اسدالله ملک
اسداله ملک (متولدتهران دروازه دولت ۱۴/مداد۱۳۲۰ - درگذشت ۹/بهمن۱۳۸۹) ازشاگردان ابولحسن صبا، روح الله خالقی، هنگ آفرین و خادم میثاق و...بود. فارغ التحصیل از هنرستان موسیقی دارای ایسانس موسیقی از دانشگاه هنرهای زیبا گردید.[۱]
زندگی نامه
اسد الله ملک در ۱۴ مرداد سال ۱۳۲۰در محله «دروازه دولت» تهران متولد شد. در ایام کودکی و نوجوانی حدود سه سال شاگرد ابولحسن صبا بود. شاگرد اساتیدی چون روح الله خالقی، هنگ آفرین و علی محمد خادم میثاق و... نیز بود. در ارکستر انجمن ملی موسیقی که توسط آقای خالقی اداره میشد پذیرفته شد. از هنرستان موسیقی فارغ التحصیل شد و سپس موفق به دریافت لیسانس موسیقی از دانشگاه هنرهای زیبا گردید. از جمله خوانندگانی که ملک با آنها همکاری داشتند میتوان به اکبر گلپایگانی، محمود محمودی خوانساری، ایرج، بهرام حصیری، محمدرضا شجریان، کوروس سرهنگ زاده و... اشاره کرد. استاد ملک آهنگهای زیبایی چون تک درخت، مرغ شباهنگ، جدایی تو، حکایت دل و... ازخودبیادگار گذاشت،در اواخر عمر شروع به ضبط آثار ارکستری خود با سازبندیهای مختلفی (مانند ویلن - عود، ویلن - سنتور - سه تار، ویلن - قانون، ویلن - عود - سنتور و...) که میتوان به کاستهای «نغمه رویایی»، نغمهها و.... اشاره نمود. وی به همراه گروهی از اساتید در جشنواره هایی در ایتالیا و فرانسه و... شرکت کرد و رتبه اول را در برخی جشنواره ها نصیب خودکرده. این هنرمند برجسته در روز سه شنبه۹ بهمن ۱۳۸۹ براثر تومور مغزی در بیمارستان ایرانمهر درگذشت.[۱]
در میان مشاهیر ویولننوازی رادیو و برنامه گلها، اسدالله ملک (۱۳۸۰-۱۳۲۰) از همه جوانتر بود. او از آخرین شاگردان ویولن استاد «ابوالحسن صبا» بود و بر این اساس، از نخستین نسل شاگردان ویولن صبا بین۲۰ تا ۳۰ سال کوچکتر بود. ملک در خاندانی اهل هنر پرورده شد و برادر بزرگش حسین ملک (۱۳۷۸-۱۳۰۴) سنتورنوازی شناختهشده است. ملک به هنرستان موسیقی هم رفت و از محضر کسانی چون روحالله خالقی بهرهمند شد. اما گویا ویولننوازی را بیش از همه نزد شاپور نیاکان (۱۳۷۲-۱۳۰۵) آموخت، چرا که علاوه بر گواهی برخی آگاهان، نشانههایی از تاثیر نوازندگی این هنرمند کمتر شناخته شده را در سبک شخصی ملک میتوان شنید. مجموع این عوامل او را همچون دیگر ویولننوازان آن عصر رادیو، به بلوغ زودرس هنری رسانید؛ چنانکه بر اساس گفتهها در 17سالگی با دو ساز ویولن و کمانچه وارد ارکسترهای رادیو شد و در خارج از رادیو هم فعالیتهای گستردهای را آغاز کرد که از جمله آنها تدریس در هنرستان موسیقی و تشکیل ارکستری کوچک به همراه روانشاد جلال ذوالفنون (۱۳۹۰-۱۳۱۶) بود. گفته میشود که او در ۱۷سالگی قطعه مشهور «گریه لیلی» را با کوک ابداعی «ر ـ میـ دو ـ لا» در مایه دشتی ساخت که قطعهای نسبتا دشوار به شمار میرود و نواختن آن همچنان در دوره عالی ویولننوازی ایرانی بسیار رایج است. توضیح اینکه کوکهای ثبتشده دشتی در ردیفهای چپکوک و راستکوک ویولن استاد صبا، که معیار اصلی همه ویولننوازان ایرانی است، به ترتیب «می ـ لا ـ میـ لا» برای دشتی «سی» و «ر ـ لا ـ ر ـلا» برای دشتی «می» است. بعدها شاگردان استاد صبا، به ویژه استاد حبیبالله بدیعی، برای ایجاد صدادهی بهتر و بهرهمندی از سیم واخوان، کوک دشتی «سی» را از «می ـ لا ـ میـ لا» به «می ـ لا ـ سی ـ سل» تغییر دادند. کوک دیگری هم برای اجرای دشتی روی ویولن به کار میرود که «می ـ لا ـ ر ـ فا دیز» است و مناسب اجرای دشتی «فا دیز». اما ملک برای اجرای دشتی راستکوک (دشتی «می») کوک «ر ـ می ـ دو ـ لا» را ابداع کرد که هم واخوانهای متعدد در اختیار نوازنده مینهد و هم وسعت صدای بم ویولن را تا حد زیادی افزایش میدهد. تحلیل جزء به جزء کارآیی هر یک از سیمها در این کوک برای نوازندگان ویولن ایرانی بسیار سودمند است،
آثار
آلبوم ها
خاطرات
* استاد توکل : «اسدالله ملک یکی از بهترین شاگردانِ ابوالحسن خان صبا بود؛ اما مکتب ویلون نوازیِ اسدالله به مکتبِ رضا محجوبی، برادر مرتضی خان محجوبی (نوازنده پیانو) که معروف بود به «رضا دیوانه»، بسیار نزدیک بود. من در طول عمرم یک بار بیشتر رضا محجوبی را ندیدم، اما بر اساس صفحههای قدیمیِ باقیمانده از ساز زدنِ استاد محجوبی، باید گفت که اسدالله پیرو مکتبِ او بود و بسیاری از آثار رضا محجوبی را هم اجرا کرده است. مثلاً چهار مضراب ابوعطا با نامِ «قهر کرد» که با هم اجرا کردهایم و یک بار هم اسدالله آن را تنها نواخته است . (استاد توکل در این لحظه قسمتی از ملودیِ چهارمضراب «قهر کرد» را زمزمه میکنند.) چهار مضراب سهگاهِ معروف شادروان رضا محجوبی را هم خدا رحمت کند پرویزخان یاحقی اجرا کرده است.اسدالله ملک انگشتهای بلندی داشت و پوزیسیونهای بالا را نیز بسیار تمیز و عالی اجرا میکرد و اگر در کنسرتهایش دقت کرده باشید، میبینید که پوزیسیونهایی بِجا و تمیز و بسیار مرتب و ژوست، بدون نیم کاما اختلاف با نُت اصلی اجرا میکرد. «گریهی لیلیِ» اسدالله ملک هم بسیار زیبا است. اسدالله آثار زیبای فراوانی دارد؛ چه در تکنوازی، چه در همنوازی، چه در آهنگسازی بسیار باذوق بود و مطالب و پرداختهایش بسیار نو بود. اسدالله بسیار بااحساس ساز میزد و آهنگ میساخت و جدای از اینها بسیار «انسان» خوب و با ارزشی بود».[۲]
در میان مشاهیر ویولننوازی رادیو و برنامه گلها، اسدالله ملک (۱۳۸۰-۱۳۲۰) از همه جوانتر بود. او از آخرین شاگردان ویولن استاد «ابوالحسن صبا» بود و بر این اساس، از نخستین نسل شاگردان ویولن صبا بین۲۰ تا ۳۰ سال کوچکتر بود. ملک در خاندانی اهل هنر پرورده شد و برادر بزرگش حسین ملک (۱۳۷۸-۱۳۰۴) سنتورنوازی شناختهشده است. ملک به هنرستان موسیقی هم رفت و از محضر کسانی چون روحالله خالقی بهرهمند شد. اما گویا ویولننوازی را بیش از همه نزد شاپور نیاکان (۱۳۷۲-۱۳۰۵) آموخت، چرا که علاوه بر گواهی برخی آگاهان، نشانههایی از تاثیر نوازندگی این هنرمند کمتر شناخته شده را در سبک شخصی ملک میتوان شنید. مجموع این عوامل او را همچون دیگر ویولننوازان آن عصر رادیو، به بلوغ زودرس هنری رسانید؛ چنانکه بر اساس گفتهها در 17سالگی با دو ساز ویولن و کمانچه وارد ارکسترهای رادیو شد و در خارج از رادیو هم فعالیتهای گستردهای را آغاز کرد که از جمله آنها تدریس در هنرستان موسیقی و تشکیل ارکستری کوچک به همراه روانشاد جلال ذوالفنون (۱۳۹۰-۱۳۱۶) بود. گفته میشود که او در ۱۷سالگی قطعه مشهور «گریه لیلی» را با کوک ابداعی «ر ـ میـ دو ـ لا» در مایه دشتی ساخت که قطعهای نسبتا دشوار به شمار میرود و نواختن آن همچنان در دوره عالی ویولننوازی ایرانی بسیار رایج است. توضیح اینکه کوکهای ثبتشده دشتی در ردیفهای چپکوک و راستکوک ویولن استاد صبا، که معیار اصلی همه ویولننوازان ایرانی است، به ترتیب «می ـ لا ـ میـ لا» برای دشتی «سی» و «ر ـ لا ـ ر ـلا» برای دشتی «می» است. بعدها شاگردان استاد صبا، به ویژه استاد حبیبالله بدیعی، برای ایجاد صدادهی بهتر و بهرهمندی از سیم واخوان، کوک دشتی «سی» را از «می ـ لا ـ میـ لا» به «می ـ لا ـ سی ـ سل» تغییر دادند. کوک دیگری هم برای اجرای دشتی روی ویولن به کار میرود که «می ـ لا ـ ر ـ فا دیز» است و مناسب اجرای دشتی «فا دیز». اما ملک برای اجرای دشتی راستکوک (دشتی «می») کوک «ر ـ می ـ دو ـ لا» را ابداع کرد که هم واخوانهای متعدد در اختیار نوازنده مینهد و هم وسعت صدای بم ویولن را تا حد زیادی افزایش میدهد. تحلیل جزء به جزء کارآیی هر یک از سیمها در این کوک برای نوازندگان ویولن ایرانی بسیار سودمند است،[۳]
جستارهای وابسته ==
منابع
== جستارهای وابسته ==