کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (ایجاد صفحه تمرین جدید و انتشار مقاله) |
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (ایجاد صفحه تمرین آزادی‌خواه) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''آزادی‌خواه'''، اصطلاحی سیاسی ـ اجتماعی است که در جریان [[جنبش مشروطه ایران|انقلاب مشروطه]] (۱۲۸۵ش) به طرفداران قانون اساسی و مخالفان استبداد قاجاری اطلاق می‌شد. آزادی‌خواهان طیفی گسترده از علما، روشنفکران، بازرگانان، اصناف و حتی گروهی از روحانیان بودند که هدف مشترک آنان محدود کردن قدرت شاه و تأسیس نظام مشروطه بود. [[احمد کسروی]] در ''تاریخ مشروطهٔ ایران'' (۱۳۲۵ش) آزادی‌خواهان را نیروی اصلی انقلاب معرفی می‌کند. پژوهشگرانی چون آدمیت، ناطق و آبراهامیان نیز آزادی‌خواهی را به‌عنوان جریان فکری ـ اجتماعی نوین در تاریخ ایران تحلیل کرده‌اند. | ||
== | == معنای اصطلاح == | ||
در | آزادی‌خواه در زبان فارسی معادل «لیبرال» یا «لیبرتی‌خواه» اروپایی بود، اما در بستر ایرانِ عصر قاجار، معنایی خاص یافت: خواستار آزادی بیان، عدالت، قانون و محدودیت استبداد سلطنتی بودن (کسروی، ''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۲۵). | ||
== | == خاستگاه تاریخی == | ||
پیشینهٔ آزادی‌خواهی به نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم برمی‌گردد؛ زمانی که اندیشه‌های اصلاح‌طلبانه از طریق قفقاز، عثمانی و اروپا به ایران راه یافت. [[میرزا ملکم‌خان|ملکم‌خان]]، آخوندزاده و روزنامه‌های قفقاز از نخستین مروجان این اندیشه بودند (آدمیت، ''اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده''، ۱۳۴۹). | |||
== | == آزادی‌خواهان در انقلاب مشروطه == | ||
کسروی یاد می‌کند که آزادی‌خواهان در تهران، تبریز، گیلان و اصفهان با انجمن‌ها و مجاهدان همکاری داشتند و نیروی اصلی در برابر مستبدین بودند (''تاریخ هیجده‌ساله آذربایجان''، ۱۳۲۳). شعار آنان «آزادی»، «قانون» و «عدالت» بود و مطبوعاتی چون ''صوراسرافیل''، ''ملانصرالدین'' و ''حبل‌المتین'' سخنگوی این جریان به شمار می‌رفتند. | |||
== | == مخالفان آزادی‌خواهان == | ||
در برابر آزادی‌خواهان، نیروهای «مستبد» قرار داشتند که خواهان بازگشت به سلطنت مطلقه بودند. [[شیخ فضل‌الله نوری]] و هواداران «مشروطهٔ مشروعه» نیز از منتقدان جدی آزادی‌خواهان بودند و آزادی مطبوعات و انجمن‌ها را مغایر با شریعت می‌دانستند (کسروی، ''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۲۵). | |||
== اهمیت تاریخی == | |||
به گفتهٔ آبراهامیان، آزادی‌خواهی در ایران آغازگر شکاف میان «ملت» و «دولت مطلقه» بود (''ایران بین دو انقلاب''، ۱۳۷۷). هما ناطق نیز تأکید می‌کند که آزادی‌خواهان نخستین گروهی بودند که مفاهیم مدرن چون «حق ملت» و «آزادی فردی» را وارد فرهنگ سیاسی ایران کردند (''ایرانیان و اندیشه تجدد''، ۱۳۷۷). | |||
== جمع‌بندی == | == جمع‌بندی == | ||
«آزادی‌خواه» نه فقط یک اصطلاح سیاسی، بلکه نشانهٔ تولد جریانی فکری و اجتماعی در ایران بود که علیه استبداد برخاست و به تأسیس مشروطه انجامید. این واژه همچنان در تاریخ سیاسی ایران بار معنایی مثبت و مترادف با عدالت‌طلبی دارد. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۳: | ||
* کسروی، احمد. ''تاریخ هیجده‌سالهٔ آذربایجان''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۳ش. | * کسروی، احمد. ''تاریخ هیجده‌سالهٔ آذربایجان''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۳ش. | ||
* کسروی، احمد. ''تاریخ مشروطهٔ ایران''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۵ش. | * کسروی، احمد. ''تاریخ مشروطهٔ ایران''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۵ش. | ||
* آدمیت، فریدون. ''اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده''. تهران: سخن، ۱۳۴۹. | |||
* آدمیت، فریدون. ''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''. تهران: پیام، ۱۳۵۶. | * آدمیت، فریدون. ''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''. تهران: پیام، ۱۳۵۶. | ||
* ناطق، هما. ''ایرانیان و اندیشهٔ تجدد''. تهران: طرح نو، ۱۳۷۷. | * ناطق، هما. ''ایرانیان و اندیشهٔ تجدد''. تهران: طرح نو، ۱۳۷۷. | ||
* آبراهامیان، یرواند. ''ایران بین دو انقلاب''. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی، ۱۳۷۷. | * آبراهامیان، یرواند. ''ایران بین دو انقلاب''. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی، ۱۳۷۷. | ||
* آجودانی، ماشاءالله. ''مشروطه ایرانی''. تهران: اختران، ۱۳۷۷. | * آجودانی، ماشاءالله. ''مشروطه ایرانی''. تهران: اختران، ۱۳۷۷. | ||
نسخهٔ ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۹
آزادی‌خواه، اصطلاحی سیاسی ـ اجتماعی است که در جریان انقلاب مشروطه (۱۲۸۵ش) به طرفداران قانون اساسی و مخالفان استبداد قاجاری اطلاق می‌شد. آزادی‌خواهان طیفی گسترده از علما، روشنفکران، بازرگانان، اصناف و حتی گروهی از روحانیان بودند که هدف مشترک آنان محدود کردن قدرت شاه و تأسیس نظام مشروطه بود. احمد کسروی در تاریخ مشروطهٔ ایران (۱۳۲۵ش) آزادی‌خواهان را نیروی اصلی انقلاب معرفی می‌کند. پژوهشگرانی چون آدمیت، ناطق و آبراهامیان نیز آزادی‌خواهی را به‌عنوان جریان فکری ـ اجتماعی نوین در تاریخ ایران تحلیل کرده‌اند.
معنای اصطلاح
آزادی‌خواه در زبان فارسی معادل «لیبرال» یا «لیبرتی‌خواه» اروپایی بود، اما در بستر ایرانِ عصر قاجار، معنایی خاص یافت: خواستار آزادی بیان، عدالت، قانون و محدودیت استبداد سلطنتی بودن (کسروی، تاریخ مشروطه ایران، ۱۳۲۵).
خاستگاه تاریخی
پیشینهٔ آزادی‌خواهی به نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم برمی‌گردد؛ زمانی که اندیشه‌های اصلاح‌طلبانه از طریق قفقاز، عثمانی و اروپا به ایران راه یافت. ملکم‌خان، آخوندزاده و روزنامه‌های قفقاز از نخستین مروجان این اندیشه بودند (آدمیت، اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده، ۱۳۴۹).
آزادی‌خواهان در انقلاب مشروطه
کسروی یاد می‌کند که آزادی‌خواهان در تهران، تبریز، گیلان و اصفهان با انجمن‌ها و مجاهدان همکاری داشتند و نیروی اصلی در برابر مستبدین بودند (تاریخ هیجده‌ساله آذربایجان، ۱۳۲۳). شعار آنان «آزادی»، «قانون» و «عدالت» بود و مطبوعاتی چون صوراسرافیل، ملانصرالدین و حبل‌المتین سخنگوی این جریان به شمار می‌رفتند.
مخالفان آزادی‌خواهان
در برابر آزادی‌خواهان، نیروهای «مستبد» قرار داشتند که خواهان بازگشت به سلطنت مطلقه بودند. شیخ فضل‌الله نوری و هواداران «مشروطهٔ مشروعه» نیز از منتقدان جدی آزادی‌خواهان بودند و آزادی مطبوعات و انجمن‌ها را مغایر با شریعت می‌دانستند (کسروی، تاریخ مشروطه ایران، ۱۳۲۵).
اهمیت تاریخی
به گفتهٔ آبراهامیان، آزادی‌خواهی در ایران آغازگر شکاف میان «ملت» و «دولت مطلقه» بود (ایران بین دو انقلاب، ۱۳۷۷). هما ناطق نیز تأکید می‌کند که آزادی‌خواهان نخستین گروهی بودند که مفاهیم مدرن چون «حق ملت» و «آزادی فردی» را وارد فرهنگ سیاسی ایران کردند (ایرانیان و اندیشه تجدد، ۱۳۷۷).
جمع‌بندی
«آزادی‌خواه» نه فقط یک اصطلاح سیاسی، بلکه نشانهٔ تولد جریانی فکری و اجتماعی در ایران بود که علیه استبداد برخاست و به تأسیس مشروطه انجامید. این واژه همچنان در تاریخ سیاسی ایران بار معنایی مثبت و مترادف با عدالت‌طلبی دارد.
منابع
- کسروی، احمد. تاریخ هیجده‌سالهٔ آذربایجان. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۳ش.
- کسروی، احمد. تاریخ مشروطهٔ ایران. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۵ش.
- آدمیت، فریدون. اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده. تهران: سخن، ۱۳۴۹.
- آدمیت، فریدون. فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت. تهران: پیام، ۱۳۵۶.
- ناطق، هما. ایرانیان و اندیشهٔ تجدد. تهران: طرح نو، ۱۳۷۷.
- آبراهامیان، یرواند. ایران بین دو انقلاب. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی، ۱۳۷۷.
- آجودانی، ماشاءالله. مشروطه ایرانی. تهران: اختران، ۱۳۷۷.