کاربر:Rah/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''زایندهرود'''، واقع در اصفهان یکی از پرآبترین و بزرگترین رودخانههای ایران است که سرچشمهی آن کوههای زاگرس به ویژه زردکوه است که در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. زاینده رود پس از سرچشمه گرفتن توسط شاخههای دیگری پرآبتر میشود. از مهمترین شاخههایی که به زاینده رود میپیوندند میتوان از کوهرنگ، چشمه دره، چشمه دیمه و دره خرسانک نام برد. در واقع این رودخانهها به صورت زایشی منجر به افزایش آب رودخانه میشوند. این رود پس از عبور از مناطق مختلف در دشتهای مرکزی ایران و پس از عبور از میان شهر اصفهان به سمت شرق حرکت کرده و به باتلاق گاوخونی میریزد. رودخانهی زاینده رود شهر اصفهان را به دو منطقهی جنوبی و شمالی تقسیم میکند<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/64306-zayandeh-rud/ زاینده رود]</ref> | '''زایندهرود'''، واقع در اصفهان یکی از پرآبترین و بزرگترین رودخانههای ایران است که سرچشمهی آن کوههای زاگرس به ویژه زردکوه است که در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. زاینده رود پس از سرچشمه گرفتن توسط شاخههای دیگری پرآبتر میشود. از مهمترین شاخههایی که به زاینده رود میپیوندند میتوان از کوهرنگ، چشمه دره، چشمه دیمه و دره خرسانک نام برد. در واقع این رودخانهها به صورت زایشی منجر به افزایش آب رودخانه میشوند. این رود پس از عبور از مناطق مختلف در دشتهای مرکزی ایران و پس از عبور از میان شهر اصفهان به سمت شرق حرکت کرده و به باتلاق گاوخونی میریزد. رودخانهی زاینده رود شهر اصفهان را به دو منطقهی جنوبی و شمالی تقسیم میکند<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/64306-zayandeh-rud/ زاینده رود]</ref> | ||
حوزهی این رودخانه ۴۱٬۵۰۰ کیلومتر مربع برآورد میشود و آب آن در شرایط مساعد ۱٬۲ کیلومتر مکعب در سال یا ۳۸ مترمکعب در ثانیه است.<ref>[http://www.iwmi.cgiar.org/assessment/files/word/ProjectDocuments/BasinFactSheets/Zayandeh%20Rud%20Basin%20short%20profile.pdf zayandeh River Basin Short Profile" International Water Management Institute, Sri Lanka]</ref> طول رودخانهی زاینده رود ۴۰۵ کیلومتر است و شیب متوسط آن ۳ درصد است.<ref>[https://byatour.com/post/Zayandeh_River__Everything_about_Zayandeh_River_is_life_giving سرچشمهی زاینده رود]</ref> | حوزهی این رودخانه ۴۱٬۵۰۰ کیلومتر مربع برآورد میشود و آب آن در شرایط مساعد ۱٬۲ کیلومتر مکعب در سال یا ۳۸ مترمکعب در ثانیه است.<ref>[http://www.iwmi.cgiar.org/assessment/files/word/ProjectDocuments/BasinFactSheets/Zayandeh%20Rud%20Basin%20short%20profile.pdf zayandeh River Basin Short Profile" International Water Management Institute, Sri Lanka]</ref> طول رودخانهی زاینده رود ۴۰۵ کیلومتر است و شیب متوسط آن ۳ درصد است.<ref>[https://byatour.com/post/Zayandeh_River__Everything_about_Zayandeh_River_is_life_giving سرچشمهی زاینده رود]</ref> رودخانهی زاینده رود برای اولین بار در سال ۱۳۷۹ خشک شد. یک سال بعد برای مدتی آب به رودخانه بازگشت اما در سال ۱۳۷۸ مجددا خشک شد. از آن پس تا کنون رودخانهی زاینده رود تقریبا در تمام سال خشک است و تنها پس از چند دوره اعتراضات برای مدت کوتاهی مجاری آن توسط مسئولان حکومتی باز شده است. دزدی آب زاینده رود برای مصارف صنعتی از جمله صنایع فولاد، دزدی آب برای مصارف نامعلوم(احتمالا صنایع نظامی)، گسترش کشاورزی و باغداری غیراصولی افزون بر کشاورزی سنتی موجود در این مناطق و ... از دلایل خشک شدن زاینده رود است. یشگاه و نیروگاهها د | ||
'''اينده رود،''' مهمترين و پر آبترين رود در حوضة آبريز گاوخوني، واقع در استان اصفهان. زاينده رود كه از زردكوه بختياري سرچشمه ميگيرد، يكي از مهمترين رودهاي ايران و همچنين پر آبترين رود در حوضة آبريز مركزي ايران نيز به شمار ميآيد. حجم متوسط جريان سالانة اين رود به حدود يك ميليارد م<sup>3</sup> ميرسد. آب اين رودخانه عمدتاً از برفهايي است كه در فصول سرد سال ميبارد.<sup>1</sup> سرچشمة اين رود در ارتفاع 2200 متر، ريزآبه چمدر و آبزري است كه همراه با آب تونل كوهرنگ واقع در كوه «كاركنان» دهستان پشتكوه موگوئي، شهرستان فريدن، در 64 كيلومتري جنوب باختري داران سرچشمه ميگيرد. جريان آب زايندهرود، پس از عبور از درياچة سد زاينده رود به سوي جنوب سرازير شده و به دهستان چادگان وارد ميشود. اين رود پس از طي مسافتي حدود 405 كم و گذر از بسياري از روستاها و شهرهاي استان اصفهان، سرانجام در جنوب كوه سياه، واقع در 123 كيلومتري خاور جنوبي اصفهان و 29 كيلومتري خاور جنوبي شهر «ورزنه» به باتلاق گاوخوني ميريزد.<sup>2</sup> شيب متوسط زاينده رود 3/0 درصد و وسعت حوضة آبگير آن حدود 27100 كمـ است.<sup>3</sup> در منابع تاريخي از زاينده رود با نامهاي مختلفي چون «زرن رود»، «زرند رود»، «زرين رود»، «زند رود»، «زنده رود»، «زن رود» و... ياد شده، از جمله مؤلف '''حدود العالم''' در وصف شهر سپاهان (اصفهان)، اشاره به رودي دارد كه بيترديد همان زاينده رود است: «[سپاهان] شهري خرم است و بسيار نعمت ... اندر جبال، و او را روديست كي آنرا زرن رود خوانند كي اندر كشت و برز او بكار شود...».<sup>4</sup> امّا حمدالله مستوفي قزويني از زاينده رود با نام زنده رود ياد ميكند.<sup>5</sup> | |||
دربارة ادامة مسير زاينده رود، گاي لسترنج مينويسد: طبق يك عقيدة عمومي، كه ابن خرداد به در قرن سوم نيز آن را ذكر كرده است، اين رودخانه پس از فرو رفتن در باتلاق گاوخوني، دوباره در شصت فرسخي آن باتلاق در كرمان ظاهر ميشود و آنگاه به دريا ميريزد؛ امّا لسترنج به نقل از حمدالله مستوفي نيز ميگويد كه «اين روايت ضعيف مينمايد زيرا كه از گاوخوني تا كرمان زمينهاي سخت و جبال محكم در ميان است و ممري در زيرزمين كه چندان آب درو روان تواند شد متعذر بود و زمين كرمان بلندتر از زمين گاوخوني است و...».<sup>6</sup> عبور زاينده رود در دشتهاي حاصلخيز استان كه خود محصول آبرفت اين رود است، موجب رونق كشاورزي و توسعة زندگي شهر در منطقه شده است. شهر پرآوازة اصفهان خود مديون زاينده رود است و عظمت و حيات تاريخي خود را از آن دارد. درياچة سد زاينده رود در شهر چادگان، يكي از مناطق ديدني و از مراكز گردشگري استان و به لحاظ تأمين آب و توليد انرژي برق، داراي اهميت بسياري است. در سالهاي اخير انحراف آب از سر شاخههاي كارون از طريق تونلهاي انتقال آب كوهرنگ، موجب تقويت ميانگين آبدهي اين رود و در نتيجه امكان صدور آب از طريق كانالهاي مصنوعي به شهرهاي يزد و كاشان را فراهم كرده است.<sup>7</sup> <ref>[http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%B2%D8%A7%D9%8A%D9%86%D8%AF%D9%87%20%D8%B1%D9%88%D8%AF.aspx زاینده رود]</ref> | |||
'''مآخذ:''' | |||
# نجفيكاني، علياكبر. '''''مقدمهاي بر جغرافياي طبيعي ايران'''''. چ1، تهران: 1381، انتشارات سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح، ص63. | |||
# جعفري، عباس. '''''گيتاشناسي ايران'''''. ج2، '''''رودها و رودنامة ايران'''''. چ2، تهران: 1379، گيتاشناسي، ص249-247. | |||
# '''''همان'''''. همانجا. | |||
# '''''حدود العالم من المشرق الي المغرب'''''. به كوشش دكتر منوچهر ستوده، تهران: 1362، كتابخانة طهوري، ص140. | |||
# مستوفيقزويني، حمدالله. '''''نزهةالقلوب'''''. به تصحيح و تحشية دكتر محمّد دبيرسياقي، چ1، تهران: 1381، گيتاشناسي، ص90، 92، 93. | |||
# لسترنج، گاي. '''''جغرافياي تاريخي سرزمينهاي خلافت شرقي'''''. ترجمة محمود عرفان، چ6، تهران: 1383، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، ص224. | |||
# سازمان پژوهش و برنامهريزي آموزشي'''''. جغرافياي استان اصفهان'''''. چ3، تهران: 1381، شركت چاپ و نشر كتابهاي درسي ايران، ص26-19. غلامحسین همایونتکمیل | |||
== منابع == | == منابع == | ||
<references /> | <references /> |
نسخهٔ ۱۹ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۴۳
زایندهرود، واقع در اصفهان یکی از پرآبترین و بزرگترین رودخانههای ایران است که سرچشمهی آن کوههای زاگرس به ویژه زردکوه است که در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. زاینده رود پس از سرچشمه گرفتن توسط شاخههای دیگری پرآبتر میشود. از مهمترین شاخههایی که به زاینده رود میپیوندند میتوان از کوهرنگ، چشمه دره، چشمه دیمه و دره خرسانک نام برد. در واقع این رودخانهها به صورت زایشی منجر به افزایش آب رودخانه میشوند. این رود پس از عبور از مناطق مختلف در دشتهای مرکزی ایران و پس از عبور از میان شهر اصفهان به سمت شرق حرکت کرده و به باتلاق گاوخونی میریزد. رودخانهی زاینده رود شهر اصفهان را به دو منطقهی جنوبی و شمالی تقسیم میکند[۱]
حوزهی این رودخانه ۴۱٬۵۰۰ کیلومتر مربع برآورد میشود و آب آن در شرایط مساعد ۱٬۲ کیلومتر مکعب در سال یا ۳۸ مترمکعب در ثانیه است.[۲] طول رودخانهی زاینده رود ۴۰۵ کیلومتر است و شیب متوسط آن ۳ درصد است.[۳] رودخانهی زاینده رود برای اولین بار در سال ۱۳۷۹ خشک شد. یک سال بعد برای مدتی آب به رودخانه بازگشت اما در سال ۱۳۷۸ مجددا خشک شد. از آن پس تا کنون رودخانهی زاینده رود تقریبا در تمام سال خشک است و تنها پس از چند دوره اعتراضات برای مدت کوتاهی مجاری آن توسط مسئولان حکومتی باز شده است. دزدی آب زاینده رود برای مصارف صنعتی از جمله صنایع فولاد، دزدی آب برای مصارف نامعلوم(احتمالا صنایع نظامی)، گسترش کشاورزی و باغداری غیراصولی افزون بر کشاورزی سنتی موجود در این مناطق و ... از دلایل خشک شدن زاینده رود است. یشگاه و نیروگاهها د
اينده رود، مهمترين و پر آبترين رود در حوضة آبريز گاوخوني، واقع در استان اصفهان. زاينده رود كه از زردكوه بختياري سرچشمه ميگيرد، يكي از مهمترين رودهاي ايران و همچنين پر آبترين رود در حوضة آبريز مركزي ايران نيز به شمار ميآيد. حجم متوسط جريان سالانة اين رود به حدود يك ميليارد م3 ميرسد. آب اين رودخانه عمدتاً از برفهايي است كه در فصول سرد سال ميبارد.1 سرچشمة اين رود در ارتفاع 2200 متر، ريزآبه چمدر و آبزري است كه همراه با آب تونل كوهرنگ واقع در كوه «كاركنان» دهستان پشتكوه موگوئي، شهرستان فريدن، در 64 كيلومتري جنوب باختري داران سرچشمه ميگيرد. جريان آب زايندهرود، پس از عبور از درياچة سد زاينده رود به سوي جنوب سرازير شده و به دهستان چادگان وارد ميشود. اين رود پس از طي مسافتي حدود 405 كم و گذر از بسياري از روستاها و شهرهاي استان اصفهان، سرانجام در جنوب كوه سياه، واقع در 123 كيلومتري خاور جنوبي اصفهان و 29 كيلومتري خاور جنوبي شهر «ورزنه» به باتلاق گاوخوني ميريزد.2 شيب متوسط زاينده رود 3/0 درصد و وسعت حوضة آبگير آن حدود 27100 كمـ است.3 در منابع تاريخي از زاينده رود با نامهاي مختلفي چون «زرن رود»، «زرند رود»، «زرين رود»، «زند رود»، «زنده رود»، «زن رود» و... ياد شده، از جمله مؤلف حدود العالم در وصف شهر سپاهان (اصفهان)، اشاره به رودي دارد كه بيترديد همان زاينده رود است: «[سپاهان] شهري خرم است و بسيار نعمت ... اندر جبال، و او را روديست كي آنرا زرن رود خوانند كي اندر كشت و برز او بكار شود...».4 امّا حمدالله مستوفي قزويني از زاينده رود با نام زنده رود ياد ميكند.5
دربارة ادامة مسير زاينده رود، گاي لسترنج مينويسد: طبق يك عقيدة عمومي، كه ابن خرداد به در قرن سوم نيز آن را ذكر كرده است، اين رودخانه پس از فرو رفتن در باتلاق گاوخوني، دوباره در شصت فرسخي آن باتلاق در كرمان ظاهر ميشود و آنگاه به دريا ميريزد؛ امّا لسترنج به نقل از حمدالله مستوفي نيز ميگويد كه «اين روايت ضعيف مينمايد زيرا كه از گاوخوني تا كرمان زمينهاي سخت و جبال محكم در ميان است و ممري در زيرزمين كه چندان آب درو روان تواند شد متعذر بود و زمين كرمان بلندتر از زمين گاوخوني است و...».6 عبور زاينده رود در دشتهاي حاصلخيز استان كه خود محصول آبرفت اين رود است، موجب رونق كشاورزي و توسعة زندگي شهر در منطقه شده است. شهر پرآوازة اصفهان خود مديون زاينده رود است و عظمت و حيات تاريخي خود را از آن دارد. درياچة سد زاينده رود در شهر چادگان، يكي از مناطق ديدني و از مراكز گردشگري استان و به لحاظ تأمين آب و توليد انرژي برق، داراي اهميت بسياري است. در سالهاي اخير انحراف آب از سر شاخههاي كارون از طريق تونلهاي انتقال آب كوهرنگ، موجب تقويت ميانگين آبدهي اين رود و در نتيجه امكان صدور آب از طريق كانالهاي مصنوعي به شهرهاي يزد و كاشان را فراهم كرده است.7 [۴]
مآخذ:
- نجفيكاني، علياكبر. مقدمهاي بر جغرافياي طبيعي ايران. چ1، تهران: 1381، انتشارات سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح، ص63.
- جعفري، عباس. گيتاشناسي ايران. ج2، رودها و رودنامة ايران. چ2، تهران: 1379، گيتاشناسي، ص249-247.
- همان. همانجا.
- حدود العالم من المشرق الي المغرب. به كوشش دكتر منوچهر ستوده، تهران: 1362، كتابخانة طهوري، ص140.
- مستوفيقزويني، حمدالله. نزهةالقلوب. به تصحيح و تحشية دكتر محمّد دبيرسياقي، چ1، تهران: 1381، گيتاشناسي، ص90، 92، 93.
- لسترنج، گاي. جغرافياي تاريخي سرزمينهاي خلافت شرقي. ترجمة محمود عرفان، چ6، تهران: 1383، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، ص224.
- سازمان پژوهش و برنامهريزي آموزشي. جغرافياي استان اصفهان. چ3، تهران: 1381، شركت چاپ و نشر كتابهاي درسي ايران، ص26-19. غلامحسین همایونتکمیل