کاربر:Khosro/صفحه تمرین NOINDEX: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۵۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|991x991px]]'''آرمان صادقی'''، روحانی اهل سنت و امام جمعه روستای حسینی از توابع دهگلان در استان کردستان، به دلیل فعالیت‌های مذهبی و مواضع انتقادی‌اش در جریان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ مورد توجه مقامات قضایی قرار گرفت (سازمان حقوق بشری هه‌نگاو). وی در آذرماه ۱۴۰۱ به دادگاه ویژه روحانیت همدان احضار شد و با اتهامات «تبلیغ علیه نظام» و «تشویش اذهان عمومی» مواجه گردید. صادقی پس از تودیع وثیقه به‌صورت موقت آزاد شد، اما پرونده‌اش به مراحل بعدی کشیده شد (حقوق بشر در ایران)۲. در تیرماه ۱۴۰۲، دادگاه بدوی او را به هفت ماه و نیم حبس تعزیری، ۷۴ ضربه شلاق، و خلع لباس روحانیت محکوم کرد (حقوق بشر در ایران)۳. این حکم در دادگاه تجدیدنظر استان همدان تأیید شد و مجازات‌های تکمیلی شامل ممنوعیت اقامت در همدان و استان‌های همجوار به مدت دو سال و ضبط اموال کشف‌شده به نفع دولت به آن اضافه گردید (کانون دفاع از حقوق بشر در ایران). در مهرماه ۱۴۰۲، صادقی به دلیل ناتوانی در تأمین وثیقه به زندان همدان منتقل شد و حکم خلع لباس او نیز به‌طور قطعی اجرا شد، که تبعات عمیقی بر جایگاه اجتماعی و مذهبی او گذاشت (نفس در قفس). این مجازات به عنوان بخشی از فشارهای سیستماتیک بر روحانیون اهل سنت تلقی شد و از سوی سازمان‌های حقوق بشری مانند هه‌نگاو به دلیل غیرمنصفانه بودن و نقض حقوق بشر مورد انتقاد قرار گرفت (سازمان حقوق بشری هه‌نگاو). جمعی از ماموستایان و فعالان مدنی کردستان نیز با صدور بیانیه‌ای، این حکم را محکوم کرده و آن را نشانه‌ای از تلاش برای محدود کردن فعالیت‌های مذهبی و مدنی اهل سنت دانستند (کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی). این مقاله به بررسی دقیق زندگی، پروسه قضایی، و واکنش‌ها به محکومیت آرمان صادقی بر اساس منابع معتبر می‌پردازد.
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]]
{{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار
| نام              = شیخ احمد تربتی
| تصویر            = شیخ احمد تربتی؛3.jpg
| شرح تصویر        = شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه
| نام کامل        =
| زادروز          = ۱۲۵۹ خورشیدی
| شهر تولد        = تربت حیدریه
| کشور تولد        =
| تاریخ مرگ        = ۱۲۸۸ خورشیدی
| شهر مرگ          = تبریز
| کشور مرگ        =
| تحصیلات          = فقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف
| دین              =
| حزب سیاسی        = مشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز
| سمت              = بنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس
| فعالیت‌ها        = روزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد»
|image_size=250پیکسل}}
'''شیخ احمد تربتی'''، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه‍. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره [[جنبش مشروطه ایران]]، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره [[استبداد صغیر]] (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.<ref name=":0">[https://ensani.ir/file/download/article/20120326171011-3043-120.pdf کتاب «روزنامه‌نگاران مقتول: سلطان‌العلمای خراسانی»، تالف سید محمد صدری طباطبایی]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/268719/%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3 روح‌القدوس - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">[https://rch.ac.ir/article/Details/14166 از روزنامه‌های تندرو دوره مشروطه - دانشنامه جهان اسلام]</ref><ref name=":3">[https://www.torbat-h.ir/celebrities/sheykh-ahmad-torbati/ شیخ احمد تربتی، اولین شهید روزنامه‌نگار ایران - تربت شهر من]</ref><ref name=":4">کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف [[احمد کسروی]]</ref>


= زندگی و فعالیت‌های آرمان صادقی =
== زندگی اولیه و تحصیلات ==
آرمان صادقی، روحانی اهل سنت و امام جمعه روستای حسینی از توابع شهرستان دهگلان در استان کردستان است. وی به دلیل فعالیت‌های مذهبی و مواضع انتقادی خود در جریان اعتراضات سراسری سال ۱۴۰۱ مورد توجه مقامات قضایی قرار گرفت. صادقی به عنوان یکی از روحانیون فعال در منطقه کردستان شناخته می‌شود که در زمینه تبلیغ و ترویج ارزش‌های دینی و اجتماعی فعالیت داشته است. اطلاعات محدودی درباره پیشینه شخصی و فعالیت‌های او پیش از بازداشت در دسترس است، اما منابع بر نقش او به عنوان امام جمعه و تأثیرگذاری‌اش در جامعه محلی تأکید دارند (سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


=== نقش آرمان صادقی در اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ===
=== تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی ===
آرمان صادقی، به عنوان امام جمعه روستای حسینی از توابع دهگلان در استان کردستان، در جریان اعتراضات سراسری سال ۱۴۰۱ که در پی مرگ مهسا امینی آغاز شد، فعالیت‌هایی داشت که از سوی مقامات قضایی به عنوان اقدام علیه نظام تلقی شد. بر اساس گزارش‌ها، صادقی در سخنرانی‌های مذهبی خود به مسائل اجتماعی و سیاسی مرتبط با اعتراضات پرداخت و از حقوق جامعه محلی دفاع کرد. این مواضع انتقادی او، که در راستای حمایت از مطالبات مردم کردستان و اهل سنت بود، باعث شد که مورد توجه نهادهای امنیتی قرار گیرد. منابع به‌طور خاص به نقش او در ترویج ارزش‌های مذهبی و اجتماعی در این دوره اشاره دارند که به اتهامات بعدی علیه وی منجر شد (حقوق بشر در ایران)۳.
شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند [[آخوند ملا محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند [[سیّدحسن تقی‌زاده|سید حسن تقی‌زاده]]، ارتباط برقرار کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />


= اتهامات و پروسه قضایی =
== فعالیت‌های روزنامه‌نگاری ==
اتهامات «تبلیغ علیه نظام» و «تشویش اذهان عمومی» که علیه آرمان صادقی مطرح شد، به فعالیت‌های او در مقام امام جمعه و سخنرانی‌هایش در مسجد روستای حسینی بازمی‌گردد. بر اساس گزارش‌ها، صادقی در این سخنرانی‌ها به انتقاد از سیاست‌های دولت در قبال اقلیت‌های مذهبی و مسائل اجتماعی پرداخته بود. این اتهامات، که اغلب در پرونده‌های قضایی علیه روحانیون اهل سنت به کار می‌روند، به دلیل ماهیت مبهم و تفسیرپذیرشان، امکان محکومیت گسترده‌ای را برای متهمان فراهم می‌کنند. منابع تأکید دارند که این اتهامات به‌طور خاص به مواضع صادقی در حمایت از اعتراضات ۱۴۰۱ و دفاع از حقوق جامعه اهل سنت مرتبط بوده است (سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).
[[پرونده:روزنامه روح‌القدوس.jpg|جایگزین=روزنامه روح‌القدوس|بندانگشتی|330x330پیکسل|روزنامه روح‌القدوس]]


=== احضار به دادگاه ویژه روحانیت ===
=== تأسیس روزنامه روح‌القدس ===
در آذرماه ۱۴۰۱، در جریان اعتراضات سراسری ایران، آرمان صادقی از سوی دادگاه ویژه روحانیت همدان احضار شد. این احضار به دلیل فعالیت‌های او در منطقه و مواضع انتقادی‌اش در قبال مسائل سیاسی و اجتماعی بود. اتهامات مطرح‌شده علیه وی شامل «تبلیغ علیه نظام» و «تشویش اذهان عمومی» بود. صادقی پس از حضور در دادگاه و تودیع وثیقه به صورت موقت آزاد شد، اما پرونده او همچنان در جریان باقی ماند تا به مراحل بعدی رسیدگی شود (حقوق بشر در ایران)۲.
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


=== صدور حکم در دادگاه بدوی ===
=== ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس ===
در تیرماه ۱۴۰۲، دادگاه ویژه روحانیت همدان حکم اولیه خود را علیه آرمان صادقی صادر کرد. بر اساس این حکم، وی به هفت ماه و نیم حبس تعزیری، ۷۴ ضربه شلاق و خلع لباس روحانیت محکوم شد. اتهامات او شامل «تبلیغ علیه نظام» و «تشویش اذهان عمومی» عنوان شده بود. این حکم به دلیل ماهیت سختگیرانه‌اش، از جمله مجازات خلع لباس که برای یک روحانی پیامدهای اجتماعی و حرفه‌ای سنگینی دارد، مورد توجه فعالان حقوق بشر قرار گرفت (حقوق بشر در ایران)۳.
روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" />


==== تأیید حکم در دادگاه تجدیدنظر ====
=== محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس ===
در ادامه رسیدگی به پرونده آرمان صادقی، دادگاه تجدیدنظر استان همدان در سال ۱۴۰۲ حکم صادره در دادگاه بدوی را تأیید کرد. بر اساس این حکم، صادقی به تحمل هفت ماه و ۱۵ روز حبس تعزیری، ۷۴ ضربه شلاق و خلع لباس روحانیت محکوم شد. علاوه بر این، مجازات‌های تکمیلی شامل ممنوعیت اقامت در استان همدان و استان‌های همجوار به مدت دو سال و ضبط اموال کشف‌شده به نفع دولت به مجازات‌های او اضافه شد. این تصمیم دادگاه تجدیدنظر نشان‌دهنده عدم تخفیف در مجازات صادقی بود و انتقادات گسترده‌ای را از سوی فعالان حقوق بشر به دنبال داشت (کانون دفاع از حقوق بشر در ایران).
روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />


= شرایط بازداشت و انتقال به زندان همدان =
== نقش در انقلاب مشروطیت ==
در مهرماه ۱۴۰۲، آرمان صادقی به دلیل ناتوانی در تأمین وثیقه مورد نیاز برای آزادی موقت، به زندان همدان منتقل شد. شرایط بازداشت او در زندان همدان، به دلیل نبود اطلاعات دقیق، کمتر مستند شده است، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که وی در این دوره تحت فشارهای روانی و اجتماعی ناشی از محکومیت‌های سنگین قرار داشت. انتقال به زندان و اجرای حکم حبس، به‌ویژه برای یک روحانی با جایگاه اجتماعی، تأثیرات منفی قابل‌توجهی بر او و جامعه محلی‌اش داشت (حقوق بشر در ایران)۱.
[[پرونده:سید احمد تربتی؛1.jpg|جایگزین=شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس|بندانگشتی|شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس    ]]
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند [[ستارخان]]، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


=== اجرای حکم خلع لباس ===
=== همکاری با مشروطه‌خواهان ===
اجرای حکم خلع لباس روحانیت، که به طور قطعی در مهرماه ۱۴۰۲ اعمال شد، یکی از جنبه‌های بحث‌برانگیز محکومیت آرمان صادقی بود. این مجازات، که به معنای سلب رسمی جایگاه روحانی از وی بود، نه‌تنها موقعیت مذهبی او را تضعیف کرد، بلکه به عنوان ابزاری برای محدود کردن نفوذ اجتماعی و مذهبی او در منطقه کردستان تلقی شد. این اقدام از سوی نهادهای قضایی به عنوان بخشی از سیاست‌های محدودکننده علیه روحانیون اهل سنت مورد انتقاد قرار گرفت (سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).
شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.<ref name=":1" /><ref name=":4" />


= تبعات اجتماعی و مذهبی خلع لباس روحانیت =
== فعالیت‌های ادبی و شعر ==
اجرای حکم خلع لباس روحانیت علیه آرمان صادقی، که در مهرماه ۱۴۰۲ به‌طور قطعی اعمال شد، تبعات عمیق اجتماعی و مذهبی برای وی و جامعه محلی‌اش به دنبال داشت. خلع لباس، که به معنای سلب رسمی جایگاه روحانی از صادقی بود، نه‌تنها موقعیت او به عنوان امام جمعه روستای حسینی از توابع دهگلان را از بین برد، بلکه اعتبار و نفوذ مذهبی او در میان جامعه اهل سنت کردستان را نیز تحت تأثیر قرار داد. این مجازات، که به گفته منابع به ندرت علیه روحانیون اعمال می‌شود، به عنوان ابزاری برای محدود کردن فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی صادقی تلقی شده است. این اقدام قضایی، به‌ویژه در مناطق کردنشین که روحانیون اهل سنت نقش مهمی در هدایت دینی و اجتماعی دارند، به عنوان نشانه‌ای از فشار سیستماتیک بر این اقلیت مذهبی مورد انتقاد قرار گرفت (نفس در قفس). گزارش‌ها تأکید دارند که خلع لباس صادقی به کاهش نقش او در فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی منجر شده و تأثیر منفی بر جامعه محلی گذاشته است (سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).
شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


= واکنش‌ها به محکومیت آرمان صادقی =
=== تأثیر ادبی ===
فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />


=== بیانیه ماموستایان و فعالان مدنی ===
== ترور و پایان زندگی ==
محکومیت آرمان صادقی با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی جامعه مدنی و روحانیون اهل سنت در کردستان مواجه شد. جمعی از ماموستایان و فعالان مدنی اهل سنت کردستان بیانیه‌ای صادر کردند و حکم صادره علیه صادقی را محکوم نمودند. در این بیانیه، این حکم به عنوان نشانه‌ای از فشارهای سیستماتیک بر روحانیون اهل سنت و تلاش برای محدود کردن فعالیت‌های مذهبی و مدنی آن‌ها توصیف شد. امضاکنندگان بیانیه خواستار بازنگری در حکم صادقی و رعایت حقوق قانونی و انسانی او شدند (کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی).
[[پرونده:سید احمد تربتی؛2.jpg|جایگزین=سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری|بندانگشتی|227x227پیکسل|سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری]]
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


=== انتقادات سازمان‌های حقوق بشری ===
=== پیامدهای ترور ===
محکومیت آرمان صادقی از سوی سازمان‌های حقوق بشری به عنوان نمونه‌ای از نقض حقوق بشر و فشار بر اقلیت‌های مذهبی در ایران مورد انتقاد شدید قرار گرفت. سازمان حقوق بشری هه‌نگاو در گزارش خود تأکید کرد که صدور احکام سنگین مانند حبس، شلاق، و خلع لباس علیه صادقی بخشی از الگوی گسترده‌تر سرکوب روحانیون اهل سنت در مناطق کردنشین ایران است. این سازمان، احکام صادره را غیرمنصفانه و در راستای محدود کردن آزادی بیان و فعالیت‌های مذهبی دانست. همچنین، گزارش‌های دیگر از نهادهای حقوق بشری، از جمله حقوق بشر در ایران، به استفاده از اتهامات مبهم مانند «تبلیغ علیه نظام» و «تشویش اذهان عمومی» انتقاد کردند و این اتهامات را ابزاری برای ساکت کردن روحانیون منتقد توصیف نمودند. این سازمان‌ها خواستار لغو مجازات‌های غیرانسانی مانند شلاق و بازنگری در پروسه قضایی صادقی شدند (سازمان حقوق بشری هه‌نگاو) (حقوق بشر در ایران)۳.
ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.<ref name=":1" /><ref name=":4" />


= پیشینه فشار بر روحانیون اهل سنت =
== میراث ==
محکومیت آرمان صادقی به عنوان یک روحانی اهل سنت در چارچوب فشارهای گسترده‌تر بر روحانیون این اقلیت مذهبی در ایران قابل بررسی است. بر اساس گزارش‌ها، روحانیون اهل سنت در مناطق کردنشین ایران، از جمله کردستان، به دلیل فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی خود بارها هدف اتهامات قضایی مانند «تبلیغ علیه نظام» یا «تشویش اذهان عمومی» قرار گرفته‌اند. این اتهامات اغلب به دلیل مواضع انتقادی این روحانیون نسبت به سیاست‌های دولت یا فعالیت‌هایشان در راستای حفظ هویت مذهبی و فرهنگی جامعه اهل سنت مطرح می‌شود. بیانیه جمعی از ماموستایان و فعالان مدنی کردستان به این نکته اشاره دارد که احکام سنگین مانند حبس، شلاق، و خلع لباس علیه روحانیونی مانند صادقی بخشی از سیاستی سیستماتیک برای محدود کردن نفوذ مذهبی و اجتماعی آن‌ها است (کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی).
شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.<ref name=":1" /><ref name=":2" />


سازمان حقوق بشری هه‌نگاو نیز گزارش داده است که روحانیون اهل سنت در ایران اغلب با محدودیت‌های قضایی و فشارهای امنیتی مواجه می‌شوند که شامل احضار، بازداشت، و صدور احکام سنگین است. این فشارها به‌ویژه در دوره‌های ناآرامی‌های اجتماعی، مانند اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، شدت می‌گیرد. در مورد آرمان صادقی، اتهامات وارده و مجازات خلع لباس به عنوان نمونه‌ای از این رویکرد قضایی تلقی شده که هدف آن تضعیف جایگاه روحانیون اهل سنت در جامعه است (سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).
=== جایگاه در تاریخ ایران ===
شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":4" />
 
== منابع ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۸

برای صفحه تمرین.jpg
شیخ احمد تربتی
شیخ احمد تربتی؛3.jpg
شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه
شناسنامه
زادروز۱۲۵۹ خورشیدی
زادگاهتربت حیدریه،
تاریخ مرگ۱۲۸۸ خورشیدی
محل مرگتبریز،
تحصیلاتفقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف
اطلاعات سیاسی
حزب سیاسیمشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز
سمتبنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس
فعالیت‌هاروزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد»

شیخ احمد تربتی، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه‍. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره جنبش مشروطه ایران، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد محمدعلی شاه و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.[۱][۲][۳][۴][۵]

زندگی اولیه و تحصیلات

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.[۲][۴]

تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی

شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند آخوند خراسانی، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند سید حسن تقی‌زاده، ارتباط برقرار کرد.[۱][۳]

فعالیت‌های روزنامه‌نگاری

روزنامه روح‌القدوس
روزنامه روح‌القدوس

تأسیس روزنامه روح‌القدس

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.[۲][۴]

ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس

روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.[۱][۳][۵]

محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس

روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.[۱][۲][۳]

نقش در انقلاب مشروطیت

شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس
شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس

در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند ستارخان، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.[۱][۴]

همکاری با مشروطه‌خواهان

شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.[۲][۵]

فعالیت‌های ادبی و شعر

شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.[۲][۴]

تأثیر ادبی

فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.[۱][۳]

ترور و پایان زندگی

سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری
سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.[۱][۴]

پیامدهای ترور

ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.[۲][۵]

میراث

شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.[۲][۳]

جایگاه در تاریخ ایران

شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.[۱][۴][۵]

منابع