهاش، واقع درخیابان پاسداران به جرم هواداری از سازمان مجاهدین خلق ایران دستگیر شد و به زندان رفت. مرجان در بند زنان با بسیاری از زندانیان سیاسی، به ویژه دختران و زنان مجاهد همبند و شاهد شکنجه و اعدام بسیاری از آنها بود. امری که تأثیر عمیق بر وی گذاشت. مرجان خاطرات بسیاری از دوران زندان خود و مشاهداتش نقل کرده است.
خروج مرجان از ایران
مرجان در سال 1380، ناچار به خروج از کشور شد و به همراه همسرش فریدون ژورک به آمریکا رفت.
مرجان در آمریکا نیز به فعالیتهای سیاسی ادامه داد و در زمرهی هواداران سازمان مجاهدین خلق به همکاری با آنان پرداخت. اولین کار هنری او در خارج از کشور خواندن ترانه ای بنام «رهایی» به مناسبت اعتراض های مردمی، در ایران بود، ملودی این آهنگ توسط مرجان، بر روی سرودهای از همسرش، فریدون ژورک، با تنظیم پرویز رحمان پناه، ساخته شده بود. او برای اولین بار پس از ۲۶ سال سکوت، در اجتماع بزرگ کنگرهی ایرانیان در واشنگتن دی سی حضور پیدا کرد و ترانهای را با نام رویش ناگزیر بر اساس شعری از شهریار داور با آهنگسازی محمد شمس اجرا کرد .[۷]
مرجان در مصاحبه ای با مجله جوانان که درلس آنجلس منتشر می شود، رسما اعلام کرد که صدای من از این پس تا آزادی هم میهنان دربندم سلاح من است، و ترجیح می دهم، این صدا را نه درکنسرت ها که در کنواسیون های مبارزاتی شورای ملی مقاومت، علیه آخوندهای حاکم برکشورم به کار خواهم گرفت.
مرجان پس از آن دهها ترانه با همکاری هنرمندان مجاهدین خلق اجرا و منتشر کرد. از جملهی آنها میتوان از ترانهی قدغن، وقت براندازی، چی بگم (برای شهدای تظاهرات سراسری ایران)، ترانهی شهیدای شهر (اجرای مشترک)، پرچم و ... نام برد.
ترانههای مرجان
مرجان در طول عمر هنری خود دهها ترانه پیش انقلاب اجرا کرده است. وی همچنین پس از انقلاب و سفر به آمریکا در همکاری با هنرمندان شورای ملی مقاومت ایران و مجاهدین خلق ترانههای مختلفی را اجرا نموده است.
ترانههای مرجان پیش از انقلاب
نام ترانه | ترانهسرا | آهنگساز | تنظیم |
---|---|---|---|
کویر دل | بهروز رضوی | ملودی ترکی | اریک |
قصه | روحانگیز بنیادلو | اریک | اریک |
گمشده | بهروز رضوی | فریبرز لاچینی | اریک |
کی صدا کرد منو | آرش سزاوار | آرش سزاوار | اریک |
من همینم | آرش سزاوار | پرویز مقصدی | اریک |
سکهٔ ماه | وحید سالخورده | آرش سزاوار | اریک |
خونه خالی | شهین حنانه | تورج شعبانخانی | اریک |
پرندهٔ تنها | روحانگیز بنیاد لو | اریک | اریک |
شوخ | اردلان سرفراز | فرید زلاند | منوچهر چشمآذر |
قُمری | شهین حنانه | تورج شعبانخانی | اریک |
تکیه بر باد | اردلان سرفراز | تورج شعبانخانی | اریک |
جفت سلیمان | علی حاتمی | مجتبی میرزاده | مجتبی میرزاده |
تکیه بر باد | اردلان سرفراز | تورج شعبانخانی | اریک |
گمشده | بهروز رضوی | فریبرز لاچینی | اریک ارکانت |
سکهٔ ماه | حسین منزوی | آرش سزاوار | آرش سزاوار |
من همینم | آرش سزاوار | پرویز مقصدی | پرویز مقصدی |
حسود | آرش سزاوار | پرویز مقصدی | منوچهر چشمآذر |
خونه خالی | شهین حنانه | تورج شعبانخانی | اریک |
قمری | شهین حنانه | تورج شعبانخانی | تورج شعبانخانی |
کی صدا کرد منو | آرش سزاوار | آرش سزاوار | اریک |
دودونه | ابراهیم شکیبایی | پرویز مقصدی | واروژان |
پرندهٔ تنها | روحانگیز بنیادلو | اریک ارکانت | اریک ارکانت |
کویر دل | اردلان سرفراز | تورج شعبانخانی | اریک |
شکسته - وطن | علیرضا میبدی | محمد شمس | عماد رام |
قصه | روحانگیز بنیادلو | اریک | اریک |
شوخ | اردلان سرفراز | زولاند | منوچهر چشمآذر |
جفت سلیمان | علی حاتمی | مجتبی میرزاده | مجتبی میرزاده |
سوگند | تورج نگهبان | محمد شمس | محمد شمس |
وطن | علیرضا میبدی | عماد رام | محمد شمس |
ترانه های مرجان پس از انقلاب
نام ترانه | ترانهسرا | آهنگساز | تنظیم |
---|---|---|---|
رهایی | فریدون ژورک | مرجان | پرویز رحمان پناه |
رویش ناگزیر | شهریار دادور | محمد شمس | محمد شمس |
قدغن | |||
وقت براندازی | |||
چی بگم | |||
میهنی میسازیم | |||
شهیدای شهر | |||
پرچم | |||
فریاد بی صدا | |||
وقت براندازی | |||
بی بهونه | |||
چشم به راه | |||
بیبهونه | |||
ریمیکس ترانههای قدیمی | |||
آرزو | |||
اعجاز | |||
اوین بگو | محمد شمس |
منابع
- ↑ شهلا صافی ضمیر
- ↑ درخت دانش- شهلا صافی ضمیر
- ↑ اتوبیوگرای مرجان
- ↑ اتوبیوگرافی مرجان- دوران کودکی
- ↑ عکس و بیوگرافی بازیگران و خوانندگان قدیمی
- ↑ عکس و بیوگرافی بازیگران و خوانندگان قدیمی
- ↑ زندگینامه مرجان