کاربر:Khosro/صفحه تمرین NOINDEX: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|887x887پیکسل]]
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]]
{{جعبه زندگینامه| اندازه جعبه      =| عنوان            = | عنوان ۲          = قربانی قتل‌عام زندانیان سیاسی ۱۳۶۷| نام               = مهرداد بگلری (نوشین)| تصویر             = مهرداد بگلری؛1.jpg| اندازه تصویر     =| عنوان تصویر      =مهرداد بگلری| زادروز           = ۱۳۳۸| زادگاه            = لاهیجان، استان گیلان| مکان ناپدیدشدن    =| تاریخ ناپدیدشدن  =| وضعیت            =| تاریخ مرگ         = ۸ مرداد ۱۳۶۷| مکان مرگ          = چاف/چمخاله، سواحل دریای خزر| عرض جغرافیایی محل دفن =| طول جغرافیایی محل دفن =| latd= |latm= |lats= |latNS=N| longd= |longm= |longs= |longEW=E| علت مرگ           = اعدام (تیرباران)| پیداشدن جسد      = گورستان آقا سید مرتضی، لاهیجان (دفن جمعی و مخفیانه)| آرامگاه          =| بناهای یادبود    =| محل زندگی         = لاهیجان| ملیت              = | نام‌های دیگر      =| نژاد              =| تابعیت            =| تحصیلات           = دیپلم ریاضی، دانشجوی مدرسه عالی تربیت بدنی تهران| دانشگاه          =| پیشه             = کارگر کارخانه کلوچه‌سازی نوشین، فوتبالیست| سال‌های فعالیت    =| کارفرما          =| نهاد             =| نماینده          =| شناخته‌شده برای    = قربانی قتل‌عام زندانیان سیاسی ۱۳۶۷، هواداری از سازمان مجاهدین خلق| نقش‌های برجسته    =| سبک              =| تأثیرگذاران      =| تأثیرپذیرفتگان    =| شهر خانگی        =| دستمزد            =| دارایی خالص      =| قد                =| وزن              =| تلویزیون          =| دوره             =| پس از             =| پیش از           =| حزب              =| جنبش              = مرتبط با سازمان مجاهدین خلق| مخالفان          =| هیئت              =| دین              = اسلام| مذهب              =| اتهام            = هواداری از سازمان مجاهدین خلق، وابستگی به تشکیلات مجاهدین، ارتداد| وضعیت گناهکاری    =| منصب              =| مکتب              =| آثار              =| همسر              = متأهل| شریک زندگی        =| فرزندان          = یک پسر| والدین            = محمدعلی و شهربانو منتخب اقدامی| خویشاوندان سرشناس =| جوایز            =| امضا              =| اندازه امضا      =| signature_alt    =| وبگاه            =| imdb_id          =| Soure_id          =| پانویس            =|image size=240 پیکسل}}
{{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار
| نام             = شیخ احمد تربتی
| تصویر           = شیخ احمد تربتی؛3.jpg
| شرح تصویر       = شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه
| نام کامل        =  
| زادروز           = ۱۲۵۹ خورشیدی
| شهر تولد        = تربت حیدریه
| کشور تولد        =  
| تاریخ مرگ       = ۱۲۸۸ خورشیدی
| شهر مرگ          = تبریز
| کشور مرگ        =  
| تحصیلات         = فقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف
| دین             =  
| حزب سیاسی        = مشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز
| سمت             = بنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس
| فعالیت‌ها        = روزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد»
|image_size=250پیکسل}}
'''شیخ احمد تربتی'''، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه‍. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره [[جنبش مشروطه ایران]]، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره [[استبداد صغیر]] (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.<ref name=":0">[https://ensani.ir/file/download/article/20120326171011-3043-120.pdf کتاب «روزنامه‌نگاران مقتول: سلطان‌العلمای خراسانی»، تالف سید محمد صدری طباطبایی]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/268719/%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3 روح‌القدوس - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">[https://rch.ac.ir/article/Details/14166 از روزنامه‌های تندرو دوره مشروطه - دانشنامه جهان اسلام]</ref><ref name=":3">[https://www.torbat-h.ir/celebrities/sheykh-ahmad-torbati/ شیخ احمد تربتی، اولین شهید روزنامه‌نگار ایران - تربت شهر من]</ref><ref name=":4">کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف [[احمد کسروی]]</ref>


'''مهرداد بگلری (نوشین)'''، متولد ۱۳۳۸ در لاهیجان، یکی از قربانیان [[قتل‌عام ۶۷|قتل‌عام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷]] توسط جمهوری اسلامی بود. او فرزند محمدعلی، صاحب کارخانه کلوچه‌سازی نوشین، و شهربانو بود و به‌عنوان فوتبالیست و کارگر کارخانه شناخته می‌شد. مهرداد، که فردی خیرخواه و مردم‌دوست بود، در ۹ مرداد ۱۳۶۵ به اتهام «هواداری از [[سازمان مجاهدین خلق ایران]]» و کمک به همکلاسی‌اش، بهمن افرازه، دستگیر شد. در دادگاه اول در سال ۱۳۶۶، به دو سال حبس محکوم شد، اما به دلیل «پایداری بر عقاید» آزاد نشد. در تابستان ۱۳۶۷، در جریان محاکمات غیرقانونی قتل‌عام ۱۳۶۷، توسط «[[هیئت مرگ]]» به اتهام «وابستگی به مجاهدین و ارتداد» دوباره محاکمه و به اعدام محکوم شد. او در ۸ مرداد ۱۳۶۷ به همراه دیگر زندانیان سیاسی تیرباران شد و پیکرش در گورستان آقا سید مرتضی لاهیجان به‌صورت مخفیانه دفن گردید. خانواده‌اش تا آبان ۱۳۶۷ از اعدام او بی‌خبر بودند و تحت فشار برای عدم عزاداری قرار گرفتند. همبندی‌های مهرداد او را به‌عنوان فردی فداکار، جنگنده و بی‌اعتنا به مادیات توصیف کرده‌اند که حتی در زندان به اصول خود پایبند بود. اعدام مهرداد بگلری، به همراه هزاران زندانی سیاسی دیگر، بخشی از سیاست پنهان‌کاری رژیم برای سرکوب مخالفان بود که با اعتراضات گسترده خانواده‌ها و فعالان حقوق بشر مواجه شد. این رویداد به‌عنوان یکی از جنایات بزرگ علیه بشریت در تاریخ معاصر ایران ثبت شده است.<ref name=":0">[https://golesorkhiran.blogspot.com/2022/07/Mehrdad-Bagleri.html با یاد مجاهد شهید مهرداد بگلری - گلسرخ ایران]</ref><ref name=":1">[https://www.iranrights.org/fa/memorial/story/-5002/mohammad-reza-mehrdad-beglari محمدرضا (مهرداد) بگلری - بنیاد عبدالرحمن برومند]</ref>
== زندگی اولیه و تحصیلات ==
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


== زندگی، شغل و تحصیلات ==
=== تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی ===
[[پرونده:مهرداد بگلری cleanup.jpg|جایگزین=مهرداد بگلری و فرزندش|بندانگشتی|250x250پیکسل|مهرداد بگلری و فرزندش]]
شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند [[آخوند ملا محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند [[سیّدحسن تقی‌زاده|سید حسن تقی‌زاده]]، ارتباط برقرار کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />
مهرداد بگلری (نوشین)، متولد سال ۱۳۳۸ در شهر لاهیجان، استان گیلان، فرزند دوم محمدعلی، صاحب نخستین کارخانه کلوچه‌سازی معروف به نوشین در ایران، و شهربانو منتخب اقدامی بود. او در خانواده‌ای مرفه و معروف رشد کرد و پس از دریافت مدرک دیپلم ریاضی، در کارخانه پدرش مشغول به کار شد. مهرداد پس از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷]] نیز به کار در کارخانه ادامه داد. او همچنین دانشجوی مدرسه عالی تربیت بدنی تهران بود و به‌عنوان فوتبالیست بنام در تیم فوتبال لاهیجان شهرت داشت. مهرداد، که متأهل و دارای یک پسر بود، به دلیل ویژگی‌های مردمی و خیرخواهانه‌اش محبوبیت زیادی در میان همشهری‌های خود داشت. او فردی مهربان و مردم‌دوست توصیف شده که علاقه زیادی به کمک به نیازمندان داشت. مهرداد بگلری عامل ناهنجاری‌ها و معضلات جامعه را در نظام جمهوری اسلامی به رهبری [[روح‌الله خمینی]] می‌دید و «مخالفت عمیقی با رژیم جمهوری اسلامی داشت». اگرچه او سیاسی نبود، اما با افرادی مانند همکلاسی‌اش، بهمن افرازه، که فعالیت سیاسی داشت، در ارتباط بود.<ref name=":0" /><ref name=":1" />


== محاکمه و اتهامات ==
== فعالیت‌های روزنامه‌نگاری ==
[[پرونده:روزنامه روح‌القدوس.jpg|جایگزین=روزنامه روح‌القدوس|بندانگشتی|330x330پیکسل|روزنامه روح‌القدوس]]


=== دادگاه اول ===
=== تأسیس روزنامه روح‌القدس ===
مهرداد بگلری در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۳۶۶ در دادگاه انقلاب اسلامی لاهیجان محاکمه شد. اتهام او در این دادگاه «هواداری از سازمان مجاهدین خلق» اعلام شد، به‌ویژه به دلیل ارتباط با همکلاسی‌اش، بهمن افرازه. با وجود نبود مدارک معتبر علیه او، به حکم حاکم شرع به دو سال حبس محکوم شد که قرار بود در ۱۸ فروردین ۱۳۶۸ به پایان برسد. مهرداد از دسترسی به وکیل مدافع محروم بود و برخی از مردم لاهیجان و دوستانش معتقد بودند که او به دلیل شهرت و موفقیت خانوادگی‌اش «قربانی یک توطئه و پاپوش» شده است.<ref name=":0" /><ref name=":1" />  
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


=== دادگاه دوم و قتل‌عام ۱۳۶۷ ===
=== ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس ===
در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۶۷، مهرداد بگلری در جریان محاکمات گسترده زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷، که به قتل‌عام ۱۳۶۷ معروف است، برای بار دوم محاکمه شد. این محاکمه توسط «هیئت مرگ»، متشکل از یک قاضی شرع، نماینده [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|وزارت اطلاعات]]، و دادستان تهران، انجام گرفت و فاقد تشریفات رسمی قضایی، از جمله حضور وکیل یا دادستان، بود. اتهامات او در این دادگاه به «وابستگی به تشکیلات مجاهدین»، «موضع‌گیری صریح زندانی»، «اعلام ارتداد»، و «کمک‌های جاسوسی به دشمنان انقلاب اسلامی» تغییر یافت. این اتهامات بر اساس شهادت‌های کذب مطرح شدند، اما اسامی شاهدان مشخص نیست. خانواده‌های قربانیان در نامه‌ای به وزیر دادگستری وقت، حسن حبیبی، اعتراض کردند که این محاکمات «غیرعادلانه و غیرقانونی» بود و زندانیان، که پیش‌تر محکوم به حبس بودند، بدون فرصت دفاع دوباره به اعدام محکوم شدند. در این نامه آمده است: «اکثریت قریب به اتفاق قربانیان زندانیانی بودند که قبلاً در محاکم شرع به حبس محکوم شده بودند و در حال گذراندن دوران محکومیت خود و یا به پایان رساندن آن بودند».<ref name=":1" />  
روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" />


== اعدام و قتل‌عام ۱۳۶۷ ==
=== محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس ===
روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />


=== اجرای حکم اعدام ===
== نقش در انقلاب مشروطیت ==
مهرداد بگلری در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۶۷، در جریان قتل‌عام زندانیان سیاسی سال ۱۳۶۷، به حکم دادستان انقلاب اسلامی لاهیجان اعدام شد. او به همراه عده‌ای دیگر از زندانیان سیاسی در سواحل دریای خزر، در منطقه چاف/چمخاله، تیرباران شد. این اعدام بخشی از کشتار گسترده‌ای بود که طی آن هزاران زندانی سیاسی، عمدتاً از اعضای سازمان مجاهدین خلق و گروه‌های مارکسیست-لنینیست مانند [[سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران|سازمان چریک‌های فدائیان خلق]] و همچنین برخی از اعضای [[حزب توده ایران|حزب توده]] به اتهاماتی نظیر «محاربه» و «ارتداد» اعدام شدند. روح‌الله خمینی در حکمی، که در خاطرات [[حسینعلی منتظری]] منتشر شده، اعضای سازمان مجاهدین خلق را «منافقانی» خواند که «به اسلام اعتقاد ندارند» و دستور داد: «کسانی که در زندان‌های سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می‌کنند محارب و محکوم به اعدام می‌باشند».
[[پرونده:سید احمد تربتی؛1.jpg|جایگزین=شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس|بندانگشتی|شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس    ]]
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند [[ستارخان]]، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


=== دفن مخفیانه و پنهان‌کاری ===
=== همکاری با مشروطه‌خواهان ===
پس از اعدام، پیکر مهرداد بگلری به همراه حدود ۸۰ زندانی سیاسی دیگر به گورستان آقا سید مرتضی در لاهیجان منتقل شد و به‌صورت مخفیانه در گوری دسته‌جمعی دفن گردید. این دفن شبانه با هماهنگی و اطلاع شهردار وقت لاهیجان و با کمک برخی کارمندان شهرداری انجام گرفت. رژیم جمهوری اسلامی نام قربانیان را پنهان کرد و مزارهایشان را مخفی نمود، اما به گفته منابع، آن‌ها «حاضرترین و آشکارترین وجود رزمنده ملت ایران» بودند.  
شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.<ref name=":1" /><ref name=":4" />


=== برخورد با خانواده ===
== فعالیت‌های ادبی و شعر ==
خانواده مهرداد تا آبان ۱۳۶۷ از اعدام او بی‌خبر بودند و ملاقات‌ها با او پیش‌تر قطع شده بود. در آبان ۱۳۶۷، از طریق تماس تلفنی به خانواده اطلاع داده شد که مهرداد اعدام شده است. از پدر او و پدر همسرش تعهد کتبی گرفته شد که از عزاداری یا اطلاع‌رسانی به دیگران خودداری کنند. لوازم شخصی مهرداد در اردیبهشت ۱۳۶۸ به مادرش تحویل داده شد. خانواده‌های قربانیان قتل‌عام ۱۳۶۷ در نامه‌ای به حسن حبیبی، وزیر دادگستری وقت، سیاست پنهان‌کاری رژیم را مورد انتقاد قرار دادند و آن را نشانه‌ای از «غیرقانونی بودن اعدام‌ها» دانستند.<ref name=":0" /><ref name=":1" />
شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


== ویژگی‌ها و خاطرات همبندی‌ها ==
=== تأثیر ادبی ===
فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />


=== شخصیت و رفتار در زندان ===
== ترور و پایان زندگی ==
مهرداد بگلری در زندان به دلیل ویژگی‌های خیرخواهانه و فداکارانه‌اش مورد تحسین همبندی‌هایش بود. یکی از همبندی‌های او ویژگی‌ها و شخصیتش را چنین توصیف کرده است: <blockquote>«در زندان هیچ آثاری که او از طبقه مرفه جامعه باشد ندیدم، هر چیزی را با دیگران تقسیم می‌کرد و به دوستان و زندانیان دیگر می‌داد. از این میزان رها شدن از علائق و سرمایه‌های دنیوی و گذشت او در شگفت بودم». او فردی با «ارزش‌های گذشت و فداکاری» و دارای «روحیه جنگنده» توصیف شده که «همیشه می‌خواست بیشتر در خدمت دیگران باشد تا چیزی برای خود به‌دست‌آورد». این ویژگی‌ها نشان‌دهنده تعهد او به اصول انسانی حتی در شرایط سخت زندان بود. مهرداد با وجود داشتن همسر و فرزند، بر عقاید خود مصمم باقی ماند و به خانواده‌اش توصیه کرد که برای آزادی او «به دادستانی فشار بیاورید».  
[[پرونده:سید احمد تربتی؛2.jpg|جایگزین=سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری|بندانگشتی|227x227پیکسل|سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری]]
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


در زندان هیچ آثاری که او از طبقه مرفه جامعه باشد ندیدم، هرچیزی را  با دیگران تقسیم می‌کرد و دوستان و زندانیان دیگر می‌داد. ازاین میزان رها شدن ازعلائق و سرمایه‌های دنیوی و گذشت او در شگفت بودم، و تحسین مرا برمی‌انگیخت. بسیاری ارزش‌های گذشت وفداکاری دراو بود و روحیه جنگنده‌ای داشت، همیشه می‌دیدم که می‌خواهد بیشتر درخدمت دیگران باشد تا چیزی برای خود به‌دست‌آورد. چند بار با او به ملاقات رفته بودم، همسراو می‌گفت که حکم تو تمام شده است چرا ترا آزاد نکردند. مهرداد گفت بروید به دادستانی فشار بیاورید. با این که خانواده و یک فرزند داشت، اما روی عقاید خود مصمم بود.
=== پیامدهای ترور ===
ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.<ref name=":1" /><ref name=":4" />


حکم زندان او ۱ سال بود، اما ۲سال در زندان بود وآزادش نمی‌کردند، علت آزاد نکردن او پایداریش بود. شکنجه‌گران می‌گفتند مهرداد آزاد نمی‌شود چون کله‌شق است، سرانجام مهرداد را در سال ۶۷ به همراه ۶۰ مجاهد دیگر به زندان مرکزی سپاه رشت منتقل کردند.
== میراث ==
شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.<ref name=":1" /><ref name=":2" />


ملاقات‌ها قطع شدند و خانواده‌ها هیچ اطلاعی از وضعیت فرزندانشان نداشتند، در آذر ۶۷ در گورستان آقا سید مرتضی لاهیجان، شبانه پیکر ۸۰ زندانی سیاسی را جمعی دفن کردند. مهرداد با وفا با دیگردوستانش در قتل‌عام خونین ۶۷ سربدارشد. نام آنها را رژیم خمینی پنهان کرد، اما نام‌آورترین زنان و مردان تاریخ معاصر ایرانند. مزارهایشان را مخفی کرده‌اند، اما حاضرترین و آشکارترین وجود رزمنده ملت ایرانند.»</blockquote>
=== جایگاه در تاریخ ایران ===
 
شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":4" />
=== پایداری در برابر فشارها ===
مهرداد بگلری در زندان به دلیل پایداری بر مواضع خود مورد فشار قرار گرفت. در یک مورد، او را به دلیل استفاده از تیغ اصلاح، که در زندان ممنوع بود، به بازجویی بردند و تحت فشار قرار دادند. با این حال، او روز بعد دوباره صورت خود را اصلاح کرد و گفت: «باید ظاهر ما آراسته باشد که با پاسدارها فرق می‌کنیم، اگر هر روز بخواهند به این دلیل مرا بکشانند به بیرون باز هم این کار را خواهم کرد». این اقدام نشان‌دهنده روحیه مقاوم و سرسخت او بود. شکنجه‌گران او را «کله‌شق» توصیف کردند و به همین دلیل، با وجود پایان یافتن حکم یک‌ساله‌اش، او را پس از دو سال حبس آزاد نکردند. این پایداری در نهایت به انتقال او به زندان مرکزی سپاه رشت و اعدامش در قتل‌عام ۱۳۶۷ منجر شد.<ref name=":0" />


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۸

برای صفحه تمرین.jpg
شیخ احمد تربتی
شیخ احمد تربتی؛3.jpg
شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه
شناسنامه
زادروز۱۲۵۹ خورشیدی
زادگاهتربت حیدریه،
تاریخ مرگ۱۲۸۸ خورشیدی
محل مرگتبریز،
تحصیلاتفقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف
اطلاعات سیاسی
حزب سیاسیمشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز
سمتبنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس
فعالیت‌هاروزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد»

شیخ احمد تربتی، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه‍. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره جنبش مشروطه ایران، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد محمدعلی شاه و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.[۱][۲][۳][۴][۵]

زندگی اولیه و تحصیلات

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.[۲][۴]

تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی

شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند آخوند خراسانی، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند سید حسن تقی‌زاده، ارتباط برقرار کرد.[۱][۳]

فعالیت‌های روزنامه‌نگاری

روزنامه روح‌القدوس
روزنامه روح‌القدوس

تأسیس روزنامه روح‌القدس

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.[۲][۴]

ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس

روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.[۱][۳][۵]

محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس

روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.[۱][۲][۳]

نقش در انقلاب مشروطیت

شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس
شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس

در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند ستارخان، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.[۱][۴]

همکاری با مشروطه‌خواهان

شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.[۲][۵]

فعالیت‌های ادبی و شعر

شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.[۲][۴]

تأثیر ادبی

فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.[۱][۳]

ترور و پایان زندگی

سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری
سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.[۱][۴]

پیامدهای ترور

ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.[۲][۵]

میراث

شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.[۲][۳]

جایگاه در تاریخ ایران

شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.[۱][۴][۵]

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ کتاب «روزنامه‌نگاران مقتول: سلطان‌العلمای خراسانی»، تالف سید محمد صدری طباطبایی
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ روح‌القدوس - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ از روزنامه‌های تندرو دوره مشروطه - دانشنامه جهان اسلام
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ ۴٫۶ شیخ احمد تربتی، اولین شهید روزنامه‌نگار ایران - تربت شهر من
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف احمد کسروی
برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/w/index.php?title=کاربر:Khosro/صفحه_تمرین_NOINDEX&oldid=81844»