کاربر:Khosro/صفحه تمرین قدمخیر قلاوند: تفاوت میان نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(اصلاح املا، اصلاح سجاوندی، اصلاح ارقام) |
|||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه زندگینامه | |||
| اندازه جعبه = | |||
| عنوان =قدمخیر قلاوند | |||
| نام = | |||
| تصویر =قلاوند42.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| عنوان تصویر =قدمخیر قلاوند | |||
| زادروز = ۱۲۷۸ | |||
| زادگاه =اندیمشک لرستان | |||
| تاریخ مرگ = ۱۳۱۲ | |||
| مکان مرگ =دزفول | |||
|عرض جغرافیایی محل دفن= | |||
|طول جغرافیایی محل دفن= | |||
<!-- عرض جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیشفرض شمال--> | |||
|latd=|latm=|lats=|latNS=N | |||
<!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیشفرض غرب--> | |||
|longd=|longm=|longs=|longEW=E | |||
| محل زندگی =لرستان | |||
| ملیت =ایرانی | |||
| نژاد = | |||
| تابعیت =ایرانی | |||
| تحصیلات = | |||
| دانشگاه = | |||
| پیشه = | |||
| سالهای فعالیت = | |||
| کارفرما = | |||
| نهاد = | |||
| نماینده = | |||
| شناختهشده برای =مردم لرستان و ایران | |||
| نقشهای برجسته =فرمانده گروهی از مبارزان عشایر | |||
| سبک = | |||
| تأثیرگذاران = | |||
| تأثیرپذیرفتگان =مردم لرستان | |||
| شهر خانگی = | |||
| تلویزیون = | |||
| لقب = | |||
| حزب = | |||
| جنبش = | |||
| مخالفان = | |||
| هیئت = | |||
| دین =اسلام-شیعه | |||
| مذهب = | |||
| منصب = | |||
| مکتب = | |||
| آثار = | |||
| خویشاوندان سرشناس = | |||
| جوایز = | |||
| امضا = | |||
| اندازه امضا = | |||
| وبگاه = | |||
| پانویس = | |||
}} | |||
'''قدمخیر قلاوند'''، (زاده سال ۱۲۷۸، اندیمشک لرستان – درگذشته سال ۱۳۱۲، دزفول)، زن دلاور لرستانی است که بهخاطر رشادتهایش در نبرد با نیروهای رضاخان آوازه فراوان دارد و نامش در تاریخ معاصر ایران ثبت شده است. قندی پدر قدمخیر، کدخدای منطقه و مردی سرشناس و بانفوذ و بزرگ طایفهی قلاوند ایل دریکوند بود که به گویش محلی او را «کیخا قنی» صدا میزدند. قدمخیر قلاوند زنی رشید و دلاور بود که در هنگام حمله و هجوم نیروهای '''[[رضاشاه پهلوی|رضاخان]]''' برای سرکوب عشایر در سالهای ۱۳۰۵ تا ۱۳۱۱، بهخاطر رشادت و دلاوریهای زیاد در مبارزهی مسلحانه، در کنار برادرانش و کمک به رساندن تجهیزات و آذوقه به نیروهای مبارز عشایری در میدان نبرد، شهرت فراوانی پیدا کرده بود. در درگیریهای بین نیروهای رضاخان و مبارزان عشایر، قدمخیر تفنگ بر دوش و سوار بر اسب دشادوش برادرانش با نیروهای حکومتی میجنگید. قدمخیر اینچنین بین مردم لرستان نمادی برای مبارزه با ظلم و ستم رضاخانی تبدیل شد. در نبردهای عشایر لرستان با نیروهای رضاخان، دو برادر قدمخیر و همسرش صف قلیخان کشته شدند و سرانجام هم عشایر شکست خوردند. دلاوریها و رشادتهای قدمخیر در صف مبارزان عشایر و وفاداری و تسلیمناپذیریاش از او در میان مردم لرستان چهره و شخصیتی محبوب و افسانهای ساخته است. یکی از شاعران و نوازندگان به نام مِراوَگ (مراد بیگ)، بر اساس رشادت و زیبایی قدمخیر شعری سروده و آهنگی ساخته است که همین آهنگ به یکی از مقامهای موسیقی لُری معروف شده است. تا کنون نیز نوازندگان فراوانی در لرستان آهنگ قدمخیر را اجراء کردهاند. معروفترین این آهنگها ترانهی قدمخیر با صدای ماندگار و اسطورهای آواز لرستان، زندهیاد رضا سقایی است که با صدای خوش و آهنگ دلکش همراه با شعر حماسی و در عین حال عاشقانهی آن، هر شنوندهی صاحب ذوقی را تحت تأثیر قرار میدهد. سرانجام قدمخیر قلاوند شیرزن لرستانی در اواخر سال ۱۳۱۲، بهعلت بیماری و در اندوه از دست دادن برادرانش درگذشت و پیکر او در آرامستانی کنار پل قدیم شهر دزفول به خاک سپرده شد. | '''قدمخیر قلاوند'''، (زاده سال ۱۲۷۸، اندیمشک لرستان – درگذشته سال ۱۳۱۲، دزفول)، زن دلاور لرستانی است که بهخاطر رشادتهایش در نبرد با نیروهای رضاخان آوازه فراوان دارد و نامش در تاریخ معاصر ایران ثبت شده است. قندی پدر قدمخیر، کدخدای منطقه و مردی سرشناس و بانفوذ و بزرگ طایفهی قلاوند ایل دریکوند بود که به گویش محلی او را «کیخا قنی» صدا میزدند. قدمخیر قلاوند زنی رشید و دلاور بود که در هنگام حمله و هجوم نیروهای '''[[رضاشاه پهلوی|رضاخان]]''' برای سرکوب عشایر در سالهای ۱۳۰۵ تا ۱۳۱۱، بهخاطر رشادت و دلاوریهای زیاد در مبارزهی مسلحانه، در کنار برادرانش و کمک به رساندن تجهیزات و آذوقه به نیروهای مبارز عشایری در میدان نبرد، شهرت فراوانی پیدا کرده بود. در درگیریهای بین نیروهای رضاخان و مبارزان عشایر، قدمخیر تفنگ بر دوش و سوار بر اسب دشادوش برادرانش با نیروهای حکومتی میجنگید. قدمخیر اینچنین بین مردم لرستان نمادی برای مبارزه با ظلم و ستم رضاخانی تبدیل شد. در نبردهای عشایر لرستان با نیروهای رضاخان، دو برادر قدمخیر و همسرش صف قلیخان کشته شدند و سرانجام هم عشایر شکست خوردند. دلاوریها و رشادتهای قدمخیر در صف مبارزان عشایر و وفاداری و تسلیمناپذیریاش از او در میان مردم لرستان چهره و شخصیتی محبوب و افسانهای ساخته است. یکی از شاعران و نوازندگان به نام مِراوَگ (مراد بیگ)، بر اساس رشادت و زیبایی قدمخیر شعری سروده و آهنگی ساخته است که همین آهنگ به یکی از مقامهای موسیقی لُری معروف شده است. تا کنون نیز نوازندگان فراوانی در لرستان آهنگ قدمخیر را اجراء کردهاند. معروفترین این آهنگها ترانهی قدمخیر با صدای ماندگار و اسطورهای آواز لرستان، زندهیاد رضا سقایی است که با صدای خوش و آهنگ دلکش همراه با شعر حماسی و در عین حال عاشقانهی آن، هر شنوندهی صاحب ذوقی را تحت تأثیر قرار میدهد. سرانجام قدمخیر قلاوند شیرزن لرستانی در اواخر سال ۱۳۱۲، بهعلت بیماری و در اندوه از دست دادن برادرانش درگذشت و پیکر او در آرامستانی کنار پل قدیم شهر دزفول به خاک سپرده شد. | ||
خط ۱۰: | خط ۶۲: | ||
قدمخیر در کودکی سواد مختصری را فرا گرفته بود، اما تجربه و دانش او بهخاطر مقام و موقعیت خانوادگی او بیشتر از زنان آن منطقه بود.<ref name=":2">[http://dalvandclub.ir/1394/03/22/post-443/%D9%82%D8%AF%D9%85-%D8%AE%DB%8C%D8%B1-%D8%9B-%D8%B2%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C- قدمخیر؛ بانوی اصیل ایرانی - انجمن دالوند]</ref> | قدمخیر در کودکی سواد مختصری را فرا گرفته بود، اما تجربه و دانش او بهخاطر مقام و موقعیت خانوادگی او بیشتر از زنان آن منطقه بود.<ref name=":2">[http://dalvandclub.ir/1394/03/22/post-443/%D9%82%D8%AF%D9%85-%D8%AE%DB%8C%D8%B1-%D8%9B-%D8%B2%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C- قدمخیر؛ بانوی اصیل ایرانی - انجمن دالوند]</ref> | ||
قدمخیر در دوران جوانی خواستگاران بسیاری داشت، اما او با پسرعموی پدرش به نام | قدمخیر در دوران جوانی خواستگاران بسیاری داشت، اما او با پسرعموی پدرش به نام صف قلیخان ازدواج کرد که بعدها از هم جدا شدند. حاصل این ازدواج پسری به نام محمدخان بود که تا چند سال پیش نیز زنده بود.<ref name=":3">[https://ragbarb.blogspot.com/2010/04/blog-post_05.html قدم خیر دختر لر اسب و تفنگ وایل - رگبار]</ref> | ||
=== نام قدمخیر در تاریخ معاصر === | === نام قدمخیر در تاریخ معاصر === | ||
در بین زنان ایرانی بهویژه از انقلاب مشروطیت تا کنون زنان پیشتاز و بنبستشکنانی بودهاند که برگهای زرینی از تاریخ معاصر ایران را به خود اختصاص دادهاند. زنانی که در برابر حکومتهیا مستبد و ارتجاعی مقاومت و مبارزه کردند و نقش بیبدیلی در راه آزادی ایفا کردند. | در بین زنان ایرانی بهویژه از انقلاب مشروطیت تا کنون زنان پیشتاز و بنبستشکنانی بودهاند که برگهای زرینی از تاریخ معاصر ایران را به خود اختصاص دادهاند. زنانی که در برابر حکومتهیا مستبد و ارتجاعی مقاومت و مبارزه کردند و نقش بیبدیلی در راه آزادی ایفا کردند. یکی از این شیرزنان ایرانی قدمخیر قلاوند است. نام قدمخیر بهعنوان یکی از رهبران و فرماندهان صدها مبارز عشایر لُر در تاریخ ایران ثبت شد.<ref>[https://iranntv.com/270701-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B7-%D8%B4%DA%A9%D9%86-%D9%82%D8%AF%D9%85-%D8%AE%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D8%B7%D9%87-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 زنان خط شکن - قدم خیر از خطه لرستان - سایت سیمای آزادی]</ref> | ||
== قدمخیر در میدان نبرد == | == قدمخیر در میدان نبرد == | ||
قدمخیر قلاوند زنی رشید و دلاور بود که در هنگام حمله و هجوم نیروهای [[رضاشاه پهلوی|رضاخان]] برای سرکوب عشایر در سالهای ۱۳۰۵ تا ۱۳۱۱، بهخاطر رشادت و دلاوریهای زیاد در مبارزهی مسلحانه، در کنار برادرانش و کمک به رساندن تجهیزات و آذوقه به نیروهای مبارز عشایری در میدان نبرد، شهرت فراوانی پیدا کرده بود.<ref name=":4">[https://drsargolzaei.com/%D9%82%D8%B0%D9%85-%D8%AE%DB%8C%D8%B1-%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF/ قدم خیر قلاوند - سایت دکتر سرگلزایی]</ref> | قدمخیر قلاوند زنی رشید و دلاور بود که در هنگام حمله و هجوم نیروهای [[رضاشاه پهلوی|رضاخان]] برای سرکوب عشایر در سالهای ۱۳۰۵ تا ۱۳۱۱، بهخاطر رشادت و دلاوریهای زیاد در مبارزهی مسلحانه، در کنار برادرانش و کمک به رساندن تجهیزات و آذوقه به نیروهای مبارز عشایری در میدان نبرد، شهرت فراوانی پیدا کرده بود.<ref name=":4">[https://drsargolzaei.com/%D9%82%D8%B0%D9%85-%D8%AE%DB%8C%D8%B1-%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF/ قدم خیر قلاوند - سایت دکتر سرگلزایی]</ref> | ||
در درگیریهای بین نیروهای رضاخان و مبارزان عشایر، قدمخیر تفنگ بر دوش و سوار بر اسب دشادوش برادرانش با نیروهای حکومتی میجنگید. در یکی از این درگیریها که عشایر و برادران قدمخیر در حلقهی محاصرهی نیروهای مهاجم افتاده بودند و آذوقه و مهماتشان | در درگیریهای بین نیروهای رضاخان و مبارزان عشایر، قدمخیر تفنگ بر دوش و سوار بر اسب دشادوش برادرانش با نیروهای حکومتی میجنگید. در یکی از این درگیریها که عشایر و برادران قدمخیر در حلقهی محاصرهی نیروهای مهاجم افتاده بودند و آذوقه و مهماتشان تمام شده بود، این قدمخیر دلاور بود که سوار بر اسب حلقهی محاصره را میشکست و به بردارانش آذوقه و مهمات میرساند و آنها را از محاصره نجات میداد. قدمخیر اینچنین در بین مردم نمادی برای مبارزه با ظلم و ستم رضاخانی تبدیل شد.<ref name=":2" /> | ||
در نبردهای عشایر لرستان با نیروهای رضاخان، دو برادر قدمخیر و همسرش صف قلیخان کشته شدند و سرانجام هم عشایر شکست خوردند. دلاوریها و رشادتهای قدمخیر در صف مبارزان عشایر و وفاداری و تسلیمناپذیریاش از او در میان مردم لرستان چهره و شخصیتی محبوب و افسانهای ساخته است. جهانگرد فرانسوی «فریا مادلین استارک»، مؤلف کتاب سفرنامه لرستان و ایلام و الموت، در توصیف قدمخیر نوشته است:<blockquote>«داستان قدمخیر یعنی زنی که پنج سال قبل با دولت جنگیده بود را برایم بازگفتند و روایت میکردند که قدمخیر زنی زیبا بوده است که با پسرعموی خود ازدواج کرده بود، زن و شوهر عادت داشتهاند که با هم بهجنگ دشمنان بروند. قدمخیر مانند مردان ایلسوار بر اسب تیراندازی میکرد.»<ref name=":4" /> </blockquote> | |||
در نبردهای عشایر لرستان با نیروهای رضاخان، دو برادر قدمخیر و همسرش صف قلیخان کشته شدند و سرانجام هم عشایر شکست خوردند. دلاوریها و رشادتهای قدمخیر در صف مبارزان عشایر و وفاداری و تسلیمناپذیریاش از او در میان مردم لرستان چهره و شخصیتی محبوب و افسانهای ساخته است. جهانگرد فرانسوی «فریا مادلین استارک»، مؤلف کتاب سفرنامه لرستان و ایلام و الموت، در توصیف قدمخیر نوشته است:<blockquote>«داستان قدمخیر یعنی زنی که پنج سال قبل با دولت جنگیده | |||
== آوازه قدمخیر در موسیقی لرستان == | == آوازه قدمخیر در موسیقی لرستان == | ||
خط ۲۹: | خط ۷۹: | ||
جان سیسیل ادموندز در سفرنامهی خود موقع عبور از لرستان به داستان قدمخیر و اشعار و ترانههای ساخته شده در توصیف او پرداخته است.<ref name=":1" /> | جان سیسیل ادموندز در سفرنامهی خود موقع عبور از لرستان به داستان قدمخیر و اشعار و ترانههای ساخته شده در توصیف او پرداخته است.<ref name=":1" /> | ||
دکتر سکندر اماناللهی بهاروند، | دکتر سکندر اماناللهی بهاروند، مؤلف کتاب موسیقی در فرهنگ لرستان، در وصف قدمخیر قلاوند نوشته است که قدمخیر در سوارکاری، رشادت و تیراندازی دستکمی از مردان دلیر و رشید نداشته است و برای قبیلهی خود، رئیس و دلاوری کمنظیر بوده است.<ref name=":0" /> | ||
شهرت و آوازه قدمخیر بهخاطر دلاوری و رشادتهایش در میدان نبرد، در همه جا پیچیده بود. | شهرت و آوازه قدمخیر بهخاطر دلاوری و رشادتهایش در میدان نبرد، در همه جا پیچیده بود. به همین خاطر مردم از همهی نقاط به دیدار او میرفتند و با زنی دلیر و شجاع و بسیار زیبا مواجه میشدند و تحت تأثیر قرار میگرفتند. از میان نوازندگان و خوانندگان بومی که به دیدار قدمخیر رفته بودند، فردی به نام مِراوَگ (مراد بیگ) بود. او بر اساس رشادت و زیبایی قدمخیر شعری سرود و آهنگی ساخت که همین آهنگ به یکی از مقامهای موسیقی لُری معروف شد. | ||
حمید ایزدپناه، شاعر، نویسنده و پژوهشگر تاریخ و موسیقی لرستان، دربارهی مقام موسیقی قدمخیر نوشته است:<blockquote>«قدم خیر نام مقامی حماسی از موسیقی لری است که چهار ضربی و از جمله حماسههای قبیلهای است. چون که قهرمان اصلی آن زنی به نام قدم خیر بوده است، نوازندگان بومی بالاگریوه که آهنگ و شعر آن را در توصیف دلاوریهای او سرودهاند، نام مقام موسیقایی را نیز به نام او کرده اند.» </blockquote>همچنین علیمحمد ساکی «محقق و مترجم»، در رابطه با چگونگی سروده شدن شعر ترانهی قدمخیر نوشته است:<blockquote>«گوینده (شاعر) با آنکه ستایشگر چشمان جذاب و انگشتان خوشتراش او (قدم خیر) است، توجهی به تفنگ آلمانی آماده برای جنگ و ستیز وی نیز | حمید ایزدپناه، شاعر، نویسنده و پژوهشگر تاریخ و موسیقی لرستان، دربارهی مقام موسیقی قدمخیر نوشته است:<blockquote>«قدم خیر نام مقامی حماسی از موسیقی لری است که چهار ضربی و از جمله حماسههای قبیلهای است. چون که قهرمان اصلی آن زنی به نام قدم خیر بوده است، نوازندگان بومی بالاگریوه که آهنگ و شعر آن را در توصیف دلاوریهای او سرودهاند، نام مقام موسیقایی را نیز به نام او کرده اند.» </blockquote>همچنین علیمحمد ساکی «محقق و مترجم»، در رابطه با چگونگی سروده شدن شعر ترانهی قدمخیر نوشته است:<blockquote>«گوینده (شاعر) با آنکه ستایشگر چشمان جذاب و انگشتان خوشتراش او (قدم خیر) است، توجهی به تفنگ آلمانی آماده برای جنگ و ستیز وی نیز داشته… دلربایی و شجاعت این زن نامدار همراه با شرر چشمهای خشمگین و سیاه، آتش به خرمن هستیاش زده است… آنان که این شیر زن را دیدهاند، وی را لایق توصیف فراوان دانسته و معتقدند کمتر زیبارویی با این مهابت دیدهاند…»<ref name=":3" /> </blockquote>در ابیات این ترانه لری، دلاوری و رشادتهای قدمخیر چنین بهتصویر کشیده شده است: | ||
قدم خیر دو هار میا میلش وه قیه (قدمخیر از آن پایین میآید و میل جنگ دارد) | قدم خیر دو هار میا میلش وه قیه (قدمخیر از آن پایین میآید و میل جنگ دارد) | ||
تفنگچی ده میدونش خوش ننییه (هیچ تفنگچیای در میدان رزم او روی خوش ندیده است | تفنگچی ده میدونش خوش ننییه (هیچ تفنگچیای در میدان رزم او روی خوش ندیده است) | ||
در ابیات دیگر نیز وصف جمال و زیبایی قدمخیر سروده شده است: | در ابیات دیگر نیز وصف جمال و زیبایی قدمخیر سروده شده است: | ||
مال بوه قدم خیر ده کوس و کاوه (خانه پدر قدم خیر در منطقه کوس و کاوه است | مال بوه قدم خیر ده کوس و کاوه (خانه پدر قدم خیر در منطقه کوس و کاوه است) | ||
چشیاکش چی بطری پر ده شراوه (چشمان او از زیبایی به شیشهای پر از شراب شبیه است | چشیاکش چی بطری پر ده شراوه (چشمان او از زیبایی به شیشهای پر از شراب شبیه است) | ||
=== | === ازدواج اجباری === | ||
مدتی پس از جدایی قدمخیر از همسر اولش، جلالخان والیزاده که از سرسپردگان دولت و از مالکین بود، از او خواستگاری کرد. قدمخیر که کینهی زیادی به دولت و دستگاه حکومتی داشت، این ازدواج را نپذیرفت، اما سرانجام با رفتوآمدهای بسیار و فشار بزرگان خانواده، برخلاف میل باطنیاش به این ازدواج تن داد و این وصلت بیشتر او را منزویتر و غمگینتر کرد.<ref name=":0" /> | مدتی پس از جدایی قدمخیر از همسر اولش، جلالخان والیزاده که از سرسپردگان دولت و از مالکین بود، از او خواستگاری کرد. قدمخیر که کینهی زیادی به دولت و دستگاه حکومتی داشت، این ازدواج را نپذیرفت، اما سرانجام با رفتوآمدهای بسیار و فشار بزرگان خانواده، برخلاف میل باطنیاش به این ازدواج تن داد و این وصلت بیشتر او را منزویتر و غمگینتر کرد.<ref name=":0" /> | ||