کاربر:بخشایشی/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اشرفالسادات مرتضایی''' [تغییر مسیر به مرضیه] ملقب به '''خدیجه خانم''' با نام هنری '''مرضیه''' (۱فروردین ۱۳۰۳ – ۲۱ مهر ۱۳۸۹ خورشیدی) هنرمند و خواننده ایرانی است. او اولین زنی بود که توانست در برنامه گلهای رنگارنگ که | '''اشرفالسادات مرتضایی''' ''[تغییر مسیر به مرضیه]'' ملقب به '''خدیجه خانم''' با نام هنری '''مرضیه''' (۱فروردین ۱۳۰۳ – ۲۱ مهر ۱۳۸۹ خورشیدی) هنرمند و خواننده ایرانی است. او اولین زنی بود که توانست در برنامه گلهای رنگارنگ که برنامهای بسیار سنگین و هنری بود، آواز بخواند.<ref name=":3">رادیو فردا - [https://www.radiofarda.com/a/F8_Marzieh_Iranian_singer_life_and__her_works/2193176.html مرضیه در نگاه محمود خوشنام، سیمین بهبهانی و مرتضی رضوان]</ref> مرضیه با آهنگسازان و ترانه سرایانی مشهوری چون تجویدی، خرم، یاحقی، خالقی، رهی معیری و معینی کرمانشاهی کار کرد و حدود هزار تصنیف و ترانه ماندگار از خود به یادگار گذاشت که در ارتقای موسیقی ایرانی بسیار اثرگذار بود تا جایی که به سطح یک اسطوره در موسیقی ایرانی ارتقاء یافت.<ref name=":2" /> صدای او که وی را در ردیف خوانندگان و نوابغی چون امکلثوم، ادیت پیاف و نانا موسکوری قرار داد در خارج از ایران و در پراعتبارترین مراکز هنری جهان، همچون آلبرت هال سلطنتی لندن، المپیای پاریس و سالن ویلشر هال لسآنجلس با ترکیبی از موسیقی و پیامهای سیاسی نیز شنیده شد. او که با روی کار آمدن حکومت جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ دست از خوانندگی کشیده بود، تنها وقتی مجدداً به خوانندگی روی آورد که در سال ۱۳۷۳ از ایران خارج شد و پس از پناهندگی به فرانسه به سازمان مجاهدین خلق ایران پیوست و بعدها به عضویت شورای ملی مقاومت، ائتلاف اپوزیسیون اصلی جمهوری اسلامی ایران، درآمد. وی در سال ۱۳۸۹ در اثر سرطان در پاریس درگذشت.<ref name=":0">سازمان مجاهدین خلق ایران - [https://www.mojahedin.org/i/news/206424 مرضیه صدای جاودانه]</ref> | ||
== تولد و نوجوانی == | == تولد و نوجوانی == | ||
مرضیه در خانوادهای هنر دوست و اهل هنر متولد شد. پدر، سید حسن مرتضایی هفشجانی، مردی فاضل و روحانی و مادرش، ربابه، از تبار دوستداران شعر و هنر که مشوق اصلی مرضیه در کار شعر و آواز بود. | مرضیه در خانوادهای هنر دوست و اهل هنر متولد شد. پدر، سید حسن مرتضایی هفشجانی، مردی فاضل و روحانی و مادرش، ربابه، از تبار دوستداران شعر و هنر که مشوق اصلی مرضیه در کار شعر و آواز بود. ۹ساله بود که صدای نامادریاش همراه با نوای پیانو و شعر زیر او را به دنیایی دیگر میبرد: | ||
۹ساله بود که صدای نامادریاش همراه با نوای پیانو | |||
{{شعر}}{{ب|هر گه که بنفشه جامه بر رنگ زند|در دامن گل باد صبا چنگ زند}} | {{شعر}}{{ب|هر گه که بنفشه جامه بر رنگ زند|در دامن گل باد صبا چنگ زند}} | ||
{{ب|هشیار کسی بود که پای سمنی|مینوشد و جام باده بر سنگ زند}}{{پایان شعر}} | {{ب|هشیار کسی بود که پای سمنی|مینوشد و جام باده بر سنگ زند}}{{پایان شعر}}او هیچگاه نمیخواست آواز خوان بشود. گمان میکرد که به دیگر رشتههای هنری چون طراحی و نقاشی روی خواهد آورد. او خود در اینباره گفته بود: «تا وقتی که سرنوشت کار خودش را کرد و خودش را در قالب یک مرد ادیب و موسیقیدان یعنی مرحوم «حشمت دفتر راد» بر سر راه من قرار داد. با هر تصنیفی که این استاد به من میآموخت احساس میکردم خودم را پیدا میکنم.»<ref name=":1">دویچه وله فارسی - [http://www.dw.com/fa-ir/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D9%87%D9%85%D9%87-%D8%B4%D9%85%D8%A7-%D8%A8%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D9%86%D8%AE%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84%DA%AF%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87/a-15449261 «آیا همه شما بیگناهید؟» / نخسین سالگرد درگذشت مرضیه]</ref> زندگی مرضیه را شاید بتوان مجموعهای از تناقضها دانست. پدر روحانی، مادر نوازنده تار و زن پدر پیانیست. دوستان همه اهل فرهنگ و ادب. مرضیه اما خود میگوید: «پدر من به دنبال حقیقت بود ولی خیلی زود سراب را دیده و لباس روحانیت را به دور انداخته بود».<ref name=":1" /> | ||
زندگی مرضیه را شاید بتوان مجموعهای از تناقضها دانست. پدر روحانی، مادر نوازنده تار و زن پدر پیانیست. دوستان همه اهل فرهنگ و ادب. مرضیه اما خود میگوید: «پدر من به دنبال حقیقت بود ولی خیلی زود سراب را | |||
آخرین سالهای دههٔ ۱۳۰۰خورشیدی، محدودهٔ چهاردیواری از هر طرف راه زن را مسدود کرده بود. خراب کردن چهاردیواری محاصره کنندهٔ زنان به قرنی تلاش نیازمند بود. در چنین فضای بستهٔ فرهنگی، آواز خواندن توسط یک زن، یک گستاخی و یک شورش دو وجهی علیه فرهنگ مسلط زمانه و یک راهگشایی بزرگ بود. مرضیه در مصاحبهای دربارهٔ خود گفتهبود: «در زمانی که خانوادههای ایرانی به ندرت فرزندان دخترشان را برای تحصیل علم میفرستادند پدر من با وجود اینکه یک فرد روحانی | آخرین سالهای دههٔ ۱۳۰۰خورشیدی، محدودهٔ چهاردیواری از هر طرف راه زن را مسدود کرده بود. خراب کردن چهاردیواری محاصره کنندهٔ زنان به قرنی تلاش نیازمند بود. در چنین فضای بستهٔ فرهنگی، آواز خواندن توسط یک زن، یک گستاخی و یک شورش دو وجهی علیه فرهنگ مسلط زمانه و یک راهگشایی بزرگ بود. مرضیه در مصاحبهای دربارهٔ خود گفتهبود: «در زمانی که خانوادههای ایرانی به ندرت فرزندان دخترشان را برای تحصیل علم میفرستادند پدر من با وجود اینکه یک فرد روحانی بود، مرا تشویق به آموزش تحصیلات مرسوم زمان نمود.<ref>دویچه وله فارسی - [http://www.dw.com/fa-ir/%D8%A2%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%85%D8%B4%D9%86%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87/av-40514947 آواهای کمشنیده از دیروز تا امروز • مرضیه]</ref> وقتی که من آغاز به خواندن کردم خواننده شدن برای زنان خیلی غیرعادی بود و در عین حال یک خواننده در آن زمان باید هم دانش مدرسهای میداشت و هم دانش کلاسیک موسیقی و هم چنین یک صدای خوب. در ضمن استادان موسیقی زیادی باید صدای او را تأیید میکردند و همچنین تئوری موسیقی را باید بخوبی میدانست. من پیش از اینکه شروع به خواندن کنم سالهای زیادی را به آموختن در زیر نظر استادان بزرگ موسیقی ایرانی گذراندم.<ref name=":2">کمیسیون زنان شورای ملی مقاومت ایران - [http://women.ncr-iran.org/fa/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1/3497-%D9%85%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87%D8%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 زنان تأثیرگذار]</ref> در ۱۹سالگی بهطور حرفهای قدم در عرصه هنر نهاد و در آواز تحت تعلیم اساتید بزرگی چون استاد ابوالحسن صبا و مرتضی محجوبی قرار گرفت. وی در سنین جوانی در دورانی در ایران شروع به خوانندگی کرد که برای یک زن جوان کار سادهای نبود. اما زیبایی صدای وی، زمان را درنوردید و او از محبوبیتی بیسابقه در میان مردم بهعنوان یک خواننده مردمی بهرهمند شد.<ref name=":0" /> | ||
== آغاز کار حرفهای == | == آغاز کار حرفهای == | ||
خط ۲۱: | خط ۱۷: | ||
== روی کار آمدن حکومت ولایت فقیه == | == روی کار آمدن حکومت ولایت فقیه == | ||
بعد از سرکارآمدن حکومت ولایت فقیه در ایران، مرضیه با وجودی که در اوج شکوفایی حرفه ای قرار داشت ترجیح داد سکوت کند. او به مدت ۱۵سال به تنهایی در دهکدهای دور از تهران تنها برای ابرهای مسافر، پرندهها و رودخانهها میخواند. هرچند زندگی او با تاریخ و فرهنگ ایران زمین عجین بود ولی او نمیخواست در حکومت ولایت فقیه آواز بخواند و به آن مشروعیت ببخشد. او خود در ابنباره گفته بود: «من همیشه برای همه خواندهام اما ملاها صدای عشق و احساسات انسانی را به سکوت کشاندند. آنها نسیم و مهتاب و بهار و لبخند سرزمین مادری من ایران را به زندان افکندند. سرزمینی که یکی از بزرگترین تمدنها و فرهنگهای تاریخی را معرفی میکند و گهواره شعر و ادبیات و موسیقی و انسانیت بوده است و اینک در زیر ضربات شلاق یک حکومت ضدتمدن و فرهنگ، ضد زن و ضد انسانیت قرار گرفته است.»<ref name=":2" /> | بعد از سرکارآمدن حکومت ولایت فقیه در ایران، مرضیه با وجودی که در اوج شکوفایی حرفه ای قرار داشت ترجیح داد سکوت کند. | ||
مرضیه بعدها به یکی از دوستان خود گفته بود که در دوران بعد از انقلاب اسلامی و هنگامی که آواز خوانی زنان ممنوع شد، او حتی جرات نمیکرد در خانه خودش آواز بخواند. او به کنار رودخانهای که نزديک محل اقامتش در حومه تهران بود میرفت و در جايی که صدای ريزش آب، صداهای ديگر را می پوشاند، صدايش را در اوج سر میداد و به زندگیاش به عنوان يک خواننده معنا میبخشيد.<ref>صدای آمریکا - [https://ir.voanews.com/a/marzieh-2010-10-13-104872794/150078.html مرضیه، ستاره تابنده آسمان موسیقی ایران]</ref> | |||
او به مدت ۱۵سال به تنهایی در دهکدهای دور از تهران تنها برای ابرهای مسافر، پرندهها و رودخانهها میخواند. هرچند زندگی او با تاریخ و فرهنگ ایران زمین عجین بود ولی او نمیخواست در حکومت ولایت فقیه آواز بخواند و به آن مشروعیت ببخشد. او خود در ابنباره گفته بود: «من همیشه برای همه خواندهام اما ملاها صدای عشق و احساسات انسانی را به سکوت کشاندند. آنها نسیم و مهتاب و بهار و لبخند سرزمین مادری من ایران را به زندان افکندند. سرزمینی که یکی از بزرگترین تمدنها و فرهنگهای تاریخی را معرفی میکند و گهواره شعر و ادبیات و موسیقی و انسانیت بوده است و اینک در زیر ضربات شلاق یک حکومت ضدتمدن و فرهنگ، ضد زن و ضد انسانیت قرار گرفته است.»<ref name=":2" /> | |||
== خروج از ایران == | == خروج از ایران == |