کاربر:Poori/صفحه تمرین۲: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''فتوای قتل عام زندانیان سیاسی''' از [[روح‌الله خمینی]] | '''فتوای قتل عام زندانیان سیاسی''' از [[روح‌الله خمینی]] منجر به قتل عام هزاران زندانی سیاسی در سراسر ایران شد. این رویداد، که به عنوان "'''[[قتل عام ۶۷|قتل‌عام ۶۷]]'''" (۱۹۸۸ میلادی) شناخته می‌شود، دربرگیرنده‌ی اعدام فراقضایی هزاران زندانی سیاسی بر اساس این فتوا بود. <ref>[https://www.hrw.org/news/2022/06/08/irans-1988-mass-executions اعدام‌های گسترده ۱۳۶۷ Irans-1988-mass-executions] </ref> فتوا به طور خاص زندانیانی را هدف قرار داد که در برابر رژیم "استوار" مانده بودند. این اعدام‌ها در فضای پایان جنگ ایران و عراق، نمادی از سرکوب داخلی و تداوم فضای اختناق و ارعاب برای مردم ایران بود. <ref>[https://iran1988.org/khomeini-decrees-execution-of-steadfast-monafeqin-mojahedin-in-prisons/ Khomeini’s fatwa ordering the 1988 massacre in Iran’s prisons]</ref> | ||
منابع خبری رژیم ایران و نهادهای خبری وابسته به جهات مختلف همواره تلاش کرده‌اند تاریخ صدور فتوا را پس از [[عملیات فروغ جاویدان]] به ثبت دهند که به عنوان واکنشی نسبت به تهاجم مجاهدین از آن یاد شود؛ اما شهادت مستقیم شهود حاضر و علائم و نقل قول‌های بسیاری از مقامات زندان، نشان‌دهنده‌ی این واقعیت است که آماده سازی‌ها اجرای قتل عام در واقع از ماه‌ها پیش آغاز شده بود. | |||
== تاریخ صدور فتوا == | |||
با این‌که در منابع خبری رژیم و منابع خبری جهت‌دار، تلاش شده است که صدور فتوای و [[قتل عام ۶۷|قتل‌عام زندانیان سیاسی]] را به وقایع پس از [[عملیات فروغ جاویدان]] نسبت دهند؛ اما بنابر شواهد بسیار، از جمله مصاحبه‌ی [[علی فلاحیان]]، وزیر سابق اطلاعات رژیم ایران، فتوای [[روح‌الله خمینی|خمینی]] احتمالا در سال ۱۳۶۷ و هم‌زمان پذیرش قطعنامه‌ی ۵۹۸ و آتش بس در [[جنگ ایران و عراق]] و در نتیجه قطعا پیش از آغاز عملیات مجاهدین صادر شده است. <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=oisQ39dMmn0 <nowiki>علی فلاحیان: «بنده خدا، [رئیسی] هر چه می‌گفت من حکم ندادم، حکمش قبلاً صادر شده بود اصلاً کسی به حرفش گوش نمی‌داد.»</nowiki>]</ref> فلاحیان هم‌چنین مشخصا در همین مصاحبه می‌گوید: <blockquote>«...ولی امام مرتبا تاکید داشت که مواظب باشید این‌ها از دستتان در نروند... | |||
...مثلا اگر شبهه‌ای شد در این که کسی قاتل است یا نه، بنا را بر نکشتن بگذاریم اما در مورد منافقین امام می‌گفت به عکس رفتار کنید... | |||
...این حکم ولایی ایشان بود؛ چه قبل از جریان ۶۷ چه بعد از آن.» <ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/5925/%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%AF گفتگوی حسین دهباشی با علی فلاحیان وزیر اسبق اطلاعات]</ref></blockquote> | |||
مورگان اورتگاس، سخنگوی پیشین وزارت خارجه امریکا طی مصاحبه‌ای در ۲۵ تیرماه۱۳۹۹ (۱۵ژوئیه۲۰۲۰) گفت: «۱۹ژوئیه (۲۸تیر ۱۳۶۷ روز بعد از زهر آتش‌بس) سالگرد شروع "[[هیئت مرگ|کمیسیونهای مرگ]]" در ایران به‌دستور خمینی است.» <ref>[https://x.com/statedeptspox_a/status/1284216751941652484 July 19th marks the anniversary of the start of Iran’s so-called death commissions on the orders of Ayatollah Khomeini.]</ref> | |||
[[پرونده:موضعگیری مورگان اورتگاس درباره تاریخ آغاز قتل‌عام.jpg|بندانگشتی|ویدئوی سخنگوی وقت وزارت خارجه امریکا درباره تاریخ آغاز [[قتل عام ۶۷|قتل‌عام ۶۷]]]] | |||
روح‌الله الموسوی الخمینی | بخشی از متن مصاحبه‌ی سخنگوی پیشین وزارت خارجه امریکا، مورگان اورتگاس:<blockquote> | ||
"July 19th marks the anniversary of the start of Iran’s so-called death commissions on the orders of Ayatollah Khomeini. These commissions reportedly forcibly disappeared and extra-judicially executed thousands of political dissident prisoners. The current head of the Iranian judiciary and current minister of justice have both been identified as former members of these death commissions. The Iranian judiciary is widely perceived to lack independence and fair trial guarantees. And the revolutionary courts are particularly egregious in ordering violations of human rights. All Iranian officials who commit human rights violations or abuses should be held accountable. The United States calls on the international community to conduct independent investigations and to provide accountability and justice for the victims of these horrendous violations of human rights organized by the Iranian regime." | |||
ترجمه فارسی: | |||
«۱۹ ژوئیه سالگرد آغاز به کار کمیسیونهای مرگ ایران به دستور آیت‌الله خمینی است. بنا به گزارش‌ها، این کمیسیون‌ها هزاران زندانی سیاسی مخالف را به زور ناپدید و به صورت فراقضایی اعدام کردند. رئیس فعلی قوه قضائیه ایران و وزیر فعلی دادگستری هر دو به عنوان اعضای سابق این کمیسیونهای مرگ شناسایی شده‌اند. قوه قضائیه ایران به طور گسترده فاقد استقلال و تضمین‌های محاکمه عادلانه تلقی می‌شود. و دادگاه‌های انقلاب به ویژه در صدور دستور نقض حقوق بشر بسیار فاحش هستند. همه مقامات ایرانی که مرتکب نقض یا سوءاستفاده از حقوق بشر می‌شوند باید پاسخگو باشند. ایالات متحده از جامعه بین‌المللی می‌خواهد که تحقیقات مستقلی انجام دهد و پاسخگویی و عدالت را برای قربانیان این نقض‌های وحشتناک حقوق بشر که توسط رژیم ایران سازماندهی شده است، فراهم کند.» <ref>[https://video.twimg.com/ext_tw_video/1284215616803672068/pu/vid/320x320/KG3uF86daPshlvt5.mp4?tag=10 video.twimg.com]</ref></blockquote> | |||
== مشاهدات شاهدین قتل عام == | |||
یک زندانی مجاهد به‌نام نسرین فیضی در بخشی از خاطراتش نوشته است:<blockquote>«در بهار ۶۷ رسیدگی مجدد به پرونده‌ها با بازجویی از زندانیان آغاز شد. وقتی بچه‌ها از علت باز‌شدن مجدد پرونده‌هایشان پرسیده بودند صراحتاً به آنها گفته شده بود: این کار برای اتمام‌حجت با شما است، یا همکاری و یا تعین‌تکلیف نهایی...»</blockquote>یک زندانی مجاهد دیگر به‌نام مهدی عبدالرحیمی از زندان تبریز گفته‌است:<blockquote>اردیبهشت سال ۱۳۶۷ آخوند حاکم شرع تبریز به اسم عابدینی آمد داخل زندان و صراحتاً گفت: «می‌خواهیم همه‌تان را تعیین‌تکلیف کنیم.» <ref name=":0">[https://m.mojahedin.org/id/da61b90f-1665-4e6d-97dc-78c271f72724 قتل‌عام سال ۶۷ بر کتیبهٔ خاوران]</ref></blockquote> | |||
[[پرونده:مسعود مقبلی.JPG|بندانگشتی|مسعود مقبلی فرزند اعدام شده‌ی [[عزت‌الله مقبلی]]]] | |||
از طرفی روز ۴ خرداد ۱۳۶۷، اسماعیل شوشتری، نماینده سابق قوچان در مجلس، از طرف شورای عالی قضایی به‌عنوان رئیس جدید سازمان زندانهای کشور منصوب شد. این همان آخوندی است که در جریان [[قتل عام ۶۷|قتل‌عام زندانیان سیاسی]] به‌عنوان رئیس سازمان زندانها در [[هیئت مرگ|هیأت مرگ]] شرکت کرد. یعنی دست‌کم از ۴ خرداد مشخص بود که قتل‌عام انجام خواهد شد و اسماعیل شوشتری به همین منظور در سازمان زندانهای کشور منصوب شده بود. <ref name=":0" /> | |||
در خاطرات نوشته شده‌ی زندانیان ثبت شده است که مقامات زندان در نوروز سال ۱۳۶۷ در کمیته مشترک به مسعود مقبلی (فرزند [[عزت‌الله مقبلی]]، هنرمند مشهور رادیو تلویزیون) گفته‌اند: <blockquote>«نسلتونو برمی‌داریم. برو به دوستات هم بگو همه‌تونو می‌کشیم...» <ref>[https://www.mojahedin.org/links/books/Aftabkaran_DashteJavaher_4.pdf محمود رویایی - آفتابکاران - جلد چهارم - دشت آتش ص۶۰]</ref></blockquote> | |||
مسعود ابویی، از زندانیان سیاسی مجاهد که در آن زمان در اوین بوده است درباره این موضوع گفته است:<blockquote>«با تعجب دیدیم که روز ۲۸ تیر یعنی فردای آتش‌بس ما رو بردند در سلول‌های انفرادی و دیدیم ظرف چند ساعت تمام سلول‌ها پر شد.»</blockquote>در روز ۲۹ تیر تیرماه (دو روز پس از پذیرش قطعنامه آتش‌بس توسط خمینی) ۵ تن از زنان زندانی وابسته به مجاهدین را از زندان ایلام خارج کرده و در تپه‌ای در اطراف صالح‌آباد تیرباران کردند. (فرح اسلامی، حکیمه ریزوندی، مرضیه رحمتی، نسرین رجبی، جسومه حیدری) <ref name=":0" /> | |||
[[پرونده:متن فتوای خمینی.jpg|بندانگشتی|300x300px|متن فتوای خمینی]] | |||
== متن فتوا و استفتای دوم و پاسخ خمینی == | |||
[[پرونده:پرسش احمد خمینی و پاسخ قطعی خمینی درباره فتوای قتل عام.jpg|بندانگشتی|280x280px|استفتا و پاسخ قطعی خمینی برای قتل عام زندانیان]] | |||
متن فتوای اولیه خمینی به شرح زیر است:<blockquote>بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم | |||
«از آنجا که منافقین خائن به هیچ وجه به اسلام معتقد نبوده و هر چه می‌گویند از روی حیله و نفاق آنهاست و به اقرار سران آنها از اسلام ارتداد پیدا کرده‌اند، با توجه به محارب بودن آنها و جنگ کلاسیک آنها در شمال و غرب و جنوب کشور با همکاری‌های حزب بعث عراق و نیز جاسوسی آنها برای صدام علیه ملت مسلمان ما و با توجه به ارتباط آنان با استکبار جهانی و ضربات ناجوانمردانهٔ آنان از ابتدای تشکیل نظام جمهوری اسلامی تا کنون، کسانی که در زندانهای سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می‌کنند، محارب و محکوم به اعدام می‌باشند و تشخیص موضوع نیز در تهران با رای اکثریت آقایان حجت‌الاسلام نیری دامت افاضاته ([[حاکم شرع|قاضی شرع]]) و جناب آقای [[مرتضی اشراقی|اشراقی]] (دادستان تهران) و نماینده‌ای از وزارت اطلاعات می‌باشد، اگر چه احتیاط در اجماع است، و همین‌طور در زندانهای مراکز استان کشور رای اکثریت آقایان [[حاکم شرع|قاضی شرع]]، دادستان انقلاب و یا دادیار و نماینده وزارت اطلاعات لازم الاتباع می‌باشد، رحم بر محاربین ساده‌اندیشی است، قاطعیت اسلام در برابر دشمنان خدا از اصول تردیدناپذیر نظام اسلامی است، امیدوارم با خشم و کینه انقلابی خود نسبت به دشمنان اسلام رضایت خداوند متعال را جلب نمایید، آقایانی که تشخیص موضوع به عهده آنان است وسوسه و شک و تردید نکنند و سعی کنند اشداء علی الکفار باشند. تردید در مسائل قضایی اسلام انقلابی نادیده گرفتن خون پاک و مطهر شهدا می‌باشد. | |||
والسلام | |||
روح‌الله الموسوی الخمینی</blockquote>اما از آنجا که بسیاری از زندانیان در واقع محاکمه‌شان پایان یافته و در مراحال پایانی گذران حبس و محکومیت خود بودند و حتی در موارد بسیاری دوران حکم زندان‌شان هم تمام شده بود؛ هیئت مرگ (به‌ویژه در شهرستان‌ها) در چگونگی اجرای قتل عام دچار ابهام شده بودند و از احمد خمینی که در آن روزگار رئیس دفتر پدرش بود خواستار پاسخ قطعی بودند. پاسخ این استفتا قطعیت مطلق و هرچه سریعتر در کشتار زندانیان بود. | |||
پاسخ خمینی به استفتا به شرح زیر است:<blockquote>«بسمه تعالی در تمام موارد فوق هر کس در هر مرحله اگر بر سر نفاق باشد حکمش اعدام است. سریعاً دشمنان اسلام را نابود کنید. در صورت رسیدگی به وضع پرونده‌ها در هر صورت که حکم سریعتر اجرا گردد همان مورد نظر است.»</blockquote> | |||
== منابع == | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۷ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۴۱
فتوای قتل عام زندانیان سیاسی از روح‌الله خمینی منجر به قتل عام هزاران زندانی سیاسی در سراسر ایران شد. این رویداد، که به عنوان "قتل‌عام ۶۷" (۱۹۸۸ میلادی) شناخته می‌شود، دربرگیرنده‌ی اعدام فراقضایی هزاران زندانی سیاسی بر اساس این فتوا بود. [۱] فتوا به طور خاص زندانیانی را هدف قرار داد که در برابر رژیم "استوار" مانده بودند. این اعدام‌ها در فضای پایان جنگ ایران و عراق، نمادی از سرکوب داخلی و تداوم فضای اختناق و ارعاب برای مردم ایران بود. [۲]
منابع خبری رژیم ایران و نهادهای خبری وابسته به جهات مختلف همواره تلاش کرده‌اند تاریخ صدور فتوا را پس از عملیات فروغ جاویدان به ثبت دهند که به عنوان واکنشی نسبت به تهاجم مجاهدین از آن یاد شود؛ اما شهادت مستقیم شهود حاضر و علائم و نقل قول‌های بسیاری از مقامات زندان، نشان‌دهنده‌ی این واقعیت است که آماده سازی‌ها اجرای قتل عام در واقع از ماه‌ها پیش آغاز شده بود.
تاریخ صدور فتوا
با این‌که در منابع خبری رژیم و منابع خبری جهت‌دار، تلاش شده است که صدور فتوای و قتل‌عام زندانیان سیاسی را به وقایع پس از عملیات فروغ جاویدان نسبت دهند؛ اما بنابر شواهد بسیار، از جمله مصاحبه‌ی علی فلاحیان، وزیر سابق اطلاعات رژیم ایران، فتوای خمینی احتمالا در سال ۱۳۶۷ و هم‌زمان پذیرش قطعنامه‌ی ۵۹۸ و آتش بس در جنگ ایران و عراق و در نتیجه قطعا پیش از آغاز عملیات مجاهدین صادر شده است. [۳] فلاحیان هم‌چنین مشخصا در همین مصاحبه می‌گوید:
«...ولی امام مرتبا تاکید داشت که مواظب باشید این‌ها از دستتان در نروند...
...مثلا اگر شبهه‌ای شد در این که کسی قاتل است یا نه، بنا را بر نکشتن بگذاریم اما در مورد منافقین امام می‌گفت به عکس رفتار کنید...
...این حکم ولایی ایشان بود؛ چه قبل از جریان ۶۷ چه بعد از آن.» [۴]
مورگان اورتگاس، سخنگوی پیشین وزارت خارجه امریکا طی مصاحبه‌ای در ۲۵ تیرماه۱۳۹۹ (۱۵ژوئیه۲۰۲۰) گفت: «۱۹ژوئیه (۲۸تیر ۱۳۶۷ روز بعد از زهر آتش‌بس) سالگرد شروع "کمیسیونهای مرگ" در ایران به‌دستور خمینی است.» [۵]
بخشی از متن مصاحبه‌ی سخنگوی پیشین وزارت خارجه امریکا، مورگان اورتگاس:
"July 19th marks the anniversary of the start of Iran’s so-called death commissions on the orders of Ayatollah Khomeini. These commissions reportedly forcibly disappeared and extra-judicially executed thousands of political dissident prisoners. The current head of the Iranian judiciary and current minister of justice have both been identified as former members of these death commissions. The Iranian judiciary is widely perceived to lack independence and fair trial guarantees. And the revolutionary courts are particularly egregious in ordering violations of human rights. All Iranian officials who commit human rights violations or abuses should be held accountable. The United States calls on the international community to conduct independent investigations and to provide accountability and justice for the victims of these horrendous violations of human rights organized by the Iranian regime."
ترجمه فارسی:
«۱۹ ژوئیه سالگرد آغاز به کار کمیسیونهای مرگ ایران به دستور آیت‌الله خمینی است. بنا به گزارش‌ها، این کمیسیون‌ها هزاران زندانی سیاسی مخالف را به زور ناپدید و به صورت فراقضایی اعدام کردند. رئیس فعلی قوه قضائیه ایران و وزیر فعلی دادگستری هر دو به عنوان اعضای سابق این کمیسیونهای مرگ شناسایی شده‌اند. قوه قضائیه ایران به طور گسترده فاقد استقلال و تضمین‌های محاکمه عادلانه تلقی می‌شود. و دادگاه‌های انقلاب به ویژه در صدور دستور نقض حقوق بشر بسیار فاحش هستند. همه مقامات ایرانی که مرتکب نقض یا سوءاستفاده از حقوق بشر می‌شوند باید پاسخگو باشند. ایالات متحده از جامعه بین‌المللی می‌خواهد که تحقیقات مستقلی انجام دهد و پاسخگویی و عدالت را برای قربانیان این نقض‌های وحشتناک حقوق بشر که توسط رژیم ایران سازماندهی شده است، فراهم کند.» [۶]
مشاهدات شاهدین قتل عام
یک زندانی مجاهد به‌نام نسرین فیضی در بخشی از خاطراتش نوشته است:
«در بهار ۶۷ رسیدگی مجدد به پرونده‌ها با بازجویی از زندانیان آغاز شد. وقتی بچه‌ها از علت باز‌شدن مجدد پرونده‌هایشان پرسیده بودند صراحتاً به آنها گفته شده بود: این کار برای اتمام‌حجت با شما است، یا همکاری و یا تعین‌تکلیف نهایی...»
یک زندانی مجاهد دیگر به‌نام مهدی عبدالرحیمی از زندان تبریز گفته‌است:
اردیبهشت سال ۱۳۶۷ آخوند حاکم شرع تبریز به اسم عابدینی آمد داخل زندان و صراحتاً گفت: «می‌خواهیم همه‌تان را تعیین‌تکلیف کنیم.» [۷]
از طرفی روز ۴ خرداد ۱۳۶۷، اسماعیل شوشتری، نماینده سابق قوچان در مجلس، از طرف شورای عالی قضایی به‌عنوان رئیس جدید سازمان زندانهای کشور منصوب شد. این همان آخوندی است که در جریان قتل‌عام زندانیان سیاسی به‌عنوان رئیس سازمان زندانها در هیأت مرگ شرکت کرد. یعنی دست‌کم از ۴ خرداد مشخص بود که قتل‌عام انجام خواهد شد و اسماعیل شوشتری به همین منظور در سازمان زندانهای کشور منصوب شده بود. [۷]
در خاطرات نوشته شده‌ی زندانیان ثبت شده است که مقامات زندان در نوروز سال ۱۳۶۷ در کمیته مشترک به مسعود مقبلی (فرزند عزت‌الله مقبلی، هنرمند مشهور رادیو تلویزیون) گفته‌اند:
«نسلتونو برمی‌داریم. برو به دوستات هم بگو همه‌تونو می‌کشیم...» [۸]
مسعود ابویی، از زندانیان سیاسی مجاهد که در آن زمان در اوین بوده است درباره این موضوع گفته است:
«با تعجب دیدیم که روز ۲۸ تیر یعنی فردای آتش‌بس ما رو بردند در سلول‌های انفرادی و دیدیم ظرف چند ساعت تمام سلول‌ها پر شد.»
در روز ۲۹ تیر تیرماه (دو روز پس از پذیرش قطعنامه آتش‌بس توسط خمینی) ۵ تن از زنان زندانی وابسته به مجاهدین را از زندان ایلام خارج کرده و در تپه‌ای در اطراف صالح‌آباد تیرباران کردند. (فرح اسلامی، حکیمه ریزوندی، مرضیه رحمتی، نسرین رجبی، جسومه حیدری) [۷]
متن فتوا و استفتای دوم و پاسخ خمینی
متن فتوای اولیه خمینی به شرح زیر است:
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
«از آنجا که منافقین خائن به هیچ وجه به اسلام معتقد نبوده و هر چه می‌گویند از روی حیله و نفاق آنهاست و به اقرار سران آنها از اسلام ارتداد پیدا کرده‌اند، با توجه به محارب بودن آنها و جنگ کلاسیک آنها در شمال و غرب و جنوب کشور با همکاری‌های حزب بعث عراق و نیز جاسوسی آنها برای صدام علیه ملت مسلمان ما و با توجه به ارتباط آنان با استکبار جهانی و ضربات ناجوانمردانهٔ آنان از ابتدای تشکیل نظام جمهوری اسلامی تا کنون، کسانی که در زندانهای سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می‌کنند، محارب و محکوم به اعدام می‌باشند و تشخیص موضوع نیز در تهران با رای اکثریت آقایان حجت‌الاسلام نیری دامت افاضاته (قاضی شرع) و جناب آقای اشراقی (دادستان تهران) و نماینده‌ای از وزارت اطلاعات می‌باشد، اگر چه احتیاط در اجماع است، و همین‌طور در زندانهای مراکز استان کشور رای اکثریت آقایان قاضی شرع، دادستان انقلاب و یا دادیار و نماینده وزارت اطلاعات لازم الاتباع می‌باشد، رحم بر محاربین ساده‌اندیشی است، قاطعیت اسلام در برابر دشمنان خدا از اصول تردیدناپذیر نظام اسلامی است، امیدوارم با خشم و کینه انقلابی خود نسبت به دشمنان اسلام رضایت خداوند متعال را جلب نمایید، آقایانی که تشخیص موضوع به عهده آنان است وسوسه و شک و تردید نکنند و سعی کنند اشداء علی الکفار باشند. تردید در مسائل قضایی اسلام انقلابی نادیده گرفتن خون پاک و مطهر شهدا می‌باشد.
والسلام
روح‌الله الموسوی الخمینی
اما از آنجا که بسیاری از زندانیان در واقع محاکمه‌شان پایان یافته و در مراحال پایانی گذران حبس و محکومیت خود بودند و حتی در موارد بسیاری دوران حکم زندان‌شان هم تمام شده بود؛ هیئت مرگ (به‌ویژه در شهرستان‌ها) در چگونگی اجرای قتل عام دچار ابهام شده بودند و از احمد خمینی که در آن روزگار رئیس دفتر پدرش بود خواستار پاسخ قطعی بودند. پاسخ این استفتا قطعیت مطلق و هرچه سریعتر در کشتار زندانیان بود. پاسخ خمینی به استفتا به شرح زیر است:
«بسمه تعالی در تمام موارد فوق هر کس در هر مرحله اگر بر سر نفاق باشد حکمش اعدام است. سریعاً دشمنان اسلام را نابود کنید. در صورت رسیدگی به وضع پرونده‌ها در هر صورت که حکم سریعتر اجرا گردد همان مورد نظر است.»
منابع
- ↑ اعدام‌های گسترده ۱۳۶۷ Irans-1988-mass-executions
- ↑ Khomeini’s fatwa ordering the 1988 massacre in Iran’s prisons
- ↑ علی فلاحیان: «بنده خدا، [رئیسی] هر چه می‌گفت من حکم ندادم، حکمش قبلاً صادر شده بود اصلاً کسی به حرفش گوش نمی‌داد.»
- ↑ گفتگوی حسین دهباشی با علی فلاحیان وزیر اسبق اطلاعات
- ↑ July 19th marks the anniversary of the start of Iran’s so-called death commissions on the orders of Ayatollah Khomeini.
- ↑ video.twimg.com
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ قتل‌عام سال ۶۷ بر کتیبهٔ خاوران
- ↑ محمود رویایی - آفتابکاران - جلد چهارم - دشت آتش ص۶۰