کاربر:Khosro/صفحه تمرین NOINDEX: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۵۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|991x991px]]'''امین (پیمان) فرح‌آور'''، با نام کامل امین فرح‌آور گیساوندانی، (متولد ۱۳۶۵، رشت) شاعر و فعال مدنی به دلیل فعالیت‌هایش در دفاع از حقوق کشاورزان و [[بحران محیط زیست در ایران|محیط زیست]] و سرودن اشعار اعتراضی، توسط قوه قضاییه جمهوری اسلامی به اعدام محکوم شده است. او با تخلص «شیدا» در خانواده‌ای فرهنگی بزرگ شد؛ پدرش معلم ادبیات و مادرش شاعر محلی بود که از کودکی او را با ادبیات آشنا کرد. پیمان فرح‌آور تحصیلاتش را در دانشگاه گیلان در رشته ادبیات فارسی به پایان رساند و پس از آن به تدریس و فعالیت در محافل ادبی پرداخت. پیمان در دهه ۱۳۹۰ به‌عنوان فعال مدنی در کمپین‌های حمایت از کارگران و حفاظت از طبیعت گیلان شناخته شد و اشعارش، از جمله «صدای مقاومت»، به نمادی از مقاومت فرهنگی تبدیل شد. این فعالیت‌ها او را در معرض فشار نهادهای امنیتی قرار داد و در سال ۱۴۰۱ برای اولین بار به دلیل اعتراض به فروش زمین‌های کشاورزی دستگیر شد.
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]]


آخرین دستگیری امین فرح‌آور در مرداد ۱۴۰۳ رخ داد و پس از انتقال به [[زندان لاکان رشت]]، با اتهامات «بغی» و «محاربه» مواجه شد. در زندان، او تحت شکنجه‌های شدید از جمله ضرب و شتم با باتوم، محرومیت از خواب، و تهدید خانواده قرار گرفت. اتهام دیگر او هواداری از [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] است. پیمان که از بیماری‌های مزمن مانند آسم رنج می‌برد، از دسترسی به درمان محروم ماند و وضعیت جسمانی‌اش به دلیل اعتصاب غذا وخیم شد. محاکمه او در دادگاه انقلاب رشت به‌صورت محرمانه و بدون وکیل برگزار شد و در اردیبهشت ۱۴۰۴ به اعدام محکوم گردید، اما با هفت ماه بلاتکلیفی او را در شرایطی غیرانسانی نگه داشتند. خانواده‌اش پس از ماه‌ها بی‌خبری، با تجمعاتی در مقابل زندان لاکان خواستار آزادی او شدند، اما این تلاش‌ها با سرکوب شدید مواجه شد.


حکم اعدام امین فرح‌آور واکنش‌های گسترده‌ای را برانگیخت؛ انجمن قلم برلین، کانون حقوق بشر ایران، و سازمان حقوق بشری هه‌نگاو این حکم را نقض آزادی بیان دانستند و از جامعه جهانی خواستند مداخله کند. کمپین‌های آنلاین با هزاران امضا و پوشش رسانه‌ای توسط شبکه‌های اجتماعی، فشار بر رژیم ایران را افزایش داد. تأثیر ادبی پیمان از طریق اشعارش که در فرهنگ محلی ریشه دارد، همچنان در جنبش‌های اعتراضی ادامه دارد. شرایط زندان لاکان، از جمله سلول‌های تنگ و رفتار خشن مأموران، وضعیت او را بحرانی‌تر کرده است.<ref name=":0">[https://iranhrs.org/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AD-%D8%A2%D9%88%D8%B1-%DA%AF%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/ زندانی سیاسی امین (پیمان) فرح آور گیساوندانی کیست؟ - کانون حقوق بشر ایران] 1</ref><ref name=":1">[https://iranwire.com/fa/features/143487-%D8%AC%D8%B2%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AD%D8%A2%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85/ جزییات تازه از پرونده پیمان فرح‌آور، شاعر محکوم به اعدام - ایران وایر]</ref><ref name=":2">[https://www.radiozamaneh.com/853847/ پیمان فرح‌آور، شاعر افشاگر رانت‌خواری‌ها و تخریب محیط زیست را به اعدام محکوم کردند - رادیو زمانه]</ref><ref name=":3">[https://bazdashtshodegan.com/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AD%D8%A2%D9%88%D8%B1-3/ تداوم بازداشت و بلاتکلیفی پیمان فرح‌آور در زندان لاکان رشت - صدای بازداشت‌شدگان] 1</ref><ref name=":4">[https://humanrightsinir.org/convicted-1381/ محکومیت پیمان فرح آور به اعدام توسط قاضی دادگاه انقلاب رشت - حقوق بشر در ایران]</ref><ref name=":5">[https://bazdashtshodegan.com/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AD-%D8%A2%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF/ زندانی سیاسی پیمان فرح آور محرومیت از درمان و وخامت حال وی - صدای بازداشت‌شدگان] 2</ref><ref name=":6">[https://iranhrs.org/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AD-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%9B-%DB%B7%D9%85%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AA%DA%A9/ زندانی سیاسی پیمان فرح آور؛ ۷ماه بلاتکلیف و محرومیت از رسیدگی پزشکی - کانون حقوق بشر ایران] 2</ref><ref name=":7">[https://iran-spring.com/news/srkob/hkm-aaadam-bray-shaaar-ayran-mykhoahd-yk-shaaar-ra-bh-khatr-ashaaar-syasy-aaadam-knd حکم اعدام برای شاعر: ایران می‌خواهد یک شاعر را به خاطر اشعار سیاسی اعدام کند - بهار ایران]</ref><ref name=":8">[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86-%D9%82%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AD%D8%A2%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D8%AF/live-72460365 انجمن قلم برلین خواستار لغو اعدام پیمان فرح‌آور شد - دویچه‌وله]</ref><ref name=":9">[https://melimazhabi.com/%d8%b1%d9%88%d8%a7%db%8c%d8%aa-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d8%af%d8%a7%d8%b4%d8%aa-%d9%88-%d8%ad%da%a9%d9%85-%d9%be%db%8c%d9%85%d8%a7%d9%86-%d9%81%d8%b1%d8%ad%d8%a2%d9%88%d8%b1%d8%9b-%d8%af%d8%b3/ روایت بازداشت و حکم پیمان فرح‌آور؛ دستفروش شاعری که به اعدام محکوم شد - ملی‌مذهبی]</ref><ref name=":10">[https://hengaw.net/fa/news/2025/05/article-56 زندان لاکان رشت؛ پیمان فرح‌آور، شاعر معترض گیلک به اعدام محکوم شد - سازمان حقوق بشری هه‌نگاو]</ref>


'''منابع چکیده:'''


# (کانون حقوق بشر ایران)۱
# (ایران وایر)
# (رادیو زمانه)
# (صدای بازداشت‌شدگان)۱
# (حقوق بشر در ایران)
# (صدای بازداشت‌شدگان)۲
# (کانون حقوق بشر ایران)۲
# (بهار ایران)
# (دویچه‌وله)
# (ملی‌مذهبی)
# (سازمان حقوق بشری هه‌نگاو)


== زندگی و تحصیلات ==
امین (پیمان) فرح‌آور گیساوندانی در سال ۱۳۶۵ در شهر رشت، مرکز استان گیلان، در خانواده‌ای فرهنگی و ادبی متولد شد. پدرش، معلم ادبیات و فعال فرهنگی، و مادرش، شاعری که در محافل محلی شناخته‌شده بود، از کودکی پیمان را با شعر و ادبیات آشنا کردند.<ref name=":0" /> او دوران ابتدایی و متوسطه را در مدارس رشت با موفقیت گذراند و در سال ۱۳۸۴ وارد دانشگاه گیلان شد، جایی که رشته ادبیات فارسی را انتخاب کرد. در دانشگاه، پیمان به‌عنوان شاعر و نویسنده در نشریات دانشجویی فعال شد و با تخلص «شیدا» اشعاری با مضامین اجتماعی و سیاسی سرود که به سرعت توجه هم‌کلاسی‌ها و اساتید را جلب کرد.<ref name=":1" /> 


او همچنین در جلسات شعرخوانی و نقد ادبی شرکت می‌کرد و این فعالیت‌ها به‌عنوان بستری برای ابراز دیدگاه‌هایش درباره عدالت اجتماعی عمل می‌کرد.<ref name=":9" /> پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۱۳۸۸، به تدریس ادبیات در مدارس رشت پرداخت و همزمان در محافل ادبی محلی حضور داشت، که این فعالیت‌ها زمینه‌ساز ورود او به عرصه مدنی شد.<ref name=":11">[https://iranhrs.org/%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AD-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85-%D8%A8%D9%87/ صدای مقاومت از بند لاکان؛ شعر جدید پیمان فرح آور، زندانی محکوم به اعدام - کانون حقوق بشر ایران] 3</ref>


== فعالیت‌های سیاسی و شاعری ==
'''سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی'''، (متولد سال ۱۲۴۱–۱۲۸۷ ه‍.ش)، یکی از برجسته‌ترین خطیبان و فعالان سیاسی دوره [[جنبش مشروطه ایران]]، نقش مهمی در بیداری فکری و اجتماعی مردم ایفا کرد. او در خانواده‌ای مذهبی در همدان متولد شد و تحصیلات ابتدایی خود را در علوم دینی در همدان و اصفهان گذراند. جمال‌الدین به دلیل سخنرانی‌های آتشین و تأثیرگذارش در حمایت از مشروطه و عدالت‌خواهی، به یکی از چهره‌های کلیدی جنبش مشروطه تبدیل شد. او با همکاری افرادی چون [[ملک‌المتکلمین]]، در انجمن‌های مخفی و علنی مشروطه‌خواهان فعالیت داشت و از منبر به‌عنوان ابزاری برای آگاهی‌بخشی و بسیج مردم استفاده کرد. جمال‌الدین واعظ اصفهانی در سخنرانی‌هایش به موضوعاتی چون استبداد، فساد حکومتی، و لزوم قانون اساسی و عدالتخانه پرداخته و از نقش علما و مردم در اصلاحات اجتماعی حمایت می‌کرد.
پیمان فرح‌آور پس از اتمام تحصیلات، روی فعالیت‌های مدنی و شاعری متمرکز شد. او در دهه ۱۳۹۰ به‌عنوان فعال مدنی در رشت شناخته شد و در کمپین‌هایی برای دفاع از حقوق کارگران کشاورزی و جلوگیری از تخریب محیط زیست شرکت کرد.<ref name=":0" /> اشعار او با تخلص «شیدا» اغلب مضامین عدالت اجتماعی، اعتراض به [[رانت‌خواری در جمهوری اسلامی|رانت‌خواری]]، و حمایت از طبیعت گیلان را دربرمی‌گرفت که در شبکه‌های اجتماعی و جلسات شعرخوانی منتشر می‌شد.<ref name=":2" /> این آثار، از جمله سروده‌ای با عنوان «صدای مقاومت»، به نمادی از مبارزه فرهنگی علیه سرکوب تبدیل شد.<ref name=":11" /> فعالیت‌های امین فرح‌آور او را در معرض تهدید نهادهای امنیتی قرار داد و چندین بار مورد بازجویی قرار گرفت، اما او با استمرار در نوشتن، به چهره‌ای تأثیرگذار در میان فعالان تبدیل شد.<ref name=":1" /> شاعری او نه‌تنها هنری، بلکه ابزاری برای بیان اعتراضاتش بود که این موضوع بعدها در اتهاماتش نقش کلیدی داشت.<ref name=":12">[https://cyoiran.com/khabari/4444/ صدور حکم اعدام برای یک شاعر به اتهام سرودن اشعار اعتراضی - سازمان جوانان کمونیست]</ref>


=== تأثیر ادبی و فرهنگی ===
وی در شهرهای مختلف از جمله تهران، تبریز، و رشت به تبلیغ مشروطه پرداخت و با نشریاتی چون «الجمال» همکاری داشت که در آن‌ها از آزادی و حقوق مردم دفاع می‌کرد. جمال‌الدین به همراه دیگر مشروطه‌خواهان، در برابر استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] قاجار ایستادگی کرد و پس از به توپ بستن مجلس در سال ۱۲۸۷ ه‍.ش، به دستور شاه دستگیر شد. ملک‌المتکلمین و چند تن دیگر از آزادی‌خواهان، به طرز فجیعی در باغ شاه تهران به قتل رسیدند و جمال‌الدین نیز در زندان بروجرد به قتل رسید. مرگ او موجی از خشم و تأسف در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت و نامش به‌عنوان یکی از شهدای جنبش مشروطه در تاریخ ایران ثبت شد.
پیمان فرح‌آور با تخلص «شیدا» به‌عنوان شاعری تأثیرگذار در ادبیات معاصر گیلان شناخته می‌شود. اشعار او که ریشه در فرهنگ محلی و فولکلور منطقه دارد، مضامینی چون عدالت اجتماعی، حفاظت از محیط زیست، و اعتراض به ستم را بازتاب می‌دهند.<ref name=":11" /> سروده‌ای مانند «صدای مقاومت» که در زندان لاکان سروده شد، با خطاب به مردم گیلان، به نمادی از مقاومت فرهنگی تبدیل شده است: «ای گیلان، صدای تو را از بند می‌شنوم.»<ref name=":2" /> 


این اشعار نه‌تنها در محافل ادبی، بلکه در میان فعالان مدنی نیز رواج یافت و به ابزاری برای بیان اعتراضات تبدیل شد.<ref name=":1" /> پیمان از سبک شاعران کلاسیک گیلانی الهام گرفته و آن را با مضامین مدرن تلفیق کرده، که این رویکرد او را از دیگر شاعران متمایز ساخته است.<ref name=":9" /> تأثیر ادبی او حتی پس از دستگیری نیز ادامه یافت، به‌طوری‌که اشعارش در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود و به جنبش‌های اعتراضی هویت فرهنگی می‌بخشد.<ref name=":12" />
اندیشه‌های جمال‌الدین واعظ متأثر از تعالیم اسلامی و ایده‌های نوگرایانه مشروطه بود. او معتقد به پیوند دین و سیاست بود و بر این باور بود که علما باید در هدایت مردم و مبارزه با ظلم نقش فعال داشته باشند. همچنین، او به برابری اجتماعی، آموزش همگانی، و رفع فساد از ساختارهای حکومتی تأکید داشت. با وجود اتهاماتی که برخی منابع درباره عقاید دینی او مطرح کرده‌اند، نقش او در ترویج مشروطه و آگاهی‌بخشی غیرقابل‌انکار است. میراث جمال‌الدین در سخنرانی‌هایش، فعالیت‌های سیاسی، و تأثیرش بر نسل‌های بعدی مشروطه‌خواهان باقی مانده و او به‌عنوان نمادی از شجاعت و فداکاری در راه آزادی و عدالت در تاریخ ایران شناخته می‌شود. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱، (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲، (راسخون)۱، (راسخون)۲، (هدی نت)'''


== دستگیری‌ها و شکنجه‌ها ==
== زندگی‌نامه و تحصیلات ==
نخستین تجربه دستگیری پیمان فرح‌آور در سال ۱۴۰۱ رخ داد، زمانی که به‌عنوان فعال مدنی علیه فروش غیرقانونی زمین‌های کشاورزی در گیلان اعتراض کرد. او پس از چند ماه بازداشت در شرایط نامناسب، با قید وثیقه آزاد شد، اما این تجربه او را مصمم‌تر کرد تا فعالیت‌هایش را ادامه دهد.<ref name=":3" /> آخرین و جدی‌ترین دستگیری او در مرداد ۱۴۰۳ صورت گرفت، زمانی که به اتهام فعالیت‌های اعتراضی و انتشار اشعار انتقادی بازداشت و به زندان لاکان رشت منتقل شد.<ref name=":0" /> در این زندان، پیمان با روش‌های متعدد شکنجه مواجه شد؛ گزارش‌ها از ضرب و شتم شدید با باتوم، محرومیت از خواب برای چندین روز، و تهدید به آزار خانواده‌اش حکایت دارند.<ref name=":1" /> 
سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی در سال ۱۲۴۱ ه.ش، در همدان متولد شد. او در خانواده‌ای مذهبی رشد یافت و پدرش، ملا عبدالله، از علمای محلی بود. جمال‌الدین تحصیلات ابتدایی خود را در همدان آغاز کرد و سپس برای ادامه تحصیل علوم دینی به اصفهان رفت. در اصفهان، او نزد علمای برجسته‌ای چون شیخ محمدتقی آقانجفی به فراگیری فقه، اصول، و کلام پرداخت. استعداد او در خطابه از همان جوانی آشکار بود و به‌سرعت به‌عنوان واعظی توانمند شناخته شد. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱'''


او همچنین به دلیل بیماری‌های مزمن مانند آسم و مشکلات گوارشی، از دسترسی به دارو و درمان پزشکی محروم ماند که وضعیت جسمانی‌اش را به شدت وخیم کرد. فعالان حقوق بشر اعلام کردند که این شکنجه‌ها با هدف وادار کردن او به اعترافات اجباری انجام شده و سلامت او را در معرض خطر جدی قرار داده است.<ref name=":9" /> شرایط بد سلول انفرادی و فشار روانی، از جمله پخش صداهای ساختگی برای ایجاد وحشت، نیز بخشی از این تجربه تلخ بود.<ref name=":2" />
=== آغاز فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی ===
جمال‌الدین واعظ اصفهانی پس از تکمیل تحصیلات، به‌عنوان واعظ در مساجد و محافل مذهبی همدان و سپس تهران فعالیت خود را آغاز کرد. او به دلیل تسلط بر فن خطابه و توانایی در جلب توجه مخاطبان، به‌سرعت مورد توجه مردم قرار گرفت. سخنرانی‌های او اغلب با زبانی ساده و قابل‌فهم برای عامه مردم ارائه می‌شد و به موضوعات اجتماعی و دینی می‌پرداخت. در این دوره، او با برخی از روشنفکران و علمای مشروطه‌خواه آشنا شد که این آشنایی، مسیر زندگی او را به سمت فعالیت‌های سیاسی سوق داد. '''(هدی نت)'''


=== شرایط زندان لاکان ===
== فعالیت‌های اولیه در اصفهان و شیراز ==
[[زندان لاکان رشت]]، محل نگهداری پیمان فرح‌آور، به دلیل شرایط غیرانسانی‌اش شهرت دارد. بر اساس گزارشات، سلول‌های این زندان اغلب تنگ، تاریک، و بدون تهویه مناسب هستند، که برای زندانیانی مثل پیمان با مشکلات تنفسی خطرناک است.<ref name=":1" /> مأموران زندان از روش‌هایی مانند قطع آب و غذا، محدود کردن دسترسی به نور، و ایجاد سر و صدای مداوم برای فشار روانی بر زندانیان استفاده می‌کنند.<ref name=":5" /> 
جمال‌الدین واعظ اصفهانی پس از ۲۱ سالگی به اصفهان رفت و نزد علمایی چون آقانجفی به تحصیل فقه و اصول پرداخت. او در مسجد جامع آقا نورالله (مسجد نو) منبر رفت و به تدریس مشغول شد. سخنرانی‌هایش با زبانی ساده و انتقادی از ستم ظل‌السلطان، به‌سرعت شهرت آورد. او لقب «صدرالواعظین» از ظل‌السلطان (سلطان مسعود میرزا قاجار) و «صدرالمحققین» از محمدعلی میرزا دریافت کرد. جمال‌الدین تحت تأثیر جو انتقادی اصفهان، با فرق نوین آشنا شد و انجمن‌های مخفی مانند «مجمع سرّی» یا «انجمن ترقی» را با یارانش مانند ملک‌المتکلمین و میرزا نصرالله بهشتی تشکیل داد. هدف این انجمن‌ها، بیداری افکار عمومی و افشای ظلم‌های دینی و حکومتی بود. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱، (راسخون)۲'''


پیمان فرح‌آور چندین بار به سلول انفرادی منتقل شده، جایی که با دمای پایین و نبود امکانات اولیه مثل پتو مواجه بوده است.<ref name=":6" /> فعالان حقوق بشر اعلام کرده‌اند که این شرایط به‌ویژه برای پیمان که در اعتصاب غذا به سر می‌برد، خطر مرگ را افزایش داده است.<ref name=":7" /> همچنین، گزارش‌هایی از ضرب و شتم مکرر توسط مأموران و تهدید به انتقال به زندان‌های دیگر برای قطع ارتباط با خانواده منتشر شده است.<ref name=":2" /> این وضعیت، نقض آشکار حقوق انسانی او را نشان می‌دهد و نگرانی‌های بین‌المللی را برانگیخته است.<ref name=":10" />
در محرم و صفر ۱۳۱۸ ه‍.ق، جمال‌الدین واعظ به شیراز سفر کرد و در آنجا منبر رفت. او با شعاع‌السلطنه (پسر [[مظفرالدین شاه]]) ملاقات کرد و کتاب «لباس التقوی» را نوشت. سخنرانی‌هایش علیه قوام‌الدوله، کینه خاندان قوام را برانگیخت و در سفر سوم، پس از سوءقصد ناموفق (که اشتباهی فرد دیگری کشته شد)، به عتبات و سپس تبریز رفت. در شیراز، او مردم را به اصلاحات اجتماعی و اقتصادی تشویق کرد. '''(هدی نت)، (راسخون)۲'''


== اتهامات و وضعیت کنونی ==
== فعالیت‌های سیاسی و نقش در جنبش مشروطه ==
پیمان فرح‌آور در آخرین دستگیری خود با اتهامات سنگین «بغی» (شورش علیه نظام) و «محاربه» (دشمنی با خدا) روبه‌رو شد که از سوی دادگاه انقلاب رشت مطرح شدند.<ref name=":4" /> پیمان همچنین هوادار سازمان مجاهدین خلق است.<ref name=":13">[https://iran-efshagari.com/%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AD-%D8%A2%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B9/ محکومیت جنایتکارانه زندانی سیاسی هوادار مجاهدین امین فرح آور به اعدام - ایران افشاگر]</ref> این اتهامات به فعالیت‌های مدنی او، از جمله سرودن اشعار اعتراضی علیه رانت‌خواری و تخریب محیط زیست، و سازمان‌دهی اعتراضات مرتبط دانسته شد.<ref name=":12" /> پس از انتقال پیمان فرح‌آور به زندان لاکان رشت، گزارش‌های متعددی از وخامت حال او منتشر شد؛ او به دلیل شکنجه‌های مداوم، محرومیت از دارو، و شرایط نامناسب زندان، دچار مشکلات تنفسی شدید، ضعف جسمانی، و حتی کاهش وزن قابل‌توجه شده است.<ref name=":6" /> 
سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی در اوایل دهه ۱۲۸۰ ه‍.ش، با اوج‌گیری نهضت مشروطه، به جمع مشروطه‌خواهان پیوست. او با علما و روشنفکرانی چون ملک‌المتکلمین و شیخ محمدتقی آقانجفی همکاری نزدیکی داشت و از منبر به‌عنوان ابزاری برای ترویج ایده‌های مشروطه‌خواهی استفاده کرد. سخنرانی‌های او در مساجد تهران، به‌ویژه در مسجد جامع، با استقبال گسترده مردم مواجه شد. جمال‌الدین در این سخنرانی‌ها به انتقاد از استبداد قاجاری، فساد دربار، و بی‌عدالتی‌های اجتماعی می‌پرداخت و خواستار تأسیس عدالتخانه و قانون اساسی بود. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱'''


پیمان در اعتراض به این شرایط غیرانسانی، دست به اعتصاب غذا زد که وضعیتش را بحرانی‌تر کرد و گزارش‌ها از انتقال او به بهداری زندان بدون ارائه درمان مناسب حکایت دارند.<ref name=":7" /> خانواده و وکلایش از محرومیت او از ملاقات، دسترسی به پرونده، و حتی تماس تلفنی شکایت دارند.<ref name=":2" /> برخی منابع اعلام کرده‌اند که او چندین بار به سلول‌های انفرادی منتقل شده تا تحت فشار بیشتری قرار گیرد.<ref name=":1" />
=== همکاری با انجمن‌های مشروطه‌خواه ===
جمال‌الدین واعظ در چندین انجمن مخفی و علنی مشروطه‌خواهان، از جمله انجمن باغ میکده و انجمن ملی، عضویت داشت. او در این انجمن‌ها با دیگر فعالان سیاسی مانند [[جهانگیرخان صوراسرافیل]] و میرزا نصرالله بهشتی (ملک‌المتکلمین) همکاری می‌کرد. این انجمن‌ها محلی برای بحث درباره اصلاحات سیاسی، ترویج [[آزادی بیان]]، و سازماندهی حرکت‌های مردمی علیه [[استبداد]] بودند. واعظ اصفهانی با سخنرانی‌های خود در این محافل، نقش مهمی در تهییج مردم و جلب حمایت آن‌ها برای جنبش مشروطه ایفا کرد. '''(راسخون)۲'''


== واکنش‌ها و تلاش‌های بین‌المللی ==
=== فعالیت در نشریه الجمال ===
حکم اعدام پیمان فرح‌آور موجی از اعتراضات جهانی را برانگیخت و توجه سازمان‌های حقوق بشری و فعالان بین‌المللی را جلب کرد. انجمن قلم برلین با صدور بیانیه‌ای، این حکم را نمونه‌ای از سرکوب آزادی بیان در ایران دانست و خواستار مداخله فوری جامعه جهانی برای لغو آن شد.<ref name=":8" /> سازمان حقوق بشری هه‌نگاو با انتشار گزارشی مفصل، شکنجه و محرومیت پزشکی پیمان را محکوم کرد و از سازمان ملل متحد خواست تا با اعمال فشار دیپلماتیک، مانع اجرای حکم شود.<ref name=":10" /> کانون حقوق بشر ایران نیز با مستندسازی وضعیت او، از نهادهای بین‌المللی خواست تا تحریم‌های هدفمند علیه مقامات قضایی ایران اعمال کنند.<ref name=":11" /> 
یکی از اقدامات برجسته جمال‌الدین واعظ، همکاری با نشریه «الجمال» بود که در سال ۱۲۸۵، منتشر می‌شد. این نشریه، که تحت نظارت او و دیگر مشروطه‌خواهان اداره می‌شد، به موضوعات سیاسی و اجتماعی روز می‌پرداخت و از ایده‌های آزادی‌خواهی و مشروطه حمایت می‌کرد. جمال‌الدین در سرمقاله‌ها و نوشته‌های این نشریه، بر لزوم اجرای قانون، رفع ظلم، و مشارکت مردم در اداره کشور تأکید داشت. این نشریه به دلیل لحن انتقادی و صریح خود، تأثیر زیادی بر افکار عمومی گذاشت و به یکی از ابزارهای مهم تبلیغی مشروطه‌خواهان تبدیل شد. '''(هدی نت)'''


کمپین‌های آنلاین، از جمله دادخواستی در پلتفرم دادخواست، با جمع‌آوری بیش از ده هزار امضا، خواستار آزادی فوری پیمان شدند.<ref>[https://www.daadkhast.org/ku/petition/5672/ حکم اعدام برای شعرگفتن - دادخواست]</ref> رسانه‌هایی مانند ایران وایر و رادیو زمانه با انتشار مصاحبه‌هایی با خانواده و فعالان، ابعاد انسانی این پرونده را برجسته کردند و فشار بر رژیم ایران را افزایش دادند.<ref name=":1" /> برخی از شبکه‌های اجتماعی نیز تأکید کردند که این حکم تلاشی برای ساکت کردن شاعران معترض و سرکوب صدای مقاومت فرهنگی است. این واکنش‌ها نشان‌دهنده یک اجماع بین‌المللی برای حمایت از پیمان و محکومیت سیاست‌های سرکوبگرایانه است.<ref name=":7" /><ref name=":12" /> 
== اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی ==


=== اطلاعیه شورای ملی مقاومت ===
=== پیوند دین و سیاست ===
[[شورای ملی مقاومت ایران]]، با صدور اطلاعیه‌ای، حکم اعدام پیمان فرح‌آور را محکوم کرد و به جامعه‌ی جهانی برای نجات جان او فراخوان داد. در این اطلاعیه آمده است:<blockquote>«محکومیت جنایتکارانه زندانی سیاسی هوادار مجاهدین امین فرح آور به اعدام
جمال‌الدین واعظ اصفهانی معتقد بود که دین و سیاست از هم جدا نیستند و علما باید در اصلاح امور جامعه نقش فعال داشته باشند. او در سخنرانی‌های خود، با استناد به تعالیم اسلامی، بر ضرورت مبارزه با ظلم و دفاع از حقوق مردم تأکید می‌کرد. به باور او، اجرای عدالت و قانون در جامعه، وظیفه‌ای دینی و اجتماعی است که علما و مردم به‌طور مشترک باید به آن پایبند باشند. این دیدگاه او را به یکی از برجسته‌ترین خطیبان مشروطه‌خواه تبدیل کرد که توانست میان توده‌های مذهبی و ایده‌های نوگرایانه مشروطه پیوند برقرار کند. '''(راسخون)۱'''


فراخوان بین‌المللی به اقدام فوری برای نجات جان زندانیان سیاسی بیمار و زیر اعدام
=== تأکید بر آموزش و برابری اجتماعی ===
یکی از محورهای اصلی اندیشه‌های جمال‌الدین، لزوم آموزش همگانی و برابری اجتماعی بود. او معتقد بود که نادانی و فقر، ریشه بسیاری از مشکلات اجتماعی ایران است و دولت باید با ایجاد مدارس و گسترش آموزش، زمینه پیشرفت جامعه را فراهم کند. او همچنین از برابری حقوق طبقات مختلف جامعه دفاع می‌کرد و بر این باور بود که هیچ گروهی نباید بر گروه دیگر برتری داشته باشد. این دیدگاه‌ها در سخنرانی‌های او در شهرهای مختلف، از جمله تبریز و رشت، بازتاب گسترده‌ای داشت. '''(راسخون)۲'''


قضاییه جلادان روز پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴زندانی سیاسی هوادار سازمان مجاهدین، امین فرح آور، شاعر اهل گیلان با تخلص پیمان را در بیدادگاه ضدانقلاب رشت به ریاست قاضی جنایتکار «احمد درویش‌گفتار» و بدون حضور وکیل به اعدام محکوم کرد.
== فعالیت‌های جمال‌الدین در شهرهای مختلف ==


پیمان ۳۷ ساله در مرداد ۱۴۰۳ در رشت بازداشت و پس از مدتی بازجویی در اداره اطلاعات، به بند میثاق زندان لاکان منتقل شد و به اتهام آخوند‌ساخته محاربه به اعدام محکوم شد. او پیش از این نیز به‌خاطر فعالیت‌هایش دستگیر و زندانی شده بود.
=== سخنرانی‌ها در تهران ===
سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی در تهران به‌عنوان یکی از خطیبان اصلی جنبش مشروطه شناخته می‌شد. او در مساجد و محافل عمومی، به‌ویژه در مسجد جامع تهران، سخنرانی‌هایی ایراد می‌کرد که تأثیر عمیقی بر مردم داشت. در این سخنرانی‌ها، او با زبانی ساده و آتشین، از استبداد محمدعلی شاه قاجار انتقاد می‌کرد و خواستار تأسیس مجلس شورای ملی و اجرای قانون اساسی بود. سخنرانی‌های او نه‌تنها نخبگان، بلکه توده‌های مردم را نیز به حمایت از مشروطه ترغیب می‌کرد. او همچنین در این دوره با علمای مشروطه‌خواه در ارتباط بود، هرچند گاهی اختلاف‌نظرهایی با برخی علما داشت. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱'''


این زندانی سیاسی از عوارض ناشی از جراحی کیسه صفرا و دردهای شدید در ناحیه جراحی رنج می‌برد. او در جریان بازجویی، دچار خون‌ریزی داخلی شد ولی از رسیدگیهای درمانی محروم مانده است.
=== فعالیت در تبریز ===
جمال‌الدین واعظ در سال ۱۲۸۶، به تبریز سفر کرد و در آنجا نیز به ایراد سخنرانی‌های مشروطه‌خواهانه پرداخت. تبریز در آن زمان یکی از مراکز اصلی جنبش مشروطه بود و جمال‌الدین با همکاری انجمن‌های محلی، به‌ویژه انجمن ایالتی آذربایجان، نقش مهمی در تهییج مردم این شهر ایفا کرد. او در سخنرانی‌هایش بر ضرورت وحدت میان مردم و علما برای پیشبرد اهداف مشروطه تأکید داشت و از مبارزات مسلحانه مشروطه‌خواهان تبریز در برابر نیروهای استبدادی حمایت می‌کرد. فعالیت‌های او در تبریز به تقویت روحیه آزادی‌خواهی در این شهر کمک کرد. '''(راسخون)۲'''


مقاومت ایران بار دیگر کمیسرعالی و شورای حقوق‌بشر و نماینده ویژه ملل‌متحد در مورد ایران و دیگر سازمانهای بین‌المللی مدافع حقوق‌بشر را به محکوم کردن احکام جنایتکارانه اعدام در ایران و اقدام فوری برای نجات جان زندانیان زیر اعدام، به‌ویژه بیماران فرامی‌خواند.»<ref name=":13" /></blockquote>
=== حضور در رشت ===
جمال‌الدین واعظ اصفهانی همچنین در رشت فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی چشمگیری داشت. او در این شهر با گروه‌های مشروطه‌خواه محلی همکاری کرد و در سخنرانی‌های خود به موضوعاتی چون لزوم اصلاحات اجتماعی، مبارزه با فساد حکومتی، و حمایت از حقوق مردم پرداخت. حضور او در رشت، به‌ویژه در سال ۱۲۸۷، با استقبال گسترده مردم مواجه شد و به بسیج نیروهای مشروطه‌خواه در این منطقه کمک کرد. او در این شهر نیز از منبر برای تبلیغ ایده‌های مشروطه و آگاهی‌بخشی به مردم استفاده کرد. '''(هدی نت)'''


== پروسه دادگاهی و بلاتکلیفی ==
== آثار و فعالیت‌های اقتصادی ==
پروسه دادگاهی پیمان فرح‌آور در دادگاه انقلاب رشت به‌طور کاملاً محرمانه برگزار شد. او در اردیبهشت ۱۴۰۴ به اتهامات «بغی» و «محاربه» محاکمه شد، اما جلسات بدون حضور وکیل مدافع و با تکیه بر اعترافات اجباری که تحت فشار و شکنجه گرفته شده بودند، انجام شد.<ref name=":4" /> فعالان حقوق بشر اعلام کردند که این دادگاه فاقد استانداردهای بین‌المللی بود و مدارک ارائه‌شده، از جمله اشعار اعتراضی او، به‌عنوان شواهد اصلی استفاده شده است.<ref name=":12" /> 


پس از صدور حکم اعدام، پرونده به دیوان عالی کشور ارجاع شد، اما تاکنون هیچ پاسخ روشنی از این نهاد دریافت نشده است.<ref name=":6" /> پیمان از زمان صدور حکم، برای حدود هفت ماه در زندان لاکان در وضعیت بلاتکلیفی به سر برده و هیچ اطلاع رسمی درباره زمان اجرای حکم یا تجدیدنظر در آن ارائه نشده است.<ref name=":3" /> این بلاتکلیفی طولانی، فشار روانی شدیدی بر او و خانواده‌اش وارد کرده و نگرانی‌ها را درباره سلامت جسمی و روانی‌اش افزایش داده است.<ref name=":1" />
=== رساله‌ها و نوشته‌ها ===
جمال‌الدین واعظ اصفهانی دو رساله مهم نوشت: «لباس التقوی» در سال ۱۳۱۸ ه‍.ق در شیراز، که به موضوعات اخلاقی و اجتماعی می‌پرداخت و مورد ستایش علما قرار گرفت؛ و «رؤیای صادقه» در همکاری با ملک‌المتکلمین، شیخ احمد روحی، حاج فاتح‌الملک، میرزا اسدالله خان و مجدالاسلام کرمانی، پیش از محرم ۱۳۲۰ ه‍.ق در اصفهان. این رساله با کمک کنسولگری روسیه چاپ و توزیع شد و به انتقاد از استبداد دینی و حکومتی می‌پرداخت. او همچنین مقالاتی با امضای مستعار «۷۲ اصفهانی» در حبل‌المتین کلکته و روزنامه مظفری منتشر کرد. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲، (راسخون)۲'''


== بی‌خبری خانواده و تجمعات اعتراضی ==
=== همکاری در نشریه الجمال ===
پس از دستگیری پیمان در مرداد ۱۴۰۳، خانواده‌اش از هرگونه تماس با او محروم شدند و برای ماه‌ها در بی‌خبری کامل به سر بردند.<ref name=":5" /> آن‌ها بارها به زندان لاکان مراجعه کردند و با ارائه درخواست‌های کتبی، خواستار ملاقات یا حداقل اطلاع از وضعیت او شدند، اما مقامات با تهدید به بازداشت و ایجاد محدودیت، از پاسخ‌گویی خودداری کردند. این وضعیت باعث شد که خانواده در پاییز ۱۴۰۳ دست به اقدام بزنند و تجمعاتی را در مقابل زندان لاکان سازمان‌دهی کنند.<ref name=":7" /> 
نشریه «الجمال» از ۲۶ محرم ۱۳۲۵ ه‍.ق تا ۲۷ ربیع‌الآخر ۱۳۲۶ ه‍.ق منتشر می‌شد و مواعظ و سخنرانی‌های جمال‌الدین را چاپ می‌کرد. این نشریه تحت نظارت او و دیگر مشروطه‌خواهان اداره می‌شد و به موضوعات سیاسی و اجتماعی روز می‌پرداخت، از جمله دفاع از مشروطه، قانون‌مداری و عدالت. نوشته‌های او در این نشریه، مفاهیم آزادی و حقوق را با استناد به قرآن و احادیث تبیین می‌کرد. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲، (راسخون)۱'''


این تجمعات با حضور ده‌ها نفر از فعالان محلی، بستگان، و حامیان حقوق بشر برگزار شد و با شعارهایی مانند «پیمان را آزاد کنید»، «اعدام را متوقف کنید»، و «صدای شاعران را نشکنید» همراه بود.<ref name=":10" /> شرکت‌کنندگان پلاکاردهایی با اشعار پیمان و تصاویر او حمل می‌کردند تا توجه جهانی را جلب کنند.<ref name=":1" /> نیروهای امنیتی با استفاده از گاز اشک‌آور، باتوم، و بازداشت موقت برخی معترضان، از جمله برادر پیمان، این تجمعات را سرکوب کردند.<ref name=":2" /> این سرکوب‌ها، به‌ویژه پس از ضرب و شتم شدید برخی فعالان، خشم عمومی را برانگیخت و تلاش خانواده را برای جلب حمایت بین‌المللی تقویت کرد.<ref name=":9" />
=== تأسیس شرکت اسلامیه ===
در شوال ۱۳۱۶ ه‍.ق، جمال‌الدین واعظ با همراهی ملک‌المتکلمین و شیخ احمد کرمانی، «شرکت اسلامیه» را برای ترویج منسوجات ایرانی و مقابله با واردات بیگانه تأسیس کرد. او به‌عنوان مبلغ، در اصفهان و شیراز منبر رفت و مردم را به سرمایه‌گذاری تشویق نمود. علمایی چون آقانجفی و مراجع عتبات از آن حمایت کردند. این شرکت نمادی از تلاش برای خودکفایی اقتصادی در برابر نفوذ خارجی بود. '''(راسخون)۲'''


== سروده‌ای از پیمان فرح‌آور ==
== روابط با مشروطه‌خواهان و علما ==
امین (پیمان) فرح‌آور این شعر را در تیرماه ۱۴۰۴، در زندان لاکان رشت (بند میثاق) سروده است:
سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی روابط نزدیکی با روشنفکران و فعالان برجسته جنبش مشروطه داشت. او با افرادی چون ملک‌المتکلمین، جهانگیرخان صوراسرافیل، و میرزا نصرالله بهشتی همکاری تنگاتنگی در انجمن‌های مشروطه‌خواه، مانند انجمن باغ میکده و انجمن ملی، برقرار کرد. این همکاری‌ها به‌ویژه در تهران و در جریان سخنرانی‌های مشترک در مساجد و محافل عمومی شکل گرفت. جمال‌الدین با استفاده از جایگاه خود به‌عنوان واعظ، ایده‌های آزادی‌خواهانه این روشنفکران را با زبان مذهبی به مردم منتقل می‌کرد. او و ملک‌المتکلمین در بسیاری از جلسات مخفی، برنامه‌ریزی برای پیشبرد اهداف مشروطه، از جمله تأسیس مجلس و قانون اساسی، را دنبال کردند. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱، (راسخون)۲'''


به جرم زندگی باید بمیری --- نباید حق خود را پس بگیری
=== مناظرات و اختلافات با علما ===
جمال‌الدین واعظ با برخی از علمای وقت، به‌ویژه [[شیخ فضل‌الله نوری]]، روابط پیچیده‌ای داشت. در حالی که او از حمایت علمایی چون شیخ محمدتقی آقانجفی برخوردار بود، با شیخ فضل‌الله نوری، که در دوره‌ای به مشروعه‌خواهی گرایش پیدا کرد، اختلاف‌نظرهایی پیدا کرد. این اختلافات بیشتر بر سر حدود دخالت دین در سیاست و نحوه اجرای مشروطه بود. جمال‌الدین معتقد بود که مشروطه باید با اصول اسلامی همخوانی داشته باشد، اما در عین حال از اصلاحات اجتماعی و سیاسی نوگرایانه حمایت می‌کرد. او در مناظرات خود با علما، با استناد به قرآن و احادیث، بر ضرورت عدالت و مبارزه با استبداد تأکید داشت. این مناظرات، که گاهی در محافل عمومی برگزار می‌شد، به تقویت جایگاه او به‌عنوان خطیبی آگاه و شجاع کمک کرد. '''(راسخون)۱، (هدی نت)'''


امید روشَن خورشید در گور --- امان از راهزن‌های شب کور
=== تأثیر بر روشنفکران و علما ===
سخنرانی‌های جمال‌الدین نه‌تنها بر توده‌های مردم، بلکه بر روشنفکران و برخی علما نیز اثر گذاشت. او با ترکیب مفاهیم دینی و ایده‌های نوگرایانه، توانست پلی بین علمای سنتی و روشنفکران مشروطه‌خواه ایجاد کند. [[ناظم‌الاسلام کرمانی]] در کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» از تأثیر سخنرانی‌های او بر علما و مردم سخن گفته و او را به‌عنوان یکی از عوامل مهم وحدت در جنبش مشروطه ستوده است. همکاری او با روشنفکرانی چون صوراسرافیل در نشریه «الجمال» نیز نشان‌دهنده نقش او در پیوند دادن دو جریان فکری مذهبی و سکولار در جنبش مشروطه بود. '''(تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم‌الاسلام کرمانی)'''


فقط شعر پریشان را سرودن --- فقط مردن فقط زنده نبودن
== دستگیری و مرگ ==


شب اعدام ما در بند میثاق --- و شادی وطن لبخند میثاق
=== به توپ بستن مجلس و دستگیری ===
با به قدرت رسیدن محمدعلی شاه قاجار و شدت گرفتن اقدامات ضد مشروطه، جمال‌الدین واعظ به یکی از اهداف اصلی دربار تبدیل شد. پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی در ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ه‍.ق (خرداد ۱۲۸۷ ه‍.ش)، او به همراه دیگر رهبران مشروطه‌خواه، از جمله ملک‌المتکلمین و جهانگیرخان صوراسرافیل، از تهران گریخت. جمال‌الدین با لباس مبدل ابتدا به خانه میرزا حسین تفرشی و سپس به خانه میرزا اسدالله‌خان سرتیپ توپ‌خانه پناه برد و از آنجا به حضرت عبدالعظیم و بعد به همدان رفت. در همدان، توسط نوکر مظفرالملک (حاکم همدان) شناسایی شد و در طویله دارالحکومه زندانی گردید. مظفرالملک تلاش کرد با درخواست عفو از شاه، جان او را نجات دهد، اما امام جمعه همدان مخالفت کرد. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲'''


درونِ انفرادی استقامت --- در عمق بازجویی‌ها رشادت
=== قتل در بروجرد ===
در شوال ۱۳۲۶ ه‍.ق (آبان ۱۲۸۷ ه‍.ش)، جمال‌الدین واعظ به دستور محمدعلی شاه به امیرافخم (حاکم بروجرد) تحویل داده شد. او را به زندان بروجرد منتقل کردند و چند ماه در باغ شورین و سپس در زندان بروجرد تحت نظر احتشام‌الدوله (پسر امیرافخم) نگه داشتند. امیرافخم دستور قتل داد و یکی از نوکران سید (به نام سید خاص) او را با دستمال ابریشمی خفه کرد. روایت ناظم‌الاسلام کرمانی حاکی از آن است که جمال‌الدین چند روز در بروجرد زنده ماند و پزشکان تأیید کردند که مسموم نشده است. آخرین نامه او به پسرش سید محمدعلی (جمال‌زاده) از زندان بروجرد نوشته شد، که در آن خود را «شهید وطن» نامید و انگشتر و مهرش را برای او فرستاد. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲، (هدی نت)، (تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم‌الاسلام کرمانی)'''


برای مردم محکوم غم‌ها --- به راه جنگ با حکم ستم‌ها
==== مقبره در جمالیه بروجرد ====
پس از قتل، جمال‌الدین واعظ در قبرستان عمومی بروجرد دفن شد که به تدریج به «جمالیه» معروف گردید. ابتدا بدون نشانه بود، اما بعدها مزین‌السلطان (مریم عمید) چارطاقی بر آن ساخت. در سال ۱۳۰۰ ه‍.ش، همایون سیاح آن را مرمت کرد و در سلا ۱۳۰۴، مدرسه جمالیه در آنجا بنا شد. قبرستان در سال ۱۳۱۵ تسطیح گردید، اما در سال ۱۳۱۷، قبر بیرون آورده شد و سنگی بزرگ بر آن نهادند. این محل در سال ۱۳۱۹، به باغی زیبا با عمارت تبدیل شد و در سال ۱۳۴۸، انجمن آثار ملی سنگی مخصوص مزار تراشید. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲، (هدی نت)'''


به جان و دل شهادت را خریدن --- نَفَس بر دار آزادی کشیدن
== میراث و تأثیر بر جنبش مشروطه ==
جمال‌الدین واعظ اصفهانی با سخنرانی‌های آتشین و فعالیت‌های سیاسی خود، نقش غیرقابل‌انکاری در پیشبرد جنبش مشروطه داشت. او توانست با استفاده از منبر، که در آن زمان ابزاری قدرتمند برای ارتباط با مردم بود، ایده‌های مشروطه‌خواهی را به توده‌ها منتقل کند. [[احمد کسروی]] در کتاب «تاریخ مشروطه ایران» از او به‌عنوان یکی از خطیبان برجسته‌ای یاد می‌کند که با شجاعت و فصاحت، مردم را به سوی آزادی و عدالت هدایت کرد. فعالیت‌های او در شهرهای مختلف و همکاری‌اش با نشریه الجمال، به گسترش آگاهی سیاسی و اجتماعی در ایران کمک کرد. '''(تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی)'''


رسیدن روی قافِ پَر گرفتن --- شکنجه دیدن و چیزی نگفتن
=== جایگاه در تاریخ ایران ===
 
مرگ جمال‌الدین واعظ به‌عنوان یکی از شهدای مشروطه، نام او را در تاریخ ایران جاودانه کرد. او به‌عنوان نمادی از شجاعت و فداکاری در راه آرمان‌های آزادی و عدالت شناخته می‌شود. سخنرانی‌های او، که ترکیبی از تعالیم دینی و ایده‌های نوگرایانه بود، الگویی برای نسل‌های بعدی فعالان سیاسی و اجتماعی شد. تأثیر او بر جنبش مشروطه و نقشش در بیداری فکری مردم، همچنان در مطالعات تاریخی ایران مورد توجه قرار دارد. '''(راسخون)۱'''
هزاران فحش از ناکس شنیدن --- دل از دنیای نامردان بریدن
 
خدا را دیده و خرسند رفتن --- به روی دار با لبخند رفتن
 
پر از تشویش بودن توی زندان --- برای روزهای تلخ ایران
 
خداوندا اگر فردا نبودیم --- اگر فردا در این دنیا نبودیم
 
تو یار مردم محروم ما باش --- پناه بی‌کسان بینوا باش<ref name=":11" />


== منابع: ==
== منابع: ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۳

برای صفحه تمرین.jpg




سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی، (متولد سال ۱۲۴۱–۱۲۸۷ ه‍.ش)، یکی از برجسته‌ترین خطیبان و فعالان سیاسی دوره جنبش مشروطه ایران، نقش مهمی در بیداری فکری و اجتماعی مردم ایفا کرد. او در خانواده‌ای مذهبی در همدان متولد شد و تحصیلات ابتدایی خود را در علوم دینی در همدان و اصفهان گذراند. جمال‌الدین به دلیل سخنرانی‌های آتشین و تأثیرگذارش در حمایت از مشروطه و عدالت‌خواهی، به یکی از چهره‌های کلیدی جنبش مشروطه تبدیل شد. او با همکاری افرادی چون ملک‌المتکلمین، در انجمن‌های مخفی و علنی مشروطه‌خواهان فعالیت داشت و از منبر به‌عنوان ابزاری برای آگاهی‌بخشی و بسیج مردم استفاده کرد. جمال‌الدین واعظ اصفهانی در سخنرانی‌هایش به موضوعاتی چون استبداد، فساد حکومتی، و لزوم قانون اساسی و عدالتخانه پرداخته و از نقش علما و مردم در اصلاحات اجتماعی حمایت می‌کرد.

وی در شهرهای مختلف از جمله تهران، تبریز، و رشت به تبلیغ مشروطه پرداخت و با نشریاتی چون «الجمال» همکاری داشت که در آن‌ها از آزادی و حقوق مردم دفاع می‌کرد. جمال‌الدین به همراه دیگر مشروطه‌خواهان، در برابر استبداد محمدعلی شاه قاجار ایستادگی کرد و پس از به توپ بستن مجلس در سال ۱۲۸۷ ه‍.ش، به دستور شاه دستگیر شد. ملک‌المتکلمین و چند تن دیگر از آزادی‌خواهان، به طرز فجیعی در باغ شاه تهران به قتل رسیدند و جمال‌الدین نیز در زندان بروجرد به قتل رسید. مرگ او موجی از خشم و تأسف در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت و نامش به‌عنوان یکی از شهدای جنبش مشروطه در تاریخ ایران ثبت شد.

اندیشه‌های جمال‌الدین واعظ متأثر از تعالیم اسلامی و ایده‌های نوگرایانه مشروطه بود. او معتقد به پیوند دین و سیاست بود و بر این باور بود که علما باید در هدایت مردم و مبارزه با ظلم نقش فعال داشته باشند. همچنین، او به برابری اجتماعی، آموزش همگانی، و رفع فساد از ساختارهای حکومتی تأکید داشت. با وجود اتهاماتی که برخی منابع درباره عقاید دینی او مطرح کرده‌اند، نقش او در ترویج مشروطه و آگاهی‌بخشی غیرقابل‌انکار است. میراث جمال‌الدین در سخنرانی‌هایش، فعالیت‌های سیاسی، و تأثیرش بر نسل‌های بعدی مشروطه‌خواهان باقی مانده و او به‌عنوان نمادی از شجاعت و فداکاری در راه آزادی و عدالت در تاریخ ایران شناخته می‌شود. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱، (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲، (راسخون)۱، (راسخون)۲، (هدی نت)

زندگی‌نامه و تحصیلات

سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی در سال ۱۲۴۱ ه.ش، در همدان متولد شد. او در خانواده‌ای مذهبی رشد یافت و پدرش، ملا عبدالله، از علمای محلی بود. جمال‌الدین تحصیلات ابتدایی خود را در همدان آغاز کرد و سپس برای ادامه تحصیل علوم دینی به اصفهان رفت. در اصفهان، او نزد علمای برجسته‌ای چون شیخ محمدتقی آقانجفی به فراگیری فقه، اصول، و کلام پرداخت. استعداد او در خطابه از همان جوانی آشکار بود و به‌سرعت به‌عنوان واعظی توانمند شناخته شد. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱

آغاز فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی

جمال‌الدین واعظ اصفهانی پس از تکمیل تحصیلات، به‌عنوان واعظ در مساجد و محافل مذهبی همدان و سپس تهران فعالیت خود را آغاز کرد. او به دلیل تسلط بر فن خطابه و توانایی در جلب توجه مخاطبان، به‌سرعت مورد توجه مردم قرار گرفت. سخنرانی‌های او اغلب با زبانی ساده و قابل‌فهم برای عامه مردم ارائه می‌شد و به موضوعات اجتماعی و دینی می‌پرداخت. در این دوره، او با برخی از روشنفکران و علمای مشروطه‌خواه آشنا شد که این آشنایی، مسیر زندگی او را به سمت فعالیت‌های سیاسی سوق داد. (هدی نت)

فعالیت‌های اولیه در اصفهان و شیراز

جمال‌الدین واعظ اصفهانی پس از ۲۱ سالگی به اصفهان رفت و نزد علمایی چون آقانجفی به تحصیل فقه و اصول پرداخت. او در مسجد جامع آقا نورالله (مسجد نو) منبر رفت و به تدریس مشغول شد. سخنرانی‌هایش با زبانی ساده و انتقادی از ستم ظل‌السلطان، به‌سرعت شهرت آورد. او لقب «صدرالواعظین» از ظل‌السلطان (سلطان مسعود میرزا قاجار) و «صدرالمحققین» از محمدعلی میرزا دریافت کرد. جمال‌الدین تحت تأثیر جو انتقادی اصفهان، با فرق نوین آشنا شد و انجمن‌های مخفی مانند «مجمع سرّی» یا «انجمن ترقی» را با یارانش مانند ملک‌المتکلمین و میرزا نصرالله بهشتی تشکیل داد. هدف این انجمن‌ها، بیداری افکار عمومی و افشای ظلم‌های دینی و حکومتی بود. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱، (راسخون)۲

در محرم و صفر ۱۳۱۸ ه‍.ق، جمال‌الدین واعظ به شیراز سفر کرد و در آنجا منبر رفت. او با شعاع‌السلطنه (پسر مظفرالدین شاه) ملاقات کرد و کتاب «لباس التقوی» را نوشت. سخنرانی‌هایش علیه قوام‌الدوله، کینه خاندان قوام را برانگیخت و در سفر سوم، پس از سوءقصد ناموفق (که اشتباهی فرد دیگری کشته شد)، به عتبات و سپس تبریز رفت. در شیراز، او مردم را به اصلاحات اجتماعی و اقتصادی تشویق کرد. (هدی نت)، (راسخون)۲

فعالیت‌های سیاسی و نقش در جنبش مشروطه

سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی در اوایل دهه ۱۲۸۰ ه‍.ش، با اوج‌گیری نهضت مشروطه، به جمع مشروطه‌خواهان پیوست. او با علما و روشنفکرانی چون ملک‌المتکلمین و شیخ محمدتقی آقانجفی همکاری نزدیکی داشت و از منبر به‌عنوان ابزاری برای ترویج ایده‌های مشروطه‌خواهی استفاده کرد. سخنرانی‌های او در مساجد تهران، به‌ویژه در مسجد جامع، با استقبال گسترده مردم مواجه شد. جمال‌الدین در این سخنرانی‌ها به انتقاد از استبداد قاجاری، فساد دربار، و بی‌عدالتی‌های اجتماعی می‌پرداخت و خواستار تأسیس عدالتخانه و قانون اساسی بود. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱

همکاری با انجمن‌های مشروطه‌خواه

جمال‌الدین واعظ در چندین انجمن مخفی و علنی مشروطه‌خواهان، از جمله انجمن باغ میکده و انجمن ملی، عضویت داشت. او در این انجمن‌ها با دیگر فعالان سیاسی مانند جهانگیرخان صوراسرافیل و میرزا نصرالله بهشتی (ملک‌المتکلمین) همکاری می‌کرد. این انجمن‌ها محلی برای بحث درباره اصلاحات سیاسی، ترویج آزادی بیان، و سازماندهی حرکت‌های مردمی علیه استبداد بودند. واعظ اصفهانی با سخنرانی‌های خود در این محافل، نقش مهمی در تهییج مردم و جلب حمایت آن‌ها برای جنبش مشروطه ایفا کرد. (راسخون)۲

فعالیت در نشریه الجمال

یکی از اقدامات برجسته جمال‌الدین واعظ، همکاری با نشریه «الجمال» بود که در سال ۱۲۸۵، منتشر می‌شد. این نشریه، که تحت نظارت او و دیگر مشروطه‌خواهان اداره می‌شد، به موضوعات سیاسی و اجتماعی روز می‌پرداخت و از ایده‌های آزادی‌خواهی و مشروطه حمایت می‌کرد. جمال‌الدین در سرمقاله‌ها و نوشته‌های این نشریه، بر لزوم اجرای قانون، رفع ظلم، و مشارکت مردم در اداره کشور تأکید داشت. این نشریه به دلیل لحن انتقادی و صریح خود، تأثیر زیادی بر افکار عمومی گذاشت و به یکی از ابزارهای مهم تبلیغی مشروطه‌خواهان تبدیل شد. (هدی نت)

اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی

پیوند دین و سیاست

جمال‌الدین واعظ اصفهانی معتقد بود که دین و سیاست از هم جدا نیستند و علما باید در اصلاح امور جامعه نقش فعال داشته باشند. او در سخنرانی‌های خود، با استناد به تعالیم اسلامی، بر ضرورت مبارزه با ظلم و دفاع از حقوق مردم تأکید می‌کرد. به باور او، اجرای عدالت و قانون در جامعه، وظیفه‌ای دینی و اجتماعی است که علما و مردم به‌طور مشترک باید به آن پایبند باشند. این دیدگاه او را به یکی از برجسته‌ترین خطیبان مشروطه‌خواه تبدیل کرد که توانست میان توده‌های مذهبی و ایده‌های نوگرایانه مشروطه پیوند برقرار کند. (راسخون)۱

تأکید بر آموزش و برابری اجتماعی

یکی از محورهای اصلی اندیشه‌های جمال‌الدین، لزوم آموزش همگانی و برابری اجتماعی بود. او معتقد بود که نادانی و فقر، ریشه بسیاری از مشکلات اجتماعی ایران است و دولت باید با ایجاد مدارس و گسترش آموزش، زمینه پیشرفت جامعه را فراهم کند. او همچنین از برابری حقوق طبقات مختلف جامعه دفاع می‌کرد و بر این باور بود که هیچ گروهی نباید بر گروه دیگر برتری داشته باشد. این دیدگاه‌ها در سخنرانی‌های او در شهرهای مختلف، از جمله تبریز و رشت، بازتاب گسترده‌ای داشت. (راسخون)۲

فعالیت‌های جمال‌الدین در شهرهای مختلف

سخنرانی‌ها در تهران

سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی در تهران به‌عنوان یکی از خطیبان اصلی جنبش مشروطه شناخته می‌شد. او در مساجد و محافل عمومی، به‌ویژه در مسجد جامع تهران، سخنرانی‌هایی ایراد می‌کرد که تأثیر عمیقی بر مردم داشت. در این سخنرانی‌ها، او با زبانی ساده و آتشین، از استبداد محمدعلی شاه قاجار انتقاد می‌کرد و خواستار تأسیس مجلس شورای ملی و اجرای قانون اساسی بود. سخنرانی‌های او نه‌تنها نخبگان، بلکه توده‌های مردم را نیز به حمایت از مشروطه ترغیب می‌کرد. او همچنین در این دوره با علمای مشروطه‌خواه در ارتباط بود، هرچند گاهی اختلاف‌نظرهایی با برخی علما داشت. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱

فعالیت در تبریز

جمال‌الدین واعظ در سال ۱۲۸۶، به تبریز سفر کرد و در آنجا نیز به ایراد سخنرانی‌های مشروطه‌خواهانه پرداخت. تبریز در آن زمان یکی از مراکز اصلی جنبش مشروطه بود و جمال‌الدین با همکاری انجمن‌های محلی، به‌ویژه انجمن ایالتی آذربایجان، نقش مهمی در تهییج مردم این شهر ایفا کرد. او در سخنرانی‌هایش بر ضرورت وحدت میان مردم و علما برای پیشبرد اهداف مشروطه تأکید داشت و از مبارزات مسلحانه مشروطه‌خواهان تبریز در برابر نیروهای استبدادی حمایت می‌کرد. فعالیت‌های او در تبریز به تقویت روحیه آزادی‌خواهی در این شهر کمک کرد. (راسخون)۲

حضور در رشت

جمال‌الدین واعظ اصفهانی همچنین در رشت فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی چشمگیری داشت. او در این شهر با گروه‌های مشروطه‌خواه محلی همکاری کرد و در سخنرانی‌های خود به موضوعاتی چون لزوم اصلاحات اجتماعی، مبارزه با فساد حکومتی، و حمایت از حقوق مردم پرداخت. حضور او در رشت، به‌ویژه در سال ۱۲۸۷، با استقبال گسترده مردم مواجه شد و به بسیج نیروهای مشروطه‌خواه در این منطقه کمک کرد. او در این شهر نیز از منبر برای تبلیغ ایده‌های مشروطه و آگاهی‌بخشی به مردم استفاده کرد. (هدی نت)

آثار و فعالیت‌های اقتصادی

رساله‌ها و نوشته‌ها

جمال‌الدین واعظ اصفهانی دو رساله مهم نوشت: «لباس التقوی» در سال ۱۳۱۸ ه‍.ق در شیراز، که به موضوعات اخلاقی و اجتماعی می‌پرداخت و مورد ستایش علما قرار گرفت؛ و «رؤیای صادقه» در همکاری با ملک‌المتکلمین، شیخ احمد روحی، حاج فاتح‌الملک، میرزا اسدالله خان و مجدالاسلام کرمانی، پیش از محرم ۱۳۲۰ ه‍.ق در اصفهان. این رساله با کمک کنسولگری روسیه چاپ و توزیع شد و به انتقاد از استبداد دینی و حکومتی می‌پرداخت. او همچنین مقالاتی با امضای مستعار «۷۲ اصفهانی» در حبل‌المتین کلکته و روزنامه مظفری منتشر کرد. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲، (راسخون)۲

همکاری در نشریه الجمال

نشریه «الجمال» از ۲۶ محرم ۱۳۲۵ ه‍.ق تا ۲۷ ربیع‌الآخر ۱۳۲۶ ه‍.ق منتشر می‌شد و مواعظ و سخنرانی‌های جمال‌الدین را چاپ می‌کرد. این نشریه تحت نظارت او و دیگر مشروطه‌خواهان اداره می‌شد و به موضوعات سیاسی و اجتماعی روز می‌پرداخت، از جمله دفاع از مشروطه، قانون‌مداری و عدالت. نوشته‌های او در این نشریه، مفاهیم آزادی و حقوق را با استناد به قرآن و احادیث تبیین می‌کرد. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲، (راسخون)۱

تأسیس شرکت اسلامیه

در شوال ۱۳۱۶ ه‍.ق، جمال‌الدین واعظ با همراهی ملک‌المتکلمین و شیخ احمد کرمانی، «شرکت اسلامیه» را برای ترویج منسوجات ایرانی و مقابله با واردات بیگانه تأسیس کرد. او به‌عنوان مبلغ، در اصفهان و شیراز منبر رفت و مردم را به سرمایه‌گذاری تشویق نمود. علمایی چون آقانجفی و مراجع عتبات از آن حمایت کردند. این شرکت نمادی از تلاش برای خودکفایی اقتصادی در برابر نفوذ خارجی بود. (راسخون)۲

روابط با مشروطه‌خواهان و علما

سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی روابط نزدیکی با روشنفکران و فعالان برجسته جنبش مشروطه داشت. او با افرادی چون ملک‌المتکلمین، جهانگیرخان صوراسرافیل، و میرزا نصرالله بهشتی همکاری تنگاتنگی در انجمن‌های مشروطه‌خواه، مانند انجمن باغ میکده و انجمن ملی، برقرار کرد. این همکاری‌ها به‌ویژه در تهران و در جریان سخنرانی‌های مشترک در مساجد و محافل عمومی شکل گرفت. جمال‌الدین با استفاده از جایگاه خود به‌عنوان واعظ، ایده‌های آزادی‌خواهانه این روشنفکران را با زبان مذهبی به مردم منتقل می‌کرد. او و ملک‌المتکلمین در بسیاری از جلسات مخفی، برنامه‌ریزی برای پیشبرد اهداف مشروطه، از جمله تأسیس مجلس و قانون اساسی، را دنبال کردند. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۱، (راسخون)۲

مناظرات و اختلافات با علما

جمال‌الدین واعظ با برخی از علمای وقت، به‌ویژه شیخ فضل‌الله نوری، روابط پیچیده‌ای داشت. در حالی که او از حمایت علمایی چون شیخ محمدتقی آقانجفی برخوردار بود، با شیخ فضل‌الله نوری، که در دوره‌ای به مشروعه‌خواهی گرایش پیدا کرد، اختلاف‌نظرهایی پیدا کرد. این اختلافات بیشتر بر سر حدود دخالت دین در سیاست و نحوه اجرای مشروطه بود. جمال‌الدین معتقد بود که مشروطه باید با اصول اسلامی همخوانی داشته باشد، اما در عین حال از اصلاحات اجتماعی و سیاسی نوگرایانه حمایت می‌کرد. او در مناظرات خود با علما، با استناد به قرآن و احادیث، بر ضرورت عدالت و مبارزه با استبداد تأکید داشت. این مناظرات، که گاهی در محافل عمومی برگزار می‌شد، به تقویت جایگاه او به‌عنوان خطیبی آگاه و شجاع کمک کرد. (راسخون)۱، (هدی نت)

تأثیر بر روشنفکران و علما

سخنرانی‌های جمال‌الدین نه‌تنها بر توده‌های مردم، بلکه بر روشنفکران و برخی علما نیز اثر گذاشت. او با ترکیب مفاهیم دینی و ایده‌های نوگرایانه، توانست پلی بین علمای سنتی و روشنفکران مشروطه‌خواه ایجاد کند. ناظم‌الاسلام کرمانی در کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» از تأثیر سخنرانی‌های او بر علما و مردم سخن گفته و او را به‌عنوان یکی از عوامل مهم وحدت در جنبش مشروطه ستوده است. همکاری او با روشنفکرانی چون صوراسرافیل در نشریه «الجمال» نیز نشان‌دهنده نقش او در پیوند دادن دو جریان فکری مذهبی و سکولار در جنبش مشروطه بود. (تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم‌الاسلام کرمانی)

دستگیری و مرگ

به توپ بستن مجلس و دستگیری

با به قدرت رسیدن محمدعلی شاه قاجار و شدت گرفتن اقدامات ضد مشروطه، جمال‌الدین واعظ به یکی از اهداف اصلی دربار تبدیل شد. پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی در ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ه‍.ق (خرداد ۱۲۸۷ ه‍.ش)، او به همراه دیگر رهبران مشروطه‌خواه، از جمله ملک‌المتکلمین و جهانگیرخان صوراسرافیل، از تهران گریخت. جمال‌الدین با لباس مبدل ابتدا به خانه میرزا حسین تفرشی و سپس به خانه میرزا اسدالله‌خان سرتیپ توپ‌خانه پناه برد و از آنجا به حضرت عبدالعظیم و بعد به همدان رفت. در همدان، توسط نوکر مظفرالملک (حاکم همدان) شناسایی شد و در طویله دارالحکومه زندانی گردید. مظفرالملک تلاش کرد با درخواست عفو از شاه، جان او را نجات دهد، اما امام جمعه همدان مخالفت کرد. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲

قتل در بروجرد

در شوال ۱۳۲۶ ه‍.ق (آبان ۱۲۸۷ ه‍.ش)، جمال‌الدین واعظ به دستور محمدعلی شاه به امیرافخم (حاکم بروجرد) تحویل داده شد. او را به زندان بروجرد منتقل کردند و چند ماه در باغ شورین و سپس در زندان بروجرد تحت نظر احتشام‌الدوله (پسر امیرافخم) نگه داشتند. امیرافخم دستور قتل داد و یکی از نوکران سید (به نام سید خاص) او را با دستمال ابریشمی خفه کرد. روایت ناظم‌الاسلام کرمانی حاکی از آن است که جمال‌الدین چند روز در بروجرد زنده ماند و پزشکان تأیید کردند که مسموم نشده است. آخرین نامه او به پسرش سید محمدعلی (جمال‌زاده) از زندان بروجرد نوشته شد، که در آن خود را «شهید وطن» نامید و انگشتر و مهرش را برای او فرستاد. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲، (هدی نت)، (تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم‌الاسلام کرمانی)

مقبره در جمالیه بروجرد

پس از قتل، جمال‌الدین واعظ در قبرستان عمومی بروجرد دفن شد که به تدریج به «جمالیه» معروف گردید. ابتدا بدون نشانه بود، اما بعدها مزین‌السلطان (مریم عمید) چارطاقی بر آن ساخت. در سال ۱۳۰۰ ه‍.ش، همایون سیاح آن را مرمت کرد و در سلا ۱۳۰۴، مدرسه جمالیه در آنجا بنا شد. قبرستان در سال ۱۳۱۵ تسطیح گردید، اما در سال ۱۳۱۷، قبر بیرون آورده شد و سنگی بزرگ بر آن نهادند. این محل در سال ۱۳۱۹، به باغی زیبا با عمارت تبدیل شد و در سال ۱۳۴۸، انجمن آثار ملی سنگی مخصوص مزار تراشید. (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)۲، (هدی نت)

میراث و تأثیر بر جنبش مشروطه

جمال‌الدین واعظ اصفهانی با سخنرانی‌های آتشین و فعالیت‌های سیاسی خود، نقش غیرقابل‌انکاری در پیشبرد جنبش مشروطه داشت. او توانست با استفاده از منبر، که در آن زمان ابزاری قدرتمند برای ارتباط با مردم بود، ایده‌های مشروطه‌خواهی را به توده‌ها منتقل کند. احمد کسروی در کتاب «تاریخ مشروطه ایران» از او به‌عنوان یکی از خطیبان برجسته‌ای یاد می‌کند که با شجاعت و فصاحت، مردم را به سوی آزادی و عدالت هدایت کرد. فعالیت‌های او در شهرهای مختلف و همکاری‌اش با نشریه الجمال، به گسترش آگاهی سیاسی و اجتماعی در ایران کمک کرد. (تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی)

جایگاه در تاریخ ایران

مرگ جمال‌الدین واعظ به‌عنوان یکی از شهدای مشروطه، نام او را در تاریخ ایران جاودانه کرد. او به‌عنوان نمادی از شجاعت و فداکاری در راه آرمان‌های آزادی و عدالت شناخته می‌شود. سخنرانی‌های او، که ترکیبی از تعالیم دینی و ایده‌های نوگرایانه بود، الگویی برای نسل‌های بعدی فعالان سیاسی و اجتماعی شد. تأثیر او بر جنبش مشروطه و نقشش در بیداری فکری مردم، همچنان در مطالعات تاریخی ایران مورد توجه قرار دارد. (راسخون)۱

منابع:

برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/w/index.php?title=کاربر:Khosro/صفحه_تمرین_NOINDEX&oldid=81919»