کاربر:Khosro/صفحه تمرین NOINDEX: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: برگرداندهشده ویرایشگر دیداری |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۲۷۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg | [[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]] | ||
{{جعبه اطلاعات سیاستمدار | |||
| نام = شیخ احمد تربتی | |||
| تصویر = شیخ احمد تربتی؛3.jpg | |||
| شرح تصویر = شیخ احمد تربتی، روزنامهنگار و فعال مشروطه | |||
| نام کامل = | |||
| زادروز = ۱۲۵۹ خورشیدی | |||
| شهر تولد = تربت حیدریه | |||
| کشور تولد = | |||
| تاریخ مرگ = ۱۲۸۸ خورشیدی | |||
| شهر مرگ = تبریز | |||
| کشور مرگ = | |||
| تحصیلات = فقه و اصول، حوزههای علمیه مشهد و نجف | |||
| دین = | |||
| حزب سیاسی = مشروطهخواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز | |||
| سمت = بنیانگذار و سردبیر روزنامه روحالقدس | |||
| فعالیتها = روزنامهنگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد» | |||
|image_size=250پیکسل}} | |||
'''شیخ احمد تربتی'''، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه. ش، تبریز) روزنامهنگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره [[جنبش مشروطه ایران]]، بنیانگذار روزنامه «روحالقدس» و اولین شهید روزنامهنگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزههای علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشههای تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روحالقدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] و نفوذ خارجی را افشا میکرد. در دوره [[استبداد صغیر]] (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیتهایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیتهای فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روحالقدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامهنگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را بهعنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش میکنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران بهعنوان بنیانگذار روزنامهنگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.<ref name=":0">[https://ensani.ir/file/download/article/20120326171011-3043-120.pdf کتاب «روزنامهنگاران مقتول: سلطانالعلمای خراسانی»، تالف سید محمد صدری طباطبایی]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/268719/%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3 روحالقدوس - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">[https://rch.ac.ir/article/Details/14166 از روزنامههای تندرو دوره مشروطه - دانشنامه جهان اسلام]</ref><ref name=":3">[https://www.torbat-h.ir/celebrities/sheykh-ahmad-torbati/ شیخ احمد تربتی، اولین شهید روزنامهنگار ایران - تربت شهر من]</ref><ref name=":4">کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف [[احمد کسروی]]</ref> | |||
== زندگی و تحصیلات == | == زندگی اولیه و تحصیلات == | ||
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانوادهای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیتهای فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقهمند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشههای نوین آشنا شد.<ref name=":1" /><ref name=":3" /> | |||
== | === تحصیلات و فعالیتهای مذهبی === | ||
شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند [[آخوند ملا محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریانهای تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیتهای فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطهخواه، مانند [[سیّدحسن تقیزاده|سید حسن تقیزاده]]، ارتباط برقرار کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> | |||
== | == فعالیتهای روزنامهنگاری == | ||
[[پرونده:روزنامه روحالقدوس.jpg|جایگزین=روزنامه روحالقدوس|بندانگشتی|330x330پیکسل|روزنامه روحالقدوس]] | |||
== | === تأسیس روزنامه روحالقدس === | ||
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روحالقدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاستهای استبدادی دربار قاجار، بهویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) میپرداخت. روحالقدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.<ref name=":1" /><ref name=":3" /> | |||
== | === ویژگیها و تأثیرات روحالقدس === | ||
روزنامه روحالقدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطهخواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطهخواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهرهای برجسته در روزنامهنگاری مبارز تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" /> | |||
== | === محتوای سیاسی و فرهنگی روحالقدس === | ||
روزنامه روحالقدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (بهویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمانهای مشروطه پرداخت. روحالقدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر میکرد که مقامات قاجار را به سخره میگرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج میکرد. این محتوا، بهویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /> | |||
== | == نقش در انقلاب مشروطیت == | ||
[[پرونده:سید احمد تربتی؛1.jpg|جایگزین=شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس|بندانگشتی|شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس ]] | |||
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطهخواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روحالقدس، سرکوب مشروطهخواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهرههایی مانند [[ستارخان]]، به ترویج آرمانهای مشروطه پرداخت.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> | |||
== | === همکاری با مشروطهخواهان === | ||
شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطهخواه، از جمله سید حسن تقیزاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانیها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیتها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتیاش را تقویت نمود.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> | |||
== فعالیتهای ادبی و شعر == | |||
شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید میکرد و از مشروطهخواهان ستایش میکرد. این اشعار گاه در روزنامه روحالقدس منتشر میشد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.<ref name=":1" /><ref name=":3" /> | |||
=== تأثیر ادبی === | |||
فعالیتهای ادبی شیخ احمد تربتی، بهویژه اشعار سیاسیاش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهماییهای مشروطهخواهان خوانده میشد و به تقویت روحیه مبارزان کمک میکرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمانهای مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش بهعنوان بخشی از میراث فرهنگیاش حفظ شد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> | |||
== ترور و پایان زندگی == | |||
[[پرونده:سید احمد تربتی؛2.jpg|جایگزین=سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری|بندانگشتی|227x227پیکسل|سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری]] | |||
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روحالقدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطهخواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محلهای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامهنگار ایران تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> | |||
=== پیامدهای ترور === | |||
ترور شیخ احمد تربتی واکنشهای گستردهای در میان مشروطهخواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روحالقدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندرویهای تربتی بهعنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> | |||
== میراث == | |||
شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روحالقدس، نقش مهمی در توسعه روزنامهنگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روحالقدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمانهای مشروطه کمک کرد و بهعنوان پیشگام روزنامهنگاری تندرو شناخته میشود.<ref name=":1" /><ref name=":2" /> | |||
=== جایگاه در تاریخ ایران === | |||
شیخ احمد تربتی بهعنوان اولین شهید روزنامهنگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژهای دارد. شهادت او الهامبخش مبارزان مشروطه، بهویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز بهعنوان بخشی از میراث فرهنگیاش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی بهعنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۸
شیخ احمد تربتی، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه. ش، تبریز) روزنامهنگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره جنبش مشروطه ایران، بنیانگذار روزنامه «روحالقدس» و اولین شهید روزنامهنگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزههای علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشههای تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روحالقدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد محمدعلی شاه و نفوذ خارجی را افشا میکرد. در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیتهایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیتهای فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روحالقدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامهنگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را بهعنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش میکنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران بهعنوان بنیانگذار روزنامهنگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.[۱][۲][۳][۴][۵]
زندگی اولیه و تحصیلات
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانوادهای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیتهای فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقهمند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشههای نوین آشنا شد.[۲][۴]
تحصیلات و فعالیتهای مذهبی
شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند آخوند خراسانی، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریانهای تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیتهای فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطهخواه، مانند سید حسن تقیزاده، ارتباط برقرار کرد.[۱][۳]
فعالیتهای روزنامهنگاری
تأسیس روزنامه روحالقدس
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روحالقدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاستهای استبدادی دربار قاجار، بهویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) میپرداخت. روحالقدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.[۲][۴]
ویژگیها و تأثیرات روحالقدس
روزنامه روحالقدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطهخواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطهخواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهرهای برجسته در روزنامهنگاری مبارز تبدیل کرد.[۱][۳][۵]
محتوای سیاسی و فرهنگی روحالقدس
روزنامه روحالقدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (بهویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمانهای مشروطه پرداخت. روحالقدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر میکرد که مقامات قاجار را به سخره میگرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج میکرد. این محتوا، بهویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.[۱][۲][۳]
نقش در انقلاب مشروطیت
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطهخواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روحالقدس، سرکوب مشروطهخواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهرههایی مانند ستارخان، به ترویج آرمانهای مشروطه پرداخت.[۱][۴]
همکاری با مشروطهخواهان
شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطهخواه، از جمله سید حسن تقیزاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانیها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیتها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتیاش را تقویت نمود.[۲][۵]
فعالیتهای ادبی و شعر
شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید میکرد و از مشروطهخواهان ستایش میکرد. این اشعار گاه در روزنامه روحالقدس منتشر میشد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.[۲][۴]
تأثیر ادبی
فعالیتهای ادبی شیخ احمد تربتی، بهویژه اشعار سیاسیاش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهماییهای مشروطهخواهان خوانده میشد و به تقویت روحیه مبارزان کمک میکرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمانهای مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش بهعنوان بخشی از میراث فرهنگیاش حفظ شد.[۱][۳]
ترور و پایان زندگی
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روحالقدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطهخواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محلهای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامهنگار ایران تبدیل کرد.[۱][۴]
پیامدهای ترور
ترور شیخ احمد تربتی واکنشهای گستردهای در میان مشروطهخواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روحالقدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندرویهای تربتی بهعنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.[۲][۵]
میراث
شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روحالقدس، نقش مهمی در توسعه روزنامهنگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روحالقدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمانهای مشروطه کمک کرد و بهعنوان پیشگام روزنامهنگاری تندرو شناخته میشود.[۲][۳]
جایگاه در تاریخ ایران
شیخ احمد تربتی بهعنوان اولین شهید روزنامهنگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژهای دارد. شهادت او الهامبخش مبارزان مشروطه، بهویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز بهعنوان بخشی از میراث فرهنگیاش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی بهعنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.[۱][۴][۵]
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ کتاب «روزنامهنگاران مقتول: سلطانالعلمای خراسانی»، تالف سید محمد صدری طباطبایی
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ روحالقدوس - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ از روزنامههای تندرو دوره مشروطه - دانشنامه جهان اسلام
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ ۴٫۶ شیخ احمد تربتی، اولین شهید روزنامهنگار ایران - تربت شهر من
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف احمد کسروی